Қазақ тілі БЖБ ТЖБ жинақ 5-сынып

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫНЫҢ

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАБИНЕТІ

5-сынып

Қазақ тілі

(оқыту қазақ тілінде)

Жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағы

Т АРАЗ, 2020

Баспаға Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы оқу-әдістемелік кабинетінің Әдістемелік кеңесінің шешімімен ұсынылған(хаттама №5, «24 » желтоқсан 2019 ж.)

Пікір жазғандар:

Г.М. Қарымбаева – М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті, филология ғылымдарының кандидаты, доценті, «Филология және журналистика» кафедрасының меңгерушісі.

Л.Т.Мақұлова – Тараз мемлекеттік педагогикалық университеті, филология ғылымдарының кандидаты, «Қазақ тілі мен әдебиеті» кафедрасының доценті, деңгейлік курстарды оқыту тренері.

Редакция алқасы:

Ш.А.Усерова – Жамбыл облысы білім басқармасы оқу – әдістемелік кабинетінің басшысы, төрайым; Б.Х. Тажибаев – облыстық оқу-әдістемелік кабинеті басшысының орынбасары, төрайымның орынбасары; А.Н.Иманбекова – Тараз қаласы физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі, сарапшы; Ш.М.Жамалбекова – облыстық оқу - әдістемелік кабинетінің «Білім үдерісін ақпараттық-әдістемелік қамтамасыз ету» бөлімінің жетекшісі, редактор; А.Нұрмолдаева – облыстық оқу-әдістемелік кабинетінің әдіскері, техникалық корректор.

К.С.Абишева, Ш.Р. Даулетова– «Жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағы» 5-сынып «Қазақ тілі» – Тараз, 2020. – 103бет.

Қазақ тілі пәнінен 5-сыныпқа арналған жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағы жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне, әкімшілігіне, білім беру бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне арналған. Білім алушылардың бөлім/ортақ тақырып және тоқсан бойынша жоспарланған мақсаттарды меңгеру деңгейін тексеруге мүмкіндік береді. Тапсырмалар тыңдалым мен айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын қалыптастырып, өмірдегі жағдаяттарға өз көзқарасын білдіре алуына негіз болады.

© Жамбыл облысы әкімдігі білім

басқармасының оқу-әдістемелік кабинеті

Тараз қ. 2020

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ............................................................................................................................. 5

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар.................................................................................................................... 6

«Мәдениет: тіл және қарым-қатынас. Фонетика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ............................................................................................................................ 6

«Киім. Сән. Талғам. Фонетика», «Отбасындағы дәстүрлер мен мерекелер. Лексика»» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ......................................................... 12

2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар .............................. 18

«Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі. Лексика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау .......................................................................................................................... 18

«Бос уақыт және хобби. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау .......... 24

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар.................................................................................................................. 30

«Қиял әлемі. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ..................... ...... 30

«Көлік және жол белгілері. Морфология», «Адамның сырт келбеті мен мінезі. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау .................................................... 36

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар.................................................................................................................. 42

«Аспан әлемінің құпиялары. Синтаксис» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ...... 42

«Саяхат және демалыс. Синтаксис» бөлімі бойынша жиынтық бағалау ............... 48

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау спецификациясы ........................................... 56

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары ............................................... 58

2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау спецификациясы................................. .......... 66

2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары ............................................... 68

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау спецификациясы ........................................... 78

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары ............................................... 80

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау спецификациясы............................................ 90

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары ............................................... 92

Қорытынды ................................................................................................................. 102

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ............................................................................ 103

КІРІСПЕ

Жинақ «Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына», «Оқу бағдарламасына», «Оқу жоспарына», «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулыққа», «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағына», «Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстарға» негізделіп дайындалған.

Республикасының «Білім туралы Заңы (24.11.2015 жылы берілген өзгерістер мен толықтыруларымен).

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген «Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартты». «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы №500 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 25 ақпандағы №61 бұйрығымен бекітілген бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарлары. «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 18 маусымдағы №393 бұйрығымен бекітілген жалпы білім беретін пәндердің үлгілік оқу бағдарламалары.

Жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағы негізгі мектептің 5-сынып «Қазақ тілі» (оқыту қазақ тілінде) пәні бойынша оқу бағдарламасы (орта білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы) мен оқу жоспарының негізінде дайындалған. Жинақ бөлім/ортақ тақырыптар бойынша тоқсан бойынша жиынтық бағалау және жиынтық бағалау жүргізуге арналған тапсырмалардан тұрады.

Тапсырмалар білім алушының тоқсан бойынша «Қазақ тілі» пәнінен меңгерген теориялық және тәжірибелік дағдыларын анықтауға негізделген.

Жинақтағы жиынтық бағалау тапсырмалары білім алушының тілдік құзыреттілігін дамыту мақсатында сөйлеу әрекетінің түрлері: тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларына сәйкес жүйелі берілген.

Жинақта бөлім / ортақ тақырып бойынша және тоқсан бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта білім алушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.

  Жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағын дайындау барысында суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио сынды ресми интернет-сайттағы қолжетімді ресурстар қолданылды.

 

 

 

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар

Бөлім «Мәдениет: тіл және қарым-қатынас»

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; 5.4.1.1. қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мазмұнға сәйкес көтерілген мәселеге қатысты сұрақтарға жауап беру арқылы ой-пікірін білдіреді; Сөздердің айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктерді ажыратады. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1. Мәтінді мұқият тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіз. «Төрт сөйлем» әдісі бойынша көтерілген мәселеге ойыңызды білдіріңіз.

1-мәтін бойынша сұрақтар:

а) Тілдің адам өміріндегі маңызы қандай?

ә) Мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

2-мәтін бойынша сұрақтар:

а) Қазақ тілінің тиімділігі мен ерекшелігі неде?

ә) Қазақтардың тілдік қоры қалай дамыған?

«Төрт сөйлем» әдісі

а) Менің ойымша, ...

ә) Себебі ....

б) Мысалдар мен дәлел келтіру

в) Қорытынды ой

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Берілген мәтіннен айтылуы мен жазылуында ерекшелігі бар сөздерді анықтаңыздар.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

1-мәтін

Тіл мәртебесі – ел мерейі

Біздің қазақ халқының тілі айтылуға орамды, өте бай көркем тіл. Тіл –

адамзаттың барлық саналы өмірінің құралы: өнер-білімді, мәдениеттілікті, қоғамның белсенді азаматы болуды ол тіл арқылы үйренеді. Тіл оның ішінде біздің ана тілі еліміздегі халықтардың барлық қарым-қатынасының, іс-әрекетінің құралы болуы тиіс, оның мәдениетін жоғары сатыға көтеру әрбіріміздің басты борыштарымыздың бірі. Тіл байлығын игеру – ана тілін қадірлейтін, тіл мәдениетінің шыңына қол созатын адамның әрекеті. Ана тілін жақсы білу – әркімнің азаматтық борышы, қоғамда атқаратын қызметінің тірегі. Еліміздің тәуелсіз мемлекет болып, егемендік алуы тілі мен психологиясына оның өз мәнінде дамуына мүмкіндік берді. Бүгінгі күні мемлекеттік тілді қоғам өмірінің барлық саласына тереңдете енгізу мәселесі үлкен маңыз алып отыр. Соңғы кезде мемлекеттік тілдің өрісін кеңейтуге, оның өркен жайып дамуына ықпал ететін басты-басты қадамдар жасалуда.

Тілді оқып-үйренуді барынша жоғары деңгейге көтеру қажет. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың тіл туралы талап міндеттерінде «Қазақ  қазақпен қазақша сөйлессін» деген болатын. Бұл - әр қазақстандықтың қастерлі парызы. (138 сөз)

(http://makala.kz)

2-мәтін

Оғыз Доған: Түркі бірлігінің ұйытқысы – қазақ тілі

– Сіз қазақ тілін зерттеп жүрсіз және қазақ тілі туралы диссертация қорғадыңыз. Қазақ тілін игеруді қалай бастадыңыз?

– Қазақ тілі түркі тілдерінің ішіндегі ең бай тілдер қатарында. Қазақтар көшпелі халық болғанымен, ауыз әдебиеті мен аңыз-әңгіме, жыр-дастандары атадан балаға ауызша айтылып, тілдік қоры ерекше дамыған. Әрқашан да түрік жастарына «үйренуге тиісті тілдердің бірі ‒ қазақ тілі», ‒ деп айтып жүремін. Біріншіден, қазақ тілінің сөздік қоры өте бай, екіншіден кез келген ойды, эмоцияны, сезімді жеткізуге өте тиімді. Меніңше, барша түркі халықтары қазақ тілін мойындауы тиіс. Өзім Мағжан Жұмабаевты рухани көсем деп есептеймін. Ол кісінің «Қазақ тілі» деген өлеңінің соңында: «...Таралған түрік балаларын бауырыңа, Ақ қолыңмен тарта аларсың, сен тілім...»  ‒ дейді. Мағжанның бұл өлеңі өз елі отарланып, өз басы тұтқынға түскен ақынның қазақ тілінің болашағына қарата айтқан сөзі еді. Жан-жаққа тарап кеткен түрік балаларын: «Ақ қолыңмен тарта аларсың, сен тілім», – дейді. Сондықтан келешекте түркі халықтарының басын қосатын қазақ тілі екеніне кәміл сенемін. (133 сөз)

Сұхбаттасқан Жәнібек Ғалым

(https://turkystan.kz/)

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтін мазмұнынына сәйкес сұрақтарға жауап беру арқылы ой-пікірін білдіреді.	1	Сұрақтарға жауап береді;	1
		Өз ойын білдіреді;	1
		Себебін айтады;	1
		Дәлел келтіреді;	1
		Ойын қорытындылайды.	1
Сөздердің айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктерді ажыратады.	2	Үндестік заңын, дыбыстардың жүйесін біледі;	1
		Орфографиялық, орфоэпиялық норманы ескереді.	1
Барлығы			7

«Мәдениет: тіл және қарым-қатынас» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Мазмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы ой-пікірін білдіреді.	Мазмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы пікірін білдіруде қиналады.	М азмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы өз пікірін білдіруде қателеседі.	М азмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы жеке пікірін білдіреді.
Сөздердің айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктерді ажыратады.	Ү ндестік заңын, дыбыстардың жүйесін ескеріп, айтылуы мен жазылуында айырмашылықтары бар сөздерді ажыратуда қиналады.	Ү ндестік заңын, дыбыстардың жүйесін ескеріп, айтылуы мен жазылуында айырмашылықтары бар сөздерді ажыратуда қателеседі.	Үндестік заңын, дыбыстардың жүйесін ескеріп, айтылуы мен жазылуында айырмашылықтары бар сөздерді ажыратады.

«Мәдениет: тіл және қарым-қатынас» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; 5.4.1.1. қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мәтін мазмұнына сәйкес көтерілген мәселеге негізделген сұрақтарға жауап беру арқылы ой-пікірін білдіреді; Сөздердің айтылуы мен жазылуындағы кездесетін ерекшеліктерді ажыратады. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1. Берілген мәтінді мұқият тыңдап, сұрақтарға жауап беріңіз. «Төрт сөйлем» әдісі бойынша көтерілген мәселеге өз ойыңызды білдіріңіз.

1-мәтін бойынша сұрақтар:

а) Халқымыз үшін ана тілінің мәні қандай?

ә) Халқымыздың рухани қазынасы не?

2-мәтін бойынша сұрақтар:

а)Елбасы басқа ұлт өкілдерінің қазақ жеріне, еліне деген сенімін қалай арттырды?

ә) Басқа ұлт өкілдерінің тіл үйренуге деген ынта-ықыласы қалай артты?

«Төрт сөйлем» әдісі

а) Менің ойымша, ...

ә) Себебі ....

б) Мысалдар мен дәлел келтіру

в) Қорытынды ой

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Берілген мәтіннен айтылуы мен жазылуында ерекшелігі бар сөздерді анықтаңыздар.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

1-мәтін

Қай ұлттың болмасын тарихы мен тағдыры, тәлімі мен тәрбиесінің негізі, қатынас құралы - тіл. Тіл болмаса сөз болмайды. Сөз болмаса адамзаттың тірлігінде мән-мағына болмайтыны белгілі. Демек, тілдің, сөздің адам өмірінде алар орны ерекше. Міне, осы орайда ана тіліміз жайлы терең ойлану әрқайсымыз үшін парыз. Жыл өткен сайын ана тіліміздің мәртебесі өсіп, абыройы арта түсуде. Тіл – халықтың жүрегі һәм жаны. Тілі құрыса, халық та жер бетінен жоғалады. Ана сүті сіңбеген, бесік жырынан нәр алмаған ұлттық қасиет тана сүтімен кірмейді. Жиырмасыншы жылдары тіл тәуелсіздігін ту етіп көтерген Әлихан, Ахмет, Міржақып, Мағжан, Мұхтарлар, сексенінші жылдардың аяғында бостандықтың лебі білінісімен басталған бүкілхалықтық қозғалыс соның айғағы. ХХ ғасырдың ұлы жемісі – Қазақ халқы үшін Егемендіктің көк туы желбіреуі. Мақсатымыз – ұлттық рухты, түскен еңсені көтеру. Ұлттық мінез, ұлттық намыс, ана тілі жоқ жерде – ұлт та жоқ. Халқымыздың аса бай рухани қазынасы – туған ана тіліміз. Ол – Қазақ тілі. Қазақ тілін құрметтеп, қастерлеу парызымыз болып табылады. (142 сөз)

(https://massaget.kz/)

2-мәтін

Қазақстан Халқы ассамблеясының өкілі Асылы Османмен «Ана тілің – өзіңе керек, мемлекеттік тіл – баршаға ортақ» тақырыбында сұхбат.

– Мемлекеттік тілді кең қолданысқа ен­гізу­де ассамблеяның орны қандай? 
– Бүгінде мемлекеттік тілдің дамуына шү­кіршілік етемін. Қазақ тілі мемлекеттік тіл мәртебесіне сай кең қолданысқа ие бо­лып, қағаз жүзінде емес, іс жүзінде өмірдің бар­лық саласында қызмет етсе деген тілек бар. Әу бастан-ақ Елбасының Қазақстан Ха­лқы ассамблеясын құрудағы мақсаты – елі­мізде тұратын әртүрлі ұлыс өкілдерінің ба­сын біріктіріп, өздері тұрған елге, жерге де­ген сенімін арттыру мақсаты болды деп ой­лаймын. Ассамблея алғашқы уақытта кеңес ретінде құрылды, мұнда әрбір ұлт өкілі мә­дени орталықтарын ашуға мүмкіндік ал­ды. Бірақ Құдайдан жасырмағанды адамнан да жасырмаймын, расында да, алғашқы ке­зеңдері әркім көрпені өзіне қарай тартты. Оның мәні де, маңызы да бар. Өйткені әрбір ұлт өкілі өз мәдениеті, тілі мен діні, әдебиеті мен салтын жаңғырту арқылы тұрған мем­ле­кетінде берілген еркіндіктің негізінде бұл жерге деген сенімі артты. Әрине, бастапқы кез­де мемлекеттік тілді үйренуге онша құ­лық­ты болмағанымен, байқауымша, кейінгі кез­дері тілге деген ынта-ықылас артып ке­леді. (140 сөз)

(http://old.aikyn.kz/)

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтін мазмұнынына сәйкес сұрақтарға жауап беру арқылы ой-пікірін білдіреді.	1	Сұрақтарға жауап береді;	1
		Өз ойын білдіреді;	1
		Себебін айтады;	1
		Дәлел келтіреді;	1
		Ойын қорытындылайды.	1
Сөздердің айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктерді ажыратады.	2	Үндестік заңын, дыбыстардың жүйесін біледі;	1
		Орфографиялық, орфоэпиялық норманы ескереді.	1
Барлығы			7

«Мәдениет: тіл және қарым-қатынас» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Мазмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы ойын білдіреді.	Мазмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы ойын білдіруде қиналады.	М азмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы ойын білдіруде қателеседі.	М азмұнға қатысты көтерілген мәселеге сұраққа жауап беру арқылы ойын білдіреді.
Сөздердің айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктерді ажыратады.	Ү ндестік заңын, дыбыстардың жүйесін ескеріп, айтылуы мен жазылуында айырмашылықтары бар сөздерді ажыратуда қиналады.	Ү ндестік заңын, дыбыстардың жүйесін ескеріп, айтылуы мен жазылуында айырмашылықтары бар сөздерді ажыратуда қателеседі.	Үндестік заңын, дыбыстардың жүйесін ескеріп, айтылуы мен жазылуында айырмашылықтары бар сөздерді ажыратады.

«Киім. Сән. Талғам. Фонетика», «Отбасындағы мерекелер мен дәстүрлер. Лексика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.5.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; 5.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету және редакциялау.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға сүйене отырып сұрақтар құрастырады; Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтайды; Анықталған қателерді сөздіктерге сүйеніп, түзетеді. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1. Берілген сұрау есімдіктерін қатыстыра отырып, мәтін мазмұнын түсінуге 2 сұрақ, нақты ақпаратты анықтауға бағытталған 3 сұрақ құрастырыңыз.

Кім?
Не?
Қандай?
Неге?
Қалай?

Мәтін  

«Берік Исмаилов» сән үйінің сәнгері - Аяулы Дәменовамен сұхбат.

Тілші:

– Сән дегеніміз - киім кию мәдениеті, өмірдің әр түрлі ортасында жеке талғамның уақытша үстемдік етуі деп жатамыз. Келісесіз бе? Өзіңіздің кәсіби сәнгер ретінде киім кию мәдениеті туралы ойыңызды айта аласыз ба?

Сәнгер:

– Жалпы киім ұғымы адамдардың қоғамдық жағдайларға және уақытқа сәйкес сұлулық туралы белгілі бір ұғымын бейнелейтін сәнмен (мода) тығыз байланыста болады. Қоғам дамыған сайын бұл көзқарастар өзгереді, яғни әрдайым жаңарып отырады. Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адам жеке талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Жақсы киіне білу де өнер. Киім таңдаудағы жақсы талғамды білдіретін кең тараған анықтамалардың бірі әдемілік, сәнділік. Сәнділік ұғымы ең алдымен киім түсімен сәніне қарай дұрыс құрай білуге тікелей байланысты, киімге деген талғампаздық адамның өзіне сын көзбен қарай алатынының белгісі болып табылады. Қысқаша айтқанда, сән, мода әрдайым өзгеріс үстінде болғандықтан оны қуып жету мүмкін емес, сондықтан адам өзіне қонымды, жарасатын киім үлгісін таңдап сән ағымымен ұштастыра білсе, ешқашан ұтылмайды деп ойлаймын. (147 сөз)

(https://massaget.kz)

2. Мәтіннен орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтаңыз. Қателерді сөздіктерге сүйеніп, орфографиялық нормаға сай түзетіңіз.

Қазан шегелеу (салт-дәстүр)

Қазақ халқының əлеуметтік-тұрмыстық жағдайына байланысты қалыптасқан қастерлі дəстүрдің бір түрі – қонақжайлылық өздері жақсы танитын, əзіл-қалжыңы жарасқан адамдар бір-бірінің үйіне бас қосып барып, «осы үйдің қазанын шегелей келдік» дейді. Үй иесі əзілмен жауап қайтырып, «жақсы болды ғой, қазан шегелегіш шебер іздеп отұр едік» деп, қонақ-жайлылық танытып, оларға қонақасы береді. Демек, «қазан шекелеу» қонақ бола келдік, деген ұғымды білдіреді. Қонақасы (дəстір) қазақтың тарихи аңыз-əңгімелерінде Алаш атамыз өзінің ақарыс, бекарыс, жанарыс атты үш ұлына енші бөліп бергенде, өзіне тиісті еншісін: «Бұл бүкіл иісі қазақтың бөлінбеген еншісі болсын, мұны да сендерге бөліп берейін, үрім-бұтақтарыңа жалғассын. Бір-біріңе қайырымды болыңдар. Алұстан шаршап-шалдығып келген қонақтың еншісі – қонақасы болсын», - деп батасын берген екен. (113 сөз)

 (https://osken-onir.kz/)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастырады.	1	Жалпы мазмұнға қатысты 2 сұрақ құрастырады: 1-сұрақ; 2-сұрақ.	1 1
		Нақты ақпараттарға қатысты 3 сұрақ құрастырады: 1-сұрақ; 2-сұрақ; 3-сұрақ.	1 1 1
Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетеді.	2	Орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтайды;	1
		Қате жазылған сөздерді сөздіктерге сүйеніп түзетеді.	1
Барлығы			7

«Киім. Сән. Талғам. Фонетика», «Отбасындағы мерекелер мен дәстүрлер. Лексика» бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатыстыра отырып сұрақтар құрастырады.	Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастыруда қиналады.	М әтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастыруда қателеседі.	Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастырады.
Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетеді.	М әтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетуде қиналады.	М әтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетуде қателеседі.	Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетеді.

«Киім. Сән. Талғам. Фонетика», «Отбасындағы мерекелер мен дәстүрлер. Лексика» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.5.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру; 5.3.6.1 мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету және редакциялау. .
Бағалау критерийі : Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастырады; Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтайды; Анықталған қателерді сөздіктерге сүйеніп, түзетеді. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1. Берілген сұрау есімдіктерін қатыстыра отырып, мәтін мазмұнын түсінуге 2 сұрақ, нақты ақпаратты анықтауға бағытталған 3 сұрақ құрастырыңыз.

Кім?
Не?
Қандай?
Неге?
Қалай?

Мәтін

Ұлттық нақышта безендірілген киім тігумен айналысып жүрген дизайнер Нұржамал Нұрпейісовасмен сұхбат.

– Қазақы ою-өрнекті киімге шет елде сұраныс бар ма?

– Біздің киімімізді Қазақстанда ғана емес, АҚШ, Дубай, Россия, Қытай, Франкфурт, Италия сияқты елдерден адамдар арнайы тапсырыс береді. Тіпті гардеробтағы киімдерінің 70 пайызын тек біздің сән үйіміздің киімдері құрайтын әйелдер бар. Біз қазақтың оюларын қолданарда ұжым болып талқыға салып, бір ауыздан шешім шығарамыз. Сосын оның жақсы үйлесім табуына күш салып, қадағалаймыз. Көп жағдайда қошқар мүйізді пайдаланамыз.Геометриялық кесіндерді ұлттық құндылықтарымыздан терең сыр шертетін қазақша оюлармен араластыра отырып заманауи киім үлгісін жасаймыз. Әр киімде қазақ ұлтының болмысы жаңғырып тұрса деген мақсатта жұмыс жасаймыз. Менің тіккен көйлектерімнің басқа дизайнерлерден ерекшелігі сол. (108 сөз)

(https://informburo.kz/)

2. Мәтіннен орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтаңыз. Қателерді сөздіктерге сүйеніп, орфографиялық нормаға сай түзетіңіз.

Көрісу күні

Көрісу − ынтымақ пен берекенің,   татулық пен тағылымың көрінісі іспетті.  Көрісу күні бұрын соңды бір-біріне өкпе-назы бар ағайын-туыс араздастықты жойып, татуласып, табысады. Төс қағыстырып, мал-жанының амаңдығын сұрасып, қыстан аман-есен шықандықтарына тәубе келтіреді.  Әр адам өзінен жасы үлкен кісілердің шаңырағына кіріп, амандасып, көріседі, барған үйіне «Бір жасыңызбен!» деп еніп, жана жылға аман-есен аяқ басқан жора-жолдас, туған-туысқандарын құтықтайды.

Таң атысымен «Көрісу» мерекесін асыға күткен әрбір отбасы дастарханын құрт, бауырсақ, ақ ірүмшік, сары май, уыз сынды дәстүрлі тағамдарымен көмкеріп, наурыз көжесін дайындап, табалдырығын атаған әр қонағын жылы жүзбен қарсы алады. оларға ерекше ілтипат көрсетіп, төріне шығарады, ас ұсынады. Сондай-ақ, әротбасы көршілерімен көріседі. Бұл күні әр адам міндеті түрде үш үйдің есігін ашуы керек. Нақтырақ айтқанда, түске дейін үш үйге кіріп, көрісіп үлгеруі тиіс. (120 сөз)

(https://martebe.kz/)

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастырады.	1	Жалпы мазмұнға қатысты 2 сұрақ құрастырады: 1-сұрақ; 2-сұрақ.	1 1
		Нақты ақпараттарға қатысты 3 сұрақ құрастырады: 1-сұрақ; 2-сұрақ; 3-сұрақ.	1 1 1
Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетеді.	2	Орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтайды;	1
		Қате жазылған сөздерді сөздіктерге сүйеніп түзетеді.	1
Барлығы			7

«Киім. Сән. Талғам. Фонетика», «Отбасындағы мерекелер мен дәстүрлер. Лексика» бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастырады.	Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастыруда қиналады.	Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастыруда қателеседі.	Мәтіннің жалпы мазмұны мен нақты ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастырады.
Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетеді.	Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетуде қиналады.	М әтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетуде қателеседі.	Мәтіндегі орфографиялық нормаға сай жазылмаған сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, сөздіктерге сүйеніп түзетеді.

2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар

Бөлім «Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі. Лексика»

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; 5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді; Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды; Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

Берілген мәтінді мұқият тыңдап, тапсырмаларды орындаңыз.

Аққу

Аққу – өте ірі және күшті құстардың бірі, ол сонау көне заманнан бері сұлулық пен махаббаттың, тазалық пен нәзіктіктің белгісі болып саналады. Аққуды көп халықтар киелі құс санап ерекше құрметтеген.

Аққу әнші құстардың қатарына жатады.

Сәуір айының көгілдір аспанында үлкен ақшаңқаң құстардың сұлу мойнын соза тастап, қанатын баяу сермеп бара жатуы – естен кетпес ғажап сурет. Қалың орман ішіндегі көлде оңаша жүзген аққуды көру-одан да сұлу құбылыс. Аққу суда дыбыс шығармай жеңіл жүзеді, ал астындағы су жарқырап, маржанның түсіне енеді. Аққудың әрбір қимылы: артына бұйра толқын тастап жүзіп бара жатып кілт бұрылуы, төсімен айдынды өбіп қанатымен күміс тамшы себелеп шомылуы, ауаны қақ жара көкке көтерілуі – бұл бір қайталанбас әсем көрініс. Аққулар – табиғаттың аса ғажап және сирек кездесетін туындысы, біздің елімізде оларды аулауға тыйым салынған. (118 сөз)

(http://bilim-all.kz)

Мәтін бойынша төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

1. Мәтінде жоқ ақпаратты табыңыз.

А) Аққу суда дыбыс шығармай жеңіл жүзеді.

Ә) Аққу - тазалық пен нәзіктіктің белгісі.

Б) Аққу әнші құстардың қатарына жатпайды.

В) Аққуды аулауға тыйым салынған.

2. Мәтіннен 2 негізгі, 2 қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Негізгі ақпарат:

1)____________________________________________________________________

2)____________________________________________________________________

Қосымша ақпарат:

1)____________________________________________________________________

2)____________________________________________________________________

3. Мәтіннен 4 омомним сөз табыңыз. Олардың омонимдік мағынасын мысалдармен дәлелдеңіз.

_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Берілген сөздердің антонимін айтыңыз.

Күшті – ____________________

Үлкен – ____________________

Көтерілу – __________________

Баяу – ______________________

5. Мәтіннен төменде берілген сөздердің синонимін табыңыз.

Қасиетті ____________________

Мықты _____________________

Әдемі ______________________

Қағып ______________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді.	1	Б нұсқасы	1
Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды.	2	Мәтіннен негізгі ақпараттарды анықтайды: 1-ақпарат; 2-ақпарат.	1 1
		Мәтіннен қосымша ақпараттарды анықтайды: 1-ақпарат; 2-ақпарат.	1 1
Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды.	3	Омоним, антоним, синоним сөздерді ерекшелігіне сай анықтайды.	1 1 1
Барлығы			8

«Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі. Лексика» бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді.	Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінуде қиналады.	Т ыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінуде қателеседі.	Т ыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді.
Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды.	Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтауда қиналады.	Н егізгі және қосымша ақпараттарды анықтауда қателеседі.	Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды.
Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды.	М әтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтауда қиналады.	М әтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтауда қателеседі.	Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды.

«Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі. Лексика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау; 5.4.3.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мәтінді тыңдау арқылы мазмұнын түсінеді; Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды; Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

Берілген мәтінді мұқият тыңдап, тапсырмаларды орындаңыз.

Бүркіт

Қазақстан мен Қырғызстанда бүркітті баяғы заманнан-ақ аң аулау үшін баптаған. Ол қоян, түлкі сияқты аңдарды аулауға тез жаттығады.

Бүркіт – мекен-жай ауыстыра бермейтін отырықшы кұс. Ұясын тұрған жерінің жағдайына қарай діңі жуан ағаштардың қуысына, кұз жартастарға, мықты талдарға салады. Бүркіттің ұясы кәдімгідей орнықты кұрылыс. Оның биіктігі кейде екі метрдей болады. Табанына кепкен шөптен, жүн мен қауырсыннан жұмсақ төсеніш салады.

Бүркіттің ұрғашысы еркегінен ірілеу келеді. Екеуінің де қауырсыны қара қошқыл, кей жері сарғыштау болады. Ұясына 1-3 жұмыртқа салады. Оны 45 күн басады. Басты «жылытқыш», әрине, аналық бүркіт. Әйтсе де, еркегі де болашақ ұрпағын аз уақыт та болса бауырына басып жылытады.

Балапандар алғаш ата-анасының тікелей бақылауында болады. Өмір сүрудің алғашқы әліппесін үйренеді. Үш айлығында еркін ұшып-қона алады.

(115 сөз)

(http://bilim-all.kz)

Мәтінді негізге ала отырып төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

1. Мәтінде жоқ ақпаратты табыңыз.

А) Бүркітті аң аулау үшін баптаған.

Ә) Ұясын кұз жартастарға салады.

Б) Балапандар үш айлығында еркін ұшып-қона алады.

В) Бүркіт мекеніен жиі ауыстырады.

2. Мәтіннен 2 негізгі, 2 қосымша ақпараттарды анықтаңыз.

Негізгі ақпарат:

1)____________________________________________________________________

2)____________________________________________________________________

Қосымша ақпарат:

1)____________________________________________________________________

2)____________________________________________________________________

3. Мәтіннен 4 омомним сөз табыңыз. Олардың омонимдік мағынасын мысалдар арқылы дәлелдеңіз.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Төменде берілген сөздердің антонимін айтыңыз.

Тез – ________________________

Жұмсақ – ____________________

Көтерілу – ___________________

Баяу – _______________________

5. Мәтіннен төменде берілген сөздердің синонимін табыңыз.

Қалың _________________________

Мамық ________________________

Жылытады _____________________

Салады ________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді.	1	В нұсқасы	1
Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды.	2	Мәтіннен негізгі ақпараттарды анықтайды: 1-ақпарат; 2-ақпарат.	1 1
		Мәтіннен қосымша ақпараттарды анықтайды: 1-ақпарат; 2-ақпарат.	1 1
Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды.	3	Омоним, антоним, синоним сөздерді ерекшелігіне сай анықтайды.	1 1 1
Барлығы			8

«Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі. Лексика» бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді.	Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінуде қиналады.	Т ыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінуде қателеседі.	Т ыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді.
Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды.	Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтауда қиналады.	Н егізгі және қосымша ақпараттарды анықтауда қателеседі.	Негізгі және қосымша ақпараттарды анықтайды.
Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды.	М әтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтауда қиналады.	М әтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтауда қателеседі.	Мәтіннен омоним, антоним, синоним сөздерді анықтайды.

«Бос уақыт және хобби. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану; 5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтап, хабарландыру құрастырып жазу; 5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Берілген мәтіндегі ауызекі сөйлеу және жазба стиліне тән белгілерді анықтайды; Рәсімделуі мен құрылымы бойынша жанрлық ерекшеліктерін ескеріп, хабарландыру жазады; Туынды және күрделі сөздердің грамматикалық нормаларын сақтап, жазбаша жұмыста қолданады. Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1.Берілген мәтіндерді мұқият оқыңыз. Төмендегі кестеге сәйкес салыстырыңыз.

1-мәтін		2-мәтін
Стилі
Жанры
Құрылымы
Тілдік ерекшелігі

1-мәтін

• Сәлеметсіз бе, әже?

• Аманбысыңдар , қарақтарым!

• Әже, Айман үйде мекен?

• Немерем ертеңгі көркемөнерпаздар концертіне дайындалып жатыр.

• Со концертке мен де қатысам, әжетай, би билеймін!

• Ал мен оркестрде домбыра тартам.

• Ой, айналайындар, талаптарыңа нұр жаусын!

• Әже, Айманға қобызды кім үйретті?

• Оны музыка мектебіне барып үйренді ғой.

• Айман қобызды жақсы тартат, күйлерін ұйып тыңдаймыз.

• «Өнерді үйрен де жирен» деп атамыз қазақ тауып айтқан. Өнерлерің өрге жүзсін!

• Рахмет, әжетай!

2-мәтін

Хабарландыру!!!

Құрметті қала тұрғындары!

13-14 желтоқсан күндері облыстық тарихи-өлкетану мұражайының көрме залында Тәуелсіздік күніне орай «Менің елім!» атты сурет көрмесі өтеді. Көрмеге отандас талантты жас суретші, өнер шеберлерінің тырнақалды туындылары қойылады. Республикалық деңгейдегі өтетін іс-шарада майлы бояулы суреттер, қолөнер туындылары, графикалар, фото туындыларды тамашалай аласыздар. Көрменің жұмыс уақыты: 9:00-18:00

Бағдарламада:

• Жас суретші, өнер шеберлерімен сұхбат;

• «Тәуелсіз Қазақстан» деректі фильмінің тұсаукесері;

• Көрмеде қойылған туындыларды тамашалау.

Облыстық тарихи-өлкетану мұражайының әкімшілігі

2. Қала тұрғындарының бос уақыттарын өткізулеріне арналған қандай да бір шараның хабарландыру мәтінін құрастырыңыз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Берілген кестеге сәйкес күрделі сөздерге бірнеше мысал келтіріңіз.

Біріккен сөз	Қос сөз	Қысқарған сөз	Тіркесті сөз

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіндегі ауызекі сөйлеу және жазба стиліне тән белгілерді анықтайды.	1	Стилі мен жанрын ажыратады; Құрылымын анықтайды; Тілдік құралдарына дәлел келтіреді.	1 1 1
Рәсімделуі мен құрылымы бойынша жанрлық ерекшеліктерін ескеріп, хабарландыру жазады.	2	Белгілі бір шараны негізге алады; Жанрлық ерекшеліктерді сақтап, хабарландыру жазады.	1 1
Туынды және күрделі сөздердің грамматикалық нормаларын сақтап, жазбаша жұмыста қолданады.	3	Күрделі сөздерге мысалдар жазады: біріккен сөз; қос сөз; қысқарған сөз; тіркесті сөз.	1 1 1 1
Барлығы			9

«Бос уақыт және хобби. Морфология» бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Мәтіндегі ауызекі сөйлеу және жазба стиліне тән белгілерді анықтайды.	Мәтіннің стилі мен жанрын ажыратып, құрылымын анықтап, т ілдік құралдарына дәлел келтіруде қиналады.	Мәтіннің стилі мен жанрын ажыратып, құрылымын анықтап, т ілдік құралдарына дәлел келтіруде қателеседі.	Мәтіннің стилі мен жанрын ажыратып, құрылымын анықтап, т ілдік құралдарына дәлел келтіреді.
Рәсімделуі мен құрылымы бойынша жанрлық ерекшеліктерін ескеріп, хабарландыру жазады.	Белгілі бір шараны негізге алып, хабарландырудың жанрлық ерекшеліктерін сақтап жазуда қиналады.	Белгілі бір шараны негізге алып, хабарландырудың жанрлық ерекшеліктерін сақтап жазуда қателеседі.	Белгілі бір шараны негізге алып, х абарландырудың жанрлық ерекшеліктерін сақтап жазады.
Туынды және күрделі сөздердің грамматикалық нормаларын сақтап, жазбаша жұмыста қолданады.	К үрделі сөздерге мысалдар келтіріп жазуда қиналады.	К үрделі сөздерге мысалдар келтіріп жазуда қателеседі.	К үрделі сөздерге мысалдар келтіріп жазады.

«Бос уақыт және хобби. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану; 5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтап, хабарландыру құрастырып жазу; 5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мәтіндегі ауызекі сөйлеу және жазба стиліне тән белгілерді анықтайды; Рәсімделуі мен құрылымы бойынша жанрлық ерекшеліктерін ескеріп, хабарландыру жазады; Туынды және күрделі сөздердің грамматикалық нормаларын сақтап, жазбаша жұмыста қолданады. Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1.Мәтіндерге зер салып, мұқият оқыңыз. Берілген кестеге сәйкес салыстыру жұмысын жасаңыз.

1-мәтін		2-мәтін
Стилі
Жанры
Құрылымы
Тілдік ерекшелігі

1-мәтін

• Сәлем, Айдын!

• Қалайсың, Бауыржан?

• Қайда асығып бара жатырсың?

• Футбол үйірмесіне, бүгін бізде жарыс. Өзің неғып жүрсің?

• Серуендеуге шықтым.

• Бұлай уақытыңды бос өткізгенше, үйірмеге қатыспайсың ба?

• Мен футболды жақсы ойнаймын, бірақ үйірмеге қатысқан емеспін. Сен қай футбол клубындасың?

• Мен «Шахтер» футбол клубындамын. Бізге жақсы ойыншылар керек. Сен менімен бірге жүр, әрі шынығасың, әрі футболдың қыр-сырын үйренесің.

• Жарайды, досым! Сенімен бірге футболға қатысамын.

2-мәтін

Хабарландыру!!!

Құрметті қала тұрғындары!

15 ақпан күні сағат 10:00-18.00 қалалық мәдениет үйінде елімізге танымал коллекционер Марат Алдабергеновтың жинақтаған тарихи жәдігерлерінің көрмесі болады. Көрмеден ежелгі теңгелерді, тұрмыстық көне заттарды, мыс пен ағаштан жасалған бұйымдарды, ескі телефондар мен патефондарды көзбен көру мүмкіндігіне ие боласыз. Көрмеге кіру тегін.

Бағдарламада: 

1. Көрменің ашылу салтанаты.
2. Коллекционар М.Алдабергеновтың естелік-әңгімелері.
3. Көркемөнерпаздар концерті.

Қалалық мәдениет үйінің әкімшілігі

2. Қала тұрғындарының бос уақыттарын өткізулеріне арналған қандай да бір шараның хабарландыру мәтінін құрастырыңыз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Берілген кестеге сәйкес күрделі сөздерге бірнеше мысал келтіріңіз.

Біріккен сөз	Қос сөз	Қысқарған сөз	Тіркесті сөз

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтіндегі ауызекі сөйлеу және жазба стиліне тән белгілерді анықтайды.	1	Стилі мен жанрын ажыратады; Құрылымын анықтайды; Тілдік құралдарына дәлел келтіреді.	1 1 1
Рәсімделуі мен құрылымы бойынша жанрлық ерекшеліктерін ескеріп, хабарландыру жазады.	2	Белгілі бір шараны негізге алады; Жанрлық ерекшеліктерді сақтап, хабарландыру жазады.	1 1
Туынды және күрделі сөздердің грамматикалық нормаларын сақтап, жазбаша жұмыста қолданады.	3	Күрделі сөздерге мысалдар жазады: біріккен сөз; қос сөз; қысқарған сөз; тіркесті сөз.	1 1 1 1
Барлығы			9

«Бос уақыт және хобби. Морфология» бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Арнайы мәтіндегі ауызекі сөйлеу және жазба стиліне тән белгілерді анықтайды.	Мәтіннің стилі мен жанрын ажыратып, құрылымын анықтап, т ілдік құралдарына дәлел келтіруде қиналады.	Мәтіннің стилі мен жанрын ажыратып, құрылымын анықтап, т ілдік құралдарына дәлел келтіруде қателеседі.	Мәтіннің стилі мен жанрын ажыратып, құрылымын анықтап, т ілдік құралдарына дәлел келтіреді.
Рәсімделуі мен құрылымы бойынша жанрлық ерекшеліктерін ескеріп, хабарландыру жазады.	Белгілі бір шараны негізге алып, хабарландырудың жанрлық ерекшеліктерін сақтап жазуда қиналады.	Белгілі бір шараны негізге алып, хабарландырудың жанрлық ерекшеліктерін сақтап жазуда қателеседі.	Белгілі бір шараны негізге алып, х абарландырудың жанрлық ерекшеліктерін сақтап жазады.
Туынды және күрделі сөздердің грамматикалық нормаларын сақтап, жазбаша жұмыста қолданады.	К үрделі сөздерге мысалдар келтіріп жазуда қиналады.	К үрделі сөздерге мысалдар келтіріп жазуда қателеседі.	К үрделі сөздерге мысалдар келтіріп жазады.

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар

Бөлім «Қиял әлемі. Морфология»

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; 5.4.2.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді; Көтерілген мәселеге өз пікірін білдіреді; Зат есімдерді мағынасына қарай ажыратады. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

ЖЖ.

1. Берілген мәтінді мұқият тыңдап, жалпы мазмұнына қатысты жұбыңызға 1 жіңішке,

1 жуан сұрақ дайындаңыз.Сұрақтарыңызбен алмасып, жауап беріңіз.

Жіңішке сұрақ:

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жуан сұрақ:

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қиял туралы жалпы ұғым

Қиялдың адам қажетіне асуы, оның шындықпен байланысты болуы адамға ерекше қанат бітіріп, оның ілгері өрлеуіне себепші болады. Халық «Қыран жетпеген жерге қиял жетеді» деп өте тауып айтқан.

Қиял – табиғаттың адамдарға берген үлкен сыйы, әрі құнды рухани сапа. Оның адам өміріндегі ерекше мәнін ұлы адамдар да жоғары бағалаған. Туысқан қырғыз халқының ұлы жазушысы Шыңғыс Айтматов: «Ақтық демі таусылғанша ой ойлап, қиял қанатында ұшатындығымен де адам – биік, адам – ұлы» деп терең мағыналы ой қорытындылайды. Қиялдың сиқыр күшінің өзі оның шындықпен, еңбекпен, мақсатпен тығыз ұштасуында. Оны тәрбиелеу де осыған бағытталған. Адам әдетте қол жеткеніне қанағаттана қоймайды. Ол өзінің қиялы арқылы ізденеді, дүниені өзгертуге, жаңғыртуға тырысады. Болашағын болжайды, келешекте атқарылатын әрекетінің нәтижесін күні бұрын санасында елестетеді. Қиялдың, әсіресе, шығармашылық еңбектегі рөлі аса зор.

Қиял бейнелері адам қажеттігінен тәуелді бола тұрып, оны белсенді кызметке итермелейді, творчестволық ісіне күш-жігер қосады. Қиялы әлсіздің өзі де әлсіз. Ендеше бір мезгіл қиялдап, армандап, тұруды да ұмытпайық. (147 сөз)

(https://massaget.kz/)

2. Мәтіннен қандай ой түйдіңіз. Автордың «Адам өзінің қиялы арқылы ізденеді, дүниені өзгертуге, жаңғыртуға тырысады» деген ойына өз пікіріңізді «ПОПС формуласы» арқылы білдіріңіз.

«Менің ойымша, ...»

«Мен оны былай түсінемін ...»

«Оны мына деректермен, мысалдармен дәлелдей аламын ...»

«Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім ...»

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Мәтіннен зат есімдерді тауып, мағыналық түрлерін ажыратыңыз.

Жалпы	Жалқы	Деректі	Дерексіз

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді.	1	Мәтін мазмұны бойынша сұрақ құрастырады: жуан сұрақ; жіңішке сұрақ;	1 1
		Сұрақтарға жауап береді: 1-жауап; 2-жауап;	1 1
Көтерілген мәселеге өз пікірін білдіреді.	2	Пікір білдіреді; Ойын түсіндіреді; Дәлел келтіреді; Қорытынды жасайды.	1 1 1 1
Зат есімдерді мағынасына қарай ажыратады.	3	Жалпы есім, жалқы есімді анықтайды; Деректі, дерексіз зат есімді анықтайды.	1 1
Барлығы			10

«Қиял әлемі. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді.	М әтін мазмұнына қатысты сұрақтар құрастырып, қойылған сұрақтарға жауап беруде қиналады.	М әтін мазмұнына қатысты сұрақтар құрастырып, қойылған сұрақтарға жауап беруде қателеседі.	Мәтін мазмұнына қатысты сұрақтар құрастырып, қойылған сұрақтарға жауап береді.
Көтерілген мәселеге өз пікірін білдіреді.	К өтерілген мәселеге өз көзқарасын дәлелді білдіріп, ойын жүйелі жеткізуде қиналады.	К өтерілген мәселеге өз көзқарасын дәлелді білдіріп, ойын жүйелі жеткізудеқателеседі.	К өтерілген мәселеге өз көзқарасын дәлелді білдіріп, ойын жүйелі жеткізеді.
Зат есімдерді мағынасына қарай ажыратады.	З ат есімнің жалқы, жалпы, деректі, дерексіз түрлерін анықтауда қиналады.	З ат есімнің жалқы, жалпы, деректі, дерексіз түрлерін анықтауда қателеседі.	З ат есімнің жалқы, жалпы, деректі, дерексіз түрлерін анықтайды.

Бөлім «Қиял әлемі. Морфология»

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру; 5.4.2.2 зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді; Көтерілген мәселеге өз пікірін білдіреді; Зат есімдерді мағынасына қарай ажыратады. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

ЖЖ.

1. Мәтінді мұқият тыңдап, жалпы мазмұнына қатысты жұбыңызға 1 жіңішке, 1жуан сұрақ дайындаңыз.Сұрақтарыңызбен алмасып, жауап беріңіз.

Жіңішке сұрақ: __________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жуан сұрақ: __________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қиял

Әр адамның қиял ерекшеліктері оның жеке қызығулары мен қасиеттеріне, алдына қойған арман-мақсатына байланысты. Адам қиялы еңбек процесінде, іс-әрекет үстінде жарыққа шығып, үнемі дамып отырады.  Талантты орыс ғалымы Қ. Э. Циолковский космосқа ұшуды армандаған еді. Космос кораблімен аспан әлеміне тұңғыш жол салған Юрий Гагарин мен қазақ ғарышкері Тоқтар Әубәкіровтің және басқаларының ерліктері осындай шындықпен тығыз байланысты қиялдың іске асуы болып табылады.

Ақын-жазушылар қиялы арқылы өзінің келешек кейіпкерлерін «көреді», олардың мінез-құлықтарын «елес етеді», сөзін «естиді». Сонымен қатар, ақын-жазушылар өз кейіпкерлерімен бірге өмір сүреді, олардың ойын, көңіл күйін «сезіп», қоян-қолтық араласып жүргендей болады. 

Қиял адамның өскен ортасына, табиғат, қоршауына да байланысты көрініп отырады. «Жаратылыстың құшағында,– деп жазады М.Жұмабаев,– меруерт себілген көк шатырдың астында, хош иісті жасыл кілем үстінде, күнмен бірге күліп, түнмен бірге түнеп, желмен бірге жүгіріп, алдындағы малымен бірге өріп, сары сайран далада тұрып өсетін қазақ баласының қиялы жүйрік, өткір, терең болуға тиісті». (143 сөз)

(https://kk.wikipedia.org/)

2. Мәтіннен қандай ой түйдіңіз? Автордың «Адам қиялы еңбек процесінде, іс-әрекет үстінде жарыққа шығып, дамып отырады» деген ойына өз пікіріңізді «ПОПС формуласы» арқылы білдіріңіз.

«Менің ойымша, ...»

«Мен оны былай түсінемін ...»

«Оны мына деректермен, мысалдармен дәлелдей аламын ...»

«Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім ...»

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Мәтіннен зат есімдерді тауып, мағыналық түрлерін ажыратыңыз.

Жалпы	Жалқы	Деректі	Дерексіз

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді.	1	Мәтін мазмұны бойынша сұрақ құрастырады: жуан сұрақ; жіңішке сұрақ;	1 1
		Сұрақтарға жауап береді: 1-жауап; 2-жауап;	1 1
Көтерілген мәселеге өз пікірін білдіреді.	2	Пікір білдіреді; Ойын түсіндіреді; Дәлел келтіреді; Қорытынды жасайды.	1 1 1 1
Зат есімдерді мағынасына қарай ажыратады.	3	Жалпы есім, жалқы есімді анықтайды; Деректі, дерексіз зат есімді анықтайды.	1 1
Барлығы			10

«Қиял әлемі. Морфология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді.	М әтін мазмұнына қатысты сұрақтар құрастырып, қойылған сұрақтарға жауап беруде қиналады.	М әтін мазмұнына қатысты сұрақтар құрастырып, қойылған сұрақтарға жауап беруде қателеседі.	Мәтін мазмұнына қатысты сұрақтар құрастырып, қойылған сұрақтарға жауап береді.
Көтерілген мәселеге өз пікірін білдіреді.	К өтерілген мәселеге өз көзқарасын дәлелді білдіріп, ойын жүйелі жеткізуде қиналады.	К өтерілген мәселеге өз көзқарасын дәлелді білдіріп, ойын жүйелі жеткізуде қателеседі.	К өтерілген мәселеге өз көзқарасын дәлелді білдіріп, ойын жүйелі жеткізеді.
Зат есімдерді мағынасына қарай ажыратады.	З ат есімнің жалқы, жалпы, деректі, дерексіз түрлерін анықтауда қиналады.	З ат есімнің жалқы, жалпы, деректі, дерексіз түрлерін анықтауда қателеседі.	З ат есімнің жалқы, жалпы, деректі, дерексіз түрлерін анықтайды.

«Көлік және жол белгілері. Морфология», «Адамның сырт келбеті мен мінезі. Морфология» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу; 5.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Оқылым стратегияларын қолданады; Мәтіндегі негізгі ақпараттарды сақтап, жинақы мәтін жазады. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

Мәтіні мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Мінез – адам баласының ішкі жан дүниесінің сыртқы көрінісі деуге болады. Сондықтан, әл-Фараби бабамыз «Мінез – жанның айнасы» деген екен. Әдетте, біз адамдарға қарап мінезі жақсы екен немесе жаман екен деп баға баға беріп жатамыз.

Жақсы мінезді адамдарға ақкөңіл, яғни үнемі көңілді жүретін, жайдары адамдарды жатқызамыз. Көбінесе олар ашуланбайды, қайрымды, мейрімді және сабырлы келеді. Қытай халқының «Үлкен өзендер ақырын ағады, ал ақылды адамдар ақырын сөйлейді» деген мақалы осыған сай келеді.

Кейде адамның өмір сүру стилі, тағдыры, қоғамдағы орны өз мінезіне байланысты сияқты. Мәселен, көптеген психологтар адамның мінез-құлқы оның өмір сүруін анықтап береді дейді. Яғни, мінезі ашық, ақкөңіл адамдар тез достасып, кез келген адамдармен жылдам дос болып кетсе, мінезі тұйық адамдар өзгелермен қарым-қатынасқа түсуі өте қиын.

Әрине, «Бес саусақ бірдей емес» дегендей барлық адамдардың мінезі жақсы бола бермейді. Мінезі жаман адамдарды кекшіл, өзімшіл, қырсық, ашуланшақ ретінде байқауымызға болады. Әлбетте, бұл жаман қасиеттер. Сондықтан, әл-Фараби «Мінез-құлық міні – рухани кеселге жатады» деген болатын. (148 сөз)

(https://osken-onir.kz)

1. «Егер ..., онда ..., өйткені ...» тәсілімен мәтін мазмұнына байланысты 2 сөйлем құрыңыз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Мәтіндегі нақты ақпараттар арқылы түсініктеме беріңіз.

Мінезі жақсы адамдар – ________________________________________________

Мінезі жаман адамдар – ________________________________________________

Мінезі тұйық адамдар – ________________________________________________

Мінезі ашық адамдар – ________________________________________________

3. Мәтіндегі маңызды ақпараттарды белгілеп отырып оқыңыз. Мәтін мазмұнын жинақтап, өз сөзіңізбен жазыңыз. (40-50 сөз)

Көше қалай сөйлейді?

Сабақтан кейін Әкежанды мектептен алып кету үшін шешесі келді.

Олар бірге мектептен шығып, алдымен дүкенге кіруді шешті. Олар келесі көшеге бұрылып, жаяу жүретін өтпеге келді.

– Жол белгілері деген не? – деп сұрады Әкежан шешесінен.

• Жолда жаяу жүргіншілер мен жүргізушілерге арналған арнай жол белгілері

болады. Бағанаға қарашы. Адам салынған көк төртбұрышты көрдің бе? Бұл белгі – жаяу адам жүргіншілер өтпесі. Жол белгілері жолдарда қозғалысты реттеуге көмектеседі – жүргізушілер мен жаяу жүргіншілерді жол апаттарынан сақтануды ескертеді, қайда баруға болады және болмайтындығын көрсетеді.

• Тағы да қандай жол белгілері болады? – деді Әкежан.

• Ескерту белгілері – бұл бағдаршамның сары түсіне сәйкес, «Абайлаңыз!»

Тыйым салу белгісі қызыл түске сәйкес келеді. Сонымен қатар нұсқау белгілері бар, – деп түсіндірді Әкежанға шешесі. – Жол белгілерінің жеті тобы болады. Бұл белгілер барлық әлем халықтарына түсінікті!

• Шеше, адамдар оларды қалай түсінеді, әлемдегі халықтар әр түрлі тілде

сөйлейді ғой? – деді Әкежан.

• Барлық адамдар әр түрлі көлік түрлерін, велосипед пен мотоциклді

пайдалана алады. Жол белгілері жүргізушілер мен жаяу жүргіншілерге түсінікті болу үшін, оларды сурет түрінде ойлап тапқан, - деп түсіндірді шешесі. (163 сөз)

«Жаяу жүргіншілер мектебі»

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Оқылым стратегияларын қолданады.	1	Мазмұнға байланысты 2 сөйлем құрастырады: 1-сөйлем; 2-сөйлем.	1 1
		Нақты 4 ақпаратты анықтайды: 1-ақпарат; 1-ақпарат; 1-ақпарат; 1-ақпарат.	1 1 1 1
Мәтіндегі негізгі ақпараттарды сақтап, жинақы мәтін жазады.	2	Мәтіндегі маңызды ақпараттарды белгілейді;	1
		Іріктелген ақпараттар негізінде мәтінді өз сөзімен жазады.	1
Барлығы			8

«Көлік және жол белгілері. Морфология», «Адамның сырт келбеті мен мінезі. Морфология» бөлімдері бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Оқылым стратегияларын қолданады.	М әтін мазмұнын пайдаланып сөйлем құрастырып, нақты 4 ақпаратты анықтауда қиналады.	М әтін мазмұнын пайдаланып сөйлем құрастырып, нақты 4 ақпаратты анықтауда қателеседі.	М әтін мазмұнын пайдаланып сөйлем құрастырып, нақты 4 ақпаратты анықтайды.
Мәтіндегі негізгі ақпараттарды сақтап, жинақы мәтін жазады.	М аңызды ақпараттарды белгілеп, мәтінді өз сөзімен жазуда қиналады.	М аңызды ақпараттарды белгілеп, мәтінді өз сөзімен жазуда қателеседі.	М аңызды ақпараттарды белгілеп, мәтінді өз сөзімен жазады.

«Көлік және жол белгілері. Морфология», «Адамның сырт келбеті мен мінезі. Морфология» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу; 5.3.5.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Оқылым стратегияларын қолданады; Мәтіндегі негізгі ақпараттарды сақтап, жинақы мәтін жазады. Қолдану
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

Мәтіні мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.

Өмір жаңғырығы

Ғани әкесімен бірге үлкен тау жартастарының арасымен серуендеп келе жатқан еді. Кенет Ғани сүрініп кетіп: «А-а-а-а!» – деп айқайлап жіберді. Сол кезде жоғарыдан «А-а-а-а!» –деген дауыс естілді. Ғани өзінің даусының қайталанғанына таңырқап: «Сен кімсің?» – деп дауыстағанда, Ғаниға: «Сен кімсің?» – деген жауап келді. Ғани түкке түсінбей жынданып: «Сен қорқақсың!» – деп  айқайлады. Таудан шыққан дауыс та: «Сен қорқақсың!» – деп жауап берді.

Қатты ашуланған Ғани әкесіне қарап: «Әке, бұл кім өзі?» – деп сұрады. Әкесі: «Ұлым, менің сөзіме құлақ сал», – деді де тауға қарап тұрып: «Мен сені жақсы көремін!» – деп айқайлады. Таудан: «Мен сені жақсы көремін!» – деген жауап келді. Әкесі тағы да айқайлап: «Сен әдемісің!» – деді. Жауап: «Сен әдемісің!» – деді. Ғани не болғанын білмей, таңданып тұрып қалды. Әкесі жаңғырықтың сырын былай деп түсіндіріп берді: «Бұл жаңғырық. Жаңғырық адам баласына көп нәрсе үйретеді. Сен өміріңде не істесең, оның сыбағасын аласың. Өмір айна сияқты. Сен қандай болсаң, солай көрсетеді. Егер мейірімділікті қаласаң, мейірімді болуға тиіссің. Адамдардың сабырлы болуын қаласаң, сен де сабырлы бол. Адамдардың қайырымды болуын қаласаң, сен де қайырымды бол!». (166 сөз)

(https://angimeler.wordpress.com/)

1. «Егер ..., онда ..., өйткені ...» тәсілімен мәтін мазмұнына байланысты 2 сөйлем құрыңыз.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Мәтіндегі нақты ақпараттар арқылы түсініктеме беріңіз.

Мейірімділікті қаласаң _________________________________________________

Сабырлықты қаласаң __________________________________________________

Қайырымдылықты қаласаң ______________________________________________

Жаңғырықтың сыры ___________________________________________________

3.Берілген мәтіндегі маңызды ақпараттарды белгілеп отырып оқыңыз. Мәтін мазмұнын жинақтап, өз сөзіңізбен жазыңыз. (40-50 сөз)

Қиылыс дегеніміз не?

• Әкетай әкесімен сквер арқылы өтті.

• Әке, қарашы, мына көшелер қиылысады! – деді Әкежан.

– Иә, ұлым! Екі немесе бірнеше көшелердің қиылысуын – көше қиылыстары деп атайды. Қиылыстарға көліктержан-жақтан жақындап келіп, барлық бағыттарға тарайды. Бұл жерден сонымен қатар жаяу жүргіншілер де өтеді.

• Қиылыстар қандай болады? – деп сұрады Әкетай.

• Егер көшелер бірінен кейін бірі жан-жақтан қиылысса, ондай қиылысты –

төртжақты деп атайды. Ал егер бір көшеге басқа көшелер бұлақ сияқты бірінен кейін бірі қосылып жатса, үшжақты қиылыс деп атайды.

• Қиылыстан қалай өтуге болады? Қай жаққа қарай жүру керек? – деп

ойланып қалды Әкетай.

– Егер көше қиылысының бір жағында ғана жаяу жүргіншілер өтпесінің сызықтары болса, онда көшеден тек осы көрсетілген өтпе арқылы өту керек.

• Неге деп таңқалды Әкетай.

– Жүргізуші бұл жерден жаяу жүргінші өтетіндігін біліп, жылдамдығын азайтады. Жол қиылысы – ең қауіпті жер. Оны тек жаяулар өтетін жерден ғана өткен дұрыс. Үлкен қалалардың көлік өте көп жүретін көшелерінен өту үшін жаяу жүргіншілер өтпесі жер астынан жасалады. Осы өтпелердің қай жерде орналасқанын жол белгілері көрсетіп тұрады. (159 сөз)

«Жаяу жүргіншілер мектебі»

__________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Оқылым стратегияларын қолданады.	1	Мазмұнға байланысты 2 сөйлем құрастырады: 1-сөйлем; 2-сөйлем.	1 1
		Нақты 4 ақпаратты анықтайды: 1-ақпарат; 1-ақпарат; 1-ақпарат; 1-ақпарат.	1 1 1 1
Мәтіндегі негізгі ақпараттарды сақтап, жинақы мәтін жазады.	2	Мәтіндегі маңызды ақпараттарды белгілейді;	1
		Іріктелген ақпараттар негізінде мәтінді өз сөзімен жазады.	1
Барлығы			8

«Көлік және жол белгілері. Морфология», «Адамның сырт келбеті мен мінезі. Морфология» бөлімдері бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Оқылым стратегияларын қолданады.	М әтін мазмұнын пайдаланып сөйлем құрастырып, нақты 4 ақпаратты анықтауда қиналады.	М әтін мазмұнын пайдаланып сөйлем құрастырып, нақты 4 ақпаратты анықтауда қателеседі.	М әтін мазмұнын пайдаланып сөйлем құрастырып, нақты 4 ақпаратты анықтайды.
Мәтіндегі негізгі ақпараттарды сақтап, жинақы мәтін жазады.	М аңызды ақпараттарды белгілеп, мәтінді өз сөзімен жазуда қиналады.	М аңызды ақпараттарды белгілеп, мәтінді өз сөзімен жазуда қателеседі.	М аңызды ақпараттарды белгілеп, мәтінді өз сөзімен жазады.

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар

Бөлім «Аспан әлемінің құпиялары. Синтаксис»

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру; 5.4.4.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Жағдаятқа сай пікірі мен көзқарасын дәлелмен жеткізеді; Төл сөздерді төлеу сөзге айналдырады. Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

Мәтінді мұқият тыңдап, төменде берілген тапсырмаларды орыңдаңыз.

Үркер

Үркер қазақша «үркек» деген сөзден шыққан. Баяғы замандарда жер бетінде тек қыс болып тұрған екен. Осы кезде Үркер шоқжұлдызын құрайтын шағын он екі жұлдызшалар жерде ұйықтап жатады екен. Бірде бір данышпан суықтан қажыған жануарларға: «Егер осы шоқжұлдыздарды түгелімен қырып салсаңдар, жайма-шуақ жазға кенелесіңдер», – деген өсиет айтады. Сонымен түйе, жылқы, сиыр үшеуі жиналып, үркердің көзін жоймақ болып келіседі.

Әуелі жылқы төрт жұлдызшаны, түйе тағы екеуін табанына салып таптапты. Алты жұлдызша сиырдың еншісіне тиіпті. Бірақ жұлдызшалар оның аша тұяғының арасынан сытылып шығып, көкке ұшып кетіпті. Содан бері жерде алты ай суық, алты ай жылы болады екен.

Жануарлар сиырға өкпелепті. Оларға суықтан қорықпайтын сиыр: «Қыста сықырлатып қар басып жүрген жаман ба? Ыстықтан дымымыз құрып, қаталағанымыз жетер!» – деп жауап беріпті. (117 сөз)

(https://aruna.kz/)

1. «Неге? Неге?» әдісі арқылы жұбыңызбен диалог құрыңыз.

Диалог құруға нұсқау:

а) 1-оқушы мәтіндегі ойға байланысты пікір білдіреді де сөйлемді «Неге?» деген сұрақпен аяқтайды.

ә) 2-оқушы оқушы сол сұраққа жауап береді де, 1-оқушыға «Неге?» деп аяқталатын өз сұрағын қояды.

(Әр оқушы 3 сұрақ қояды)

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Мәтіннен төл сөзді тауып, төлеу сөзге айналдырыңыз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Жағдаятқа сай пікірі мен көзқарасын дәлелмен жеткізеді.	1	Эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданады;	1 1 1 1
		Диалогке даярлықсыз түседі, өз пікірін білдіреді.	1 1
Төл сөздерді төлеу сөзге айналдырады.	2	Төл сөзді анықтайды;	1
		Төл сөзді төлеу сөзге айналдырады;	1
		Сөйлемдегі негізгі ойды сақтайды.	1
Барлығы			9

«Аспан әлемінің құпиялары. Синтаксис» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Жағдаятқа сай пікірі мен көзқарасын дәлелмен жеткізеді.	Эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолдана отырып диалогке түсіп, өз пікірін білдіруде қиналады.	Э моционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолдана отырып диалогке түсіп, өз пікірін білдіруде қателеседі.	Эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолдана отырып диалогке түсіп, өз пікірін білдіреді.
Төл сөздерді төлеу сөзге айналдырып жазады.	С өйлемдегі негізгі ойды сақтай отырып, төл сөзді төлеу сөзге айналдыруда қиналады.	С өйлемдегі негізгі ойды сақтай отырып, төл сөзді төлеу сөзге айналдыруда қателеседі.	С өйлемдегі негізгі ойды сақтай отырып, төл сөзді төлеу сөзге айналдырады.

«Аспан әлемінің құпиялары. Синтаксис» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру; 5.4.4.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Жағдаятқа сай пікірі мен көзқарасын дәлелмен жеткізеді; Төл сөздерді төлеу сөзге айналдырады. Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

Мәтінді мұқият тыңдап, төменде берілген тапсырмаларды орыңдаңыз.

Аспан әлемінің құпиялары

Аспан әлемінің құпиялары қазіргі таңда ғалымдармен үздіксіз зерттелу үстінде. Жұлдыздардың әлемі әр алуан. Кейбір жұлдыздар көлемі бойынша Күннен мың есе үлкен әрі жарығырақ болып келсе, ал кейбіреуінің мөлшері мен шығаратын жарығының энергиясы Күннен әлдеқайда аз болып келеді. Жұлдыздардың жарқырауы да түрліше болады. Ғалымдар: «Алтын балық шоқжұлдызы Күннен 400 мың есе артық жарқырайды», - деп пайымдайды.

Жұлдыздар өте алыс қашықтықта орналасқандықтан, олардың серіктері ең күшті телескоппен де көрінбейді. Оларды анықтау үшін зерттеудің нәзік әдістерін қолданып, бірнеше ондаған жылдар бойы ұқыпты бақылау мен күрделі ескптеулер жүргізу қажет.

ХІХ ғасырдың ортасындағы орыс саяхатшысы Матвей Ястребов былай деп жазған еді: «Ең алғашқы астрономдар көшпелі халықтар болғаны даусыз. Кең далада мал бағып өмір сұру олардың аспан денелерінің қозғалысына үнемі бақылау жасауына мүмкіндік берді». (117 сөз)

(http://edu.e-history.kz/)

1. ЖЖ. «Неге? Неге?» әдісі арқылы жұбыңызбен диалог құрыңыз.

Диалог құруға нұсқау:

а) 1-оқушы мәтіндегі ойға байланысты пікір білдіреді де сөйлемді «Неге?» деген сұрақпен аяқтайды.

ә) 2-оқушы оқушы сол сұраққа жауап береді де 1-оқушыға «Неге?» деп аяқталатын өз сұрағын қояды.

(Әр оқушы 3 сұрақ қояды)

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Мәтіннен төл сөзді тауып, төлеу сөзге айналдырыңыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Жағдаятқа сай пікірі мен көзқарасын дәлелмен жеткізеді.	1	Эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданады;	1 1 1 1
		Диалогке даярлықсыз түседі, өз пікірін білдіреді.	1 1
Төл сөздерді төлеу сөзге айналдырады.	2	Төл сөзді анықтайды;	1
		Төл сөзді төлеу сөзге айналдырады;	1
		Сөйлемдегі негізгі ойды сақтайды.	1
Барлығы			9

«Аспан әлемінің құпиялары. Синтаксис» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Жағдаятқа сай пікірі мен көзқарасын дәлелмен жеткізеді.	Эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолдана отырып диалогке түсіп, өз пікірін білдіруде қиналады.	Э моционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолдана отырып диалогке түсіп, өз пікірін білдіруде қателеседі.	Эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолдана отырып диалогке түсіп, өз пікірін білдіреді.
Төл сөздерді төлеу сөзге айналдырып жазады.	С өйлемдегі негізгі ойды сақтай отырып, төл сөзді төлеу сөзге айналдыруда қиналады.	С өйлемдегі негізгі ойды сақтай отырып, төл сөзді төлеу сөзге айналдыруда қателеседі.	С өйлемдегі негізгі ойды сақтай отырып, төл сөзді төлеу сөзге айналдырады.

Бөлім «Саяхат және демалыс. Синтаксис»

І нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.4.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру; 5.3.3.1 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Ауызекі стильде берілген мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік құралдарын салыстырады; Сюжетті суреттердің көмегімен әңгіме құрастырады. Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1. Венн диаграммасы арқылы мәтіндерді салыстырыңыз.

.

1-мәтін ерекшелігі	Ортақ белгісі	2-мәтін ерекшелігі
Тақырыбы		Тақырыбы
Мазмұны		Мазмұны
Тілдік құралы		Тілдік құралы

1-мәтін

Жиһангез Динара Болатпен сұхбат

– Ең ерекше саяхатыңызды айта аласыз ба?

– Ең ерекше деп біреуін атау қиын. Біріншісі, Норвегия. Себебі табиғатының өзі өте керемет, «Властелин колец» сияқты фантастикалық фильмдерден көріп жүрген неше түрлі таңғажайып жерлер Норвегияда орналасқан. Ең бай мемлекеттердің бірі болса да, жергілікті халық ортадан ерекшеленбейді. Байдың үйі, олигархтың үйі деп атайтындай бір ғимарат көрмейсіз немесе көліктер де ерекшеленбейді. Ең ұнаған тұсы халық қанша әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан қамтамасыз етілген болса да, олардың түсінігі біздің елге қарағанда бөлек. Ол елде мақтану, өзіңнің жағдайыңды көрсету деген жоқ. Олар білім алу, табиғат аясында саяхат жасау, салауатты өмір салтын ұстану бағытында өмір сүреді. Тіпті астанасының өзі Ослода көшеде жүгіріп, жаттығып жүрген, кішкентай баласын арқалап алып тауға өрмелеп бара жатқан адамды көресіз. Келесі - Индонезия, туризмнің қалай дамығаны жөнінде айту керек болса бірден осы елді айтамын. (126 сөз)

(http://old.baq.kz/kk/news/turizm/)

2-мәтін

Талап

Кеше машинамен аулаға теңiздiң ақ қиыршық құмы төгiлдi. Балалар кешеден берi мәз-мәйрам. Шымыр денелi, пысығы – кiшкентай Нұрталап. Таудай құмның бауырында екi космос кораблi тұр. Бiреуiнде «Сұңқар», екiншiсiнде «Аққу» деген жазу бар.

– Нұрталап Қаматов қайсың? – деп сұрады арнаулы бақылау аппаратында отырған Задагүл.

– Мен!.. – дедi үстiне космонавт костюмiн киген өткiр көздi қара бала. Дәрiгер космонавтың жүрегiн тыңдап, тынысын байқады. Сонан соң ауланың ортасындағы карусельге айналдырып сынады. Нұрталап сыннан бөгетсiз өттi.

– Жарайсың!.. – дедi Задагүл. – Қандай қиыншылық болса да төтеп бере аласың.

Нұрталап дәрiгердiң ақыл-кеңесiне дән риза. Екi езуi екi құлағында. Масаттанып тұр. Достарымен қоштасқан күнi космос кораблiне мiнуге оңтайланып едi:

– Нұрталап-ау, Нұрталап! – деген дауыс саңқ ете қалды. Ол жалт бұрылып:

– Ау-ау! Мен мұндамын! Апасы екен балконнан қараған.

– Мектепке баратын уағың боп қалды. Үйге кiр. Жуын. Тамақтан. Бол, тезiрек!

Нұрталап шешесiнiң шақырғанына қынжылып, қабақ шытты. Мұны байқаған Задагүл:

– Жарайды, бүгiн демал! Ертең мiндеттi түрде ұшасың! – дедi. Нұрталаптың жүзiнен қуаныш сәулесi жарқ ете қалды. (149 сөз)

(https://www.balakai.kz/engimeler)

Тапсырма 2.

Суреттердегі көріністерді негізге алып, «Көкшетауға саяхат» тақырыбында әңгіме жазыңыз. Әңгімеңізде міндетті түрде кейіпкерлердің болуын ескеріңіз. Қандай да бір оқиға желісіне құрыңыз. Кейіпкерлер арасындағы диалогке мән беріңіз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Ауызекі стильде берілген мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік құралдарын салыстырады.	1	Екі мәтіннің тақырыптарын көрсетеді;	2
		Екі мәтіннің қысқаша мазмұнын жазады;	2
		Екі мәтіннің сөз қолданыстарынан мысалдар келтіреді;	2
		Екі мәтіннің ортақ ұқсастықтарын көрсетеді;	1
Сюжетті суреттердің көмегімен әңгіме құрастырады.	2	Тақырыпты ашады;	1
		Жанрлық ерекшелікті ескереді;	1
		Суреттер желесін негізге алады;	1
		Жалпы сауаттылықты сақтайды.	1
Барлығы			11

«Саяхат және демалыс. Синтаксис» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Ауызекі стильде берілген мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік құралдарын салыстырады.	Мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік қолданыстарын салыстырып, олардың өзара ұқсастықтары мен ерекшеліктерін анықтауда қиналады.	М әтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік қолданыстарын салыстырып, олардың өзара ұқсастықтары мен ерекшеліктерін анықтауда қателеседі.	М әтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік қолданыстарын салыстырып, олардың өзара ұқсастықтары мен ерекшеліктерін анықтайды.
Сюжетті суреттердің көмегімен әңгіме құрастырады.	С уреттерді негізге ала отырып, тақырып бойынша жанрлық ерекшеліктеріне сай әңгіме жазуда қиналады.	С уреттерді негізге ала отырып, тақырып бойынша жанрлық ерекшеліктеріне сай әңгіме жазуда қателеседі.	С уреттерді негізге ала отырып, тақырып бойынша жанрлық ерекшеліктеріне сай әңгіме жазады.

Бөлім «Саяхат және демалыс. Синтаксис»

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	5.2.4.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру; 5.3.3.1 сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру.
Бағалау критерийі: Ойлау дағдыларының деңгейі:	Білім алушы Ауызекі стильде берілген мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік құралдарын салыстырады; Сюжетті суреттердің көмегімен әңгіме құрастырады. Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	20 минут

Тапсырма

1. Венн диаграммасы арқылы мәтіндерді салыстырыңыз.

1-мәтін ерекшелігі	Ортақ белгісі	2-мәтін ерекшелігі
Тақырыбы		Тақырыбы
Мазмұны		Мазмұны
Тілдік құралы		Тілдік құралы

1-мәтін

Еуропаға бірінші рет жалғыз өзі саяхаттап келген 22 жастағы

Таңшолпан Төлегенмен сұхбат.

– Таңшолпан, Еуропаға саяхатыңыз туралы айтып берсеңіз.

– Әу баста жалғыз өзім саяхаттаймын деп жоспарламадым. Достарыммен бірге барамыз дегенбіз, бірақ белгілі бір жағдайларға байланысты соңында жалғыз өзім қалдым. Басында жалғыз баруға қорықтым. Өйткені шетел дегенде тек Қытайға ғана, оның өзінде 17 адаммен бірге барып көрдім (күліп). Енді бұрын-соңды аяғым тиіп көрмеген Еуропа елдеріне жалғыз кету шынымен қорқынышты еді. Сол кезде Ақниет деген құрбым мені өте жақсы жігерлендірді. Керісінше, дәл қазір осындай мүмкіндігім болғанына қуану керек екенін айтты. Солай тәуекелге бел будым. Жоспарым бойынша, төрт елге бару керек едім. Олар: Венгрия (Будапешт), Австрия (Вена), Чехия (Прага), Франция (Париж).  (94 сөз)

(https://baribar.kz/)

2-мәтін

Алтын бала

Күләш апай ас дайындап жүр. Тамақтың қамырын жаймақ боп дайындаған суының тұзын көрдi де, қабағын шытты:

– Қап, ұмытып кетiппiн-ау... Зәукен, тез Нағима апаңның үйiнен тұз әкеле қойшы!...

Зәукен «жарайды» деп, тұра жөнелдi. Зәукен келмедi. Әрi күттi, берi күттi. Ақыры шыдамы таусылды.

– Әлгi жүгермек қайда жоғалып кеттi? – деп далаға шығып едi, масаттанып келе жатқан ұлына ұшырасты. – Тұз қайда?!

– Апатай, ұмытып кетiппiн... – дедi де, қайта жүгiрдi. Екеуiнiң сөзiн естiген Бейсен Ақсақал дәуiрлеп қоя бердi:

– Зәукенге кейiме, келiн! Оны кешiктiрген мен едiм. Үш-төрт күннен берi радиомыз сөйлемей қалған. Бала-шағаға «сендер бүлдiрдiңдер» деп кейiп жатыр едiм. Зәукен радионы айналдыра қарады да: «Жөндеуге болады, ата. Мен осыны жөндейтiн үйiрмеге қатысамын» дедi. Жiңiшке қызыл сымды бiр бұрандаға қосып бекiтiп едi, радиом саңқылдай жөнелдi. Ой, азамат екен өзi!

Күләш апайдың көңiлi судай тасыды. Қуанышы қойнына сыймай, шаруасы есiнен шығып кеттi.

– Неге келiп ем, осы? – деп сасқалақтады.

– Тұзға! – дедi Зәукен қолындағы тұзды шешесiне ұсынып. (146 сөз)

(https://www.balakai.kz/engimeler)

Тапсырма 2.

Суреттердегі көріністерді негізге алып, «Табиғатқа саяхат» тақырыбында әңгіме жазыңыз. Әңгімеңізде міндетті түрде кейіпкерлердің болуын ескеріңіз. Қандай да бір оқиға желісіне құрыңыз. Кейіпкерлер арасындағы диалогке мән беріңіз.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Ауызекі стильде берілген мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік құралдарын салыстырады.	1	Екі мәтіннің тақырыптарын көрсетеді;	2
		Екі мәтіннің қысқаша мазмұнын жазады;	2
		Екі мәтіннің сөз қолданыстарынан мысалдар келтіреді;	2
		Екі мәтіннің ортақ ұқсастықтарын көрсетеді;	1
Сюжетті суреттердің көмегімен әңгіме құрастырады.	2	Тақырыпты ашады;	1
		Жанрлық ерекшелікті ескереді;	1
		Суреттер желесін негізге алады;	1
		Жалпы сауаттылықты сақтайды.	1
Барлығы			11

«Саяхат және демалыс. Синтаксис» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Ауызекі стильде берілген мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік құралдарын салыстырады.	Мәтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік қолданыстарын салыстырып, олардың өзара ұқсастықтары мен ерекшеліктерін анықтауда қиналады.	М әтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік қолданыстарын салыстырып, олардың өзара ұқсастықтары мен ерекшеліктерін анықтауда қателеседі.	М әтіндердің тақырыбы, мазмұны және тілдік қолданыстарын салыстырып, олардың өзара ұқсастықтары мен ерекшеліктерін анықтайды.
Сюжетті суреттердің көмегімен әңгіме құрастырады.	С уреттерді негізге ала отырып, тақырып бойынша жанрлық ерекшеліктеріне сай әңгіме жазуда қиналады.	С уреттерді негізге ала отырып, тақырып бойынша жанрлық ерекшеліктеріне сай әңгіме жазудақателеседі.	С уреттерді негізге ала отырып, тақырып бойынша жанрлық ерекшеліктеріне сай әңгіме жазады.

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

Жиынтық бағалауға шолу

Ұзақтығы: 40 минут

(уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)

Оқылым – 15 минут

Жазылым – 25 минут

Балл саны: 30

Тапсырмалар түрлері:

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар.

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар.

Жиынтық бағалаудың құрылымы:

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: біріншісі – тыңдалым мен айтылым, екіншісі – оқылым, үшіншісі – жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

*Тапсырма	Қамтылатын мақсаттар	Тапсырма түрлері	*Тапсырма сипаттамасы	*Орындау уақыты, минут	Балл
1	5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, жарнама) көтерілген мәселені түсіндіру.	Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Тапсырма жеке орындалады. Оқушылар ән мәтінін тыңдайды. Оқушылар мәтінді тыңдау барысында тақырыпқа қатысты көтерілген мәселені түсіндіреді. Ән мәтінінен мысалдар келтіре отырып, негізгі ойын анықтайды.	Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі (әр білім алушыға 3-5 минут беріледі)	5
					5
1	5.2.3.1 жарнама құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 5.2.4.1 ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру.	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	Оқушылар берілген мәтіндерді оқып, оларды өзара салыстырады. Кестеге сүйене отырып, мәтіндердің тақырыбы, қысқаша мазмұны, жанры мен тілдік қолданыстарына талдау жасайды.		10
1	5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай рәсімделуі мен құрылымын сақтап, жарнама құрастырып жазу; 5.4.1.1 қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу.	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Оқушылар ұсынылған тақырыптардың бірін таңдап, жарнама жазады. Жазба жұмысында жарнаманың жанрлық ерекшеліктерді мен сауаттылық нормаларын сақтаулары тиіс.		10
Барлығы 40 минут					30

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Мәдениет: тіл жіне қарым-қатынас. Фонетика

Киіну. Сән. Талғам. Фонетика

Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер. Лексика

І нұсқа

Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма

Руслан Мамытовтың орындауындағы «Жаса, қазағым» әнін тыңдай отыра, көтерілген мәселені өз сөзіңізбен түсіндіріңіз.

[10]

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

*Тап сырма	Қамтылатын мақсаттар	Тапсырма лар түрлері	*Тапсырмалар сипаттамасы	*Орындау уақыты, мин	Балл
1-2	5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру 5.1.3.1 тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау	Толық жауап ты қажет ететін сұрақтар	Тапсырма жұппен орындалады. Жұпқа хабарландыру мәтіні беріледі. Мәтінді тыңдап немесе оқып болған соң, әр оқушы мәтінде көтерілген басты мәселені өз сөзімен түсіндіреді. Осы мәтінде анықтаған негізгі және қосымша ақпараттарды айтып шығады. Әрқайсысы бір-бірінің жауабына келісу, келіспеу пікірін білдіреді, себебін түсіндіреді. Қажет болған жағдайда жұбының жауабын толықтырады.	Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі (әр білім алушыға 3-5 минут беріледі)	5
					5
1-2	5.2.1.1 мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау; 5.2.2.1 лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	Оқушы мәтіндерді оқып, 1-тапсырмада оларды өзара стильдері тұрғысынан салыстырады. Ерекшеліктерін көрсетеді. 2-тапсырмада әр мәтіннен негізгі, қосымша ақпараттарды анықтап, кестені толтырады.	15	5
					5
1	5.3.4.1 эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу 5.4.4.1 жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану	Жазбаша толық жауап ты қажет ететін сұрақтар	Оқушы берілген екі тақырыптың бірін таңдап, сипаттау эссесін жазады. Жазба жұмысында оқушының құрылымды сақтап, тақырыпты ашуы, сондай-ақ жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді таба алуы керек.	25	10
Барлығы				40 минут	30

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамсы

*Тапсырма	Қамтылатын мақсаттар	Тапсырмалар түрлері	*Тапсырмалар сипаттамасы	Орындау уақыты, минут	балл
1-2	5.1.1.1 тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау 5.1.4.1 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау	Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Тапсырма жұппен орындалады. Оқушылар мәтіннің негізгі ойын беретін 5 тірек сөз анықтайды. Оларды кезек-кезек бір-біріне айтып, мәтін мазмұнына болжам жасайды. Болжамның түпнұсқамен сәйкестігіне пікір білдіреді.	Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі (әр білім алушыға 3-5 минут беріледі)	5
					5
1-2	5.2.3.1 нұсқаулық құрылымы мен ресімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату 5.2.5.1 мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	1-тапсырмада нұсқаулықтың құрылымы, рәсімделуі мен жанрлық ерекшеліктерін анықтайды. 2-тапсырмада мәтіндегі негізгі ақпараттарға қатысты сұрақтар құрастырады.		5
					5
1	5.3.3.1сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Берілген суреттер топтамасының бірін таңдап, ұсынылған тақырыпта суреттер желісімен әңгіме құрастырады. Жазба жұмысының барысында оқушылардың әңгіме жанрының ерекшеліктерін сақтап, орфографиялық, пунктуациялық норманы ұстануы керек.		10
Барлығы				40 минут	30

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Қиял әлемі.

Көлік және жол белгілері.

Адамның сырт келбеті мен мінезі. Морфология

І нұсқа

Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма

1. Мәтінді оқып шығып, негізгі ойды білдіретін кем дегенде 5 тірек сөзді анықтаңыз. Анықтаған тірек сөздерді жұбыңызға оқып немесе айтып беріңіз.

2. Тірек сөздер негізінде жұбыңыздың мәтін мазмұнына жасаған болжамын мұқият тыңдаңыз және ақпараттың түпнұсқаға қаншалықты жақын болғандығы туралы кері байланыс беріңіз.

[10]

1-мәтін

Тамыз

Ол қиялшыл бала болатын. Жаздың ми қайнатар ыстығында өзге балалар салқын үйге кiрiп алып, күн төбеден ауғанша ұйықтап жатса, ол көл жағасындағы үлкен қараталдың басына өрмелеп шығып, алыстарға қарауды ұнататын едi. Көз ұшында бұлдыраған сағым, сағымның алақанында дiрiлдеген Қаратаудың ұзын-шұбақ жоталары, ортада ұшы-қиыры жоқ оман дария… «Дариядан өтсем бәрi де өзгерiп сала берер ме едi» деп ойлайтын бала.

Бұрын тұңғиықтың мұншалықты әде­мi екенiн қалай аңғармаған. «Тiптi, тұң­ғиықтың астында су перiсi жатады, гүлiн жұл­ған баланы су астына алып кетедi» деген­дi естiп, маңына жоламайтын. Байқаса, дүниедегi ең әдемi гүл – тұңғиық екен. (90 сөз)

(https://qazaqadebieti.kz/)

2-мәтін

Жиын бастығы Абай болып қазіргі сәтте мына ауылдың өзге тірлігінен оқшау бөлінген бір топ тәрізді. Осындай ойын-сауық жиынның орта-сында ең қадірлі бір топ қонақ бар. Шет елден келген қонақ. Бұлар—қазір төрдің тап ортасында, жағалай көрпе үстінде, үлкен ақ жастықтарды шынтақтаған сал-серілер. Солардың ішіндегі ең көрнектісі және бар жиынға қадірлі, сүйіктісі—мынау қос ішекті домбыраны безілдетіп отырған орта бойлы, қызғылт жүзді, кең ақ маңдайлы, нұрлы жігіт. Құйқылжыған әніне қалың жиын қыбыр етпей ұйып, мүлгіп отырғанда, кербез әнші өзі де жүзіне бір жылтыр майда рең бітіп, нұрлана құбылады.

Ерекше әсері бар күй мен аса ұнаған ән тыңдаған уақытта Абай сол сарын сөзбен қатар, өзге бір дүниені жарыса ойлап кететін. Өмір, қиял суреттерін, уақиға тасқындарын, жаратылыс. құбылыс толқындарын көріп, соған шомып кетеді.

Қазір де, міне, белгілі бір қиялы бар ән, ірі туысты әншіні мынау ортадан бөліп, жарып, аулаққа әкетті. Шырқау алыс қияға әкетті. Тұлғасы ерен, кең кеуделі, асқақ үнді әнші сахараның ғажайып бір алыбы боп апты.

(М.Әуезов «Абай жолы»)

Оқылым

Тапсырма

1. Мәтінді оқып, құрылымдық, жанрлық ерекшеліктерін көрсетіп, кестені толтырыңыз.

[5]

Велосипедшілерге арналған нұсқаулық

1. Велосипедшілер жолдың шетінен 1 м қашықтықта және 1 қатармен ғана жүре алады. Бұл қағида тоқтап тұрған көлікті басып озу кезінде ғана бұзылады.

2. Велосипедшілерге жаяу жүргінші жолымен жүруге болмайды.

3. Рульді бос жіберіп жүруге тыйым салынады.

4. Велосипедті еркін басқаруға кедергі келтіретін көлемі үлкен заттарды алып жүруге болмайды.

5. Арнайы жабдықталмаған велосипедпен балаларды міңгестіріп жүру де қауіпті.

6. Велосипедшілер топталып жолға шығатын болса, өздері жүретін бағдармен алдын ала танысып алуы қажет.

7. Басқа көлік жүргізушілері оларды тез байқауы үшін ашық түсті киім кигені дұрыс. (88 сөз)

Мәтін не туралы?
Құрылымы
Қалай рәсімделген?
Жанрлық ерекшелігі неде?

2. Мәтіндегі негізгі ақпараттарды анықтауға бағытталаған сұрақ (3-5) құрастырыңыз. [5]

1
2
3
4
5

Жазылым

Төменде берілген суреттердің бірін негізге ала отырып, әңгіме жазыңыз. Әңгімеңіздің белгілі бір сюжетке құрылуын, қызықты эпизодтың, шағын кейіпкерлер жүйесінің болуын ескеріп, орфографиялық, пунктуациялық нормаға сай жазыңыз. Сөз саны шамамен 120-150.

[10]

1) Жолда жүру ережесіне байланысты өмірде болатын оқиғаны арқау етіп, әңгіме құрап жазыңыз. Кейіпкерлері: ұл бала, қыз бала (есімерін ойластырыңыз).

2) Мінез-құлықтарына қатысты туындайтын достар арасындағы қарым-қатынастарды негізге ала отырып шағын әңгіме құрастырыңыз.

3) Кейіпкерлері адамдарға қауіп төндірген айдаһар және елін қорғаушы батыр болатын қиял- ғажайып әңгіме жазыңыз.

Балл қою кестесі

Тыңдалым мен айтылым

Балл	Коммуникативтік құзыреттілік	Грамматикалық құзіреттілік
5	Тірек сөздердің бәрі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына дұрыс болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, дәлелдер арқылы түсіндіреді.	Ойын толық жеткізеді. Толымды сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры мол. Сөздік қайталаулар жоқ.
4	Тірек сөздердің жартысынан көбі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, себебін түсіндіреді.	Ойын жақсы жеткізеді. Аяқталған сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры жеткілікті. Сөздік қайталаулар жоқ.
3	Тірек сөздерінің жартысы мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының кейбір тірек сөздері арқылы ғана мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға береді, себебін түсіндіруі жеткіліксіз.	Ойын кейде аяқталған, кейде синтаксистік құрылымы сақталмаған сөйлемдермен жеткізеді. Сөздік қоры орта деңгейде. Сөздік қайталаулар кездеседі.
2	Тірек сөздерінің аз бөлігі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Мәтін мазмұнына болжамын жасағанда жұбының тірек сөздерін қолданбайды. Жұбының болжамына сипаттама береді, себебін түсіндірмейді.	Ойын толық жеткізе алмайды. Толымсыз сөйлемдерді жиі қолданады. Сөздік қоры ауызекі лексикадан тұрады. Сөздік қайталаулар жиі кездеседі.
1	Тірек сөздері мәтіннің негізгі ойымен сәйкес емес. Мәтін мазмұнына болжамы нақты емес жұбының болжамына сипаттама бере алмайды.	Ойын жүйелі жеткізе алмайды, аяқтамайды. Сөйлемдері байланыспайды. Сөздік қоры төмен деңгейде.

Оқылым

1-2 тапсырмалардың жалпы балл қою кестесі

Балл	Мәтінді талдау	Сұрақ құрастыру
5	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды өте жақсы құрастырады.
4	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды жақсы құрастырады.
3	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін қанағаттанарлық деңгейде түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық және жабық сұрақтар құрастырады.
2	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін шектеулі түсінеді, талдауға талпыныс жасайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталмаған жабық сұрақтар құрастырады.
1	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте шектеулі деңгейде түсінеді.	Мәтіндегі нақты ақпараттарға қатысы жоқ жабық сұрақтар құрастырады.
0	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін түсінбейді.	Сұрақтары жоқ

Жазылым

Балл	Сипаттамасы
9-10	Суретке сай тақырып мазмұнын толық ашады. Көркем тілдік құралдарды өте шебер қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры мол. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін толық сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан өте сауатты. Қателері жоқ.
7-8	Суретке сай тақырып мазмұнын жақсы ашады. Көркем тілдік құралдарды қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры жеткілікті. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан сауатты, бірақ 1-2 ұсақ қате жібереді.
5-6	Суретке сай тақырып мазмұнын ашуы жеткіліксіз. Көркем тілдік құралдарды сирек қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан арагідік байланыспайды. Сөздік қоры қанағаттанарлық деңгейде. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерінен ауытқу бар. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 2-3 ұсақ және ірі қателер жібереді.
3-4	Суретке сай тақырып мазмұнын төмен деңгейде. Көркем тілдік құралдарды орынсыз қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан байланыспайды. Сөздік қоры шектеулі. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері толық сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 3-4 ұсақ және ірі қателер жібереді.
1-2	Суретке сай тақырып мазмұнын ашпайды. Көркем тілдік құралдарды қолданбайды. Сюжеті логикалық тұрғыдан жүйесіз. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан алты, одан да көп ұсақ және ірі қателер жібереді.

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Қиял әлемі.

Көлік және жол белгілері.

Адамның сырт келбеті мен мінезі. Морфология.

ІІ нұсқа

Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма

1. Мәтінді оқып шығып, негізгі ойды білдіретін кем дегенде 5 тірек сөзді анықтаңыз. Анықтаған тірек сөздерді жұбыңызға оқып немесе айтып беріңіз.

2. Тірек сөздер негізінде жұбыңыздың мәтін мазмұнына жасаған болжамын мұқият тыңдаңыз және ақпараттың түпнұсқаға қаншалықты жақын болғандығы туралы кері байланыс беріңіз.

[10]

1-мәтін

Ғажайып планета

Экипаж мүшелері түгел дерлік шаршап-шалдыққан. Ойда жоқта кез болып, басқа түскен сергелдең бұларды бір мезгіл асып-састырып абыржытса, енді бірде көңілдеріне қаяу түсіріп, жабырқатқан секілді. Әркім өз ойымен әуре. Командирдің аты командир ғой. Қалай бұйрық берсе, басқасы солай жүрмек. Не дер екен қазір мына ғалым?

Бұл жерде экипаждың барлық мүшесі бірдей жабырқаулы деуіміз артықтау да болар. Өйткені, кемеде бесінші мүше де бар болатын. Ол кеудесін шамасынша көріп көңілді тұрған секілді. Екі көзі жасыл от шашып жарқ-жұрқ етеді. Бұл жасанды адам физиомеханикалық «Кибер» еді.

Кибер маймаңдап басып тақап келді.

– Қастерлім, – деді ол биологтың иығына қолын салып. (Оның әрқашан осылай сөйлейтін әдеті еді). Сіздер мына мен болмағанда бағанағы космос айдаһарының аузына түсіп, тәтті тағамға айналған болар едіңіздер. Мен білмейтін өнер сіздерде көбірек. Бірақ осы бір қызықты жұмбаққа миларыңыз қалайша жетпей тұр? Оның үні электронды музыкадағыдай әсем де нәзік естілді. Бұл кибер түп табиғатында әзілқой боп жаратылған-ды. Оның кез келген нәрсені әзілге айналдыратынын космонавтар жақсы біледі. Сол себепті ешкім тіс жармағанды. Барлығының көзі Турановта. (160 сөз)

(Т.Сұлтанбеков «Ғажайып планета»)

2-мәтін

Бақша ағаштары

Жаздың әдемі бір күнінде, таңертең бір төре өзінің баласымен бақшаға барып, екеуі де егілген ағаштары мен гүл жапырақтарын көріп жүрді.
– Мынау ағаш неге тіп-тік, ана біреуі неге қисық біткен? – деп сұрады баласы.
– Оның себебі, балам, анау ағашты бағу-қағумен өсірген, қисық бұтақтары болса өсіп. Мынау ағаш қараусыз, өз шығу қалыбымен өскен, – деді атасы.
– Олай болса, бағып-қағуда көп мағына бар екен ғой, – деді баласы.
– Бағу-қағуда көп мағына барында шек жоқ, шырағым; мұнан сен де өзіңе ғибрат алсаң болады; сен жас ағашсың саған да күтім керек; мен сенің қате істеріңді түзеп, пайдалы іске үйретсем, сен менің айтқанымды түсініп, орнына келтірсең, жақсы түзік кісі болып өсерсің, бағусыз бетіңмен кетсең, сен де мынау қисық біткен ағаштай қисық өсерсің, – деді. (121 сөз)

Ы.Алтынсарин «Бақша ағаштары»

Оқылым

Тапсырма

1. Мәтінді оқып, құрылымдық, жанрлық ерекшеліктерін көрсетіп, кестені толтырыңыз. [5]

Жаяу жүргіншілерге жолды кесіп өтуге арналған нұсқаулық

1. Екі көшенің қиылысқан әрі «Өтетін жер» деп жазылған түсті, асфальтта сызылған жалпақ ақ жолақтары бар жерде, қарсы алдыңдағы бағдаршамның жасыл шамы жанған кезде ғана көшеден өтуге болады.

2. Жүріп келе жатқан машиналардың алдынан өтіп кетемін деуші болма, ол тоқтағанша, не өтіп кеткенше күте тұр.

3. Көшеден өтерде алдымен сол жағыңа, көшенің орта тұсына жеткенде оң жағыңа қара. Егер машина келе жатса, өтіп кеткенше сол орныңда, ақ жолақ сызылған тұста күте тұр.

4. Көше қиылыстарында бағдаршамда жасыл шам жанған кезде не болмаса өтіңіздер деген сөз көрінгенде ғана көшені кесіп өтуге болады.

5. Аялдамада тұрғанда автомобиль, автобус, троллейбустың тек ары жағынан айналып өт, сонда сен оның соңында келе жатқан машинаны дәл уақытында көре аласың.

6. Жолдың арғы бетіне тек бағдаршам тұрған немесе жаяу жүргінші өтетін жерден өт.

7. Тек қана бағдаршамның жасыл түсі жанғанда ғана жолдан өт.

Мәтін не туралы?
Құрылымы
Қалай рәсімделген?
Жанры және жанрлық ерекшелігі неде?

2. Мәтіндегі негізгі ақпараттарды анықтауға бағытталаған сұрақ (3-5) құрастырыңыз. [5]

1
2
3
4
5

Жазылым

Төменде берілген суреттердің бірін негізге ала отырып, әңгіме жазыңыз. Әңгімеңіздің белгілі бір сюжетке құрылуын, қызықты эпизодтың, шағын кейіпкерлер жүйесінің болуын ескеріп, орфографиялық, пунктуациялық нормаға сай жазыңыз. Сөз саны шамамен 120-150.

[10]

1) Жолда жүру ережесіне байланысты өмірде болатын оқиғаға сүйене отырып, әңгіме құрап жазыңыз. Кейіпкерлері: ұл бала, қыз бала (есімдерін ойластырыңыз).

2) Мінез-құлықтарына қатысты туындайтын достар арасындағы қарым-қатынастарды негізге ала отырып шағын әңгіме құрастырыңыз.

3) Кейіпкерлері әлемді жойғысы келген өзге ғаламшарлықтар болатын қиял- ғажайып әңгіме жазыңыз.

Балл қою кестесі

Тыңдалым мен айтылым

Балл	Коммуникативтік құзыреттілік	Грамматикалық құзіреттілік
5	Тірек сөздердің бәрі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына дұрыс болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, дәлелдер арқылы түсіндіреді.	Ойын толық жеткізеді. Толымды сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры мол. Сөздік қайталаулар жоқ.
4	Тірек сөздердің жартысынан көбі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, себебін түсіндіреді.	Ойын жақсы жеткізеді. Аяқталған сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры жеткілікті. Сөздік қайталаулар жоқ.
3	Тірек сөздерінің жартысы мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының кейбір тірек сөздері арқылы ғана мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға береді, себебін түсіндіруі жеткіліксіз.	Ойын кейде аяқталған, кейде синтаксистік құрылымы сақталмаған сөйлемдермен жеткізеді. Сөздік қоры орта деңгейде. Сөздік қайталаулар кездеседі.
2	Тірек сөздерінің аз бөлігі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Мәтін мазмұнына болжамын жасағанда жұбының тірек сөздерін қолданбайды. Жұбының болжамына сипаттама береді, себебін түсіндірмейді.	Ойын толық жеткізе алмайды. Толымсыз сөйлемдерді жиі қолданады. Сөздік қоры ауызекі лексикадан тұрады. Сөздік қайталаулар жиі кездеседі.
1	Тірек сөздері мәтіннің негізгі ойымен сәйкес емес. Мәтін мазмұнына болжамы нақты емес жұбының болжамына сипаттама бере алмайды.	Ойын жүйелі жеткізе алмайды, аяқтамайды. Сөйлемдері байланыспайды. Сөздік қоры төмен деңгейде.

Оқылым

1-2 тапсырмалардың жалпы балл қою кестесі

Балл	Мәтінді талдау	Сұрақ құрастыру
5	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды өте жақсы құрастырады.
4	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды жақсы құрастырады.
3	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін қанағаттанарлық деңгейде түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық және жабық сұрақтар құрастырады.
2	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін шектеулі түсінеді, талдауға талпыныс жасайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталмаған жабық сұрақтар құрастырады.
1	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте шектеулі деңгейде түсінеді.	Мәтіндегі нақты ақпараттарға қатысы жоқ жабық сұрақтар құрастырады.
0	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін түсінбейді.	Сұрақтары жоқ

Жазылым

Балл	Сипаттамасы
9-10	Суретке сай тақырып мазмұнын толық ашады. Көркем тілдік құралдарды өте шебер қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры мол. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін толық сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан өте сауатты. Қателері жоқ.
7-8	Суретке сай тақырып мазмұнын жақсы ашады. Көркем тілдік құралдарды қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры жеткілікті. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан сауатты, бірақ 1-2 ұсақ қате жібереді.
5-6	Суретке сай тақырып мазмұнын ашуы жеткіліксіз. Көркем тілдік құралдарды сирек қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан арагідік байланыспайды. Сөздік қоры қанағаттанарлық деңгейде. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерінен ауытқу бар. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 2-3 ұсақ және ірі қателер жібереді.
3-4	Суретке сай тақырып мазмұнын төмен деңгейде. Көркем тілдік құралдарды орынсыз қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан байланыспайды. Сөздік қоры шектеулі. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері толық сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 3-4 ұсақ және ірі қателер жібереді.
1-2	Суретке сай тақырып мазмұнын ашпайды. Көркем тілдік құралдарды қолданбайды. Сюжеті логикалық тұрғыдан жүйесіз. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан алты, одан да көп ұсақ және ірі қателер жібереді.

4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ

Жиынтық бағалауға шолу

Ұзақтығы: 40 минут

(уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)

Оқылым – 15 минут

Жазылым – 25 минут

Балл саны: 30

Тапсырмалар түрлері:

Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар.

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар.

Жиынтық бағалаудың құрылымы:

Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: біріншісі – тыңдалым мен айтылым, екіншісі – оқылым, үшіншісі – жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.

Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамасы

*Тапсырма	Қамтылатын мақсаттар	Тапсырма түрлері	*Тапсырма сипаттамасы	*Орындау уақыты, минут	Балл
1-2	5.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру 5.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	Толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Тапсырма жұппен орындалады. Оқушыларға тоқсанда өтілген бөлім тақырыптарыны сәйкес мәтін беріледі. Мәтінді тыңдап немесе оқып болған соң, әр оқушы мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын білдіреді. Мәтін, мазмұны негізінде сұрақтар құрастырады. Жұбының жауабына өз көзқарасын білдіріп, диалогке қатысады.	Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі (әр білім алушыға 3-5 минут беріледі)	5
					5
1	5.2.6.1 оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу	Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар	Оқушылар берілген мәтіндерді оқып, оларды өзара салыстырады. Кестеге сүйене отырып, мәтіннің мазмұны мен нақты ақпараттарға талдау жасайды.		10
1	5.3.2.1 жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат құрастырып жазу	Жазбаша толық жауапты қажет ететін сұрақтар	Оқушылар ұсынылған тақырыптардың бірін таңдап, хат жазады. Жазба жұмысында хаттың жанрлық ерекшеліктерді мен сауаттылық нормаларын сақтаулары тиіс.		10
Барлығы 40 минут					30

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аспан әлемінің құпиялары

Саяхат және демалыс. Синтаксис

І нұсқа

Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма

1.Мәтінді тыңдап (оқып), көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызға тыңдаушыны сендіру үшін, нақтылы мәтін ақпаратын, қыстырма, қаратпа сөздерді қолданыңыз.

2.Жұбыңызды мұқият тыңдап, мәтін бойынша сұрақ қойыңыз. Өз көзқарасыңызды білдіру не толықтыру мақсатында жұбыңыздың сұраққа жауап беруі кезінде келісу, келіспеуіңіз бойынша диалогке қатысыңыз.

[10]

1-мәтін

Әлемді шарлаңыз

Алты құрлықты аралауды армандамайтын жан кемде-кем шығар. Әлемнің керемет мекендеріне табан тіреп, алып шаһарларды шарлау кім-кімнің болмасын ойында жүрген игі мақсаттарының бірі. Өз тарапымыздан, жер шарын аралау кезінде кәдеге жарар кеңестерімізді ұсынамыз.

Стратегия мен жоспар

Әуелі жер картасына бір қарап, сапар бағдарын сызып, жазып алыңыз. Сапар бағдарын жасаған соң, аралайтын мемлекеттердің ауа-райы, мереке күндері, тіл білімі, маусым ерекшеліктері, саяси тұрақтылығы, жергілікті заңдары мен ережелері, пәтер бағасы, туралы мәлімет жинастырыңыз.

Бюджет пен қаржы

Сапарды жайлы өткізгіңіз келсе, турагенттердің қызметіне жүгінсеңіз болады. Олар сіздің сапарбағдарыңызға қарап, жақсы қонақүйлерді таңдап береді.

Құжаттар

Сапар біраз уақытты алады. Сондықтан да, жолға шықпас бұрын, құжаттарыңызды реттеп алыңыз. Шетел төлқұжатының жарамдылық мерзіміне, таза беттеріне (виза үшінқажет) жіті назар аударыңыз. Әр елдің өзге мемлекеттердің азаматтарын қабылдау туралы тәртібін ескере отырып, алдын ала қажетті құжаттарды тапсырып, виза рәсімдеңіз. (129 сөз)

(https://massaget.kz)

2-мәтін

Шоқ жұлдыздар

Жұлдыздар ежелгі ғалымдардың қызығушылығын туғызды, бірақ телескоптар жоқ болғандықтан, олар көзге көрінетіндерге ғана атау берді. Шоқжұлдыздардың пішіндері мен өлшемдері әр түрлі болып келді. Егер шоқжұлдыздарды құрайтын жұлдыздары сызықтармен біріктірілмесе, аты берілген жануарды немесе заттарды тану әрдайым мүмкін бола бермейді. Кейбір шоқжұлдыздардың екі немесе одан да көп атауы бар. Ежелгі гректер Орион шоқжұлдызын Аңшы шоқжұлдызы деп атаса, ежелгі мысырлықтар Осирис деп атаған.

Жұлдыз – өте күшті қызған газдан (плазмадан) тұратын, өзінен жарық шығаратын және табиғаты жағынан Күнге ұқсас аспан денесі.

Вавилон, Мысыр, Қытай және Грецияның алғашқы астрономдары жұлдыздарды қарастырған кезде олардың кейбірінің жануарларға немесе аңыз-әңгімелердің кейіпкерлеріне ұқсас екенін аңғарған. Сөйтіп,оларға Торпақ (өгіз) немесе Персей (грек кейіпкері) деген сияқты атаулар берді. Кейіннен Телескоп сияқты өзге шоқжұлдыздар табылып, ат қойылды. Көптеген шоқжұлдыздарды осыдан 2000 мың жылдан астам уақыт бұрын алғаш тапқан Қытай мен Вавилонның астрономдары еді. (132 сөз)

(https://prezi.com/)

Оқылым

Тапсырма

Мәтіндерді оқып, олардың жалпы қысқаша мазмұны мен нақты ақпараттарды ажыратып көрсетіңіз.

А мәтіні

Жұлдыздар адам өміріне әсер ете ме?

Соңғы жылдары жұлдыздар мен аспан денелерінің Жерге және адам өміріне тікелей әсер етуі туралы жиі айтылып жүр. Бұл жайында фильмдер түсіріліп, жазылып та жүр. «Планеталар шеруі» немесе «Метеориттік соқтығысу» сияқты ақпараттармен қоғамда қорқынышты тудырып та жүргендер бар. Бүгінде адам санасын қорқынышпен ұстағысы келетіндердің қатары көбеюде.

Бұл тақырыпта зерттеу жұмыстарымен айналысып жүрген ғалымдарымыздың еңбектері де жетерлік. Алайда, өздерінің ғылыми жұмыстарына қоғамды баса назар аударту мақсатында еңбегінің маңыздылығына тым әсер беруі жиі кездесетін құбылысқа айналғаны әлдеқашан. Нәтижесінде адамзатқа төніп келе жатқан астероид, озондық тесіктерден өткен күн сәулесі, геомагнитті борандар, күн сәулесінің белсенділігі сияқты ғаламдық ауытқулар жер тұрғындарын қорқыныштың уысында ұстауы әсте мүмкін. Шын мәнінде осы табиғи ауытқулардың кесірі жаһанда болып жатқан жамандық пен ауру атаулының бәріне себепші деуіміз артық емес пе екен? Әрине, жер өзімен-өзі ғаламнан бөлек өмір сүріп жатпағаны мәлім. Жұлдыздар, ғаламшарлар, күн, басқа да аспан денелерінің жерге әсерін ғалымдар зерттеу барысында. (141 сөз)

(http://www.psu.kz/)

Ә мәтіні

Адамның тұлғалық қалыптасуына саяхаттың пайдасы зор

Ең бастысы, жиі саяхаттайтын адам жолсапар барысында әртүрлі жағдайларға тап болады, өзі үшін жаңалық ашады. Соның нәтижесінде оның тез шешім қыбылдап, әрекет ету қабілеті арта бастайды.

Шетелде жүріп, сол елдің тілін білсеңіз жақсы, білмеген жағдайда іздеген жеріңізді табу үшін жол сұрағанда ымдап болса да түсіндіру керек болады. Бұл

да сіздің коммуникациялық, адаммен қарым-қатынас орнату, тез тілтабысу қасиетіңізді дамытады.

Жаңа ортаға оңай бейімделу әр саяхатшыға тән. Сонымен қатар, дүниетанымы, жалпы таным көкжиегі үнемі дамып отырады. Бұрын біржақты ойлап келген адам әртүрлі ортаны, мәдениетті, тәрбиені, өмірге көзқарасты көріп, өзгеріп, қай мәселеге болмасын жан-жақты қарап үйренеді.

Саяхат кезінде табиғаттың түрлі ғажайыптары кездеседі: биік таулар, терең мұхиттар, ұшы-қиыры жоқ дала. Осының бәрі адамзаттың табиғаттың бір бөлігі ғана екендігін еріксіз еске салып, Тәңірдің құдіреттілігін сездіреді, тәубаңа түсіреді.

Қозғалу, тыныс алу, қалықтау, жүзу, сыйлық беру-алу, зерттеу, саяхаттау – міне, өмірдің мәні осы. (135 сөз)

(https://bilim-all.kz)

	А мәтіні	Ә мәтіні
Қысқаша мазмұны
Нақты ақпараттар

Жазылым

Шет елге саяхаттауға кеткен досыңызға саяхаттың қызықты тұстарымен бөлісу туралы хат жазыңыз. Хаттың жанрлық, құрылымдық, рәсімделуіндегі ерекшеліктерді ескеріңіз.

[10]

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Балл қою кестесі

Тыңдалым мен айтылым

Балл	Коммуникативтік құзыреттілік	Грамматикалық құзіреттілік
5	Тірек сөздердің бәрі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына дұрыс болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, дәлелдер арқылы түсіндіреді.	Ойын толық жеткізеді. Толымды сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры мол. Сөздік қайталаулар жоқ.
4	Тірек сөздердің жартысынан көбі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, себебін түсіндіреді.	Ойын жақсы жеткізеді. Аяқталған сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры жеткілікті. Сөздік қайталаулар жоқ.
3	Тірек сөздерінің жартысы мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының кейбір тірек сөздері арқылы ғана мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға береді, себебін түсіндіруі жеткіліксіз.	Ойын кейде аяқталған, кейде синтаксистік құрылымы сақталмаған сөйлемдермен жеткізеді. Сөздік қоры орта деңгейде. Сөздік қайталаулар кездеседі.
2	Тірек сөздерінің аз бөлігі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Мәтін мазмұнына болжамын жасағанда жұбының тірек сөздерін қолданбайды. Жұбының болжамына сипаттама береді, себебін түсіндірмейді.	Ойын толық жеткізе алмайды. Толымсыз сөйлемдерді жиі қолданады. Сөздік қоры ауызекі лексикадан тұрады. Сөздік қайталаулар жиі кездеседі.
1	Тірек сөздері мәтіннің негізгі ойымен сәйкес емес. Мәтін мазмұнына болжамы нақты емес жұбының болжамына сипаттама бере алмайды.	Ойын жүйелі жеткізе алмайды, аяқтамайды. Сөйлемдері байланыспайды. Сөздік қоры төмен деңгейде.

Оқылым

1-2 тапсырмалардың жалпы балл қою кестесі

Балл	Мәтінді талдау	Сұрақ құрастыру
5	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды өте жақсы құрастырады.
4	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды жақсы құрастырады.
3	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін қанағаттанарлық деңгейде түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық және жабық сұрақтар құрастырады.
2	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін шектеулі түсінеді, талдауға талпыныс жасайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталмаған жабық сұрақтар құрастырады.
1	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте шектеулі деңгейде түсінеді.	Мәтіндегі нақты ақпараттарға қатысы жоқ жабық сұрақтар құрастырады.
0	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін түсінбейді.	Сұрақтары жоқ

Жазылым

Балл	Сипаттамасы
9-10	Суретке сай тақырып мазмұнын толық ашады. Көркем тілдік құралдарды өте шебер қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры мол. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін толық сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан өте сауатты. Қателері жоқ.
7-8	Суретке сай тақырып мазмұнын жақсы ашады. Көркем тілдік құралдарды қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры жеткілікті. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан сауатты, бірақ 1-2 ұсақ қате жібереді.
5-6	Суретке сай тақырып мазмұнын ашуы жеткіліксіз. Көркем тілдік құралдарды сирек қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан арагідік байланыспайды. Сөздік қоры қанағаттанарлық деңгейде. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерінен ауытқу бар. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 2-3 ұсақ және ірі қателер жібереді.
3-4	Суретке сай тақырып мазмұнын төмен деңгейде. Көркем тілдік құралдарды орынсыз қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан байланыспайды. Сөздік қоры шектеулі. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері толық сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 3-4 ұсақ және ірі қателер жібереді.
1-2	Суретке сай тақырып мазмұнын ашпайды. Көркем тілдік құралдарды қолданбайды. Сюжеті логикалық тұрғыдан жүйесіз. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан алты, одан да көп ұсақ және ірі қателер жібереді.

4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аспан әлемінің құпиялары

Саяхат және демалыс. Синтаксис

ІІ нұсқа

Тыңдалым мен айтылым

Тапсырма

1. Мәтінді тыңдап (оқып), көтерілген басты мәселені анықтаңыз. Өз көзқарасыңызға тыңдаушыны сендіру үшін, дәлелді мәтін ақпаратын, қыстырма, қаратпа сөздерді қолданыңыз.

2. Жұбыңызды мұқият тыңдап, мәтін бойынша сұрақ қойыңыз. Өз көзқарасыңызды білдіру не толықтыру мақсатында жұбыңыздың сұраққа жауап беруі кезінде келісу, келіспеуіңіз бойынша диалогке қатысыңыз.

[10]

1-мәтін

Тиімді саяхаттау жолдары қандай?

Армандарыңызды анықтап алыңыз

Осы уақытқа дейін барлығымыз «Әлмдегі ең тамаша жағажай» немесе «Ең қызықты карнавалдар» деген тақырыптарды сан рет ақтардық. Бірақ сан-саққа бөлініп жүретін армандар сізге еш пайда әкелмейді. Шын мәнінде, саяхатқа шыққыңыз келсе, қалауларыңызды нақтылап алыңыз. Қандай саяхат түрі ұнайды? Қандай елге барғыңыз келеді? Сізді қызықтыратын бір бағытты таңдап алып, соны іске асыру үшін жұмыс істеген дұрыс. Үлкен саяхаттар кішкентай қадамдардан басталады.

Өзге елге деген құрмет

Сіз саяхаттап бара жатқан елдің кем дегенде 20-50 сөзін білуге тырысыңыз. Ағылшын тілі жақсы, бірақ французға өз тілінде сәлемдесіп, испандықтан өз тілінде жол сұрау сізді ең сыйлы шетелдікке айналдырады. Толық тілді меңгермесеңіз де, олардың тілін үйренуге тырысқаныңыз — сол елге деген құрметіңіз. Саяхатқа шықпастан бұрын кем дегенде  күніне 5 сөз жаттауға тырысыңыз. Әрдайым күліп жүріңіз.

Жаяу көп жүріңіз

Ұшақтан поездға, поездан автобусқа ауысып, барлығын бірден көремін деп асығудың қажеті жоқ. Рюкзагыңызды асынып, қаланы жаяу аралаңыз. Тек осылай ғана сіз жергілікті өмірмен, салт-дәстүрмен таныса аласыз. Жаңа достар табуыңызда ғажап емес. (152 сөз)

(http://reactor.inform.kz)/

2-мәтін

Аспан

Аспан, аспан күмбезі – бақылаушыға киіз үйдің төбесі сияқты болып көрінетін күмбез. Күн, Ай, жұлдыздар, т.б. аспан шырақтары бізден өте қашықта болғандықтан, олардың ара қашықтығының айырмашылығы бізге сезілмейді. Сондықтан олар аспан күмбезінде орналасқандай әсер береді. Ашық далада аспан жалпайып көрінеді, яғни күмбездің төбесіне қарағанда, оның іргесі (көкжиек) қашықтағандай болады. Биік үйдің қасында тұрған адамға аспан күмбезі көкжиекке қарағанда биік болып көрінеді. Ауа қабаты көгілдір, көк, күлгін сәулелерді күштірек шашырататындықтан аспан күмбезі көк түсті болып келеді.

Жердегі аспан түрі тәулік уақытына, жыл мезгіліне және ауа-райына байланысты. Аспанда әдетте бұлттар, жұлдыздар мен Жер серігі – Ай көрінеді. Ұшақ ішіндегі аспан көрінісі жер бетінің аралығында көк түсті болып көрінетін атмосфера қабаты болып табылады.

Күннің шығысы немесе батысы кезінде сары, сарғылт және қызыл түстерді аспанда көруге болады.

Түндегі аспанда қара түстің дақтары көрінуі мүмкін. Ай, жұлдыздар және т.б. астрономиялық нәрселер айқын көрінуі мүмкін. (137 сөз)

(https://kk.wikipedia.org/wiki/)

Оқылым

Тапсырма

Мәтіндерді оқып, олардың жалпы қысқаша мазмұны мен нақты ақпараттарды ажыратып көрсетіңіз.

[10]

А мәтіні

Жер – ғарыш денесі

Бұлтсыз ашық айлы түнде аспан әлемінде сансыз жарқырап тұрған жұлдызды көресің. Жұлдыздар жерден өте алыс орналасқан. Сондықтан олар біздің көзімізге кішкене жылтыраған ноқат сияқты болып көрінеді. Жай көзбен қарағанда аспан әлемінен 3 мыңға тарта жұлдыз көрінеді. Ал қазіргі заманғы ең жаңа құралдармен есепке алынғандарының саны бірнеше миллион. Ғалымдардың болжауынша, жұлдыздардың жалпы саны әлденеше миллиардтан асып кетеді. Жұлдыз – газдан тұратын аспан денесі.

Жерге ең жақын жұлдыз – Күн. Күн, ай, жер – ғарыштық денелер. Күнді 9 ірі аспан денелері айналып жүреді. Олар ғаламшарлар (планета) деп аталады. Ғаламшарлар – «адасушы жұлдыз» деген сөз. Ғаламшар – өздігінен жарық шығармайтын салқын денелер. Ғаламшарлардың жұлдыздан айырмашылығы өздігінен жарық шығару мүмкіншілігі жоқ, күн сәулесінің шағылысуынан жарқырап тұрады. Енді планеталарға тоқталып өтейік. Күн және оны айналып жүретін ғаламшарлар мен олардың серіктері күн жүйесін құрайды.

Күн жүйесі – әлем кеңістігінің немесе ғарыштың бір кішкене шағын мүйісі ғана. Ол Галактика деп аталатын жұлдыздар жүйесіне кіреді.

Ғарыш кеңістігінде шек жоқ. Жерді қоршаған бүкіл дүние – әлем немесе ғарыш деп аталады. (157 сөз)

(http://bilimdiler.kz/)

Ә мәтіні

Саяхат және туризм

Саяхат және туризм – адамның өмір салтын білдіретін, бір- бірімен тығыз байланысты ажыратылмас екі түсінік. Бұл – демалу, спорт, айналаңды тану, сауда, емделу және т.б. іс-әрекеттер. Бірақ саяхаттың басқа да демалу түрлерінен айырмашылық жасайтын факторлары болады: адамның өзінің тұрғылықты, тұрақты орнынан басқа елге, жерге саяхаттауы.

Кейбір халықтар үшін саяхаттау ғасырлармен қалыптасқан, тұрғылықты орындарының климаттық ерекшеліктерінен туындаған өмір салтына айналып кеткен. Оларға белунджилер, бедуиндер, сығандар және т.б. сияқты көшпелілер жатады. Көшпенділер малдарымен бірге жыл сайын жайлаулардың баршылығына байланысты бір жерден екінші жерге көшіп жүреді, оларға тіпті елдердің шекаралары бөгет бола алмайды.

Саяхат – адамдардың кеңістік пен уақыттағы орын ауыстыруларын білдіретін жалпылай мағынасы көп әрі терең термин. Сонда, саяхат – адамдардың кеңістік пен уақыттағы орын ауыстырулары, ал мақсаттарына, бағыттарына, орын ауыстыру құралдарына, уақыт аралықтарына тәуелсіз саяхатты жасайтын адам – саяхатшы. Саяхат ерекшеліктеріне байланысты саяхатшыны теңізші, ғарышкер, бизнесмен, зерттеуші ретінде қарастыруға болады. Белгілі сипаты, ұйымдастырылуы және жүзеге асырылуы кезінде, саяхат туристік қызметтің бір бөлігі болып табыла алады. (149 сөз)

(http://melimde.com/)

	А мәтіні	Ә мәтіні
Қысқаша мазмұны
Нақты ақпараттар

Жазылым

Шет елге саяхаттау кезеңінде басыңыздан өткен қиын да қызықты сәттеріңізді досыңызбен бөлісіп, досыңызға хат жазыңыз. Хаттың жанрлық, құрылымдық, ресімделуіндегі ерекшеліктерді ескеріңіз.

[10]

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Балл қою кестесі

Тыңдалым мен айтылым

Балл	Коммуникативтік құзыреттілік	Грамматикалық құзіреттілік
5	Тірек сөздердің бәрі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына дұрыс болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, дәлелдер арқылы түсіндіреді.	Ойын толық жеткізеді. Толымды сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры мол. Сөздік қайталаулар жоқ.
4	Тірек сөздердің жартысынан көбі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының тірек сөздері арқылы мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға беріп, себебін түсіндіреді.	Ойын жақсы жеткізеді. Аяқталған сөйлемдер арқылы жүйелі сөйлейді. Сөздік қоры жеткілікті. Сөздік қайталаулар жоқ.
3	Тірек сөздерінің жартысы мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Жұбының кейбір тірек сөздері арқылы ғана мәтін мазмұнына болжамын білдіреді. Жұбының болжамына баға береді, себебін түсіндіруі жеткіліксіз.	Ойын кейде аяқталған, кейде синтаксистік құрылымы сақталмаған сөйлемдермен жеткізеді. Сөздік қоры орта деңгейде. Сөздік қайталаулар кездеседі.
2	Тірек сөздерінің аз бөлігі мәтіннің негізгі ойымен сәйкес келеді. Мәтін мазмұнына болжамын жасағанда жұбының тірек сөздерін қолданбайды. Жұбының болжамына сипаттама береді, себебін түсіндірмейді.	Ойын толық жеткізе алмайды. Толымсыз сөйлемдерді жиі қолданады. Сөздік қоры ауызекі лексикадан тұрады. Сөздік қайталаулар жиі кездеседі.
1	Тірек сөздері мәтіннің негізгі ойымен сәйкес емес. Мәтін мазмұнына болжамы нақты емес жұбының болжамына сипаттама бере алмайды.	Ойын жүйелі жеткізе алмайды, аяқтамайды. Сөйлемдері байланыспайды. Сөздік қоры төмен деңгейде.

Оқылым

1-2 тапсырмалардың жалпы балл қою кестесі

Балл	Мәтінді талдау	Сұрақ құрастыру
5	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды өте жақсы құрастырады.
4	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін жақсы түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық сұрақтарды жақсы құрастырады.
3	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін қанағаттанарлық деңгейде түсініп талдайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған ашық және жабық сұрақтар құрастырады.
2	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін шектеулі түсінеді, талдауға талпыныс жасайды.	Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталмаған жабық сұрақтар құрастырады.
1	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін өте шектеулі деңгейде түсінеді.	Мәтіндегі нақты ақпараттарға қатысы жоқ жабық сұрақтар құрастырады.
0	Мәтіннің құрылымдық, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін түсінбейді.	Сұрақтары жоқ

Жазылым

Балл	Сипаттамасы
9-10	Суретке сай тақырып мазмұнын толық ашады. Көркем тілдік құралдарды өте шебер қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры мол. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін толық сақтайды Грамматикалық, стильдік тұрғыдан өте сауатты. Қателері жоқ.
7-8	Суретке сай тақырып мазмұнын жақсы ашады. Көркем тілдік құралдарды қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан өзара байланысты, жүйелі. Сөздік қоры жеткілікті. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін сақтайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан сауатты, бірақ 1-2 ұсақ қате жібереді.
5-6	Суретке сай тақырып мазмұнын ашуы жеткіліксіз. Көркем тілдік құралдарды сирек қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан арагідік байланыспайды. Сөздік қоры қанағаттанарлық деңгейде. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктерінен ауытқу бар. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 2-3 ұсақ және ірі қателер жібереді.
3-4	Суретке сай тақырып мазмұнын төмен деңгейде. Көркем тілдік құралдарды орынсыз қолданады. Сюжеті логикалық тұрғыдан байланыспайды. Сөздік қоры шектеулі. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері толық сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 3-4 ұсақ және ірі қателер жібереді.
1-2	Суретке сай тақырып мазмұнын ашпайды. Көркем тілдік құралдарды қолданбайды. Сюжеті логикалық тұрғыдан жүйесіз. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері сақталмайды. Грамматикалық, стильдік тұрғыдан алты, одан да көп ұсақ және ірі қателер жібереді.

ҚОРЫТЫНДЫ

"Жиынтық бағалау тапсырмаларының жинағы" атты нұсқаулық білім беру мазмұнын жаңарту аясында білім алушылардың білімді пайдалануды, өз пікірін білдіре отырып, әңгіме нысанасына қатысты сөйлеушінің көзқарасын бағалауды, сұрақтар арқылы мәтін мазмұнын болжауды, әртүрлі типтегі, жанрдағы және стильдегі мәтіндерді жазуды және алынған білім мен дағдыларды шынайы өмірде пайдалануды үйретуге бағытталған.

Жаратылыстану, әдебиет, музыка пәндерімен тығыз пәнаралық байланысты көздейді және оқушылардың қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени және оқу-танымдық аяларына қатысты мәтіндердің құрылымдық, лингвистикалық және стилистикалық ерекшеліктерін салыстыруды, дәлелдер мен фактілерді ажырата отырып, ақпараттың өзектілігі мен құндылығы тұрғысынан мәтінді бағалауды үйретуді негізге алады. Тапсырмаларды орындау барысында білім алушылардың орындаушылық және шығармашылық дағдылары қалыптасады.

Бағалау критерийлері қолжетімді, оқу мақсатына сәйкес, нақты берілген. Дескрипторлар білім алушының тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтап, кері байланыс беруіне қолжетімді түрде құрылған.

Жина0та5ы тапсырмалар сөйлеу әрекетінің түрлері: тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдылары бойынша тапсырмалар оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттармен сәйкес жүйелі берілген. Білім алушының тілдік құзыреттілігін дамыту мақсатында әр түрлі мәтіндермен жұмыс жасау арқылы оның стильдік ерекшелігін ажырату, ақпаратты іріктеу, сұрақтар құрастыру, мәселеге байланысты пікірлесе отырып өз пікірін білдіру, баға беруге машықтандыруға арналған тапсырмалар түрлендіріліп берілген. Ойлаудың жоғары деңгейіндегі тапсырмалар әртүрлі контекстегі мәтіндерді өздігінен түсініп оқып, өзіндік қорытынды жасап, тың идеялар айтуға дағдыландырады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Жинақ «Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына», «Оқу бағдарламасына», «Оқу жоспарына», «Негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау бойынша нұсқаулыққа», «Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағына», «Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстарға» негізделіп дайындалған.

2. Республикасының «Білім туралы Заңы (24.11.2015 жылы берілген өзгерістер мен толықтыруларымен).

3. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген «Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартты». «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы №500 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 25 ақпандағы №61 бұйрығымен бекітілген бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарлары. «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 18 маусымдағы №393 бұйрығымен бекітілген жалпы білім беретін пәндердің үлгілік оқу бағдарламалары.

4. Т.Н.Ермекова, Ж.К.Отарбекова, Р.Н.Мұнасаева Қазақ тілі. – Астана: Арман ПВ баспасы, 2017.

5. Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. Бас редакторы Ә.Нысанбаев. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» бас редакциясы, 1998.

6. Исаев С. Қазақ тілі. Оқу құралы. – Алматы: Өнер, 2007.

7. Алтынсарин Ы. Таңдамалы шығармалары. – Алматы: Ғылым, 1994.

8. Адамбаев Б. Халық даналығы. – Алматы: Мектеп, 1976.

9. Кенжеахметұлы С. Жеті қазына. – Алматы, 2003.

10. Балақаев М., Томанов М., Жанпейісов Е., Манасбаев Т. Қазақ тілінің стилистикасы. - Алматы, 1974.

11. Балақаев М. Қазақ әдеби тілі және оның нормалары. – Алматы, 1984.

12. Қазақ тілінің орфографиялық, орфоэпиялық сөздігі. - Алматы, 1998.

13. Ж.Отарбекова, Б.Нұржанова, П.Байтымбетова Нормативті қазақ тілі. – Алматы, 2015.

ЭЛЕКТРОНДЫ ҚОРЛАР

1. https://massaget.kz/

2. http://old.aikyn.kz/

3. http://bilim-all.kz

4. https://informburo.kz/

5. https://kk.wikipedia.org/

6. https://osken-onir.kz

7. ttps://angimeler.wordpress.com/

8. https://aruna.kz/

9. http://old.baq.kz

10. https://ziatker.kz/

11. https://qazaqadebieti.kz/

12. http://reactor.inform.kz/

13. http://bilimdiler.kz/

14. https://kitap.kz/book