Исаева Гульмира Бакбергеновна

«Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәні сабақтарында оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту»

Алматы

2025жыл

ӘОЖ 373

КБК 74.268

Пікір жазған:

М. Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті, филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессоры Н.Б.Есенова

С.С Жанибекова Қызылорда қаласы Болашақ университетінің «Арнайы педагогика және психология» кафедрасының аға оқытушысы, п.ғ.к., Облыстық білім басқармасының балалар оңалту орталығының түзету маманы, РЖА профессоры

Педагогика тарих ғылымдарының магистрі Абиева Ұ.Б.,

Халықаралық ғылым мен білімді қолдау орталығы «Bilim_gilim» әдістемелік кеңес мәжілісінде талқыланып, 2025 ж. «19» наурыз №500/0167 хаттамасымен мақұлданған және баспаға ұсынылған.

Исаева Г.Б

«Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәні сабақтарында оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту»

Алматы: 2025 (ZIALY Baspasy)

ISBN

Аңдатпа

Аталған авторлық жұмыс оқу бағдарламасына негізделе үлгілік бағдарламамен сабақтастықты ескере отырып құрастырылған.Білім –тәрбие беру кезеңінде саналы, дұрыс, комуникативті оқу дағдыларын жетілдіру, логикалық қабылдауды дамыту, функционалдық сауаттылықтарын арттыру пәнге деген қызығушылықты, зерттеушілік қабілетті дамытып қалыптастыруға бағытталған авторлық жұмыс білім беру стандартының пәндік тақырыптарының мазмұнын, оқу сағаттарын курс бөлімдері арасында бөлуді, сонымен қатар пәнаралық байланыстарды ескере отырып, пәндер мен пән бөлімдерін зерделеудің ұсынылатын тәртібіне негізделе отырып құрастырылған.

Аннотация

Данная авторская работа составлена ​​с учетом преемственности с типовой программой, основанной на учебном плане.В период обучения авторская работа направлена ​​на развитие и формирование интереса к предмету, исследовательской способности, содержания предметных тем образовательного стандарта, распределения учебных часов между разделами курса, а также межпредметных связей с учетом, исходя из рекомендуемого порядка изучения предметов и предметных разделов.

Abstract

This author's work is compiled taking into account continuity with the standard program based on the curriculum.During the training period, the author's work is aimed at developing and shaping interest in the subject, research ability, the content of subject topics of the educational standard, the distribution of teaching hours between sections of the course, as well as interdisciplinary connections, taking into account, based on the recommended order of studying subjects and subject sections.

ISBN

© Исаева Г.Б

Кіріспе

Қазіргі әлем қарқынды өзгерістерге толы, ақпарат ағыны күн сайын артып, технологиялардың дамуы білім беру жүйесіне жаңа талаптар қоюда. Бүгінгі оқушы – ертеңгі бәсекеге қабілетті маман, өз елінің дамуына үлес қосатын білікті азамат болуы тиіс. Осыған байланысты білім берудің басты мақсаттарының бірі – оқушылардың тек пәндік білімдерін ғана емес, сонымен қатар оларды күнделікті өмірде тиімді қолдана білу дағдыларын, яғни функционалдық сауаттылығын дамыту болып табылады.

Функционалдық сауаттылық – бұл адамның әлеуметтік, мәдени, экономикалық және саяси қызметке қатысуы, өмір бойы білім алуы үшін қажетті білім, білік және дағдылардың жиынтығы. Ол оқу, жазу, есептеу, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану, проблемаларды шешу, сыни ойлау және шығармашылық қабілеттерін қамтиды. Функционалдық сауаттылықтың жоғары деңгейі жеке тұлғаның табысты болуына, қоғамның тұрақты дамуына және елдің бәсекеге қабілеттілігінің артуына тікелей әсер етеді.

Өзектілігі

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде функционалдық сауаттылықты дамыту мәселесі ерекше өзектілікке ие. Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан – 2050» Стратегиясында және басқа да мемлекеттік бағдарламаларда білім беру сапасын арттыру, оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту басты міндеттердің бірі ретінде айқындалған. Халықаралық зерттеулердің (PISA, TALIS) нәтижелері де отандық білім беру жүйесінде оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту бағытында әлі де жұмыстар жүргізу қажеттігін көрсетуде.

Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндері оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуда ерекше рөл атқарады. Ана тілі – білім алудың, ойлаудың және қарым-қатынас жасаудың негізі. Қазақ тілі сабақтарында оқушылардың мәтінді түсіну, өз ойын ауызша және жазбаша түрде сауатты жеткізу, әртүрлі стильде жазу, ақпаратты іздеу және талдау дағдылары дамиды. Қазақ әдебиеті сабақтары болса, оқушылардың рухани дүниесін байытып, эстетикалық талғамын қалыптастырады, адамгершілік құндылықтарды сіңіруге көмектеседі, сонымен қатар мәтінді терең түсіну, автордың ойын анықтау, шығармада көтерілген проблемаларды талдау және бағалау арқылы олардың сыни ойлау қабілеттерін дамытады.

Қазіргі таңда білім беру процесінде оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған әртүрлі әдістемелік құралдар мен тәсілдер бар. Алайда, қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндерінің ерекшеліктерін ескере отырып, осы бағыттағы жұмыстарды жүйелеу, нақты мысалдар мен практикалық кеңестер ұсыну қажеттілігі туындап отыр.

Мақсаты

Бұл әдістемелік құралдың басты мақсаты – қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәні мұғалімдеріне оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту бойынша практикалық көмек көрсету. Құралда оқушылардың оқу, жазу, тыңдау, сөйлеу, сыни ойлау, проблемаларды шешу және ақпараттық сауаттылық дағдыларын қалыптастыруға бағытталған әртүрлі әдістер, тәсілдер және тапсырмалар ұсынылады.

Нақтырақ айтсақ, бұл әдістемелік құрал төмендегі мақсаттарды көздейді:

• Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндерінде функционалдық сауаттылық ұғымын терең түсіндіру.

• Оқушылардың функционалдық сауаттылығының құрылымдық элементтерін (оқу, жазу, тыңдау, сөйлеу, сыни ойлау, проблемаларды шешу, ақпараттық сауаттылық) ашып көрсету.

• Әрбір функционалдық сауаттылық дағдысын дамытуға бағытталған нақты әдістер мен тәсілдерді ұсыну.

• Сабақ барысында қолдануға болатын практикалық тапсырмалар мен жаттығулардың үлгілерін келтіру.

• Оқушылардың функционалдық сауаттылығын бағалаудың тиімді жолдары мен құралдарын ұсыну.

• Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндерінде функционалдық сауаттылықты дамыту бойынша мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігін арттыру.

Жаңашылдығы

Бұл әдістемелік құралдың жаңашылдығы төмендегі аспектілерде көрінеді:

• Пәнаралық байланысқа бағдарлану: Құрал тек қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндерінің шеңберінде ғана емес, сонымен қатар басқа пәндермен де байланыстыра отырып, функционалдық сауаттылықты кешенді түрде дамытуға бағытталған.

• Контекстік тапсырмаларға басымдық беру: Құралда оқушылардың күнделікті өмірімен байланысты, нақты жағдаяттарды шешуге бағытталған контекстік тапсырмаларға ерекше назар аударылған. Бұл оқушылардың алған білімдерін практикада қолдана білу дағдыларын дамытуға көмектеседі.

• Белсенді оқыту әдістерін қолдану: Құралда оқушылардың өздігінен ізденуіне, зерттеуіне, талдауына және қорытынды жасауына мүмкіндік беретін белсенді оқыту әдістері (жобалық оқыту, проблемалық оқыту, зерттеуге негізделген оқыту, т.б.) кеңінен ұсынылған.

Несімен әдістемелік құрал ерекшеленеді

Бұл әдістемелік құралдың басқа ұқсас құралдардан ерекшеленетін бірқатар белгілері бар:

• Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндеріне арналғандығы: Құралда ұсынылған барлық әдістер, тәсілдер және тапсырмалар қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәндерінің мазмұны мен ерекшеліктерін ескере отырып әзірленген. Бұл мұғалімдерге өз пәндерінің аясында функционалдық сауаттылықты дамытуға бағытталған нақты бағдар береді.

• Жүйелілік пен тұтастық: Құрал оқушылардың функционалдық сауаттылығының барлық негізгі құрамдас бөліктерін (оқу, жазу, тыңдау, сөйлеу, сыни ойлау, проблемаларды шешу, ақпараттық сауаттылық) қамтиды және оларды дамытудың жүйелі жолдарын ұсынады.

• Практикалық бағыттылық: Құрал теориялық мәліметтермен шектеліп қалмайды, керісінше, мұғалімдердің күнделікті жұмысында қолдануға болатын нақты практикалық кеңестер мен тапсырмаларға баса назар аударады.

Ақпараттық мазмұндық бөлім

1.Менің сүйікті кітабымның әлемі

2.Заманауи жарнама тілі

3.Киноафишаға шолу

4.Әлеуметтік желілердегі тіл мәдениеті

5.Менің қалам

6.Сұхбат алу өнері

7.Рецепт жазу және түсіндіру

8.Жолда жүру ережелері туралы нұсқаулық

9.Қазақ ертегілерінің заманауи интерпретациясы

10.Мәтіннен қажетті ақпаратты табу және өңдеу

Ақпараттық әдістемелік бөлім

1. Менің сүйікті кітабымның әлемі

Мақсаты: Оқушылардың сүйікті кітабы туралы ойларын жүйелеуге, оны тереңірек талдауға және басқалармен жан-жақты бөлісуге үйрету арқылы оқу сауаттылығы, сөйлеу мәдениеті және шығармашылық қабілеттерін дамыту.

1-тапсырма: «Кітапқа жарнама

• Нұсқаулық: Өзіңнің ерекше ұнататын кітабыңды таңдап, оған оқырмандардың қызығушылығын оятатын толыққанды жарнама мәтінін жаз. Жарнама кітаптың негізгі идеясын, ең қызықты сюжеттік желілерін, басты кейіпкерлерінің ерекшеліктерін және оны оқуға не себеп болатынын жан-жақты қамтуы керек. Жарнама мәтінінде эмоционалдық әсер ету, оқырманды ойландыру және кітаптың құндылығын көрсету маңызды.

• Дискрипторлар:

  • Кітаптың толық атауын, авторын және шыққан жылын көрсетеді.

  • Кітаптың жанрын дәл анықтайды және оның ерекшеліктерін түсіндіреді.

  • Кітаптың негізгі сюжеттік желілерін қызықты әрі толық баяндайды, интриганы сақтайды.

  • Кітаптың басты кейіпкерлерінің мінез-құлықтарын, мақсаттарын және өзара қарым-қатынастарын талдайды.

  • Кітаптың негізгі идеясын ашып көрсетеді және оның оқырман үшін маңыздылығын дәлелдейді.

  • Оқушыны кітапты оқуға қызықтыратын көркем тілдік құралдарды (теңеулер, метафоралар, эпитеттер, риторикалық сұрақтар) шебер қолданады.

• Жауаптар: Мысалы: «Сізді ғажайып оқиғаларға толы, тылсым әлем күтіп тұр! Әлемге әйгілі жазушы Әлияның қаламынан шыққан «Батырдың жолы» атты фантастикалық романы сізді ешкім бармаған алыс сапарларға, сиқырлы оқиғаларға және күтпеген бетбұрыстарға толы әлемге алып кетеді. Қиындықтар мен кедергілерге қарамастан өз мақсатына жетуге тырысқан батырдың ерлігі, оның адалдығы мен батырлығы сізді шабыттандырады және өмірлік құндылықтар туралы ойландырады. Бұл кітап сіздің қиялыңызды шексіздікке ұшырып, жаңа әсерлер сыйлайды, өмірге деген құштарлығыңызды арттырады және сізді басқаша ойлауға мәжбүр етеді! Оқып шығыңыз, өкінбейсіз!»

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Кітап трейлері (толық нұсқа)» әдісі арқылы оқушылар өз кітаптарына толыққанды бейнеролик түсіреді, онда кітаптың ең қызықты және маңызды сәттерін көрсетеді, басты кейіпкерлермен таныстырады, музыкалық және визуалды әсерлерді қолданады және оқуға шақыратын слоган айтады. Бейнеролик сценарийі, түсірілуі және монтаждалуы қажет.

2-тапсырма: «Кейіпкерге хат (тереңдетілген нұсқа)»

• Нұсқаулық: Сүйікті кітабыңның өзіңе ерекше әсер еткен бір кейіпкерін таңдап, оған жан сырыңды ақтаратын толыққанды хат жаз. Хатта кейіпкердің іс-әрекеттеріне, мінезіне, өмірлік ұстанымдарына деген өз терең көзқарасыңды білдір, оның басынан кешкен жағдайларға қатысты өз сезімдеріңмен бөліс, оған өзіңнің өмірлік тәжірибеңнен кеңес бер немесе оған маңызды сұрақтар қой. Хат тілі эмоционалды және сенімді болуы керек.

• Дискрипторлар:

  • Хаттың кімге жазылғанын анық, толық және құрметпен көрсетеді.

  • Кейіпкердің ерекшеліктерін жан-жақты ашып көрсетеді, оның күшті және әлсіз жақтарын талдайды.

  • Кейіпкердің әрбір маңызды іс-әрекетіне терең баға береді, оның себептері мен салдарын түсіндіреді.

  • Кейіпкерге деген өз шынайы сезімдерін (қуаныш, өкініш, аяушылық, қолдау) эмоционалды түрде білдіреді.

  • Хаттың құрылымын (кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, қоштасу) сақтайды және тілін көркемдейді.

• Жауаптар: Мысалы: «Қымбатты Ақбілек ханым! Сіздің басыңыздан өткен қиындықтар мен сынақтар, сіздің батылдығыңыз бен қайсарлығыңыз, әділдікке деген ұмтылысыңыз мені қатты толғандырды. Сіздің әрбір қадамыңыз, әрбір шешіміңіз мен үшін үлкен сабақ болды. Сіздің өмірлік ұстанымдарыңыз, адамдарға деген мейірімділігіңіз менің өмірімде де үлкен із қалдырды. Егер мен сіздің орныңызда болсам, мен де дәл осылай әрекет етер ме едім деген ой мазалайды мені. Сізге қандай кеңес берерімді білмеймін, бірақ сіздің өміріңіз – нағыз ерлік пен өрлікке толы дастан...»

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Кейіпкермен диалог» әдісі арқылы оқушылар өздері таңдаған кейіпкердің рөлін сомдайды және басқа оқушылар оларға кейіпкердің өмірі мен әрекеттеріне қатысты терең сұрақтар қояды, кейіпкер өз жауаптарын кітаптағы оқиғаларға сүйене отырып береді.

2. Заманауи жарнама тілі

Мақсаты: Оқушылардың заманауи жарнаманың тілдік ерекшеліктерін тереңірек түсінуге, оның әсер ету жолдарын сыни тұрғыдан жан-жақты бағалауға және өздері мақсатты аудиторияға бағытталған тиімді жарнама мәтіндерін шығармашылықпен құрастыруға үйрету арқылы тілдік сауаттылық, сыни ойлау және шығармашылық қабілеттерін дамыту.

1-тапсырма: «Жарнаманы жан-жақты талдау»

• Нұсқаулық: Кез келген заманауи жарнаманы (теледидар, радио, интернет, газет-журнал, билборд) мұқият таңдап алып, оны жан-жақты талда. Жарнаманың нақты мақсатын, мақсатты аудиториясын, қолданылған барлық тілдік құралдарды (теңеулер, метафоралар, қайталаулар, сұраулы және лепті сөйлемдер, дыбыстық және графикалық элементтер), жарнаманың психологиялық әсер ету жолдарын және оның саған қаншалықты әсер еткенін тереңірек анықта. Жарнаманың күшті және әлсіз жақтарын талда.

• Дискрипторлар:

  • Жарнаманың қай өнімге немесе қызметке арналғанын нақты және толық көрсетеді.

  • Жарнаманың мақсатты аудиториясын (жас, жыныс, әлеуметтік топ, қызығушылықтары) дәл анықтайды және оны негіздейді.

  • Жарнамада қолданылған кемінде 5 түрлі тілдік құралды атайды, оларға нақты мысалдар келтіреді және олардың жарнаманың әсер етуіне қосқан үлесін талдайды.

  • Жарнаманың психологиялық әсер ету жолдарын (эмоцияға басу, сенімділік тудыру, беделді пайдалану, көпшілікке бағдарлану) анықтайды және мысалдармен түсіндіреді.

  • Жарнаманың тиімділігі туралы өзінің сыни пікірін жан-жақты білдіреді, оның күшті және әлсіз жақтарын дәлелдермен келтіреді.

  • Жарнаманың өзіне қандай эмоционалдық және рационалдық әсер еткенін тереңірек түсіндіреді.

• Жауаптар: Мысалы: «Бұл жарнама жаңа шыққан, жоғары технологиялы жастарға арналған смартфонға бағытталған. Жарнамада «ең жылдам», «ең заманауи», «сенің қолыңдағы болашақ» деген сияқты эмоционалдық және беделді сөздер қолданылған. Бұл сөздер смартфонның инновациялық артықшылықтарын көрсетуге және жастардың жаңалыққа құмарлығын пайдалануға көмектеседі. Жарнамада жағымды музыка, жылдам кадрлар және жастардың белсенді өмірін көрсететін визуалды ряд қолданылған. Маған бұл жарнама өте қызықты көрінді, өйткені онда жаңа технологиялар туралы айтылған және ол заманауи жастардың образын жақсы көрсетеді. Бірақ жарнамада смартфонның нақты техникалық сипаттамалары мен бағасы туралы ақпарат аз».

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Жарнамалық зерттеу» әдісі арқылы оқушылар шағын топтарға бөлініп, әртүрлі жарнамаларды (бір өнімнің әртүрлі жарнамалары немесе әртүрлі өнімдердің жарнамалары) салыстырмалы түрде зерттейді, олардың тиімділігін анықтайды және зерттеу нәтижелерін презентациялайды.

2-тапсырма: «Слоган құрастыру (түрлі мақсаттарға арналған)»

• Нұсқаулық: Төменде берілген әрбір мақсатқа сәйкес келетін қысқа, тартымды, есте қалатын және мағыналы слогандар құрастыр:

  • Жаңа экологиялық таза өнімді таныстыру.

  • Салауатты өмір салтын насихаттау.

  • Білім алудың маңыздылығын көрсету.

  • Қайырымдылық жасауға шақыру.

  • Туған жерге деген сүйіспеншілікті арттыру. Әрбір слоган өнімнің немесе идеяның негізгі артықшылығын немесе құндылығын мүмкіндігінше қысқа әрі әсерлі етіп көрсетуі керек.

• Дискрипторлар:

  • Әрбір мақсатқа сәйкес келетін нақты және мағыналы слоган құрастырады.

  • Слогандар қысқа (5-8 сөзден аспайды), тартымды және есте қалатын болады.

  • Слогандар өнімнің немесе идеяның ерекшелігін немесе құндылығын дәл көрсетеді.

  • Слогандарда көркем тілдік құралдар (аллитерация, рифма, метафора) қолданылады.

  • Слогандар грамматикалық және стилистикалық тұрғыдан дұрыс құрастырылған.

• Жауаптар: Мысалы:

  • Экологиялық таза өнім: «Табиғатты сақта – болашақты жаса!».

  • Салауатты өмір салты: «Денің сау болсын – өмірің мәнді болсын!».

  • Білім алу: «Білім – болашаққа ашылған терезе!».

  • Қайырымдылық: «Жүректен шыққан жылу – өмірге шапағат!».

  • Туған жер: «Туған жер – алтын бесігің!».

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Слогандық марафон» әдісі арқылы оқушылар белгілі бір уақыт ішінде берілген тақырыптар бойынша мүмкіндігінше көп слоган құрастырады, кейін үздік слогандарды анықтайды.

3. Киноафишаға шолу

Мақсаты: Оқушылардың киноафишаларды мұқият оқу, оларды жан-жақты талдау және олардың негізінде фильмнің жанры, мазмұны мен көрерменге берер әсері туралы негізделген болжамдар жасау дағдыларын дамыту, сондай-ақ өз ойларын жазбаша түрде сауатты, логикалық және дәлелді түрде жеткізуге үйрету.

1-тапсырма: «Афишаны терең оқу және түсіну»

• Нұсқаулық: Берілген киноафишаны ерекше мұқияттылықпен оқып шығып, төмендегі сұрақтарға толық әрі дәлелді жауап бер: Фильмнің толық атауы қандай? Оның жанры қандай және бұл жанрдың қандай белгілері афишада көрініс тапқан? Фильмнің режиссері кім және бұл режиссердің басқа қандай танымал жұмыстарын білесің? Басты рөлдерде кімдер ойнайды және бұл актерлердің басқа қандай фильмдердегі рөлдері саған таныс? Фильмнің алғашқы көрсетілім уақыты мен орны қандай және бұл ақпарат көрермен үшін неліктен маңызды? Афишада фильм туралы қандай қысқаша, бірақ мазмұнды ақпарат берілген және бұл ақпарат сені қызықтыра алды ма?

• Дискрипторлар:

  • Афишадан фильмнің толық атауын, режиссерін, басты актерлерін және шыққан жылын анық табады.

  • Фильмнің жанрын дәл анықтайды және афишадағы визуалды және мәтіндік элементтер арқылы жанрдың қандай белгілері көрініс тапқанын мысалдармен түсіндіреді.

  • Режиссердің және басты актерлердің басқа танымал жұмыстары туралы ақпарат береді (егер білсе).

  • Фильмнің алғашқы көрсетілім уақыты мен орны туралы толық ақпаратты көрсетеді және бұл ақпараттың көрермен үшін маңыздылығын талдайды.

  • Афишадағы қысқаша сипаттаманы (слоган, қысқаша мазмұн) өз сөзімен толық әрі мағыналы етіп баяндайды және бұл ақпараттың өзін қызықтырған немесе қызықтырмаған себептерін түсіндіреді.

• Жауаптар: Жауаптар берілген нақты афишаға байланысты болады. Оқушылар афишадағы барлық қажетті ақпаратты мұқият тауып, оған жан-жақты жауап беруі керек.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Афишалық детектив» әдісі арқылы мұғалім афишаның кейбір маңызды ақпараттық бөліктерін (мысалы, жанры, режиссері, қысқаша мазмұны) жасырып, оқушылардан қалған визуальды және мәтіндік элементтерге қарап фильм туралы мүмкіндігінше көп болжам жасауды және жасырылған ақпаратты анықтауды сұрайды.

2-тапсырма: «Афишаның көркемдік дизайнын терең талдау»

• Нұсқаулық: Берілген киноафишаның көркемдік дизайнына ерекше назар аудар. Қандай негізгі және қосымша түстер қолданылған және бұл түстер фильмнің қандай атмосферасын жеткізеді? Афишада бейнеленген суреттер (кейіпкерлер, оқиғалар, нысандар) фильмнің негізгі идеясы немесе сюжеті туралы қандай ақпарат береді? Қаріптер қалай таңдалған және олар афишаның жалпы стиліне қаншалықты сәйкес келеді? Композиция қандай және ол көрерменнің назарын қалай аударады? Барлық көркемдік элементтер фильм туралы қандай жалпы әсер қалдырады?

• Дискрипторлар:

  • Афишада қолданылған негізгі және қосымша түстерді атайды және олардың психологиялық әсерін, фильмнің жанры мен атмосферасымен байланысын түсіндіреді.

  • Афишадағы әрбір маңызды суреттің (кейіпкер, нысан, декорация) мағынасын талдайды және оның фильмнің сюжеті мен идеясына қатысын анықтайды.

  • Қаріптердің стилін (қалыңдығы, көлемі, түрі) сипаттайды және олардың афишаның жалпы көркемдік стиліне, фильмнің жанрына қаншалықты сәйкес келетінін бағалайды.

  • Афишаның композициясын (элементтердің орналасуы, орталық фигура, фон) сипаттайды және оның көрерменнің назарын қалай аударатынын, қандай эмоционалдық әсер қалдыратынын талдайды.

  • Барлық көркемдік элементтердің (түс, сурет, қаріп, композиция) өзара әрекеттесуі арқылы фильм туралы қандай жалпы әсер қалыптасатыны туралы өзінің толыққанды пікірін білдіреді.

• Жауаптар: Мысалы: «Афишада басым қараңғы көк және күміс түстер қолданылған, бұл фильмнің ғылыми фантастика жанрында екенін және болашақ туралы оқиға екенін көрсетеді. Ортасында ғарыш кемесінің және скафандрдағы адамның суреті бейнеленген, бұл фильмнің ғарыштық саяхаттар туралы екенін айтады. Қаріптері де заманауи және технологиялық стильде жазылған. Композициясы динамикалық, көрерменнің назарын орталыққа аударады. Барлық бұл элементтер маған фильмнің өте қызықты және визуалды түрде әсерлі болатынын сездіреді».

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Көркемдік кеңес» әдісі арқылы оқушылар топтарға бөлініп, әртүрлі фильмдердің афишаларын талдайды және әрбір дизайн шешімінің (түс, сурет, қаріп, композиция) неліктен қабылданғаны туралы өздерінің болжамдарын ұсынады, сондай-ақ өздерінің афишалары үшін көркемдік шешімдерді негіздейді.

4. Әлеуметтік желілердегі тіл мәдениеті

Мақсаты: Оқушылардың әлеуметтік желілердегі қазақ тілінің қолданылу ерекшеліктерін тереңірек түсінуге, тілдік және этикалық қателерді сыни тұрғыдан талдауға, тіл мәдениетін сақтаудың әлеуметтік маңыздылығын ұғынуға және өз ойларын әлеуметтік желілерде сауатты, әдепті және мақсатты түрде жеткізуге үйрету.

1-тапсырма: «Әлеуметтік желілердегі посттарды жан-жақты талдау»

• Нұсқаулық: Өзің жиі қолданатын әлеуметтік желілерден қазақ тілінде жазылған 5-7 түрлі постты (жаңалықтар, пікірлер, жарнамалар, жеке парақшалардан алынған жазбалар) таңдап алып, оларды жан-жақты талда. Посттарда қандай грамматикалық, орфографиялық, пунктуациялық және стилистикалық тілдік қателер кездеседі? Посттарда тілдік мәдениеттің және әдептілік нормаларының сақталу деңгейі қандай? Авторлар өз ойларын қаншалықты түсінікті және дәлелді жеткізе алған? Талдау нәтижелері бойынша толыққанды қорытынды жаз.

• Дискрипторлар:

  • Таңдалған посттарды (скриншот немесе сілтеме) көрсетеді.

  • Посттардан кемінде 3 түрлі тілдік қатені (әр түріне мысал келтіре отырып) анықтайды және олардың дұрыс нұсқасын ұсынады, қатенің себебін түсіндіреді.

  • Посттарда тілдік мәдениеттің (әдеби тіл нормаларын сақтау, дұрыс сөз қолдану, жаргоннан аулақ болу) және әдептілік нормаларының (құрметпен сөйлеу, балағат сөздерді қолданбау, басқалардың пікірін сыйлау) сақталу деңгейін жан-жақты бағалайды және мысалдар келтіреді.

  • Авторлардың өз ойларын қаншалықты түсінікті, логикалық және дәлелді жеткізе алғанын талдайды және жетістіктері мен кемшіліктерін көрсетеді.

  • Талдау нәтижелері бойынша толыққанды, негізделген және дәлелді қорытынды жазады, әлеуметтік желілердегі тілдік мәдениеттің жалпы жағдайы туралы өз пікірін білдіреді.

• Жауаптар: Оқушылар нақты посттардан мысалдар келтіріп, қателерді егжей-тегжейлі түзетеді, тілдік және әдептілік нормаларының бұзылу себептерін талдайды және әлеуметтік желілердегі тілдік мәдениетті жақсарту бойынша ұсыныстар жасайды.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Тілдік сараптама тобы» әдісі арқылы оқушылар шағын топтарға бөлініп, әртүрлі әлеуметтік желілерден алынған посттарды жан-жақты талдайды, әрбір топ өз талдау нәтижелерін сыныпқа ұсынады және басқа топтармен пікір алмасады.

2-тапсырма: «Әлеуметтік желілердегі тілдік нормалар мен әдептілік ережелерінің жинағын құрастыру»

• Нұсқаулық: Әлеуметтік желілерде қазақ тілін сауатты және әдепті қолдану үшін ең маңызды деп санайтын кемінде 10 тілдік норма мен әдептілік ережелерінің толыққанды жинағын құрастырып жаз. Әрбір ереженің неліктен маңызды екенін толық түсіндір және оның бұзылуы қандай салдарға әкелуі мүмкін екенін мысалдармен көрсет.

• Дискрипторлар:

  • Кемінде 10 нақты, маңызды және әлеуметтік желілерге қатысты тілдік норма мен әдептілік ережесін ұсынады.

  • Әрбір ереженің маңыздылығын жан-жақты түсіндіреді, оның сақталуының пайдасын және бұзылуының зиянын көрсетеді.

  • Әрбір ереженің бұзылуына қатысты нақты мысалдар келтіреді (қате жазылған сөз, балағат сөз, дөрекі пікір).

  • Ережелер грамматикалық және стилистикалық тұрғыдан дұрыс құрастырылған, тілі түсінікті және әсерлі болады.

• Жауаптар: Оқушылар әлеуметтік желілердегі жазу мәдениетіне, сөйлеу әдебіне, ақпаратты тарату ережелеріне қатысты толыққанды ережелер жинағын құрастырады.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Әлеуметтік желілердің кодексі» жобасы арқылы оқушылар топтарға бөлініп, өздерінің мектебі үшін әлеуметтік желілерді пайдаланудың егжей-тегжейлі кодексін құрастырады және оны мектеп әкімшілігіне ұсынады.

5. Менің қалам

Мақсаты: Оқушылардың туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру, оның ерекшеліктерін сипаттауға, өз ойларын жазбаша және ауызша түрде жеткізуге үйрету арқылы жазу және сөйлеу дағдыларын дамыту.

1-тапсырма: «Туған жерімнің тарихы (зерттеу және баяндау)»

• Нұсқаулық: Өзің тұратын қаланың немесе ауылдың тарихын зертте. Оның қашан және қалай пайда болғаны, қандай тарихи оқиғалармен байланысты екені, қандай белгілі тұлғалар шыққаны туралы мәліметтер жина. Зерттеу нәтижелері бойынша қысқаша баяндама жаз және оны сыныптастарыңа айтып бер.

• Дискрипторлар:

  • Туған жерінің тарихына қатысты кемінде 3 дерек көзін пайдаланады (кітаптар, интернет, мұрағаттар, жергілікті тұрғындармен сұхбат).

  • Қаланың/ауылдың пайда болу тарихын анықтайды.

  • Маңызды тарихи оқиғаларды атайды және сипаттайды.

  • Белгілі тұлғалар туралы қысқаша мәлімет береді.

  • Баяндаманы логикалық тізбекпен құрастырады және тілін сауатты пайдаланады.

  • Баяндаманы сенімді және қызықты етіп айтып береді.

• Жауаптар: Оқушылар өз қаласының/ауылының негізі қаланған жылын, атауын, тарихи ескерткіштерін, мәдениетін, белгілі ақын-жазушылары мен батырлары туралы айтуы мүмкін.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Менің қаламның тарихи картасы» жобасы арқылы оқушылар өз қаласының/ауылының тарихи орындарын белгілей отырып карта жасайды және әрбір орын туралы қысқаша ақпарат дайындайды.

2-тапсырма: «Туған жерімнің табиғаты (сипаттау)»

• Нұсқаулық: Өзің тұратын жердің табиғатын бақыла. Қандай өсімдіктер мен жануарлар дүниесі бар? Жер бедері қандай? Климаты қандай? Осылар туралы толық сипаттама жаз. Сипаттамада көркем тілді, эпитеттер мен метафораларды қолдан.

• Дискрипторлар:

  • Жергілікті жердің кемінде 3 өсімдік түрін атайды және сипаттайды.

  • Жергілікті жердің кемінде 3 жануар түрін атайды және сипаттайды.

  • Жер бедерінің ерекшеліктерін сипаттайды (таулар, өзендер, көлдер, жазықтар).

  • Климаттың негізгі белгілерін атайды (жазғы және қысқы температура, жауын-шашын мөлшері).

  • Сипаттамада көркем тілдік құралдарды (эпитеттер, метафоралар, теңеулер) орынды қолданады.

  • Сипаттаманы қызықты және әсерлі етіп жазады.

• Жауаптар: Оқушылар өз аймағындағы қайыңдар мен қарағайларды, түлкілер мен қасқырларды, таулар мен далаларды, жаздың ыстық және қыстың суық болатынын сипаттауы мүмкін.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Туған өлке табиғатының фотоальбомы» жобасы арқылы оқушылар өздері түсірген фотосуреттерді пайдаланып, туған жерінің табиғаты туралы фотоальбом жасайды және әрбір суретке сипаттама жазады.

6. Сұхбат алу өнері

Мақсаты: Оқушылардың сұхбат алу дағдыларын дамыту, сұрақтарды дұрыс қоюға, тыңдауға, жазып алуға және алынған ақпаратты өңдеп, жүйелеуге үйрету арқылы коммуникативтік және зерттеу дағдыларын жетілдіру.

1-тапсырма: «Сұхбат алу жоспарын құру»

• Нұсқаулық: Өзің қызығатын тақырыпты анықтап, сол тақырып бойынша сұхбат алғың келетін адамды таңда. Ол адамға қоятын 5-7 сұрақтан тұратын сұхбат алу жоспарын құр. Сұрақтар ашық, нақты және тақырыпқа сай болуы керек.

• Дискрипторлар:

  • Сұхбаттың тақырыбын нақты анықтайды.

  • Сұхбат алатын адамды дұрыс таңдайды (тақырып бойынша білімі немесе тәжірибесі бар адам).

  • Кемінде 5 ашық сұрақ құрастырады (жауабы «иә» немесе «жоқ» болмайтын сұрақтар).

  • Сұрақтардың логикалық тізбегін сақтайды.

  • Сұрақтар әдепті және құрметпен қойылуға лайықты болады.

• Жауаптар: Мысалы, егер тақырып «Мектептегі спорт» болса, сұрақтар мынадай болуы мүмкін: «Сіз спорттың қандай түрімен айналысасыз?», «Спорт сіздің өміріңізге қандай әсер етеді?», «Мектепте спортпен айналысу үшін қандай жағдайлар жасалған?», «Жасөспірімдерге спортпен айналысу неліктен маңызды?», «Мектепте спортты дамыту үшін қандай ұсыныстарыңыз бар?».

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Сұрақтар бұрқасыны» әдісі арқылы оқушылар алдымен тақырып бойынша бар білетіндерін жазып алады, содан кейін осы білімдерінің негізінде сұрақтар құрастырады.

2-тапсырма: «Сұхбат алу және жазып алу»

• Нұсқаулық: Алдыңғы тапсырмада құрған жоспар бойынша таңдаған адамыңнан сұхбат ал. Сұхбат барысында адамның жауаптарын мұқият тыңдап, ең маңызды ақпаратты жазып ал. Дыбыс жазу құрылғысын пайдалануға болады (егер рұқсат болса).

• Дискрипторлар:

  • Сұхбатты әдептілікпен бастайды және аяқтайды.

  • Сұрақтарды жоспарға сәйкес қояды.

  • Сұхбаттасушының жауаптарын мұқият тыңдайды және түсінбеген жерлерін қайта сұрайды.

  • Ең маңызды ақпаратты қысқаша жазып алады (негізгі ойлар, фактілер, цитаталар).

  • Сұхбат барысында табиғи және еркін қарым-қатынас орнатады.

• Жауаптар: Оқушылардың жазбалары сұхбаттасушының жауаптарына байланысты әртүрлі болады. Маңыздысы – оқушының негізгі ақпаратты дұрыс жазып алуы.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Рөлдік ойын: сұхбат алушы және сұхбат беруші» әдісі арқылы оқушылар жұптарға бөлініп, біреуі сұхбат алушы, екіншісі сұхбат беруші рөлін сомдайды.

7. Рецепт жазу және түсіндіру

Мақсаты: Оқушылардың рецепт жазу және оны қадам бойынша түсіндіру дағдыларын дамыту, тілдік сауаттылықты арттыру, сондай-ақ нақты нұсқауларды түсіну және беру қабілеттерін жетілдіру.

1-тапсырма: «Сүйікті тағамыңның рецептін жазу»

• Нұсқаулық: Өзіңнің ең ұнататын тағамыңның рецептін жаз. Рецептте қажетті ингредиенттердің толық тізімі және тағамды дайындаудың әрбір қадамының нақты сипаттамасы болуы керек.

• Дискрипторлар:

  • Тағамның атауын дұрыс жазады.

  • Қажетті барлық ингредиенттерді мөлшерімен қоса толық тізімдейді.

  • Тағамды дайындаудың әрбір қадамын ретімен және нақты сипаттайды.

  • Қолданылатын өлшем бірліктерін (грамм, литр, дана) дұрыс көрсетеді.

  • Рецептті сауатты және түсінікті тілде жазады.

• Жауаптар: Рецепт оқушының таңдаған тағамына байланысты әртүрлі болады. Маңыздысы – барлық қажетті ақпараттың толық және дұрыс көрсетілуі.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Рецепттер кітабы» жобасы арқылы оқушылар өздері жазған рецепттерді жинақтап, сыныптың рецепттер кітабын құрастырады.

2-тапсырма: «Рецептті түсіндіру арқылы тағам дайындау»

• Нұсқаулық: Алдыңғы тапсырмада жазған рецептіңді пайдаланып, сыныптастарыңа тағамды қалай дайындау керектігін қадам бойынша түсіндір. Түсіндіру барысында әрбір қадамның маңыздылығын атап өт және қажет болса, қосымша кеңестер бер.

• Дискрипторлар:

  • Тағамды дайындаудың әрбір қадамын ретімен және түсінікті етіп түсіндіреді.

  • Қажетті ингредиенттерді көрсетеді және олардың мөлшерін атайды.

  • Әрбір қадамның не үшін жасалатынын түсіндіреді.

  • Қосымша кеңестер береді (мысалы, тағамды қалай әдемілеп беруге болады).

  • Сөйлеу мәнері анық, дауысы қатты және сенімді болады.

• Жауаптар: Түсіндіру оқушының жазған рецептіне байланысты әртүрлі болады. Маңыздысы – оқушының барлық қадамдарды дұрыс және түсінікті етіп жеткізуі.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Аспаздық шеберлік сыныбы» әдісі арқылы оқушылар сыныпта немесе арнайы кабинетте өз рецепттері бойынша тағам дайындайды және бір-бірін үйретеді.

8. Жолда жүру ережелері туралы нұсқаулық

Мақсаты: Оқушылардың жолда жүру ережелері туралы білімдерін тереңдету, оларды түсіндіру және басқаларға жеткізу дағдыларын дамыту, сондай-ақ қауіпсіздік мәдениетін қалыптастыру.

1-тапсырма: «Жаяу жүргіншілерге арналған ережелер тізімін жасау»

• Нұсқаулық: Жаяу жүргіншілердің жолда жүру қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ең маңызды 5-7 ережеден тұратын тізім жаса. Әрбір ереженің маңыздылығын қысқаша түсіндір.

• Дискрипторлар:

  • Кемінде 5 маңызды ережені атайды.

  • Әрбір ереженің неліктен қажет екенін қысқаша түсіндіреді.

  • Ережелерді түсінікті және сауатты тілде жазады.

• Жауаптар: Мысалы: «1. Жаяу жүргіншілер тек тротуармен жүруі керек. Бұл оларды көліктерден қорғайды. 2. Жолды тек жаяу жүргіншілерге арналған белгіленген жерден (зебра) және бағдаршамның рұқсат беретін түсі жанғанда ғана кесіп өту керек. Бұл қақтығыстардың алдын алады. 3. Жолды кесіп өтер алдында алдымен солға, содан кейін оңға қарап, көліктердің жоқ екеніне көз жеткізу керек. Бұл қауіпсіздікті қамтамасыз етеді».

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Ережелер плакаты» жобасы арқылы оқушылар жаяу жүргіншілерге арналған ережелерді көрнекі плакатқа түсіреді.

2-тапсырма: «Велосипедшілерге арналған ережелер нұсқаулығын құрастыру»

• Нұсқаулық: Велосипедшілердің жолда жүру қауіпсіздігін қамтамасыз ететін 5-7 ережеден тұратын нұсқаулық құрастыр. Нұсқаулықта велосипедшілердің құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ қауіпсіздік шаралары туралы ақпарат болуы керек.

• Дискрипторлар:

  • Кемінде 5 маңызды ережені атайды.

  • Велосипедшілердің құқықтары мен міндеттерін көрсетеді.

  • Қауіпсіздік шараларына қатысты кеңестер береді (мысалы, шлем кию).

  • Нұсқаулықты түсінікті және сауатты тілде жазады.

• Жауаптар: Мысалы: «1. Велосипедшілер жолдың оң жақ шетімен, көлік қозғалысының бағытымен жүруі керек. 2. Бұрылған кезде немесе тоқтаған кезде қолмен белгі беру керек. 3. Қараңғы уақытта немесе нашар көрінетін жағдайда жарық шағылдырғыштарды пайдалану керек. 4. Велосипедшілер жаяу жүргіншілер жолымен жүруге болмайды».

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Велосипедшінің жадынамасы» әдісі арқылы оқушылар велосипедшілерге арналған қысқаша жадынамалар жасайды.

9. Қазақ ертегілерінің заманауи интерпретациясы

Мақсаты: Оқушылардың қазақ ертегілерінің мазмұнын терең түсінуге, олардың идеялық мәнін анықтауға және заманауи тұрғыдан жаңаша қарауға үйрету арқылы шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін дамыту.

1-тапсырма: «Ертегіні заманауи жағдаятқа ауыстыру»

• Нұсқаулық: Өзіңе ұнайтын бір қазақ ертегісін таңдап алып, ондағы оқиғаны заманауи жағдаятқа ауыстырып баянда. Ертегінің негізгі идеясын, кейіпкерлерін және оқиғаның дамуын сақтауға тырыс.

• Дискрипторлар:

  • Ертегінің атауын және қысқаша мазмұнын көрсетеді.

  • Ертегінің негізгі идеясын анықтайды.

  • Ертегі кейіпкерлеріне заманауи прототиптер табады.

  • Ертегідегі оқиғаны заманауи жағдаятқа сәйкестендіреді.

  • Баяндау тілі заманауи оқушыларға түсінікті болады.

• Жауаптар: Мысалы, «Алдар Көсе» ертегісін заманауи мектеп өміріне ауыстырып, Алдар Көсені ақылды және тапқыр оқушы ретінде көрсетуге болады, ал байды мектеп директоры немесе басқа беделді тұлға ретінде бейнелеуге болады.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Заманауи ертегілер кітабы» жобасы арқылы оқушылар өздерінің заманауи интерпретацияларын жинақтап, сыныптың ертегілер кітабын құрастырады.

2-тапсырма: «Ертегі кейіпкеріне заманауи мінездеме беру»

• Нұсқаулық: Өзің таңдаған қазақ ертегісінің бір кейіпкерін алып, оған заманауи тұрғыдан мінездеме бер. Кейіпкердің сыртқы келбетін, мінез-құлқын, ойларын, мақсаттарын және заманауи қоғамда өзін қалай ұстайтынын сипатта.

• Дискрипторлар:

  • Ертегі кейіпкерін атайды.

  • Кейіпкердің сыртқы келбетін заманауи стильде сипаттайды.

  • Кейіпкердің мінез-құлқын және әрекеттерін заманауи түсінікпен түсіндіреді.

  • Кейіпкердің ойлары мен мақсаттарын заманауи құндылықтармен байланыстырады.

  • Кейіпкердің заманауи қоғамдағы орнын болжайды.

• Жауаптар: Мысалы, «Қарлығаш пен тышқан» ертегісіндегі Қарлығашты заманауи белсенді қыз ретінде сипаттауға болады, ал Тышқанды жауапкершіліктен қашатын және тек өз пайдасын ойлайтын адам ретінде көрсетуге болады.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Кейіпкерлер портфолиосы» жобасы арқылы оқушылар әртүрлі ертегі кейіпкерлеріне заманауи портфолио жасайды (өмірбаяны, жетістіктері, хоббиі, әлеуметтік желідегі парақшасы).

10. Мәтіннен қажетті ақпаратты табу және өңдеу

Мақсаты: Оқушылардың берілген мәтіннен қажетті ақпаратты жылдам табу, оны іріктеу, талдау, жүйелеу және өз сөзімен түсіндіру дағдыларын дамыту арқылы оқу сауаттылығы мен ақпараттық құзыреттіліктерін жетілдіру.

1-тапсырма: «Сұрақтарға жауап іздеу»

• Нұсқаулық: Берілген мәтінді мұқият оқып шығып, төмендегі сұрақтарға жауап бер. Жауаптарыңды мәтіннен дәл тауып, өз сөзіңмен қысқаша жаз.

  • Сұрақ 1: ... (мәтінге қатысты нақты сұрақ)

  • Сұрақ 2: ... (мәтінге қатысты нақты сұрақ)

  • Сұрақ 3: ... (мәтінге қатысты нақты сұрақ)

• Дискрипторлар:

  • Берілген мәтінді толық оқып шығады.

  • Әрбір сұраққа мәтіннен дәл жауап табады.

  • Жауаптарды өз сөзімен қысқаша және түсінікті етіп жазады.

  • Жауаптарда грамматикалық қателер жібермейді.

• Жауаптар: Жауаптар берілген мәтін мен сұрақтарға байланысты әртүрлі болады. Маңыздысы – оқушының ақпаратты дұрыс табуы және түсінікті етіп жеткізуі.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Жасырын ақпаратты табу» әдісі арқылы мәтіндегі кейбір маңызды фактілер немесе сандар жасырылады (мысалы, бос орындар қалдырылады), оқушылар мәтінді оқып, осы ақпаратты табуы керек.

2-тапсырма: «Негізгі ойды анықтау»

• Нұсқаулық: Берілген мәтінді оқып шығып, оның негізгі ойын бір-екі сөйлеммен тұжырымдап жаз. Мәтіннің авторы не айтқысы келді?

• Дискрипторлар:

  • Мәтіннің мазмұнын толық түсінеді.

  • Мәтіннің негізгі идеясын анықтайды.

  • Негізгі ойды қысқаша және нақты етіп тұжырымдайды.

• Жауаптар: Жауап мәтіннің тақырыбы мен мазмұнына байланысты болады. Оқушы мәтіннің ең маңызды деген аспектісін анықтауы керек.

• Инновациялық, жаңаша әдіс тәсілдері: «Бір сөзбен жеткізу» әдісі арқылы оқушылар мәтіннің негізгі ойын бір ғана сөзбен немесе қысқаша тіркеспен жеткізуге тырысады.

Қорытынды

Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәні сабақтарында оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту – олардың ана тілінде еркін сөйлеп, сауатты жазуға, әдеби туындыларды талдап, мәнін түсіне білуге, өз ойын жүйелі жеткізуге машықтандыруға бағытталған маңызды процесс. Мұндай сабақтарда оқытудың белсенді әдістерін, түрлі шығармашылық тапсырмаларды және жобалық жұмыстарды қолдану оқушылардың тілдік дағдыларын жетілдіріп қана қоймай, олардың сыни ойлау, ақпаратты талдау және бағалау қабілеттерін арттырады. Сонымен қатар, қазақ тілі мен әдебиеті сабақтары арқылы ұлттық мәдени құндылықтарды бойына сіңіріп өскен оқушы өз ойын еркін, түсінікті әрі көркем жеткізуге дағдыланады. Осылайша, оқушылардың күнделікті өмірде тілдік коммуникацияға икемділігі, функционалдық сауаттылығы нығайып, ана тілі мен әдебиетке деген сүйіспеншілігі арта түседі.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі. Орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (Қазақ тілі мен әдебиеті). – Астана: Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА, 2021.

2. Әмір, Ә., Құдайбергенова, К. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. – Алматы: «Атамұра», 2019. – 240 б.

3. Қалиев, С., Бітібаева, Қ. Қазақ әдебиетін оқыту технологиясы. – Алматы: «Мектеп», 2018. – 296 б.

4. Сүлейменова, Н., Оразбаева, Ф. Тілдік құзыреттілік және функционалдық сауаттылық: оқу құралы. – Нұр-Сұлтан: «Фолиант», 2020. – 188 б.

5. Алдамбергенова, Г. Қазақ тілі сабағындағы белсенді оқыту әдістерінің тиімділігі // Қазақ тілі мен әдебиеті, 2020. – №4. – Б. 14-19.