10-сынып

Өздік жұмыс

№1 тапсырма

Төл сөзге қатысты тиісті тыныс белгісін қойыңдар. Қарамен жазылған сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар.

Осы әнші тау жақтан бірде күшті жел соғады. Сонда шығарған дыбысының әсерінен үш шақырымдайжердегі малшы үйінің терезесінің әйнектері зыңылдап сықырлап, сына жаздағанын өз көзімен көргендер де бар. Аманшылық болса, сол құдыретті құм төбеніқазір көресіңдер. Ол қып-қызыл құм. Жәй әшейін ғана сусып жатқан ақ шағыл. Бір ғажабы, кейде мұңайғандай сыңсп, ән салады. Бірде биіктен самолет ұшып өткендей, гүрілдей жөнеледі, тіпті әлдекімге айқайлағандай дауыс шығатын кезі де бар. Осынау тосын құбылыспен қызықтыратын шағыл құм төбені көргенде арманда, көрмегенде арманда депатай бізді қызықтырып қойды.

(Ә.Ысқабай)

Сағыныш жайлы қайтадан толғау болар да, бәлкім қолайсыз,

Дегенмен, жаным, көгілдір дүние сағынбағасын арайсыз.

Өмірде мына сағынбағандар бақытсыз, бақсыз, талайсыз,

Қазақтың жыры Абайсыз деп төгілте жырлайды талантты ақын Төлеген Айбергенов.

Балам тектілік деген қасиетті сөз бар. Өте ертеде өткен ғұлама Ахмет йүгнеки : «Тегі таза кісінің қылығы- нұр»депті.

Па, шіркін! Тауып айтылған сөз екен деді ынта ықыласымен біздің әңгімемізді тыңдап отырған апам.

№2 тапсырма

Мәтіндегі қарамен берілген сөйлемдерді пайдалана отырып, «Ананың асыл қасиеттері» тақырыбына эссе жазыңдар.

Ұлы мен ана кеш батқанша осылай сөйлесті. Бірақ уақыт өзған сайын ұлының ананың сөзін бөлуі сирей берді, анасы да төмен иіле берді.

Ана-жаратушы, құрушы. Ана-қорғаушы. Ананың алдында қиратуды, бұзуды айту оған қарсы сөз айту болып табылады. Ұлан мұны білмеді. Ананың тәңір берген қасиетін жоққа шығарды.

Ана-ылғи өлімге қарсы. Кімде-кімнің болса да үйіне өлім кіргізген адам-ананың жауы.

Жүректі өлтіретін атақты салқын сәулесі көзін қаптаған ұлан мұны көрмеді. Өзі құрған, өзі қорғаған өмірге біреу қастық қылса,ананың қатал, бірақ есті аң болып кетуін де ұлан білмеді.

(М.Жұмабаев)