Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгісі
«Қазақ тілі» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
6-сынып.ТЖБ
Тыңдалым және айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият тыңдап коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және термин сөздерді орынды қолданыңыз.
2. Берілген мәтін бойынша пікіріңізді білдіріңіз, диалогке қатысыңыз. [10]
А мәтіні.
Бейбітшілік пен келісім сарайы
Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының сьездерінің өткізілетін орнын әлемге әйгілі архитектор Норман Фостердың жобасымен «Сембол Иншаат» Турциялық құрылыс компаниясы салды. Кешеннің ең басты ерекшелігі ғимарат Фибоначчидің алтын қима принципіне сәйкес салынған. Сонымен қатар, ғимараттың негізі биіктігі мен ені 62 метр болатын шаршымен қаланған. Бұл жерде көрме залдары, конференц-зал, қысқы бақ, 1500 көрерменге арналған концерт және опера залы орналасқан. Интерьерлері күрең алтын тонда жасалып, сапалы жұмыстар жүргізуге мүмкіндіктер көп. Сахна жанында 80 музыкантқа шақталған 2,8 метрлік оркестрлік орын орналасқан. Мерекелік зал 2000 шаршы метрден астам аумақты қамтиды және бір уақытта 1000 адамға дейін қабылдайды. Ауданы бойынша ең үлкен зал – 2000 кв.м ауданды алып жатырған «Хеопс атриум» залы. Осы залда Елордамыз Нұр – Сұлтан қаласын 2030 жылға дейінгі дамытуға арналған басты жоспардың құрамы орналасқан. Оны «әлемнің қолын бейнелейтін» төрт тірек ұстап тұрады. Бір қабат төменінде үлкен кітапхана, әлемдік діндердің зерттеу орталығы орналасқан. Пирамиданың ортасына қарай иілген қабырғаларда Астананың аспа бақтары орнатылған. Бұл ғимарат әртүрлі діндердің бірлесетін жері екеніне тағы бір дәлел бола алатын факт бір шаңырақ астында тату тәтті өмір сүріп жатырған әртүрлі ұлт өкілдерін бейнелейтін 130 ұшып бара жатырған көгершіндердің тобы бейнеленген үлкен шыны күмбез қоршап тұр. Түнгі уақытта күмбез жанып, маяк секілді әртүрлі мәдениеттердің, діндердің, халықтың бірлігін бейнелейді. (197 сөз)
https://sputniknews.kz/spravka/20190218/9346813/
Ә мәтіні.
Биікті бағындырған білім ордасы
Ұлт өнерінің үлкен шаңырағын көтеру әрі оны бас шаһардың мәртебесіне сай әлемдік оқу орны деңгейіне жеткізу – ауыз толтырып айтарлықтай ауқымды іс. Әрі ол кез келгеннің қолынан келе бермейді. Осы істі Айман Мұсақожаеваның өзі бір министрліктің жұмысына татитын істі ойдағыдай алып шықты. Талантты жастардың дарынын ұштауға ден қойған ол мақсатын жүзеге асыру жолында аянбай тер төкті.
Гастрольдік сапарлармен көптеген мемлекеттерді аралаған кезде, олардың музыкалық білім жүйесіне ерекше қызығушылық танытатын едім. Өз елімізде де осындай үлкен өнер ордасын құру – көптен көкейімде жүрген жоба болатын. Бір кездесуде осы ойымды Елбасына жеткіздім. Маған бірден қолдау білдірген Елбасымызға алғысым шексіз. Бірақ жаныма жай тапқызбаған ойымның осы шаһарда жүзеге асуға тиіс екендігіне іштей өзімді дайындап жүрдім, – дейді Айман Қожабекқызы.
Сөйтіп, қазіргі Өнер университеті – бұрынғы Чайковский атындағы №1 музыка мектебi мен Ақмоланың музыка колледжiнiң базасында құрылды. Қиындықтар болды. Білікті мамандардың тапшылығын былай қойғанда, олардың әлеуметтік мәселелерін шешу оңайға соқпады. Мұның сыртында құрал-жабдықтар мен музыкалық аспаптардың жетіспеушілігі, оқу аудиторияларының аздығы, қаражат тапшылығы тағы бар.
1998 жылы Астананың халықаралық тұсаукесерімен бірге, Қазақ Ұлттық Өнер университетінің де тұсауы кесілді. Бұл салтанатты жиынға Елбасымыздың өзі қатысты.
Шет мемлекеттердікі сияқты, білім берудің барлық түрі бірыңғай оқыту жүйесіне біріктірілген. Яғни оқу ордасы табалдырығын аттаған жеткіншек дипломын қолға ұстап, бір-ақ шығады. (197 сөз)
https://massaget.kz/layfstayl/madeniet/teatr/382
Оқылым
Тапсырма .Берілген тапсырманы орындаңыз. А мәтінін жұбымен іріктеп, рөлге бөліп оқыңыз. Мәтінге ауызша коментарий жасаңыз. [10]
1. Оқылым стратегияларын қолдану: коментарий жасап, іріктеп, рөлге бөліп оқыңыз.
2. Көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, табу сөздерді ажырата біліңіз.
А мәтіні.
Дастан: Асқар, тарихи тұлғалар дегенді қалай түсінесің?
Асқар: Тарихи тұлғаларға менің ойымша қоғам қайраткерлері мен көрнекті ақын-жазушылар, хан билер деп ойлаймын. Ал сен қалай түсінесің?
Дастан: Дұрыс. Менің де ойым осылар. Сен тарихи тұлғаларға кімдерді жатқызасың?
Асқар: Тарихқа үңілсек, Асанқайғы жерұйығымен таныс, Ахмет Байтұрсынұлы, Ақан серілерді және тағы да басқалар.
Дастан: Сен Асанқайғы жерұйығымен таныс дедің, бұл кісі бойынша толық ақпарат бере аласың ба?
Асқар: Асанқайғы (Сәбитұлы Асан – ХҮ ғ.) – ұлы философ, ақын. Еділ бойында туған. Әкесі саятшы болған. Алтын Орда ханы Ұлұғ – Мұхамедтің, Қазақ хандығы құрылған тұста – Жәнібек ханның кеңесшісі болған. Оның «Жерұйық» іздеу идеясы – баршаға жайлы һәм әділетті қоғам орнату жөніндегі адамзаттық аңсарымен үндес әлеуметтік-саяси әрі философиялық ұлы идея. Асанқайғы ойларының енді бір өзегі – адам мен қоғам, табиғат пен тіршілік тақырыбы. Ел билеушіге қарата айтылған сөздерінде өмірдің ащы шындығын ашық жайып салады.
Дастан: Өте керемет. Сен жаттап та алғансың ба?
Асқар: Иә, себебі мен осы кісі бойынша ғылыми жоба жазып зерттегенмін.
Дастан: Өте жақсы. Айтпақшы Асқар автобусым келді сау бол, көріскенше.
Асқар: Сау бол. (166 сөз)
alashainasy.kz/.../kanday-hobbi-densaulyikka-pay...
Ә мәтіні.
1846 жылы ақпан айында казіргі Жамбыл облысындағы Жамбыл тауының бөктерінде дүниеге келген. Ол жайында ақынның өзі “Менің өмірім" - деген өлеңінде: Қақаған қар аралас соғып боран, ел үрей — көк найзамен жау торыған. Әкесі Жапа мүсәпір кедей болғанмен, ат үстіне мығым, найзагер кісі екен. Шешесі Ұлдан мінезі байсалды, абысын-ажын арасында беделді, орайы келгенде өз жанынан қиыстырып өлең шығара беретін, әдемі дауысты бұлбұл әнші екен. Жамбыл өмірге келген кезде Қазақстанның оңтүстігі, оның ішінде ақынның туған өлкесі – Жетісу өңірі Қоқан хандығына бағынышты болатын. Ал қоқандықтардың халыққа жасаған зорлық-зомбылығы айтып жеткізгісіз ауыр еді. 1864 жылға дейін Қоқан хандығы, онан соң Ресей империясы билеген замандағы халықтың мүшкіл тірлігі, өз отбасының жұтаң тұрмысы, намыскер Жамбылдың ішіне қайғы болып байланады. Ақын жыр, айтыстарының уыттылығы, адамдықты, әділдікті, батырлықты көксеген аңсары, кедейді жақтап, қайырымсыз бай, төрелерді ызалы шенеуі бастау алып жатқан-ды. Жамбыл дүмше молдадан оқығанша, "домбыраны қолға алам" деп, әкесінен рұқсат сұрайды. Жас талаптың Жетісу өңірінің даңқты ақыны Сүйінбаймен (Сүйекең) кездесіп, батасын алуы оның ақындық бағын ашқан айтулы оқиға болады. (161 сөз)
https://massaget.kz/layfstayl/bilim/gumanitarly-ylymdar/51205/
А) А мәтінін іріктеп, рөлге бөліп, ауызша коментарий жасаңыз.
[6]
Ә) Ә мәтініндегі көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, табу сөздерді ажыратып сәйкестендіріңіз.
|
Мәтін |
Шартты белгі |
Мысал |
|
Көнерген сөз |
|
Сүйекең |
|
Эвфемизм |
Мүсәпір кедей |
|
|
Дисфемизм |
Найзамен |
|
|
Табу |
Бұлбұл әнші |
[4]
Жазылым
1. Берілген тапсырманы орындаңыз.
2. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді қолданып, көлемі 70-80 сөзден тұратын өмірбаян құрастырып жазыңыз.
[10]
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
|
Балл |
Грамматика мен лексиканы дұрыс қолдануы |
Сұрақты түсіну мен толық жауап беру қабілеті |
|
9-10 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысып, ойын анық жеткізеді. Сөз саптауы дұрыс, анда-санда мардымсыз қателерді жібереді. |
Тақырыпты жақсы түсінеді. Мәтін мазмұны негізінде термин сөздер мен дайын тіркестерді толық әрі орынды жеткізеді.
|
|
7-8 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысып, ойын анық жеткізеді. Сөз саптауы дұрыс, анда-санда қателерді жібереді. |
Тақырыпты жақсы түсінеді. Диалогқа түскенде ойланып термин сөздер мен дайын тіркестерді әрі орынды жеткізеді. Өз ойын түсінікті жеткізе алады, бірақ кейде сырттан қолдауды қажет етеді. |
|
5-6 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу барысында ойы шашыраңқы. Сөз саптауы дұрыс, қателері байқалғанмен, түсінуге кедергі тудырмайды. |
Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді, термин сөздер мен дайын тіркестерді орынды қолданады, бірақ диалогқа түскенде өз ойын түсінікті жеткізуге қиналады. Сырттан көмек қажет етеді. |
|
3-4 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді аздап қолданады. Диалогқа қатысу барысында ойы нақты емес, түсініспеушілік тудырады. |
Сырттан көмек қажет етеді. Тақырыпты түсінуде ойы шашыраңқы. Диалогқа түскенде термин сөздер мен дайын тіркестерді қолдануда қиналады, қолдаусыз өзін көрсете алмайды. |
|
1-2 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай дайын тіркестер және терминдердің қолдану аясын аз түсінеді. Диалогқа қатысу барысында ойы нақты емес, қайталанып келетін қателер жиі кездеседі. |
Тақырыпты түсінуде ойы шашыраңқы. Диалогқа түсуде термин сөздер мен дайын тіркестерді қолданып тақырыпты ашуды дамыта алмайды, аз қатысады. |
Балл қою кестесі
Оқылым
|
Сұрақ |
Жауап |
Балл |
Қосымша ақпарат |
|
1 |
А мәтінін іріктеп оқу |
2 |
|
|
2 |
Рөлге бөліп оқу. |
2 |
|
|
3 |
Мәтінге ауызша коментарий жасау. |
2 |
|
|
4 |
Көнерген сөз – найзамен |
4 |
|
|
Эвфемизм – бұлбұл әнші |
|||
|
Дисфемизм – мүсәпір кедей |
|||
|
Табу – Сүйекең |
|
|
|
|
Барлығы |
10 |
|
|
Жазылым
Балл қою кестесі
Жазылым
|
Балл саны |
Сипаттамасы |
|
9-10 |
Жазба жұмысының (өмірбаян) құрылымын сақтаған. Өзіне таныс белгілі бір адамды сипаттап не суреттеп жазған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын еркін, әрі әсерлі етіп толық жеткізеді, қателерді жібермейді. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді жазба жұмысында қолданған. |
|
7-8 |
Жазба жұмысының (өмірбаян) құрылымын сақтаған. Өзіне таныс белгілі бір адамды сипаттап не суреттеп жазған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын анық жеткізеді, жіберілген кейбір қателер сөздердің байланысында түсінуді қиындатпайды. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді жазба жұмысында қолданған. |
|
5-6 |
Жазба жұмысының (өмірбаян) құрылымы негізінен тапсырмаға сәйкес келеді, бірақ толықтай үйлесімді емес. Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір лексикалық сөздер орынды қолданылған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздер жазба жұмысында жалпы әсерді бұзады. |
|
3-4 |
Жазба жұмысының (өмірбаянның) құрылымы жүйесіз. Кейбір тіл құралдарын қолдану талпынысы жасалған. Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жалпы грамматиакалық қателер ішін-ара (мәтіндегі неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді дұрыс қолданылмауы) жібереді. |
|
1-2 |
Жазба жұмысының (өмірбаянның) құрылымы сақталмаған. Мазмұнға қатысты кейбір мәселелерге және мағынасына тоқталуға талпынды, бірақ ойы шашыраңқы. Көркем тіл құралдары аз қолданылған. Сөздер кейде анық емес, құрылымдық қателер (мәтіндегі неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді қолданылмауы) мағынаны толық түсінуге қиындық келтіреді. |
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
«Қазақ тілі» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары 6-сынып.ТЖБ
«Қазақ тілі» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары 6-сынып.ТЖБ
Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгісі
«Қазақ тілі» пәнінен 2-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
6-сынып.ТЖБ
Тыңдалым және айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият тыңдап коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және термин сөздерді орынды қолданыңыз.
2. Берілген мәтін бойынша пікіріңізді білдіріңіз, диалогке қатысыңыз. [10]
А мәтіні.
Бейбітшілік пен келісім сарайы
Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының сьездерінің өткізілетін орнын әлемге әйгілі архитектор Норман Фостердың жобасымен «Сембол Иншаат» Турциялық құрылыс компаниясы салды. Кешеннің ең басты ерекшелігі ғимарат Фибоначчидің алтын қима принципіне сәйкес салынған. Сонымен қатар, ғимараттың негізі биіктігі мен ені 62 метр болатын шаршымен қаланған. Бұл жерде көрме залдары, конференц-зал, қысқы бақ, 1500 көрерменге арналған концерт және опера залы орналасқан. Интерьерлері күрең алтын тонда жасалып, сапалы жұмыстар жүргізуге мүмкіндіктер көп. Сахна жанында 80 музыкантқа шақталған 2,8 метрлік оркестрлік орын орналасқан. Мерекелік зал 2000 шаршы метрден астам аумақты қамтиды және бір уақытта 1000 адамға дейін қабылдайды. Ауданы бойынша ең үлкен зал – 2000 кв.м ауданды алып жатырған «Хеопс атриум» залы. Осы залда Елордамыз Нұр – Сұлтан қаласын 2030 жылға дейінгі дамытуға арналған басты жоспардың құрамы орналасқан. Оны «әлемнің қолын бейнелейтін» төрт тірек ұстап тұрады. Бір қабат төменінде үлкен кітапхана, әлемдік діндердің зерттеу орталығы орналасқан. Пирамиданың ортасына қарай иілген қабырғаларда Астананың аспа бақтары орнатылған. Бұл ғимарат әртүрлі діндердің бірлесетін жері екеніне тағы бір дәлел бола алатын факт бір шаңырақ астында тату тәтті өмір сүріп жатырған әртүрлі ұлт өкілдерін бейнелейтін 130 ұшып бара жатырған көгершіндердің тобы бейнеленген үлкен шыны күмбез қоршап тұр. Түнгі уақытта күмбез жанып, маяк секілді әртүрлі мәдениеттердің, діндердің, халықтың бірлігін бейнелейді. (197 сөз)
https://sputniknews.kz/spravka/20190218/9346813/
Ә мәтіні.
Биікті бағындырған білім ордасы
Ұлт өнерінің үлкен шаңырағын көтеру әрі оны бас шаһардың мәртебесіне сай әлемдік оқу орны деңгейіне жеткізу – ауыз толтырып айтарлықтай ауқымды іс. Әрі ол кез келгеннің қолынан келе бермейді. Осы істі Айман Мұсақожаеваның өзі бір министрліктің жұмысына татитын істі ойдағыдай алып шықты. Талантты жастардың дарынын ұштауға ден қойған ол мақсатын жүзеге асыру жолында аянбай тер төкті.
Гастрольдік сапарлармен көптеген мемлекеттерді аралаған кезде, олардың музыкалық білім жүйесіне ерекше қызығушылық танытатын едім. Өз елімізде де осындай үлкен өнер ордасын құру – көптен көкейімде жүрген жоба болатын. Бір кездесуде осы ойымды Елбасына жеткіздім. Маған бірден қолдау білдірген Елбасымызға алғысым шексіз. Бірақ жаныма жай тапқызбаған ойымның осы шаһарда жүзеге асуға тиіс екендігіне іштей өзімді дайындап жүрдім, – дейді Айман Қожабекқызы.
Сөйтіп, қазіргі Өнер университеті – бұрынғы Чайковский атындағы №1 музыка мектебi мен Ақмоланың музыка колледжiнiң базасында құрылды. Қиындықтар болды. Білікті мамандардың тапшылығын былай қойғанда, олардың әлеуметтік мәселелерін шешу оңайға соқпады. Мұның сыртында құрал-жабдықтар мен музыкалық аспаптардың жетіспеушілігі, оқу аудиторияларының аздығы, қаражат тапшылығы тағы бар.
1998 жылы Астананың халықаралық тұсаукесерімен бірге, Қазақ Ұлттық Өнер университетінің де тұсауы кесілді. Бұл салтанатты жиынға Елбасымыздың өзі қатысты.
Шет мемлекеттердікі сияқты, білім берудің барлық түрі бірыңғай оқыту жүйесіне біріктірілген. Яғни оқу ордасы табалдырығын аттаған жеткіншек дипломын қолға ұстап, бір-ақ шығады. (197 сөз)
https://massaget.kz/layfstayl/madeniet/teatr/382
Оқылым
Тапсырма .Берілген тапсырманы орындаңыз. А мәтінін жұбымен іріктеп, рөлге бөліп оқыңыз. Мәтінге ауызша коментарий жасаңыз. [10]
1. Оқылым стратегияларын қолдану: коментарий жасап, іріктеп, рөлге бөліп оқыңыз.
2. Көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, табу сөздерді ажырата біліңіз.
А мәтіні.
Дастан: Асқар, тарихи тұлғалар дегенді қалай түсінесің?
Асқар: Тарихи тұлғаларға менің ойымша қоғам қайраткерлері мен көрнекті ақын-жазушылар, хан билер деп ойлаймын. Ал сен қалай түсінесің?
Дастан: Дұрыс. Менің де ойым осылар. Сен тарихи тұлғаларға кімдерді жатқызасың?
Асқар: Тарихқа үңілсек, Асанқайғы жерұйығымен таныс, Ахмет Байтұрсынұлы, Ақан серілерді және тағы да басқалар.
Дастан: Сен Асанқайғы жерұйығымен таныс дедің, бұл кісі бойынша толық ақпарат бере аласың ба?
Асқар: Асанқайғы (Сәбитұлы Асан – ХҮ ғ.) – ұлы философ, ақын. Еділ бойында туған. Әкесі саятшы болған. Алтын Орда ханы Ұлұғ – Мұхамедтің, Қазақ хандығы құрылған тұста – Жәнібек ханның кеңесшісі болған. Оның «Жерұйық» іздеу идеясы – баршаға жайлы һәм әділетті қоғам орнату жөніндегі адамзаттық аңсарымен үндес әлеуметтік-саяси әрі философиялық ұлы идея. Асанқайғы ойларының енді бір өзегі – адам мен қоғам, табиғат пен тіршілік тақырыбы. Ел билеушіге қарата айтылған сөздерінде өмірдің ащы шындығын ашық жайып салады.
Дастан: Өте керемет. Сен жаттап та алғансың ба?
Асқар: Иә, себебі мен осы кісі бойынша ғылыми жоба жазып зерттегенмін.
Дастан: Өте жақсы. Айтпақшы Асқар автобусым келді сау бол, көріскенше.
Асқар: Сау бол. (166 сөз)
alashainasy.kz/.../kanday-hobbi-densaulyikka-pay...
Ә мәтіні.
1846 жылы ақпан айында казіргі Жамбыл облысындағы Жамбыл тауының бөктерінде дүниеге келген. Ол жайында ақынның өзі “Менің өмірім" - деген өлеңінде: Қақаған қар аралас соғып боран, ел үрей — көк найзамен жау торыған. Әкесі Жапа мүсәпір кедей болғанмен, ат үстіне мығым, найзагер кісі екен. Шешесі Ұлдан мінезі байсалды, абысын-ажын арасында беделді, орайы келгенде өз жанынан қиыстырып өлең шығара беретін, әдемі дауысты бұлбұл әнші екен. Жамбыл өмірге келген кезде Қазақстанның оңтүстігі, оның ішінде ақынның туған өлкесі – Жетісу өңірі Қоқан хандығына бағынышты болатын. Ал қоқандықтардың халыққа жасаған зорлық-зомбылығы айтып жеткізгісіз ауыр еді. 1864 жылға дейін Қоқан хандығы, онан соң Ресей империясы билеген замандағы халықтың мүшкіл тірлігі, өз отбасының жұтаң тұрмысы, намыскер Жамбылдың ішіне қайғы болып байланады. Ақын жыр, айтыстарының уыттылығы, адамдықты, әділдікті, батырлықты көксеген аңсары, кедейді жақтап, қайырымсыз бай, төрелерді ызалы шенеуі бастау алып жатқан-ды. Жамбыл дүмше молдадан оқығанша, "домбыраны қолға алам" деп, әкесінен рұқсат сұрайды. Жас талаптың Жетісу өңірінің даңқты ақыны Сүйінбаймен (Сүйекең) кездесіп, батасын алуы оның ақындық бағын ашқан айтулы оқиға болады. (161 сөз)
https://massaget.kz/layfstayl/bilim/gumanitarly-ylymdar/51205/
А) А мәтінін іріктеп, рөлге бөліп, ауызша коментарий жасаңыз.
[6]
Ә) Ә мәтініндегі көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, табу сөздерді ажыратып сәйкестендіріңіз.
|
Мәтін |
Шартты белгі |
Мысал |
|
Көнерген сөз |
|
Сүйекең |
|
Эвфемизм |
Мүсәпір кедей |
|
|
Дисфемизм |
Найзамен |
|
|
Табу |
Бұлбұл әнші |
[4]
Жазылым
1. Берілген тапсырманы орындаңыз.
2. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді қолданып, көлемі 70-80 сөзден тұратын өмірбаян құрастырып жазыңыз.
[10]
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
|
Балл |
Грамматика мен лексиканы дұрыс қолдануы |
Сұрақты түсіну мен толық жауап беру қабілеті |
|
9-10 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысып, ойын анық жеткізеді. Сөз саптауы дұрыс, анда-санда мардымсыз қателерді жібереді. |
Тақырыпты жақсы түсінеді. Мәтін мазмұны негізінде термин сөздер мен дайын тіркестерді толық әрі орынды жеткізеді.
|
|
7-8 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысып, ойын анық жеткізеді. Сөз саптауы дұрыс, анда-санда қателерді жібереді. |
Тақырыпты жақсы түсінеді. Диалогқа түскенде ойланып термин сөздер мен дайын тіркестерді әрі орынды жеткізеді. Өз ойын түсінікті жеткізе алады, бірақ кейде сырттан қолдауды қажет етеді. |
|
5-6 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді орынды қолданып, диалогқа қатысу барысында ойы шашыраңқы. Сөз саптауы дұрыс, қателері байқалғанмен, түсінуге кедергі тудырмайды. |
Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді, термин сөздер мен дайын тіркестерді орынды қолданады, бірақ диалогқа түскенде өз ойын түсінікті жеткізуге қиналады. Сырттан көмек қажет етеді. |
|
3-4 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен дайын тіркестер және терминдерді аздап қолданады. Диалогқа қатысу барысында ойы нақты емес, түсініспеушілік тудырады. |
Сырттан көмек қажет етеді. Тақырыпты түсінуде ойы шашыраңқы. Диалогқа түскенде термин сөздер мен дайын тіркестерді қолдануда қиналады, қолдаусыз өзін көрсете алмайды. |
|
1-2 |
Коммуникативтік жағдаятқа сай дайын тіркестер және терминдердің қолдану аясын аз түсінеді. Диалогқа қатысу барысында ойы нақты емес, қайталанып келетін қателер жиі кездеседі. |
Тақырыпты түсінуде ойы шашыраңқы. Диалогқа түсуде термин сөздер мен дайын тіркестерді қолданып тақырыпты ашуды дамыта алмайды, аз қатысады. |
Балл қою кестесі
Оқылым
|
Сұрақ |
Жауап |
Балл |
Қосымша ақпарат |
|
1 |
А мәтінін іріктеп оқу |
2 |
|
|
2 |
Рөлге бөліп оқу. |
2 |
|
|
3 |
Мәтінге ауызша коментарий жасау. |
2 |
|
|
4 |
Көнерген сөз – найзамен |
4 |
|
|
Эвфемизм – бұлбұл әнші |
|||
|
Дисфемизм – мүсәпір кедей |
|||
|
Табу – Сүйекең |
|
|
|
|
Барлығы |
10 |
|
|
Жазылым
Балл қою кестесі
Жазылым
|
Балл саны |
Сипаттамасы |
|
9-10 |
Жазба жұмысының (өмірбаян) құрылымын сақтаған. Өзіне таныс белгілі бір адамды сипаттап не суреттеп жазған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын еркін, әрі әсерлі етіп толық жеткізеді, қателерді жібермейді. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді жазба жұмысында қолданған. |
|
7-8 |
Жазба жұмысының (өмірбаян) құрылымын сақтаған. Өзіне таныс белгілі бір адамды сипаттап не суреттеп жазған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын анық жеткізеді, жіберілген кейбір қателер сөздердің байланысында түсінуді қиындатпайды. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді жазба жұмысында қолданған. |
|
5-6 |
Жазба жұмысының (өмірбаян) құрылымы негізінен тапсырмаға сәйкес келеді, бірақ толықтай үйлесімді емес. Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір лексикалық сөздер орынды қолданылған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды. Неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздер жазба жұмысында жалпы әсерді бұзады. |
|
3-4 |
Жазба жұмысының (өмірбаянның) құрылымы жүйесіз. Кейбір тіл құралдарын қолдану талпынысы жасалған. Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жалпы грамматиакалық қателер ішін-ара (мәтіндегі неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді дұрыс қолданылмауы) жібереді. |
|
1-2 |
Жазба жұмысының (өмірбаянның) құрылымы сақталмаған. Мазмұнға қатысты кейбір мәселелерге және мағынасына тоқталуға талпынды, бірақ ойы шашыраңқы. Көркем тіл құралдары аз қолданылған. Сөздер кейде анық емес, құрылымдық қателер (мәтіндегі неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөздерді қолданылмауы) мағынаны толық түсінуге қиындық келтіреді. |
шағым қалдыра аласыз













