«Қазақ тілі сабағында функционалдық сауаттылықты арттыру арқылы оқушылардың шығармашылық әлеуетін қалыптастыру»

Нурамбаев Жанат Жумашевич

Авторлық бағдарлама

«Қазақ тілі сабағында функционалдық сауаттылықты арттыру арқылы оқушылардың шығармашылық әлеуетін қалыптастыру»

Қазіргі таңда білім беру саласындағы басты мақсаттардың бірі – оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру. Бұл ұғым тек қана оқушының белгілі бір пән бойынша білімін ғана емес, сонымен қатар оның алған білімін күнделікті өмірде қолдана білу қабілетін де қамтиды. Қазақ тілі сабағында функционалдық сауаттылықты арттыру арқылы оқушылардың шығармашылық әлеуетін қалыптастыру – осы бағыттағы маңызды қадамдардың бірі.Тіл – ойлау құралы: Тіл – адамның ойлау қабілетін дамытатын, оны қоршаған ортамен байланыстыратын негізгі құрал. Оқушының тілдік қоры бай болған сайын, оның ойлау, талдау, салыстыру, қорытынды жасау қабілеттері де артады.Шығармашылық – өмірлік қажеттілік: Қазіргі заманда шығармашылық қабілеті жоғары адамдар ғана бәсекеге қабілетті бола алады. Оқушының шығармашылық әлеуетін дамыту – оның болашақта табысты болуының кепілі.Функционалдық сауаттылық – өмірге бейімділік: Функционалдық сауаттылық – оқушының алған білімін күнделікті өмірде қолдана білу қабілеті. Бұл қабілет оқушының өмірге бейімделуіне, кез келген жағдайда дұрыс шешім қабылдауына көмектеседі.Оқушыларды мәтінмен жұмыс істеуге үйрету: Мәтінді оқу, түсіну, талдау, мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру, мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу – функционалдық сауаттылықтың негізгі элементтері.Оқушыларды шығармашылық жұмыстарға тарту: Эссе жазу, шығарма жазу, өлең шығару, рөлдік ойындар ойнау – оқушылардың шығармашылық әлеуетін дамытуға көмектеседі.Оқушыларды жобалық жұмыстарға тарту: Жобалық жұмыстар оқушылардың зерттеу, талдау, қорытынды жасау қабілеттерін дамытады.Оқушыларды ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануға үйрету: Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар – оқушылардың білім алуын жеңілдететін, олардың шығармашылық әлеуетін арттыратын құралдар.

Бағдарламаның мақсаты: Оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту, қазақ тілі мен әдебиетін оқыту үдерісінде сын тұрғысынан ойлау, өз ойын еркін жеткізу және ақпаратты талдау дағдыларын жетілдіру.

Өзектілігі: Қазіргі заман талабы — оқушылардың өмірлік дағдыларын дамыту, олардың білімді тек меңгеріп қана қоймай, оны күнделікті өмірде қолдана білуі. Функционалдық сауаттылықты арттыру арқылы оқушылардың мәтінді түсіну, саралау, қорытынды жасау, сондай-ақ тілдік шығармашылық әлеуетін ашу өзекті мәселе болып отыр. Жаңалығы:

• Интерактивті әдістерді қолдану арқылы оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыру.

• Функционалдық сауаттылыққа бағытталған авторлық тапсырмалар жүйесін әзірлеу.

• Қазіргі заман технологияларын пайдалана отырып, оқушылардың зерттеу және жобалау жұмыстарын ұйымдастыру.

Педагогикалық мақсаттылығы:

Оқушылардың қазақ тілі сабақтарында алған білімдерін өмірлік жағдаяттарда қолдана білуіне, сөйлеу мәдениетін дамытуға, шығармашылық ойлау мен жазу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған жүйелі оқыту үдерісін қамтамасыз ету.

Мақсаты:

Қазақ тілі сабақтарында функционалдық сауаттылықты арттыру арқылы оқушылардың шығармашылық әлеуетін қалыптастыру, олардың тілдік құзыреттілігін, коммуникативтік дағдыларын және сыни ойлау қабілеттерін дамыту.

Міндеттері:

• Оқушылардың функционалдық сауаттылық деңгейін анықтау.

• Сыни ойлауды дамытуға бағытталған әдіс-тәсілдерді енгізу.

• Тілдік тапсырмалардың өмірмен байланысын күшейту.

• Шығармашылық жазу дағдыларын қалыптастыруға арналған жұмыстар жүргізу.

• Оқу жетістіктерін бағалау мен мониторинг жүргізу.

Ерекшелігі:

• Тілдік материалдарды өмірлік жағдаяттармен байланыстыра отырып оқыту.

• Топтық және жобалық жұмыстарды ұйымдастыру арқылы оқушылардың әлеуметтік дағдыларын дамыту.

• Интерактивті платформалар мен сандық құралдарды қолдану.

Күтілетін нәтижелер:

• Оқушылардың оқу және жазу сауаттылығының артуы.

• Мәтінді түсіну, сараптау және өз ойын еркін жеткізу дағдыларының қалыптасуы.

• Шығармашылық қабілеттерінің ашылуы және өзіндік жобалар жасауға деген қызығушылығының артуы.

• Тұлғалық даму мен өзін-өзі бағалау қабілеттерінің нығаюы.

Нәтижелерді тексеру әдістері:

• Диагностикалық тесттер мен сауалнамалар.

• Шығармашылық жазба жұмыстары (эссе, әңгіме, мақала).

• Портфолио жинақтау.

• Рефлексиялық күнделік жүргізу.

• Оқушылардың жобалық жұмыстары мен презентацияларын бағалау.

ТҰРАҚТЫЛАУ МАЗМҰНДЫҚ – БӨЛІМ

Оқу пәнінің құрылымы мен мазмұны барынша толық және нақты бейнеленген бағдарламадан тұрады. Бағдарламаның бұл бөлімінің негізі нақты пәннің мазмұндық құрылымы мен теориялық аспектісін таңдау болып табылады. Оқу пәнінің мазмұнын тұрақтылау бағдарлаа нақты және бағдарламаның түсінік хатында көрсетілген барлық мақсат пен міндеттерді жүзеге асыру бойынша жазылған.

1. Кіріспе

• Функционалдық сауаттылық ұғымы, оның маңызы.

• Шығармашылық әлеует ұғымы, оның қажеттілігі.

• Қазақ тілінің функционалдық сауаттылық пен шығармашылықты дамытудағы рөлі.

• Сабақтардың мақсаты мен міндеттері.

2. Мәтінмен жұмыс

• Мәтінді оқу және түсіну дағдыларын дамыту.

• Мәтіннен ақпаратты талдау, қорытынды жасау.

• Мәтіннің стилі мен жанрын анықтау.

• Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру, талқылау ұйымдастыру.

3. Шығармашылық жазу

• Эссе жазу: Тақырыпты таңдау, жоспар құру, мәтін құрылымы, тілдік құралдар.

• Шығарма жазу: Тақырыпты таңдау, кейіпкерлерді сомдау, оқиға желісін құру, сюжетті дамыту.

• Өлең шығару: Тақырыпты таңдау, ұйқас табу, бейнелі сөздер мен теңеулер қолдану.

4. Рөлдік ойындар

• Диалог құру және рөлді сомдау.

• Импровизация және шығармашылық таныту.

• Тілдік қарым-қатынас дағдыларын дамыту.

5. Жобалық жұмыс

• Тақырыпты таңдау және зерттеу жоспарын құру.

• Ақпарат жинау және талдау.

• Қорытынды жасау және жобаны қорғау.

6. АКТ-ны қолдану

• Ақпарат іздеу және өңдеу.

• Презентация жасау және қорғау.

• Ақпараттық сауаттылықты дамыту.

7. Сыни ойлау және коммуникация

• Ақпаратты талдау және бағалау.

• Пікірталас және диалог жүргізу.

• Өз ойын еркін жеткізуге үйрету.