ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ

ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ

Ж.Мусин атындағы Көкшетау жоғары қазақ педагогикалық

колледжі, филология бөлімінің 4-курс студенті

Тұрқай Кенжегүл Қайырболдықызы

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану қазіргі білім беру жүйесінде ерекше маңызды рөл атқарады. Бұл технологиялар оқушылардың білім сапасын арттыруда, әсіресе, қазақ тілі сабақтарында тиімділігін көрсетеді. Қазақ тілін оқыту барысында АКТ-ны тиімді пайдалану оқушылардың тілдік дағдыларын дамытуға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге, сонымен қатар, ақпаратты игеру мен оны қолдану дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Алдымен, АКТ-ның қазақ тілі сабақтарындағы тиімділігін қарастырайық. Біріншіден, электрондық оқулықтар мен мультимедиялық ресурстарды пайдалану оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттырады. Мысалы, қазақ тіліндегі интерактивті жаттығулар мен ойындар оқушылардың тілдік материалды меңгеруін жеңілдетеді. Олар өздерінің білім деңгейін тексеруге, қателіктерін түзетуге және нәтижелерін көруге мүмкіндік алады.

Екіншіден, интернет ресурстарының кең көлемі оқушыларға қазақ тілінде қосымша ақпарат алуға мүмкіндік береді. Әр түрлі сайттар, видео-сабақтар, подкасттар мен онлайн курстар оқушылардың тілдік қорын байытуға, тыңдалым және айтылым дағдыларын дамытуға септігін тигізеді. Мысалы, Canva — бұл графикалық дизайнға арналған онлайн-платформа. Ол пайдаланушыларға кәсіби деңгейдегі дизайндарды оңай әрі жылдам жасауға мүмкіндік береді.

Үшіншіден, АКТ арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту мүмкіндігі артады. Оқушыларды блог жазуға, видеороликтер түсіруге немесе подкасттар жасауға ынталандыру арқылы олардың тілдік дағдыларын ғана емес, сонымен қатар, ақпаратты өңдеу, сыни ойлау, командада жұмыс істеу қабілеттерін де дамытуға болады. Мысалы, топтық жобалар барысында оқушылар қазақ тілінде презентациялар жасап, өз идеяларын қорғап, пікір алмасу арқылы тілдік практикаларын жетілдіреді.

1-сурет. – сын есімді оқыту.

2-сурет. – Сын есімнің түрлерін оқыту жолдары.

Сонымен қатар, АКТ-ның қазақ тілі сабақтарында қолданылуы мұғалімдер үшін де тиімді. Мұғалімдер сабақ барысында ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, оқу материалын қызықты әрі интерактивті түрде ұсына алады. Мысалы, PowerPoint немесе Prezi сияқты бағдарламаларды қолдану арқылы сабақтың визуалды компонентін арттыруға болады. Бұл оқушылардың назарын аударып, сабақтың тиімділігін жоғарылатады.

Дегенмен, АКТ-ны қолдану барысында кейбір қиындықтар да кездесуі мүмкін. Оқушылардың технологиялық сауаттылығы, интернетке қолжетімділік, сонымен қатар, мұғалімдердің АКТ-ны қолдану дағдылары маңызды рөл атқарады. Сондықтан, мұғалімдер мен оқушылар үшін арнайы тренингтер мен семинарлар ұйымдастыру қажет.

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қазақ тілі сабақтарында қолдану оқушылардың білім сапасын арттыруда үлкен мүмкіндік береді. АКТ-ның тиімділігі оқушылардың қызығушылығын арттыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, ақпаратты игеру дағдыларын қалыптастыру арқылы көрінеді. Сондықтан, білім беру жүйесінде АКТ-ны кеңінен енгізу, дамыту және жетілдіру қажет.

Жасырын сөз ойыны. Берілген сөздердің қай септік екенін тап.

Мысал жасырылған сөздер

• Досыммен

• Мектепке

• Анамның

• Кітапты

• Үйден

3-сурет. – Септікті оқытуда қолданылатын ойын тәсілі.

4-сурет. – Оқушылардың білімін тексеріп,ойлап қабілетін дамытатын жаттығу түрлері.

5-сурет. – Ойды анық, көркем жеткізуге көмектесетін қосымша.

6-сурет. – Ережені дауыстап оқытуға арналған онлайн құрал.

Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, АКТ-ны қазақ тілі сабақтарында қолдану оқушылардың оқу үлгерімін едәуір жақсартады. Мысалы, интерактивті тақталар, электронды оқулықтар және мультимедиялық материалдар арқылы сабақ өткізген мұғалімдер оқушылардың назарын аударып, олардың сабаққа белсенді қатысуын қамтамасыз етеді. Оқушылар АКТ құралдары арқылы өз бетімен жұмыс істеп, ақпаратты іздеуді, талдауды және синтездеуді үйренеді.

Зерттеу барысында анықталған тағы бір маңызды аспект – АКТ-ның оқушылардың тілдік дағдыларын дамытудағы рөлі. Видеолар, аудиоматериалдар және онлайн платформалар арқылы қазақ тіліндегі тыңдалым, айтылым, жазылым дағдыларын дамытуға болады. Оқушылар түрлі контексттерде қазақ тілін қолдана отырып, тілдік қорларын байытады. Сонымен қатар, АКТ құралдары арқылы оқушылардың өзара ынтымақтастығын арттыруға, топтық жұмыстар ұйымдастыруға мүмкіндік туады.

АКТ-ның тиімділігін зерттеу барысында оқушылардың мотивациясы мен қызығушылығының артуы да байқалды. Мысалы, ойын элементтері мен интерактивті тапсырмалар арқылы сабақтарда бәсекелестік атмосферасын қалыптастыру оқушылардың белсенділігін арттырады. Оқушылардың өздері жасаған жобалары мен жұмыстарын көрсетуі, пікір алмасуы, бір-бірінен үйренуі білім беру процесін жандандырады.

Сонымен қатар, АКТ-ны қолдану мұғалімдер үшін де тиімді. Олар сабақтарды жоспарлау, оқу материалдарын дайындау, бағалау жүйесін жетілдіру сияқты жұмыстарды жеңілдетеді. Мұғалімдер үшін АКТ құралдары арқылы оқушылардың білім деңгейін бақылау, олардың прогресін қадағалау мүмкіндігі пайда болады.

Дегенмен, АКТ-ны тиімді қолдану үшін мұғалімдердің арнайы дайындықтан өтуі, жаңа технологияларды меңгеруі, әрі оларды сабақта тиімді пайдалану дағдыларын дамытуы қажет. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, мұғалімдердің АКТ-ны қолдану деңгейі мен оқушылардың білім алу нәтижелері арасында тікелей байланыс бар.

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қазақ тілі сабақтарында қолданылуы оқушылардың білім алу процесін жақсартып, олардың тілдік дағдыларын дамытуға, мотивациясын арттыруға және шығармашылық қабілеттерін ашуға мүмкіндік береді. Сондықтан, білім беру жүйесінде АКТ-ны кеңінен енгізу және тиімді пайдалану – бүгінгі күннің басты талаптарының бірі.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Ахметов Н. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды білім беруде пайдалану. – Алматы: Қазақ университеті, 2010 ж.

2. Баймұхаметова Н. Инновациялық технологиялар және білім беру. – Астана: Нұр-Медиа, 2012 ж.

3. Кенжебаева Ш. Ақпараттық технологиялар және олардың білім берудегі рөлі. – Алматы: Рауан, 2015 ж.

4. Мамырбекова Б. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және оларды мектепте қолдану тәжірибесі. «Қазақ тілі мен әдебиеті» республикалық ғылыми-әдістемелік журналы, №4(45), 32-40-бб. 2014 ж.

5. Назарбаев, Н. Ә. Жаңа технологиялар және білім беру жүйесінің даму тенденциялары. – Алматы: Алматыкітап, 2018 ж.

6. Смағұлова, С. Ақпараттық технологиялардың педагогикалық үрдісіне әсері. «Ақпараттық жүйелер» республикалық ғылыми-әдістемелік журналы, №3(28), 98-105-бб. 2016 ж.

7. Сүлейменова, М. Қазақ тілі сабағында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың әдістемесі. Білім беру технологиялары, №6(12), 57-62-бб. 2017 ж.