Қазақ тілі Т2 11 сынып сор соч 1,2,3,4 тоқсандыкы толық

Тақырып бойынша 11 материал табылды

Қазақ тілі Т2 11 сынып сор соч 1,2,3,4 тоқсандыкы толық

Материал туралы қысқаша түсінік

Материалдың қысқаша нұсқасы

«Қазақ тілі» пәнінен жиынтық бағалауға тапсырмалар

(оқыту қазақ тілінде емес)

11-сынып

«Қазіргі қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік» бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аты-жөні:_____________________________________Сыныбы: 11 «Д» Күні:_____________

Оқу мақсаты

11.1.3.1

11.2.5.1

оқу-кәсіби, қоғамдық-саяси, әлеуметтік-мәдени тақырыптар аясында және мамандандырылған тар аядағы арнайы мәтіндердегі сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну

көпшілік алдында сөз сөйлеуде маңызды орын алатын тілдік (вербалдық) және бейвербалдық элементтерді қолданып, сенімді және еркін сөйлеу

Тапсырма. Мәтінді екі рет оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Жер бетінде байлар мен кедейлер арасындағы алшақтық ХХІ ғасырда ең жоғарғы шегіне жетіп, әлемдік деңгейде ең түйткілді мәселеге айналғандығы ресми түрде мәлімделді. Байлар мен кедейлер арасындағы алшақтық тақырыбы Томас Пикеттидің «ХХІ ғасырдағы капитал» атты кітабы жарыққа шыққаннан кейін қызу талқыға салына бастаған. Автордың айтуынша, қазіргі капитализм – ауқаттылардың заманы. Олар байыған үстіне баюда. Соның салдарынан әлеуметтік теңсіздік өршіп, бұл құбылыс экономикалық өсімге кері әсер етіп отыр.

Ұйымның зерттеуіне қарағанда, қазіргі уақытта миллиардерлердің қаржысы дүниежүзіндегі байлықтың 48 пайызын құраса, ал келесі жылы бұл көрсеткіш 50 пайыздан асып кетуі мүмкін. Яғни, бұл жағдай алдағы уақытта кедей адамдардың қаржы жинап, аяққа тік тұруына айтарлықтай кедергі келтіреді деген сөз.

БҰҰ-ның тұжырымына сәйкес, күніне 1 АҚШ долларына күн көретін адам кедей саналады, ал 1 доллардан аз ақшаға күнелтетін адамды пақыр кедей немесе қайыршы деп атауға тура келеді. БҰҰ-ның тағы бір дерегіне сүйенсек, аштық күніне 25000 адамның өмірмен қош айтысуына себепкер болады екен.

Кедейлікке апаратын бірден бір жол – жаппай жұмыссыздықтың орын алуы. Елдегі экономикалық жағдай, оның ішінде жалпы ішкі өнім жұмыспен қамту көрсеткіші бойынша анықталады десек, жаһанда жаппай жұмыссыздықтың орын алу деңгейі жыл сайын артып келеді. Алдағы бес жылда дүниежүзінде жұмыссыздар саны 11 миллионға өспек, ал соңғы 7 жылда жұмысқа тұра алмай жүргендердің қатары 31 миллионға артқан. Бұл көрсеткіш кедейліктің артуына белгілі бір деңгейде ықпал етуде. Бүгінде әлемде 201 миллион адам кәсіпсіз жүрсе, болашақта олардың саны 212 миллионға жетеді деген қауіп бар. БҰҰ-ның анықтауы бойынша, әлемдегі 54 елдің жағдайы 1990 жылғы деңгеймен салыстырғанда, күрт нашарлап кеткен.

Мәтін мазмұны бойынша ақпараттарды сәйкестендіріңіз.

Ақпарат	Ақпарат	Сәйкестендіру
1) Бүгінгі капитализм	a) 1 АҚШ долларына жетпейтін ақшаға күнелтетін адамдар тобы
2) Кедей	b) байлықтарына лайық салық төлеуі қажет.
3) Пақыр	c) қалтасы қалың дәулетті адамдардың дәуірі
4) Дәулетті адамдар	d) әлеуметтік теңсіздікті арттырады.
5) Жұмыссыздық	e) кедейліктің өсуіне ықпал етеді.
6) Байлардың санының Артуы	f) күн сайын 1 америка валютасына өмір сүретін адамдар тобы

[3]

Берілген сөздер мен сөз тіркесінің мағынасын өз сөзіңізбен түсіндіріңіз.

Сөз/сөз тіркесі	Мағынасы
Салық
Жұмыссыздық
Кәсіпсіз

[3]

Мәтін ақпаратын қолданып, халықты әлеуметтік қорғау жөніндегі маман мен тілші арасында сұхбаттың жүргізілуін жазыңыз. Сұхбат барысында төменде берілген клишелерді тиімді қолданыңыз.

Клише: сәлеметсіз бе; сіз қалай ойлайсыз; ... дегенмен келісесіз бе; мен сіздің... ойыңызбен келісемін; өте жақсы ой айттыңыз; пікіріңізге рахмет; сау болыңыз; кешіріңіз, бірақ сізбен келісе алмаймын; өте құнды пікір айттыңыз; сізге қарсылық танытуға мәжбүрмін; ... деген сөзіңізді түсіндіріп жіберсеңіз.

___________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Тапсырма №	Дескриптор	Балл
Бағалау критерийі	Тапсырма №	Білім алушы	Балл
Мамандандырылған тар аядағы арнайы мәтіндердегі сөздер мен термин сөздердің мағынасын анықтайды	1	бағандардағы ақпараттарды мәтіннің мазмұны бойынша сәйкестендіреді; (әр 2 дұрыс жауапқа 1 балл)	3
	2	сөздердің мағыналарын өз сөзімен түсіндіреді: сөз; сөз; сөз;	1 1 1
Вербалдық және бейвербалдық элементтерді қолданып, көпшілік алдында сенімді, еркін сөйлейді	3	сұхбат мазмұнында мәтін ақпаратын қолданады;	1
		клишелерді сұхбат мазмұнына сай орынды қолданады;	1
		сұрақ қоюда немесе сұхбат беруде бейвербалдық элементтерді қолданады;	1
		қолданған бейвербалдық элементтер ойды жеткізу көмектеседі;	1
		сұхбат мазмұны көтерілген мәселені ашады.	1
Барлық балл			11

«Экология. Мұнай және атомдық индустрия», «Тіл. Өнер. Әдебиет» бөлімдері бойынша

жиынтық бағалау тапсырмалары

Оқу мақсаты

11.3.2.1

ғылыми және публицистикалық стильдегі

мәтіндердің (аннотация) құрылымы мен

рәсімделуін білу, жанрлық және тілдік

ерекшеліктерін талдау

11.4.2.1

қажетті ақпараттарды орынды қолданып,

көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп

эссе жазу («келісу, келіспеу» эссесі)

11.4.6.1

мәтін деңгейінде тыныс белгілерін қолдана білу

1-тапсырма. Мәтінді оқып, құрылымы мен рәсімделуі, жанрлық және тілдік ерекшеліктерін талдап, берілген кестені толтырыңыз.

Мұнай-химия саласы – дүниежүзіндегі ең табысы мол әрі қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі. Дамыған елдерде соңғы 5 жылда мұнай-химия өнеркәсібіндегі өнімдердің өсімі 7 пайыздан асып түсіпті. Демек «қалауын тапса...» қыруар пайда әкелетіні күмән тудырмайды деген сөз.

Жалпы сарапшылардың пайымына салсақ, мұнай-газ өндірісінің күні батты деуге әлі ертерек. Аталған сектордың әлеуеті әлі де жеткілікті. Ол үшін саладағы басымдықтың бағытын аздап бұрған жөн. Атап айтқанда, мұнай-химия саласын дамыту керек. Адам денсаулығына да, қоршаған ортаға да зиян келтірмейтін қуат көздері табылып жатқан тұста, құр қара майға қарап отырудың жөні жоқ. Мамандардың көпшілігінің пікірі осы төңіректе түйіседі.

Рашид Жақсылықов, Мұнай-газ компаниялары одағының алқа төрағасы:

– Қазіргі таңда отандық мұнай-газ өндірісінде «Shell», «Chevron», «Agip» сынды әлемге әйгілі компаниялар жұмыс істеп жатыр. Осы компаниялардың шикізат күйінде өндіріп, кейін шетелдерде терең өңделіп, елімізге қайта келген тауарларын қолданбайтын қазақ кемде-кем. Қысқасы, өзіміздің шикізатты қара бақырға өткізіп, әлденеше есе қымбатқа қайта сатып алуды әдетке айналдырдық. Яғни импорт өнімдері үшін төленген қыруар қаражат шетелдердің экономикасына жұмсалып жатыр, – дейді.

Рашид Жақсылықовтың айтуынша, мұнай-химия саласын жолға қоя алсақ, қыруар тауардың бәрін өзімізде өндіреміз. Шикізат өзімізден шықса, оны өзіміз терең өңдесек, елде тұтынып қана қоймай экспортқа шығарсақ, мұртымызды балта шаппайтыны түсінікті. Импорттан үнемделетін қаржы мен экспорттан түсетін табысыңыз көл-көсір пайданың көзі. Жұмыс орындары көбейетінін де ескеру керек. Оған қоса мұнай-химия саласы ғылым саласымен қатар дамитынын да ұмытпаған жөн.

Бүгінде әлем жұртшылығы ағаш қолданудан да қалып барады, оның орнын түрлі пластиктер алмастыра бастады. Мұнайдың қалдығынан жасалатын басқа құрылыс материалдары да толып жатыр. Пластик құбырлар, жылу бергіш материалдар, есік-тере- зенің бөлшектері дейсіз бе, барлығына көмірсутегі шикізатын пайдалануға болады. Яғни мұнай-химия кешенін дамыту денсаулық сақтау, құрылыс және басқа да салаларға оң ықпалын тигізеді деген сөз.

Мәтін қандай құрылымдық бөліктерден тұрады?

Мәтін қандай жанрда жазылған?

Неліктен?

Мәтін қандай стильде жазылған?

Дәлелдеңіз.

Автордың ерекше тілдік қолданыстарына

мысал келітіріңіз.

[6]

2. «Мұнай-химия саласы ғылым саласымен қатар дамитынын да ұмытпаған жөн» деген пікірді негізге ала отырып, 150-180 сөзден тұратын келісу-келіспеу эссесін жазыңыз. Жазба жұмысында тыныс белгілердің дұрыс қойылуына назар аударыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[5]

Бағалау критерийі	Тапсырма №	Дескриптор			Балл
		Білім алушы
Публицистикалық	1	мәтіннің	құрылымдық	бөліктерін	1
Стильдегі мәтіннің		анықтайды;
құрылымы мен		мәтіннің жанрын көрсетеді;			1
рәсімделуін, жанрлық
		себебін түсіндіреді;			1
және тілдік
		мәтіннің стилін анықтайды;			1
ерекшеліктерін талдайды
		дәлелдер келтіреді;			1
		ерекше тілдік қолданыстарға мысалдар			1
		келтіреді;
Қажетті ақпаратты	2	пікірді негізге алады;			1
қолданып, өз ойын		айқын позициясын білдіреді;			1
дәлелдеп, «келісу-
		өз көзқарасына дәлелдер келтіреді;			1
келіспеу» эссесін жазады
		мәтін ақпаратын қолданады;			1
Мәтін деңгейінде тыныс		тыныс белгілерін дұрыс қояды.			1
белгілерін қолданады
Барлық балл					11

«Қоғамдағы жұмыссыздық мәселесі» бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аты-жөні:______________________________________ Сыныбы: 11 « » Күні:_____________

Оқу мақсаты			11.1.2.1 11.2.4.1		мәтінді тыңдай отырып, негізгі идеяларды (ақпараттарды) қысқаша түртіп жазу (конспектілеу) және берілген ақпараттарды жүйелеу кәсіби бағыттағы түпнұсқа мәтіндерден қажетті ақпаратты (деректерді, сипаттамаларды, сандық көрсеткіштерді, сілтемелерді) анықтау, олардың қолданылу мақсатын талдау
1. 1-тапсырма. Мәтінді тыңдап, жұмыссыздық түрлеріне қатысты ақпараттарды түртіп алыңыз. Жұмыссыздық – экономикалық белсенді халықтың бір бөлігінің еңбек нарығында қажет болмауынан туындайтын әлеуметтік-экономикалық құбылыс; адамдар жұмыс істеуге қабілетті және жұмыс істегілері келетін, бірақ жұмыс табылмайтын ахуал. Қазіргі экономикалық теорияда жұмыссыздықтың мынадай ерекше түрлерін қарастырады: Фрикциондық жұмыссыздық – адамдардың бір жұмыстан басқа жұмысқа, бір жерден басқа жерге жұмыс іздеумен ауысуы. Құрылымдық жұмыссыздық – өндірістік қуаттың жеткіліксіздігі нәтижесінде пайда болады: жеке саланың дамуының кері пропорциясы және/немесе ескі саланы жабу мен жаңа саланы дамытудың нәтижесі ретінде қараймыз. Циклдық жұмыссыздық – өндірістің құлдырауынан туындайды, яғни экономикалық циклдің осы фазасымен байланысты. Жалпы «жұмыссыз» деп, статистикалық тексеру кезінде жұмыссыз болып, бірақ жұмыс іздеу үстінде және жұмысқа кіруге дайын адамдарды айтады. Шетелдік мамандар жұмыссыздықтың себептерін талдай отырып, оны тудыратын әртүрлі нысандардың нақты факторларын қарастырады. Жұмыссыздықтың мынадай нысандары болады: жасырын функционалдық, маусымдық, құрылымдық, технологиялық, институционалды, ерікті, жасырын. Жасырын жұмыссыздық – өндірісте және мемлекеттік ақпаратта жұмыссыз ретінде жалған тіркелу. Жұмыс істеуге қабілетті, бірақ жұмыссыз ретінде тіркеліп, әдетте, жәрдемақы алу құқығымен пайда көретін жұмыссыздардың жалпы саны. Институционды жұмыссыздық еңбек нарығындағы ұсыныс пен сұранысқа ықпал ететін факторлардан туындайды. Ерікті жұмыссыздыққа әр себеппен, өз еркімен жұмыс істегісі келмейтін адамдар жатады. Маусымдық жұмыссыздық – жұмыс күшінің тек маусымдық кезеңде жұмыс жасауы: бұл кейбір өндіріс саласында кездеседі, әсіресе, қайта өңдеу өнеркәсібінде т.б. Технологиялық жұмыссыздық – адамдарды машинамен ауыстырудың нәтижесі, біліктілікті өзгертуді немесе басқа мамандықты игеруді талап етеді. Ресми жұмыссыздық – маусымдық ауытқуларға тәуелсіз, мемлекеттік органдарда тіркелген жұмыссыздардың жалпы саны. Созылыңқы жұмыссыздық – 12 айға және одан ұзақ уақытқа созылатын жұмыссыздық. Кез келген жұмыссыздықтың болуы – қоғам үшін ең ауыр экономикалық және әлеуметтік сілкініс. Батыс ғалымдарының пікірі бойынша, адамды «жұмыссыз» деп есептегенде, ол тек жұмыстан айырылып қана қоймай, өзінің абыройын да жоғалтады. Шетелде жұмыстан айырылуды психологиялық зақым ретінде бағалайды, ол адамның ет жақыны қайтыс болған жағдайда душар болатын күйзеліспен тең дәрежеде қарастырылады. ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[8] Түртіп алған ақпараттарыңызды жүйелеп, кез келген үлгіде кластер құрастырыңыз. Үлгі [2] Жұмыссыздық түрлеріне берілген сипаттамаларды автордың қолдану мақсатын өз сөзіңізбен түсіндіріңіз. Түсіндіру барысында кластерді қолданыңыз. _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[5]
	Бағалау критерийі	Тапсырма №		Дескриптор		Балл
				Білім алушы
	Мәтіндегі негізгі ақпараттарды жүйелеп, конспектілейді	1-2		жұмыссыздыққа қатысты негізгі ақпараттарды түртіп алады;		2
				жазып алған ақпараттарды жүйелеп, кластер құрастырады;		2
	Мәтіннен деректерге қатысты сипаттамаларды анықтап, қолданылу мақсатын түсіндіреді	3		жұмыссыздық түрлерін атайды;		1
				оларға берілген сипаттамаларды өз сөзімен түсіндіреді;		1
				автордың қолдану мақсатын түсіндіреді;		1
				кластерге түсірген ақпаратына сілтеме жасайды;		1
				ойын жүйелі жеткізеді.		1
				сауатты жазады		1
	Барлық балл					10

«Тәуелсіз еліміздің өткені мен келешегі», «Ұлттық театр – өнер ордасы» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау

Аты-жөні: Сыныбы: Күні:

Оқу мақсаты

11.3.1.1

11.4.1.1

мәтіннен детальді ақпараттарды, факті мен көзқарасты, астарлы ойды анықтау, берілген ақпараттың оқырманға әсерін және автор позициясын талқылау

ғылыми және публицистикалық стильдің жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, баспасөз парағын жазу

1-тапсыма. Мәтінді оқып, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз.

Өткен уақыт ішінде Қазақстан Республикасын дүниежүзінің 180-нен астам мемлекеті таныды. Қазақстан 120-дан астам елмен дипломатиялық қатынастар орнатты. Шетелдерде 40-тан астам дипломатиялық және консулдық өкілдіктер ашылды. Ал Алматы мен Нұр- Сұлтан қалаларында 50-ден астам шетелдік елшілік пен миссия, халықаралық және ұлтаралық ұйымдардың ондаған өкілдігі жұмыс істейді. Қазақстан өзінің сыртқы саясатында ең жақын және ірі көрші мемлекеттер – солтүстікте Ресеймен, ал шығыста Қытаймен тығыз қарым-қатынас орнатуға ерекше назар аударып келеді. Қазақстан мен Ресей арасында 1992 ж. 25 мамырдағы Достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шартқа қол қоюдың зор тарихи маңызы бар. Ресей мен Қазақстан арасында ынтымақтастықтың одан әрі дамуында 1998 ж. 6 шілдеде Мәскеуде қол қойылған мәңгілік достық пен ынтымақтастық туралы Декларация маңызды рөл атқарды. Оның негізінде екі мемлекет арасындағы қаржылық өзара келіспеушіліктерді реттеу және Байқоңыр ғарыш айлағын бірлесіп пайдалану мәселелері шешілді. 2000 ж. 25 қаңтарында Қазақстанның бірінші президенті Н.Ә.Назарбаев пен Ресей Президенті В.Путиннің кездесуі болды. 2003 жыл Ресейдегі Қазақстан жылы, 2004 жыл Қазақстандағы Ресей жылы ретінде мемлекеттік деңгейде аталып өтті. 2004 жылы екі мемлекет арасындағы тауар айналымы 7 млрд. долларға жетті.

Тәуелсіздік жылдары оңтүстік-шығыстағы үлкен көрші мемлекет – Қытай Халық Республикасымен тату көршілік және достық қатынастар орнатуда едәуір табыстарға қол жетті. 1990 ж. Қазақстан мен Қытайдың темір жол арқылы өзара байланысы іске асты, сөйтіп, біздің республика Тынық мұхит жағалауына ең қысқа жолмен шығу мүмкіндігіне ие болды. Ең бастысы, шекараны нақтылау аяқталды. Қытаймен арадағы шекараны айқындап белгілеу Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігіне қосымша кепілдіктер берілгенін білдірді. Соңғы жылдары ҚХР басшыларымен өзара кездесу, келіссөздер жүргізу біздің елдің

сыртқы саясатындағы тұрақты құбылысқа айналды. Қазақстанның сыртқы саясатында АҚШ-пен қарым-қатынасының маңызы өте зор. АҚШ Қазақстан Республикасын тәуелсіз мемлекет ретінде таныған 1991 ж. 25 желтоқсаннан бастап, екі мемлекет арасында елші дәрежесіндегі толыққанды дипломатиялық қатынастар орнады.

Мәтіннен 1 факті мен көзқарасты білдіретін сөйлемді мен 2 детальді ақпаратты анықтаңыз.

Факті

Көзқарас

Детальді ақпараттар

[4]

Мәтіндегі автор позициясын және мәтіннің оқырманға әсерін 3-4 сөйлеммен түсіндіріңіз.

Мектебіңізде Тәуелсіздік күніне орай «Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан» тақырыбында оқушылар арасында конференция ұйымдастырылды. Мектепшілік газеттің тұрақты тілшісі ретінде публицистикалық стильдің стильдік, жанрлық ерекшеліктерін сақтай отырып, баспасөз парағын жазың

ыз.

Бағалау критерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білім алушы

Мәтіннен детальді ақпараттарды, факті мен көзқарасты, астарлы ойды анықтайды, ақпараттың оқырманға әсерін автор позициясын

талдап түсіндіреді

1-2

мәтін мазмұны бойынша 1 фактіні білдіретін сөйлемді анықтайды;

1 көзқарасты білдіретін сөйлемді көрсетеді;

2 детальді ақпаратты көрсеттеді;

мәтіндегі автор позициясын түсіндіреді;

мәтіннің оқырманға әсерін түсіндіреді;

Публицистикалық стильдің жанрлық

және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды қолданып, баспасөз

парағын жазады

жағдаятты негізге алады;

публицистикалық стильдің ерекшеліктерін

ескереді;

жанрлық ерекшеліктерді ескереді;

баспасөз парағын жазу талаптарын сақтайды.

Барлық балл

«Туризм: экотуризм», «Әлемдегі ерлер мен әйелдердің құқықтары мен теңдігі» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аты-жөні:_______________________________________Сыныбы: 11 « » Күні: ___________

Оқу мақсаты

11.1.6.1

11.3.3.1

Көтерілген мәселе бойынша әртүрлі дереккөздерден алынған мәтіндерді тыңдау және салыстыру, өз ойын логикалық дұрыс, аргументті және айқын жеткізу

Көтерілген мәселе бойынша оз ойын білдіру

1-тапсырма. Мәтінді тыңдап, төменде берілген тапсырмаларды орындаңыз.

1-мәтін

Дүниежүзілік туристік ұйымның мәліметтеріне қарағанда, мемлекеттер қазынасына сырттан түсетін инвестицияның 10 пайызға жуығы экотуризмнің еншісіне тиесілі екен. Туризмнен түскен кіріс дүниежүзі бойынша әлі күнге дейін мұнай экспорты мен көлік сатудан кейінгі үшінші орынды иеленіп келеді. Экологиялық туризмнің басқа туризм түрлерінен айырмашылығы – табиғатта туристердің белгіленген тәртіпке бағынуы, табиғи ландшафттарды шамадан тыс ластаудан қорғау және индустриялық туризм дамуының басты шарты болып табылатын табиғи ресурстардың құлдырауын болдырмау.

Экотуризмнің дамуы республикадағы барлық табиғи шаруашылық кешендерінің сәтті ілгерілеуіне ықпал етеді. Сонымен қатар қоғамның тұрақты дамуы мен халықтың салауатты өмір салтын сақтауға бейімделуін жолға қояды. Қоғамның табиғи ортаға және экожүйеге көңіл аударуы жоғарылай бастады.

2-мәтін

Қазақстан экологиялық туризмді дамыту үшiн елеулi әлеуетке ие. Бұған ерекше географиялық аймақта орналасқан, еліміздің адам аяғы баспаған табиғаттың ғажайып бұрыштары, ландшафттар, тарихи ескерткiштер мен археологиялық орындары үлкен мүмкiндiк туғызады. Археология, тарих және сәулет ескерткіштерінің көлемі бойынша Қазақстан нағыз «ашық аспан астындағы мұражай» болып саналады. Табиғаты бүлінбеген түрде сақталған аумақтың саны мен әртүрлілігі экологиялық туризм әуесқойларын ерекше қызықтырады.

Еліміздегі экотуризмді дамытуда туристік фирмалар мемлекет мүддесі үшін қызмет етпейді. Көпшілік туристік фирмалар шетелдіктер үшін еліміздің табиғаты көз тартатын жерлеріне саяхат түрлерін ұйымдастырғаннан гөрі, қазақстандықтарды шетелге саяхатқа жіберумен айналысқанды жөн көреді. Ол ел экономикасына кері әсерін тигізеді, өйткені шетелге шыққан қазақстандық туристер мемлекеттің қаржысын барған мемлекеттің экономикасына құяды. Сол арқылы шетелде жаңа жұмыс орындарының құрылуына ықпал етеді.

Мәтіндерде көтерілген ортақ мәселені анықтаңыз.

[1]

2. Кестені пайдаланып, екі мәтін ақпаратын салыстырыңыз. Жауаптарға мәтіннен дәлел келтіріңіз.

Салыстыру	1-мәтін	2-мәтін
Мәтін тақырыбы
Мәтіндегі автор идеясы
Мәтіндердің көздеген аудиториясы

[8]

3. Төмендегі тақырыптардың бірін таңдап ой бөлісіңіз

Қазақстандағы туризм және экотуризм
Экотуризм дегеніміз не?
Қазақстанда экотуризмді қалай дамытамыз?

Бағалау критерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білім алушы

Әртүрлі дереккөзден алынған мәтіндерді салыстырып, аргументтермен дәлелді ойын білдіреді

1-2

екі мәтінге ортақ көтерілген мәселені анықтайды;

мәтіндердің тақырыбын сөз тіркесімен береді;

мәтіндердегі автор позициясын 1 сөйлеммен береді;

мәтіндердің көздеген аудиториясын табады;

мәтіннен өз ойына дәлелдер келтіреді;

Бірілген тақырыптардың бірін таңдап, ой бөліседі

берілген тақырыптардың бірін таңдап, өзара

ой бөліседі;

құрылымын сақтайды;

тақырыптан ауытқымайды;

сауаттылықты сақтайды.

Барлық балл

«Жастар мәселесінің түйіткілдері», «Жаһандық мәселелер: көші-қон саясаты» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аты-жөні:__________________________________________Сыныбы: 11 « » Күні:____________

Оқу мақсаты

11.3.6.1

мәтіндегі негізгі ойды анықтап, көтерілген

мәселеге баға беру, өзіндік көзқарасын жүйелі,

дәлелді жеткізу

11.4.2.1

қажетті ақпараттарды орынды қолданып,

көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп

эссе жазу («келісу, келіспеу» эссесі, дискуссивті

эссе)

11.4.6.1

мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді

орфографиялық нормаға сай жазу, мәтін

деңгейінде тыныс белгілерін қолдана білу

1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, төмндегі тапсырмаларды орындаңыз.

Ұлмекен ТӨЛЕШОВА, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, философия және саясаттану факультетінің доценті, педагогика ғылымдарының кандидаты:

– Шу-шу еткен қалада бір сәт өзіңмен өзің қалуға уақыт та, ыңғай да жоқ. Соның зардабы есін білгелі қалада өсіп келе жатқан балалардың бойынан көзге ұрып көрініп тұрады. Таңертең тұрып шай ішіп отырғанда теледидар көреді, сабаққа бара жатқанда құлағында құлаққап, музыка тыңдап бара жатады. Мектепте, әйтеуір, балалармен араласады. Одан шыққан соң тағы да әлгіндей музыка, үйге келген соң теледидар мен ғаламтор. Таңның атысынан кештің батысына дейін толассыз ақпарат қабылдайды. Сөйтіп, сол ақпаратты саралап, байыптауға уақыт қалмайды. Адамға тән сезімдердің құнсызданып бара жатқаны да содан.

Қазіргі аға буын жас кезінде партияның қатал тәрбиесін көрген, тәртіпке үйренген. Ал тәуелсіздік қарсаңында, тәуелсіздік алғаннна кейін туған жастар үшін ешқандай жүйе жоқ Сондықтан да олар үшін мына нәрсе маңызды деп дөп басып айту – қиынның қиыны. Жақында бір туысымның қызы, мектеп бітірген, «қайда оқығың келеді?» деп сұрасам, «маған бәрібір, тек шетелде оқысам болды» дейді. «Бәрібір» дейтіні, болашағы жайлы армандап, қиялдамайтынынан. Кез келген нәрсені уақыты келгенде ғана ойлайды. Алдын ала қамдану деген жоқ. Ал «шетелде оқысам болды» дейтін себебі – ел алдында жарқылдап, жұрт назарында жүргісі келетіндіктен. Ешқайсысы көптің бірі болғысы

келмейді, қарапайым болғысы келмейді.

Жастарымызға ұлттық тәрбие керек-ақ. Бұл жағынан ауыл жастарында аздаған артықшылық бар. Көрші-қолаңмен араласып өскен бала қанша дегенмен көпшілдеу болады. Үй еңбегімен айналысып, табиғатқа жақын өскендіктен, милары тұнық келеді. Бірақ, бір өкініштісі, ауылда сол балаларға бағыт берер, ақыл айтар үлкен жоқ. Әйтеуір «кітап оқы, сабағыңды жақсы оқы» дейді. Бірақ өздері кітап оқымайды, жұмысына да дұрыс қарамайды. Қай ауылға барсаң да, уақытын қалай өткізерін білмей жүрген жастарды көресің. Оның үстіне ауылдарда телеарналардың көбеюі, интернет жүйесінің іске қосылуы қала баласына еліктейтін ауыл балаларын өзгертіп бара жатыр. Интернетті пайдалану тек қана зиян деуден аулақпыз, бірақ қалай пайдаланатынын білмейміз, қадағалап жатқан ешкім жоқ. Сол жағы алаңдатады.

Мәтіндегі негізгі ойды анықтаңыз.

[1]

Автор көтерген 1 мәселеге қатысты ойыңызды ПОПС формуласы арқылы жеткізіңіз.

«Менің ойымша, мәтінде көтерілген мәселе_____________________________________________

«Себебі________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________»

«Оны мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын__________________________________

«Осыған байланысты мынадай қорытынды шешімге келдім_______________________________

[2]

Статистика комитетінің деректеріне сүйенсек, елімізде жыл сайын 14 пен 28 жас аралығындағы 8 мыңға жуық жас шетел асады екен. Қазақстандық жастар шетелге кетуге неге құмар? Пікіріңізді растайтын аргументтер мен дәлелдер келтіре отырып, эссе жазыңыз. Жазба жұмысында орфографиялық, пунктуациялық нормаларды сақтаңыз.

Бағалау критерийі	Тапсырма №	Дескриптор	Балл
Бағалау критерийі	Тапсырма №	Білім алушы	Балл
Мәтіннің негізгі ойын анықтап, көтерілген мәселеге сыни көзқарасын жүйелі білдіреді	1-2	мәтіндегі негізгі ойды 1сөйлеммен жеткізеді.	1
		мәтіндегі 1 мәселені анықтайды;	1
		мәселеге қатысты өз көзқарасын формула бойынша түсіндіреді;	1
Ақпараттарды орынды қолданып, өз ойын дәлелдеп келісу, келіспеу эссесін жазады		кіріспе бөлімде кілт сөзге анықтама береді (2-3 сөйлем);	1
		негізгі бөлімде мәселеге қатысты ұстанымын білдіреді;	1
Тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазады		өз ұстанымын дәлелдеу үшін 2-3 аргумент пен факті ұсынады;	1
Тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазады		өз пікіріне қарсы контраргумент ұсынады;	1
Тыныс белгілерін дұрыс қолданады	3	өз ұстанымының дұрыстығын дәледейтін 1-2 фактілік дерек ұсынады;	1
Тыныс белгілерін дұрыс қолданады	3	қорытынды бөлімде негізгі сұраққа нақты жауап береді;	1
		мәселенің нақты 2-3 шешу жолын ұсынады;	1
		орфографиялық нормаларды сақтайды.	1
		тыныс белгілерін дұрыс қояды.	1
Барлық балл			12

«Толеранттылық – ел бірлігі» бөлімі бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аты-жөні:_______________________________________ Сыныбы: 11 « » Күні:___________

Оқу мақсаты

11.1.4.1

11.2.2.1

Көркем шығарманы тыңдау, басқа өнер туындыларымен (кино, театр, музыка, би, сурет- мүсін өнері, сәулет) салыстырып, тақырып ортақтығына сипаттама жасау

Ғылыми және кәсіби мәтіндерге сүйеніп, монологпен диалогті үйлестіре қолдану, сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын орынды қолданып, тыңдаушылармен қарым-қатынас

орнатып жазу

1-тапсырма. Мәтіндерді мұқият оқыңыз.

Шәріп Бейсембаевтың «Тел өскен ұл» көркем фильмнен үзінді (7.30-10.00 аралығы). (https://www.youtube.com/watch?v=39uGnytMRDg&pbjreload=10)
С.Мұратбековтің «Телі өскен ұл» шығармасынан берілген үзінді. (https://kitap.kz/audio-book?page=2)

Самолет Алматы аэропортына кеп қонған. Трап әкелініп, жолаушылар сыртқа шыға бастады.

Евдокия да солардың ішінде. Аэровокзал қоршауының сыртында тұрған көптеген қарсы алушыларға көзі түскен. Бәрі де осы жаққа қарап жүздері жайраңдап, қолдарындағы гүлдерін бұлғайды. Евдокия да күлімсірей қарап, қолын бұлғап қойды.

Осы мезетте репродуктордан самбырлаған ащы дауыс естілген.

Филиппова Евдокия Филипповна, сізді балаңыз аэровокзалдан шыға беріс есікте күтіп тұр. Қайталаймын!
Маған айтқан сияқты ма мынаны, − деді дегбірсізденген Евдокия. − Ол шығатын есігі қай жақта?
Жүріңіз, мен сізді ертіп апарайын, − деді тарамыс арық. Бұлар аэровокзалды қақ жарып өтіп, шығар есікке таяған. Дәл шыға берісте Евдокия:
Сәл кішкене аялдайықшы, − деп өтінген. − Жүрегім орнықсын, − өзі кідірістеп біраз тұрды да, жүрегі орныққандай болған соң, шығуға беттеді.

Есіктің шыға берісіндегі баспалдақтарда гүл ұстаған көп адамдар тұр екен, орысы да, қазағы да бар, бәрі аралас. Евдокия олардың бәрін тез ғана бір шолып қарап өтті де, өзіне күлімсірей қарап тұрған аласа бойлы, арықтау сары жігітке қарай жүрді, бірақ қарсы алдынан ұзын бойлы, кең иықты басқа бір жігіт кес-кестеп шыға берді. Евдокия оған жалт қараған, екеуінің көздері бір-бірімен ұшырасқан сәтте, ана жүрегі дір ете түсіп, өзінен туған, өзінен нәр

алған жанарды қалтқысыз таныды, уақыт жеп солғаны болмаса, бір кезде өзінің жанары да дәл осындай болатын.

Ана мен бала құшағы айқасқан... тілшілер жан-жақтан фотоаппараттарын сыртылдатып суретке түсіріп ап жатыр.

Айнала тұрған әйелдердің көздерінде жас мөлдірейді. Евдокия өзі де жылап тұр. Самолетпен бірге келген тарамыс арық көзі жыпылықтап жасаурап бір шетке ығыса берді, онан соң өзін-өзі тез жөнге келтіріп анадай жерде әлгіндегі қарсы алушылар әзірлеп тұрған

«Волгаға» қарай тез-тез басып жүріп кетті.

Берілген үзіндіні аталған шығарманың фильмдегі нұсқасымен салыстырыңыз. Олардың ұқсастығы мен айырмашылығын сипаттаңыз.

[4]

С. Мұратбековтің «Телі өскен ұл» шығармасындағы ақпаратты қолдана отырып, шығармадағы кейіпкерлер арасында сұхбатты жазыңыз. Сұхбатта сөйлеу этикетінің формаларын қолданыңыздар.
1. Евдокия – Саша
2. Саша – Айташ
3. Қалиша – Евдокия т.б.

Сөйлеу этикетінің формалары: сәлеметсіз бе; сіз қалай ойлайсыз; ... дегенмен келісесіз бе; мен сіздің... ойыңызбен келісемін; өте жақсы ой айттыңыз; пікіріңізге рахмет; сау болыңыз; кешіріңіз, бірақ сізбен келісе алмаймын; өте құнды пікір айттыңыз; сізге қарсылық танытуға мәжбүрмін; ... деген сөзіңізді түсіндіріп жіберсеңіз.

Бағалау критерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білім алушы

Көркем шығарманы кино

туындысымен салыстырып, тақырыптың ұқсастығын сипаттайды

мәтін мен көркем фильм нұсқасының

ұқсастығын (мазмұны, құрылымы, кейіпкерлері, сипаты) атайды;

мәтін мен көркем фильм нұсқасының

айырмашылықтарын (тілі, сөйлеуі, қимылы) анықтайды;

Сөйлеу этикеті

формаларын қолданып, кәсіби мәтіндер бойынша тыңдаушымен диалогке түсіріп жазады

сұхбат мазмұнындағы мәтіннен кем

дегенде 7-8 ақпаратты қолданады;

сұхбат мазмұнында амандасуға

байланысты сөйлеу этикетінің формаларын қолданады;

сұрақ қоюға байланысты сөйлеу

этикетінің формаларын қолданады;

ойды қолдауға байланысты сөйлеу

этикетінің формаларын қолданады;

пікірін білуге қатысты сөйлеу

этикетінің формаларын қолданады:

сауатты жазады

Барлығы:

«Ұлт мұраты - ұлттық қауіпсіздік», «Бос уақыт – қоғам дамуының көрсеткіші» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аты-жөні:___________________________________________Сыныбы: 11 « » Күні:____________

Оқу мақсаты

11.3.6.1

11.4.2.1

мәтіндегі негізгі ойды анықтап, көтерілген мәселеге баға беру, өзіндік көзқарасын жүйелі, дәлелді жеткізу

қажетті ақпараттарды орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазу (дискуссивті эссе, аргументативті эссе)

1-тапсырма. Мәтінді оқып, ПОПС формуласы бойынша көзқарасыңызды түсіндіріңіз.

ПОПС формуласы

«Менің ойымша, мәтінде көтерілген мәселе_______________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________»

«Себебі______________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________»

«Оны мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын____________________________________

«Осыған байланысты мынадай қорытынды шешімге келдім________________________________

[5]

Оқылым мәтіні

Ата-бабаларымыздан мирас есебінде қалған құндылықтардың бірі – бір ананың баласындай, бірге туып өскен бауырдай болып үлкенге құрмет, кішіге ізет ету. Ақ жаулықты әженің өнегелі өсиеттерімен, ақ сақалды қарияның алақанға сап берген батасымен, тоғыз ай толғатып, өмір сыйлаған аяулы ананың ақ сүтімен, асқар таудай әкенің тәрбиесімен бойға сіңген игі қасиеттер өскелең ұрпақ болашағының жарқын болуына бірден-бір таптырмас кепілдік болар еді. Осы тұста мынадай сұрақ туындайды. Болашақ кімнің қолында?! Ол сіз бен біздің қолымызға көшетін бір мемлекеттің тамыры тереңге кеткен тағдыры деп білемін. Ал тағдырды тағылымды да тарихи етіп жазу тағы да біздерге байланысты. Біздер деген кімдер?! Олар – кеудесінде «қазақ» деп соғатын жұдырықтай жүрегі бар, көкірегінде отанға деген сүйіспеншілік сезімі ұялаған, ұлттық болмысы сақталған қазақ елінің азаматтары мен азаматшалары.

Ұлттық құндылықтар – ұлт қорғаны. Неліктен?! Себебі «Ел боламын десең, бесігіңді түзе» деп Мұхтар Әуезов айтқандай, ұлт қорғаны болуы үшін де бесікте берілер тәлім- тәрбиенің нәрімен жас сәби сусындап өсуі қажет. Сәби кезде құлағына анасының әуелеген бесік жыры мен кимешек киген әжесінің айтқан ертегілері, аңыз-әңгімелері сіңірілуі тиіс. Ұлттың болмысы рухани құндылықтардың сақталуынан айқындалады. Ал осы тұста «құндылық дегеніміз не?» деген сауалға жауап іздеп көрелік. Құндылық дегеніміз ата- бабамыздан керуеннің көшімен, аттың дүбірімен жалғасын тауып осы кезге дейін жеткен әдеп-ғұрыптарымыз, салт-дәстүрлеріміз, тәлім-тәрбиеміз, дініміз десе болады.

Көпмәдениеттілік, көпдінділік, көпұлттылық жағдайында ел бірлігін, ел қауіпсіздігін қалай нығайтуға болады? Пікіріңізді растайтын аргументтер мен дәлелдер келтіре отырып, эссе жазыңыз.

Бағалау критерийі	Тапсырма №	Дескриптор	Балл
Бағалау критерийі	Тапсырма №	Білім алушы	Балл
Мәтіндегі негізгі ойды анықтап, көтерілген мәселеге дәлелді көзқарасын білдіреді	1	мәтін мазмұнындағы негізгі мәселені анықтайды;	1
		өз пікірін білдіреді;	1
		себебін түсіндіреді;	1
		фактілермен, мысалдармен дәлелдейді;	1
		қорытынды тұжырым жасайды;	1
Қажетті ақпараттарды қолданып, өз ойын дәлелдеп аргументативті эссе жазады	2	кіріспе бөлімде кілт сөзге анықтама береді (2-3 сөйлем);	1
		негізгі бөлімде мәселеге қатысты ұстанымын білдіреді;	1
		өз ұстанымын дәлелдеу үшін 2-3 аргумент пен факті ұсынады;	1
		өз пікіріне қарсы контраргумент ұсынады;	1
		өз ұстанымының дұрыстығын дәледейтін 1-2 фактілік дерек ұсынады;	1
		қорытынды бөлімде негізгі сұраққа нақты жауап береді;	1
		мәселенің нақты 2-3 шешу жолын ұсынады.	1
Барлығы			12

_________________________________________________________________________________[7]

«Қазақ тілі мен әдебиеті (Т2)» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары.

Аты-жөні: ___________________________________________ Күні:__________ Сынып: 11 «Д»

Мәтінді оқып, тапсырмаларын орындаңыз.

Атом станциялары құрылысы жөнінен ең қымбат нысан болып есептеледі. Атом электр станцияларының қызмет ету мерзімі орташа есеппен қырық жылға тең. Оны салуға жұмсалатын қаржыдан бөлек, шикізат – байытылған уран мен мерзімі өткеннен кейін пайдаланудан шығаруға кететін қаржы да ұшан-теңіз.

АЭС жанында өмір сүретін адамдардың арасында лейкамия (ақ қан), ісік ауруы жиі кездеседі деген жалған түсінік бар. Бұл аурумен Жердің кез келген нүктелерінде адамдар шамамен бірдей деңгейде ауырады. Ол АЭС-тің жаны болсын, табиғаты сұлу аймақ болсын, статистика бойынша бәрі бірдей. Көпшілігіміз оқығандай не теледидардан көргендей, біз жел мен толқын энергиясын экологиялық жағынан ең тазалары деп білеміз, бірақ бұл да – даулы сұрақ. Өйткені көбіне жел станциялары су қоймалардың жанына салынғандықтан, ол аймақтың экологиялық балансын едәуір бұзады. Олардың саны көп болған сайын табиғатқа келетін шығын да арта түседі. Ал АЭС-тің бір өзі өндіретін энергия көлеміне тең энергияны өндіру үшін жүздеген жел станциялары қажет болады екен. Кейбіреулер АЭС-қа отын ретінде пайдаланылатын уран жақын болашақта сарқылады дегенді айтады. Бұл – түбегейлі қате пікір. Себебі уранның Жердегі мөлшері алтыннан 600 есе көп. Бұл – шамамен 500 жылдық қор деген сөз. Ол біткен күннің өзінде ғалымдар торий элементін химиялық өңдеуден өткізіп, одан оп-оңай уран ала алады. Ал торийдің қоры ураннан үш есеге дейін мол екенін айта кетейік. Атом энергиясының бағасы жөнінде көпшілік арасында әртүрлі ой бар. Бұл энергияның 10 пайызын ғана уранның бағасы құрайды. Оған әлемдік нарықтағы қойылған баға да мұнай мен газға қарағанда әлдеқайда тұрақты. (224сөз)

1. Мәтін мазмұнына сай келетін ақпараттарды белгілеңіз.

Ақпараттар	Шын	Жалған
А. АЭС жарты ғасырға жуық жұмыс жасайды.
Ә. Жел станциялары экологиялық баланстың өзгеруіне әсер етеді .
Б.Жердегі уран қоры алтыннан аз.
В. Торийден уран алуға болады.

[3]

2. Мәтіндегі негізгі ойды (идеясын) анықтаңыз.

[1]

3. Мәтін жанры (мәтін түрі).

[1]

Мәтінмен танысып, тапсырмаларын орындаңыз.

Отбасы – сыйластық, жарастық орнаған орта, кішкентай Отан. «Отан – отбасынан басталады» дегендей отанды сүю - отбасынан басталатыны рас! Себебі, отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Оның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы – оның көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде жүреді.

Отбасы – табиғат сыйлаған кереметтердің бірі. Жеке адамның бойындағы ар – ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуге отбасы – алғашқы қадам. Отбасы – өте қажетті, басқадай еш нәрсемен өзгертуге болмайтын баспалдақ деп ойлаймын. Отбасының басты қызығы, алтын тіреу діңгегі – бала. Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Отбасының әрбір мүшесі өзара сөйлесіп, не болмаса ата-ананың, баланың, міндетін атқару ғана емес, береке - бірлік, сүйіспеншілікпен араласса, босағасы берік, шаңырағы биік отбасына айналары сөзсіз.

Ата мен ана – бала тәрбиесінің қамқоршысы, өнегесі. Ата – асқар тау, Ана – бауырдағы бұлақ, Бала – жағасындағы құрақ- деп ата – ана мен баланы табиғаттың тамаша құбылыстарына теңеген халық мақалына қайран қаларсың. Адалдық пен мейірімділік, жауапкершілік пен кешірімділік те отбасында шын ықылас пейілменен баланың көкірегінде орын тебеді. Қазақ отбасында әуелі әке, содан кейін ана, бұлар – жанұя мектебінің ұстаздары болады. Әке мен ананың баласына қоятын ең біріші басты талап – тілектері – баланың «әдепті» болып өсуі. Қазақ халқы отбасындағы тәрбиені ең бірінші орынға қойған. Ата – ана балаларына қандай тәрбие берсе, ертең ол бала өскенде сол тәрбие арқылы өмірдің жаңа баспалдақтарынан өтеді. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп қазақ халқы бекер айтпаған.

1. Мәтін мазмұнына сай келетін ақпараттарды белгілеңіз.

Ақпараттар	Шын	Жалған
А. Отбасы – сыйластық, жарастық орнаған орта, кішкентай Отан.
Ә. Ата мен ана – бала тәрбиесінің қамқоршысы, өнегесі бола алмайды.
Б. Жеке адамның бойындағы ар – ұятын, ақыл-ойын, адамгершілігін, мәдениеттілігін тәрбиелеуге отбасы – алғашқы қадам.
В. Отбасының басты қызығы, алтын тіреу діңгегі – ана.

[3]

2. Мәтіндегі негізгі ойды (идеясын) анықтаңыз.

[1]

3. Мәтін жанры (мәтін түрі).

[1]

Жазылым.

«Қазіргі қоғамдағы әлеуметтік мәселелер» тақырыбы бойынша қажетті ақпараттарды қолдана отырып, тақырыптан ауытқымай, құрылымын сақтап, эссе жазыңыз.

Айтылым.

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, 4-5 минуттық монолог дайындаңыз. Монолог құрауда сөз әдебі мен сөйлеу этикетін ескеріңіз. Сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолданыңыз.

Ұсынылатын тақырыптар:

Қоғамдағы әлеуметтік мәселелер.
Отбасы – құндылық.
Қоғамдағы «қиын балалар» мәселесін қалай шешуге болады?

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 3-тоқсан бойынша тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары. 11-сынып.

Аты-жөні: ________________________________________Сыныбы: 11 «Д» Күні:____________

Тыңдалым

Бір әйел ана атанады. Егіз ұл - қыз табады. Сол екі баласына сүйсініп қарап, көңілі толып отырған сәтте, кенет үйге күннің сәулесі өтпес бір қара көлеңке кіреді. Жүрегі дір ете қалған ана алдында Ажалдың тұрғанын көріпті.
- Иә, мейірбан ана, сіз үшін келдім бұл үйге. Әйелдік борышыңды өтедің, бұл дүниеге екі жанды әкелдің, - дейді ажал.

Ана бұл сөзге көнбеді.

Ажалға әйел не деп жауап беруі мүмкін (2 сұрақ)?

Мәтін жалғасын тыңдаңыз.

Жоқ, мейірімді ана, сенің жаның дәл қазір керек маған. Неғұрлым тез алсаң, адам жаны сонша тәтті болады, – деп айтқанынан қайтпапты Ажал.
Әлі де көндіруге тырысайын деп ойлаған ана:
- Онда біз келісейік, ажал. Менің осы көремін деп отырған нәрселерімнен айнытып көр. Тек солар үшін өмір сүрудің еш қажеті жоғын дәлелдеп көрсет маған. Сосын барып мен бұл өмірден қажыған кезімде, өзім сенен өлімді сұрағанда мені алып кет, - депті.

Ажал әйелдің сөзімен келісе ме? (2 сөйлем)?

Мәтін жалғасын тыңдаңыз.

Сөйтіп, байғұс ананың қайғы мен қасіретке толы өмірі басталады. Баласының істеген бірінші опасыздығына, жарының арақ ішіп мас болғанынан, айналасындағы адамдардың надандығына, көршінің қызғанышына, бәрі - бәріне де шыдады. Мұқалмады, майыспады. Бұл өмірден шаршаса да, жығылмады. Балаларым жетім болмасын, жұрт алдында асқақ жүрсін, қайда жүрсе де, қандай азапқа жолықса да артымда мені күткен анам бар деп жүрсін деді...

Ананың таңдауы дұрыс болды ма? Дәлелдеңіз (2 сөйлем).

Мәтінде қандай мәселе көтерілген (1 сөйлем)?

Берілген сөз тіркестерінің мағынасын өз сөзіңізбен түсіндіріңіз.
1. Қайғы-қасірет-
2. Опасыздық -
3. Мұқалмау, майыспау- [3]

Оқылым

Кез келген мемлекеттің болашағы – білімді жастар. Көзі ашық, көкірегі ояу кез-келген білімді ұрпақ өз Отанын дамыту жолында аянбай тер төгеді. Қазіргі бой жарыстыратын емес, ой жарыстыратын заманда «жалқаулықты жанға серік етіп жатудың» өзі әбестік. Жалын мен жігерді, ізденіс пен талпынысты талап ететін жастық шақта ел болашағы үшін еңбек ету жастардың басты міндеті.

Бүгінгі жас болашақ Қазақстанның жарқын бейнесі. Жастарды білім жолына салып, түзу жолдан тайдырмай, санаға сәуле шашар оқу білімнің тізгінін ұстату мемлекет пен қоғамның міндеті саналады. Қандай мықты мемлекет болмасын жастардың білімі мен оқу-ағарту ісіне көп көңіл бөледі. Келешектің іргетасын қалау үшін, ең алдымен сол елдің жастарының саналы ұрпақ болып жетілуіне күш салу керек. «Информатика» кафедрасының профессор-оқытушылар құрамы да дәл осы бағытта көптеген жұмыстар атқаруда. Әрбір жастың алаңсыз, білім нәрімен сусындауына барынша жағдай жасалған. Нұрлы болашақтың даңғыл жолында білім мен ғылымды жанына серік еткен Қазақстанның жастары текті ұлттың ұрпақтары екеніне келер күн мен атқан таң бірден-бір куәгері болмақ.

Қазіргі таңда Қазақстан – өркениетті, дамыған елдер қатарына енген мемлекет. Тәуелсіздік жастарға жарқын болашаққа жол ашып берді. Осы мемлекетті одан да биіктен көрсету – білімді жастардың қолында.

Мәтіннің стилі мен жанрын, жанрға тән тілдік ерекшеліктерді анықтап, мәтіннің құрылымын талдаңыз.

Талдау аспектілері	Жауап
Мәтіннің стилі
Мәтіннің жанры
Жанрға тән тілдік ерекшеліктер	1. 2.
Мәтіннің құрылымы

[5]

Жазылым

Тақырыптардың бірін таңдап, жауап жазыңыз. Өз жауабыңызды тиісті стильге, жанрға келтіріңіз. Тыныс белгілерінің дұрыс қойылуын ескеріңіз.

1. «Қазақстандағы экотуризмнің дамуы» тақырыбында газет бетіне шағын мақала жазыңыз. Жазба жұмысында үстеу мен шылауларды қолданыңыз.

2. «Әкеге қарап ұл өсер» деген пікірмен келісесіз бе? Ойыңызды аргументативті эссе түрінде беріңіз. Жазба жұмысында үстеу мен шылауларды қолданыңыз.

3. «Асыл текті аналар» тақырыбында жергілікті газет бетіне шағын мақала жазыңыз. Жазба жұмысында үстеу мен шылауларды қолданыңыз.

4. «Жастар мәселесінің түйіткілді меселелердің бірі – түрлі субмәдениетке еліктеу» деген пікірмен келісесіз бе? Ойыңызды аргументативті эссе түрінде беріңіз. Жазба жұмысында үстеу мен шылауларды қолданыңыз.

Айтылым.

Берілген тақырыптың бірін таңдап, 4-5 минуттық монолог дайындаңыз. Монолог құрауда сөз әдебі мен сөйлеу этикетін ескеріңіз. Сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолданыңыз.

Ұсынылатын тақырыптар:

Алғашқы жиһанкездер
Қоянды қамыс өлтіреді, ерді намыс өлтіреді
Аяғын көріп асын іш, анасын көріп қызын ал
Абай – дана, Абай – дара. [5]

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен 4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары

Аты-жөні:______________________________________ Сыныбы: 11 « » Күні:_________

Мәтінді оқып, тапсырмаларын орындаңыз.

Толеранттылық қай кезеңде болсын ізгілікті іс ретінде саналған. Ол – рухани бірлікке апарар жол. Толеранттылық, төзімділік түрлі адамдар өмір сүретін ортада өзара сыйластық пен құрметтің ортаймауына ұйытқы болады. Толеранттылық бар жерде адамдардың құқығы мен бостандығы сақталады. Негізінен, әр адамның татулықты қалауы – қоғамның тұтастығын қамтамасыз етудің бір тетігі. Жалпы, толеранттылық үрдіс қалыптаспай, өркениетті қоғам құру мүмкін емес. Ортадағы төзімсіздік, шыдамсыздық түрлі дау-дамайға, тәртіпсіздікке, адам құқығының бұзылуына алып келеді. Кейбір қоғамдарда орын алып жатқан нәсілдік кемсітушіліктер, күмәнді таптаурын көзқарастар, дінаралық, ұлтаралық түйткілдер осы төзімсіздіктің салдары. Төзбеушілік орын алған жерде оған қарсы күш пайда болады. Бұл өзара жанжалдың ушығуына апарып соғады. Жеке адам өз бойындағы төзімсіздікпен күресуі үшін, алдымен қоғамдағы жағымсыз құбылыстарға, кесірлі топтарға қатысты өзінің байсалды ұстанымын қалыптастыра білуі қажет. Сондай-ақ, әр адам өзіне

«Мен өз ортамда төзімділік көрсетіп жүрмін бе?», «Өзімнің көзқарасыммен келіспейтіндерді қабылдай алып жүрмін бе?» дегендей мазмұнда сауал қоюы керек. Осы арада француз жазушысы Антуан де Сент-Экзюперидің: «…Егер сен мен сияқты болмасаң, сол үшін сені кемсітпеймін, қайта құрметтеймін», – деген сөзін келтіре кетейік. Бұдан біз өзгенің наным- сенімін, өмірлік ұстанымын сыйлау, сондай-ақ, жаратылыстар болмысының әртекті келетініне түсіністікпен қарау қажеттігін ұғамыз.

Әлемнің кереметі – ондағы тіршіліктің әртектілігінде екенін де ұмытпағанымыз жөн. Жер бетінде өзіндік ерекше мәдениеті, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы бар түрлі ұлттар тұрады. Жер жүзіндегі адамдардың түп-тамырына үңілер болсақ, олардың бір-бірімен жіпсіз байланысты екеніне көз жеткіземіз. Осы өзара қарым-қатынасты одан әрі нығайта түсу үшін, біріншіден, толеранттылық керек. Адамдар бір-бірінің нәсіліне, ұлтына, жынысына, жас ерекшеліктеріне қарамай, өзара сыйласуға ұмтылуы адамзаттың үлкен жетістігі деп бағалануы тиіс. Толеранттылыққа, төзімділікке, ынтымақтастыққа, өзара келісімге ұмтылу – Жер жүзінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, адамдардың бостандығы мен құқығын сыйлауға, бақытты өмірге қадам басуға мүмкіндік береді. (255 сөз)

1-2. Берілген сөз тіркестерінің мағынасын мәтін мазмұны бойынша түсіндіріңіз.

Сөз тіркесі	Мағынасы
Толеранттылық
Төзімділік

3-4. Көп нүктенің орнына берілген сөздердің қажеттісін қойыңыз.

бірлікке/жанжалға/ әлемнің/аяққа тапталуына / құрметтеуге/

А. Ортадағы төзімсіздік, шыдамсыздық түрлі_________________________________, тәртіпсіздікке, адам құқығының__________________________________алып келеді.

[2]

[1]

B. Толеранттылыққа, төзімділікке,__________________________, өзара келісімге ұмтылу –

_________________ қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, адамдардың бостандығы мен құқығын

_______________________________, бақытты өмірге қадам басуға мүмкіндік береді [1]

Мәтін мазмұнына сай келетін ақпараттарды анықтаңыз.

Ақпараттар	Шын	Жалған
Толеранттылық болмаған жерде дамыған орта құруға мүмкіндік жоқ.	+
Жер бетіндегі тіршіліктің түрлі болуы әлемнің ғажайыптылығы екені ұмытпау қажет.	+
Әлем халықтарының арасында өзара байланыс жоқ		+

[1]

Оқылым

Кез келген ел өзінің келешегін өскелең ұрпағымен байланыстырады. Еліміздің ертеңі, мемлекетіміздің жарқын болашағы білімді де білгір жастар, яғни біздер. Қоғамның қозғаушы күші жастар екенін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев үнемі айтады. Бүгінгі жастардың ерекше ұрпақ екенін қайталаудан жалықпайды.

Ерік-жігері күшті жастар ел ертеңі мен өз болашағы үшін бүгінгі бос уақытын қалт жібермеуі керек. Бос уақыт көп, жұмысымыз жоқ болып жатса, кінә өзімізден. «Қарны тоқтық, жұмысы жоқтық, аздырар адам баласын» деп, Абай ақын айтпақшы, расында да еріккен жанның ойына түрлі жамандықтар келіп, жат қылықтарға, қылмысқа бой алдырары сөзсіз.

Уақыт демекші, біз, жастар, осы уақытты қалай пайдаланып жүрміз? Бос уақытымызда қандай іспен шұғылданамыз? Сол секілді қаншалықты тырысқанымызбен уақытты жүйелі пайдалануға дағдыланбай жататынымыз да белгілі. Бос уақытты тиімді пайдаланатын немесе жұмысбасты адамның бөтен пиғылды ойлауға мұршасы да болмайды.

Уақыт қашанда адам баласы үшін қымбат нәрсе болып келеді. Біз әрдайым уақытқа кіріптар екенімізді ұмытпауға тиіспіз. Берілген бос уақытқа бейғам қарамай, кездескен жат қылықтан қашық жүріп, қоғам үшін қандай да бір игі іс жасауға дағдылануымыз керек.

Бос уақыттың жастар өміріндегі рөлі орасан. Жұмыс пен оқудан тыс мезетті тиімді өткізу мақсатында қазір қоғамдық бірлестіктер қандай шаралар атқарып келеді? Жастардың таным-түйсігін арттыру, денсаулығын нығайту, шығармашылыққа баулу жолдарында атқарылатын қызметтер өз үдесінен шығып жүр ме? Бұл ретте қалалық Жастар саясаты басқармасының ұйытқы болуымен Алматыда «Дүйсенбілік футбол» өтіп жүр. Бұл шараның басталғанына биыл – үшінші жыл. Шараның басты мақсаты – базарда қарапайым жұмыс істеп, еңбегін маңдай термен адал тауып жүрген азаматтарға көңіл бөлу, бір сәт қуаныш сыйлау. Футболдан бөлек волейбол ойынын да кіргіздік. Биылдан бастап үстел теннисінен жарыс өткізу жоспарда бар. (249 сөз)

Мәтіннен сөздердің синонимін тауып жазыңыз.

айналысу- _________________________________________

естен шығармау- [2]

7-9. Сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап беріңіз.

А. Қолы бос адамдар қандай теріс әрекеттерге барады?

В. Жастар саясаты жастарға арнап қандай шаралар ұйымдастыруда?

С.Ұйымдастырылған шаралардың мақсаты қандай?

	Сұрақтарға жауап
A
B
C

[3]

10.Мәтіннің негізгі идеясы қандай. 1 сөйлеммен түсіндіріңіз

Мәтіннің негізгі идеясы

[1]

Қазіргі жастар бос уақытын тиімді өткізеді деп ойлайсыз ба? Ойыңызды ПОПС формуласы негізінде түсіндіріңіз.

«Менің ойымша, мәтінде көтерілген мәселе___________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________»

«Себебі________________________________________________________________________________

«Осыған байланысты мынадай қорытынды шешімге келдім_____________________________________

Жазылым. Екі сұрақтың біреуін таңдап, жауап жазыңыз. Сөз көлемі: 200-250. Өз жауабыңызды тиісті стильге, жанрға келтіріңіз.

Қазақстан халқының толерантты болуы саяси мәселелерді шешуге ықпал етеді ме? Ойыңызды дискуссивті эссе түрінде жеткізіңіз. Жазба жұмысында оқшау сөздерді орынды қолданыңыз.
Мемлекет қауіпсіздігін сақтауда халықаралық ұйымдардың маңызы қандай? Ойыңызды аргументативті эссе түрінде жеткізіңіз. Жазба жұмысында оқшау сөздерді орынды қолданыңыз.

Айтылым. Берілген тақырыптардың бірін таңдап, пікір білдіріңіз.

Қазақстан – толерантты ел
Бос уақытты пайдалы өткізу
Халықаралық ұйымдар [5]

Жүктеу

Бөлісу

ЖИ арқылы жасау

Файл форматы:

doc

Қазақ тілі Барлық материалдар 11 сынып

12.02.2025

263

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

Фариза

Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз

Мәтінді оқып, тапсырмаларын орындаңыз.

Жазылым.

Қазақ тілі Т2 11 сынып сор соч 1,2,3,4 тоқсандыкы толық

Қазақ тілі Т2 11 сынып сор соч 1,2,3,4 тоқсандыкы толық

Мәтінді оқып, тапсырмаларын орындаңыз.

Жазылым.

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру