ҚАЗАҚ ТІЛІН TEDX АРҚЫЛЫ ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Тақырыбы: ҚАЗАҚ ТІЛІН TEDX АРҚЫЛЫ ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

________________________________________________

Ерахметқызы Жайна

«№75 мектеп-гимназия» КММ

қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдері

Aлмaты, Aлмaлы ауданы

Қазақ тілін TedX арқылы оқытудың маңыздылығы

Кіріспе

Қазіргі заманда тіл үйретудің жаңа әдістері мен технологиялары қарқынды дамып келеді. Соның ішінде TedX платформасы – білім алуға, идеялармен бөлісуге және шығармашылық ойлауды дамытуға арналған тиімді құралдардың бірі. Қазақ тілін үйретуде де осы платформаны тиімді пайдалану арқылы оқушылардың қызығушылығын арттырып, олардың тілдік дағдыларын жетілдіруге болады. TedX бейнежазбалары тыңдаушыларға қазақ тілінде сөйлеушілердің интонациясын, сөздік қорын, грамматикалық құрылымдарын табиғи ортада меңгеруге мүмкіндік береді. Бұл әдіс дәстүрлі оқыту тәсілдерімен салыстырғанда әлдеқайда тиімді болып саналады, себебі ол тыңдалым, айтылым, түсіну және пікірталас дағдыларын бір уақытта дамытады.

TedX платформасында түрлі саладағы сарапшылар мен мамандар өз ойларын бөліседі, бұл қазақ тілін оқып жүргендер үшін ерекше мүмкіндік. Олар тек тіл үйреніп қана қоймай, ғылыми, мәдени, әлеуметтік тақырыптар бойынша білімдерін тереңдетеді. Қазақ тілін TedX арқылы оқыту заманауи білім беру талаптарына сай келеді және оқушылардың қызығушылығын арттыруда маңызды рөл атқарады.

Негізгі бөлім

1. TedX қазақ тілінде сөйлеу дағдыларын дамыту құралы ретінде

TedX платформасында қазақ тіліндегі бейнежазбалар арқылы тіл үйренушілер үшін маңызды ресурстар ұсынылады. Бұл видеолар тілді меңгерудің табиғи процесін қалыптастырады, өйткені сөйлеушілер шынайы тілдік ортада сөйлейді. Мысалы, қазақ тіліндегі белгілі TedX баяндамашыларының бірі – Қайрат Қайырбеков өз сөзінде қазақ тілінің байлығын, оның қолданыс аясын кеңейту жолдарын талқылайды. Мұндай баяндамаларды тыңдау арқылы оқушылар жаңа сөздермен танысып, олардың қолданысын түсіне алады.

TedX-тің ерекшелігі – сөздердің қолданысын, грамматикалық құрылымдарды контексте меңгеру мүмкіндігі. Бұл әсіресе қазақ тілін жаңа үйреніп жүргендер үшін өте пайдалы. Дәстүрлі грамматика мен сөздік жаттаудан гөрі, бейнежазбалар арқылы үйрену тиімдірек, өйткені адам есте сақтау қабілетімен қатар есту және көру арқылы ақпаратты тез қабылдайды.

2. Тыңдалым және түсіну дағдыларын жақсарту

TedX арқылы қазақ тілін үйренудің тағы бір маңызды аспектісі – тыңдалым және түсіну қабілеттерін жетілдіру. Көптеген адамдар қазақ тілін меңгеруде ең үлкен қиындықтардың бірі – тілді есту және түсіну деп санайды. Себебі ауызекі сөйлеу жылдамдығы, диалектілер, екпін ерекшеліктері тілді меңгеру процесіне әсер етеді.

Мысалы, TedX-те қазақ тіліне байланысты тақырыптарда сөйлеушілердің әртүрлі акценттері мен сөйлеу мәнерін тыңдау арқылы үйренушілер нақты өмірдегі диалогтарға жақсы дайындалады. Көптеген баяндамаларда сөйлеушілер баяу, анық және түсінікті түрде жеткізеді, бұл жаңа үйренушілер үшін үлкен көмек.

3. Жаңа лексика мен мәдени ақпарат алу

TedX арқылы қазақ тілін оқытудың тағы бір маңызды артықшылығы – жаңа сөздік қорды кеңейту және қазақ мәдениеті туралы ақпарат алу. Бейнежазбаларда тарихи, әдеби, әлеуметтік тақырыптар жиі қозғалады, бұл тыңдаушыларға қазақ халқының дәстүрлері, тарихы және мәдениеті туралы тереңірек білім береді.

Мысалы, белгілі ғалымдар мен жазушылардың TedX баяндамаларында қазақ әдебиеті, ұлттық өнер, мәдениет туралы құнды ақпарат беріледі. Бұл тіл үйренушілерге қазақ тілін тек грамматика тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар мәдениет тұрғысынан да меңгеруге мүмкіндік береді.

4. Қазақ тілін үйренуде мотивацияны арттыру

TedX-тің тағы бір ерекшелігі – мотивацияны арттыру. Көптеген адамдар тіл үйренуді қиын әрі ұзақ процесс ретінде қабылдайды. Алайда қызықты және танымдық бейнежазбалар арқылы бұл процесті әлдеқайда жеңіл әрі қызықты етуге болады.

Мысалы, қазақ тілінде айтылған мотивациялық баяндамалар тыңдаушыларға шабыт беріп, олардың қазақ тілін үйренуге деген құлшынысын арттыруы мүмкін. Егер үйренуші TedX-те өзіне қызықты тақырыптағы қазақ тіліндегі баяндамаларды көрсе, ол тіл үйренуге деген ынтасын жоғалтпайды.

Қорытынды

Қазақ тілін TedX арқылы үйрену – заманауи, тиімді және қызықты әдістердің бірі. Бұл платформа тыңдаушыларға тілді табиғи ортада меңгеруге, жаңа сөздер үйренуге, тыңдалым дағдыларын жақсартуға және қазақ мәдениетімен тереңірек танысуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, TedX қазақ тілін үйренуге деген мотивацияны арттырып, оқушыларға шабыт сыйлайды.

Қорытындылай келе, қазақ тілін оқытуда дәстүрлі әдістермен қатар жаңа технологиялар мен ресурстарды да пайдалану қажет. TedX – осындай заманауи платформалардың бірі ретінде қазақ тілін оқытуда ерекше орын алады. Сондықтан болашақта қазақ тілі курстары мен білім беру бағдарламаларына осы платформаны кеңінен енгізу маңызды болмақ.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Назарбаев, Н. Ә. (2012). "Қазақстан-2050" стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. – Астана: Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты.

2. Қойшыбаев, Б. (2021). Қазақ тілін оқыту әдістемесі. – Алматы: Мектеп баспасы.

3. Әлімхан, Ж. (2019). Қазақ тілін инновациялық әдістер арқылы оқыту. – Астана: Фолиант.

4. TEDx Talks. (2024). TEDx Talks қазақша баяндамалары. Қолжетімді: https://www.ted.com/

5. Құсайынов, А. (2020). Цифрлық технологиялар және тіл үйрену. – Алматы: ҚазҰУ баспасы.

6. Оразбаев, С. (2018). Қазақ тілін оқытуда жаңа әдіс-тәсілдер. – Нұр-Сұлтан: ҚР Білім және ғылым министрлігі.

7. Исабаева, Г. (2022). TEDx платформасының білім беру саласындағы рөлі. – "Қазақ тілі мен әдебиеті" журналы, №3, 45-52 б.

8. Каримова, М. (2023). Интернет-ресурстарды тіл үйретуде қолдану. – "Қазіргі білім беру" ғылыми журналы, №5, 67-75 б.

9. Жаңабекова, Л. (2021). Қазақ тілін меңгеруде мультимедиялық технологиялардың рөлі. – "Білім және ғылым" журналы, №2, 34-40 б.

10. Кенжебаев, Т. (2020). Тілді үйретудің тиімді әдістері: TEDx және заманауи технологиялар. – Алматы: Ұлттық білім академиясы.