Назар аударыңыз. Бұл материалды сайт қолданушысы жариялаған. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзса, осында жазыңыз. Біз ең жылдам уақытта материалды сайттан өшіреміз
Жақын арада сайт әкімшілігі сізбен хабарласады
Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Қазақстан бойынша саяхатқа шығамыз
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады
Май ауданы, Малайсары жалпы орта білім беретін мектеп жанындағы «Жұлдызша» шағын орталығы
«Құм терапиясы»
2017-2018 оқу жылы
Құрастырушы: Ахметова Сандуғаш Боранбаевна
«Құм терапиясы» - деген 4-5 жастағы балаларға арналған бағдарлама. Құм терапиясында тек қана қиял, көрнекі – бейнелік ойлауды, сөздік-логикалық ойлауды, көрнекі іс-әрекеттік ойлауды, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыта отыра процесс барысында бала өзінің ішкі қобалжуларын ішкі сезімдерін сыртқа ойын барысында фигураларды таңдау барысында толығымен өз назарын салады. Бала ойын барысында өзінің терең эмоционалдық қобалжуларын дамытуға әсер етеді.
Мазмұны
Түсінік хат -------------------------------------------------- 4-5
Перспективтік жоспар-----------------------------------6-7
Сабақ конспектілері--------------------------------------7-31
Қолданылған әдебиеттер--------------------------------32
Түсінік хат
«Құм терапиясы» қағидасы аналитикалық терапияның негізін салушы Карл Густав Юнгпен ұсынылған. Мүмкін ұлы Юнкге адамның құммен әлектенуінің қажеттілігі, оның құрылысы осы идеяны ұсынуға себепші болған шығар. Себебі көптеген психологтар жекелеген құм түйіршіктерінде жеке тұлғаның нышандық айқындамасын, ал құм массасында – жаһандағы Өмірді көреді.
Құм – миллион жыл бұрын пайда болған. Ол бүкіл әлем бойы жайылған. Құм – өте ұсақ ақ түсті, сары, қоңыр, сұр және қызғылт түсті болады. Құм бала үшін магнит сияқты өзіне тартымды зат. Бала құмды не екенің сезінгенше қолдары сарай, қоршау т.б. Жасай бастайды. Ал оған ойыншықтар, кішігірім фигураларды қосса, онда баламен түрлі ертегілерді драмалау, ойын процесіне кіреді.
Бәрімізге таныс бұл зат жай ғана – құм. Бірақ шын мәнінде бұл таңғажайып керемет материал. Құм әр түрлі болады. Жеңіл және құрғақ, ауыр және сулы, ол әр түрге ыңғайланады. Бірақ бұл құмнан жасалған фигураларда шашылып тіл алмай қоюы да мүмкін. Балалар сағат сайын үйлер, фигуралар жасап немесе жай ғана құмның үстімен жүруіде мүмкін. Ғаламторда құм жайлы көптеген мағлұматтар бар. Соның ішінде менің тапқаным құммен ойын туралы 1929 жылы Англияның педиатры Маргарет Ловенфельд жазған екен. Арнайы құм салынған ыдыста балалар өздеріне ұнаған фигуралармен суды пайдалана отырып, әр түрлі композициялар жасаған. Балалар өзерінің жасағандарын «менің әлемім»деген екен және Ловенфельд өзінің техникасын «Әлемнің құрылуы» деп атаған екен.
Қазіргі заманның құм суретшілері құмнан портрет, пейзаждар, мультфильмдер жасайды. Құммен сурет салу техникасы қазір өте танымал. Құм өнері барлық әлемге кең таралған.
Құм терапиясының маңыздылығы:
-
Сөзбен айтып жеткізе алмайтын ойлаумен қобалжуларды сыртқа шығаруға көмектеседі.
-
Іште туындаған қиын жағдайларды, шығармашылық потенциалдарын босатады.
Құм терапиясы 3 жастан бастап әр жастағы адамдармен өткізіледі. Кейбір адамдар бұл әдісті психоанализге әкеледі деп ойлайды, бірақ біздің тәжірибе терапияның еркін әдісі екенің көрсетеді.
Құм терапиясының әдістерінің маңыздылығы:
Құм терапиясында стандартты өлшемде (50 х 70 х 80 см) ағаш тақтай, құм, су және ұсақ пішіндер жиынтығы қолданылады. Құмзардың түбі мен жиегі көгілдір түске боялады, ол аспан мен суды модулдеуге мүмкіндік береді. Адам қолымен және табиғатпен жасалған шынайы және мифтік, тартымды және тартымсыз пішіндер қолданылады. Шынайы заттарды пайдалану табиғатпен байланысты сезінуге қолданылады, ал қолдан жасалған заттар шындықты қабылдауға көмектеседі.
Құм терапиясын қолданудың әдіс - тәсілдері:
-
Әңгімелесу
-
Түрлі – түсті құммен сурет салу
-
Танымдық ойындар
-
Коммуникативтік ойындар
-
Пікірталастар
«Құм терапиясы» сабағының тақырыптық-перспективтік жоспары
№ |
Тақырыбы |
Мақсаты |
Қолданылатын әдіс-тәсілдері |
Сағат саны |
1 |
«Құм терапиясы» танысу |
Балаларға құм терапиясымен таныстыру, құрал-жабдықтарымен қамту |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
2 |
Құммен ойын |
Балаларға құммен ойын түрлерімен таныстыру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
3 |
Құмзардағы ойындар |
Балаларға құмзардағы ойын түрлерімен таныстыру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
4 |
Құммен сурет салу |
Құмға сурет салудың әдіс тәсілдерімен таныстыру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
5 |
Көбелектің суретін салу |
Құмға көбелектің суретін салуды үйрету |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
6 |
Үйдің суретін салу |
Құмға үйдің суретін салуды үйрету |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
7 |
Құммен қызықты ойын |
Балаларға құммен ойындар ойнауға үйрету |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
8 |
Құм және оның қасиеті |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
9 |
Құммен жұмыс |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
10 |
Жемістер мен көкеністердің суретін салу |
Құмға сурет салуды үйрету |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
11 |
Пішіндер |
Құмға сурет салуды үйрету |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
12 |
Бауырсақ ертегісі |
Құмға кейіпкерлерді салу арқылы ертегі айту |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
13 |
Саңырау құлақтың суретін салу |
Құмға сурет салуды үйрету |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
14 |
Гүлдің суретін салу |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
15 |
Құм түрлері |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
16 |
Қыс қызығы суретін салу |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
17 |
Аққала |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
18 |
Күн мен гүлдің суретін салу |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
19 |
Ашық аспан суретін салу |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
20 |
Құммен қызықты ойын |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
21 |
Құммен сурет салу.Көктем |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
22 |
Құммен сурет салу.Жаз |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
23 |
Құмның маңызы |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
1 |
24 |
Құммен жұмыс. Ауа райының суретін салу. |
Балаларға құм туралы мәлімет беру |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
25 |
Қорытынды сабақ |
Балаларға сабақтан алған әсерлерін бақылау |
Көрсету, түсіндіру, сұрақ-жауап |
2 |
Барлығы |
36 |
Күні:
Тақырыбы: «Құм терапиясы» танысу
Мақсаты: Балаларға құм терапиясымен таныстыру, құрал-жабдықтарымен таныстыру.
«Құм терапиясы» қағидасы аналитикалық терапияның негізін салушы Карл Густав Юнгпен ұсынылған. Мүмкін ұлы Юнгке адамның құммен «әлектенуінің» қажеттілігі, оның құрылысы осы идеяны ұсынуға себепші болған шығар. Себебі көптеген психологтар жекелеген құм түйіршіктерінде жеке тұлғаның нышандық айқындамасын, ал құм массасында – жаһандағы Өмірді көреді.
Құм – миллион жыл бұрын пайда болған. Ол бүкіл әлем бойы жайылған. Құм – өте ұсақ ақ түсті, сары, қоңыр, сұр және қызғылт түсті болады. Құм бала үшін магнит сияқты өзіне тартымды зат. Бала құмды не екенің сезінгенше қолдары сарай, қоршау т.б. Жасай бастайды. Ал оған ойыншықтар, кішігірім фигураларды қосса, онда баламен түрлі ертегілерді драмалау, ойын процесіне кіреді.
Бәрімізге таныс бұл зат жай ғана – құм. Бірақ шын мәнінде бұл таңғажайып керемет материал. Құм әр түрлі болады. Жеңіл және құрғақ, ауыр және сулы, ол әр түрге ыңғайланады. Бірақ бұл құмнан жасалған фигураларда шашылып , тіл алмай қоюы да мүмкін. Балалар сағат сайын үйлер, фигуралар жасап немесе жай ғана құмның үстімен жүруіде мүмкін. Ғаламторда құм жайлы көптеген мағлұматтар бар. Соның ішінде менің тапқаным құммен ойын туралы 1929 жылы Англияның педиатры Маргарет Ловенфельд жазған екен. Арнайы құм салынған ыдыста балалар өздеріне ұнаған фигуралармен суды пайдалана отырып, әр түрлі композициялар жасаған. Балалар өзерінің жасағандарын «менің әлемім»деген екен және Ловенфельд өзінің техникасын «Әлемнің құрылуы» деп атаған екен.
Қазіргі заманның құм суретшілері құмнан портрет, пейзаждар, мультфильмдер жасайды. Құммен сурет салу техникасы қазір өте танымал. Құм өнері барлық әлемге кең таралған.
Күні:
Тақырыбы: Құммен жұмыс
Мақсаты: Балаларға құммен жұмыс істеудегі қағидалар мен ережелерді таныстыру.
Құммен ойын - балалар мен ересектердің эмоционалдық хал-жағдайларына оң әсер етеді, бұл баланың өзіндік дамуы үшін тамаша құрал болып табылады. Құммен ойнау кеңестік әдіс ретінде 1939 жылы ағылшын педиатры Маргарет Ловенфельд сипаттама берген. «Құм терапиясы» концепциясының құрылуымен негізінде юнгиан мектебінің өкілдері айналысты, мысалы швейцар аналитигі Дора Калф.
Құмдағы ойындар - баланың табиғи әрекеті формаларының бір түрі. Сондықтан да біз, ересектер, құммен ойнайтын ойындарды оқыту және дамыту сабақтарында қолдана аламыз. Құмнан суреттер салып, әртүрлі оқиғаларды ойлап тауып, біз бала үшін әлдеқайда қызықты түрде оған өзіміздің біліміміз бен өмірлік тәжірибемізді, қоршаған әлемнің заңдылықтары мен оқиғаларын жеткізе аламыз.
Оған қажетті материалдар мен жабдықтар:
Бала құм терапиясында тек қана қиял, көрнекі – бейнелік ойлауды, сөздік – логикалық ойлауды, көрнекі іс-әрекеттік ойлауды, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыта отыра процесс барысында бала өзінің ішкі қобалжуларын ішкі сезімдерін сыртқа ойын барысында фигураларды таңдау барысында толығымен өз назарын салады. Бала ойын барысында өзінің терең эмоционалдық қобалжуларын айта алады.
Күні:
Тақырыбы: Құмзардағы ойындар
Мақсаты: балаларға құмзардағы ойындар түрлерімен таныстыру
Құм терапиясы 3 жастан бастап әр жастағы адамдармен өткізіледі. Кейбір адамдар бұл әдісті психоанализге әкеледі деп ойлайды, бірақ біздің тәжірибе терапияның еркін әдісі екенің көрсетеді.
Қоғамда балалардың байланыстырып сөйлеуі және сөздік қорларының кемшіліктері басым болуда. Осымен қатар оларда сөйлеу тілі өте төмен дамыған олар агрессивті, бір-біріне қайрымды болмауы және бір-біріне мейірімділік шындамдылық танытпауы басым. Балалардың тез және жиі шаршайтындықтары, сабаққа деген қызығушылақтарының төмендеу, байланыстырып сөйлеуін және сөздік қорларының аздғын болдырады, комуникативтік дағдыларының дамуын тоқтады. Осындай ауытқулардың бірнеше себептері бар. Бұл экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуы және қоғамда тудырылатын мәселелер: өмірдегі және теледидардағы қатыгездіктің өсуі, дұрыс тамақтанбау және ата-аналардық денсаулыққа қайшы келетін қылықтары, қиын отбасылардың көбеюі. Ата-аналардың көбі балалармен қарым-қатынас жасауға және тәрбиелеуге уақыт бөлмейді және ниеттері жоқ, оларда бірінші орында отбасын қаражатпен қамтамасыз ету. Балаларға ата-анасымен тікелей қарым-қатынасын компютер мен теледидар алмастырады. Мұғалімдерге түрлі мінездегі балалармен жұмыс істеуге тура келеді. Біз өзіміздің тобымызда балалардың сөздік қорлардың дамуына және жалпы өзін - өзі ұстау жұмыстарына назарымызды аударамыз. Балалардың дамуын және тәрбиесіндегі кемшіліктерді шешуге көптеген әдіс-тәсілдер бар. Мен бұл әдістердің ішінен балалармен жұмыс жүргізудің бір түрі құммен ойынға тоқталып өткім келеді. Біз топта жыл бойы құмды қолданамыз. Балалар құммен ойнауды өте жақсы көреді. Жазғы маусымда балалар шаршамастан бірнеше ай бойы құмзарда «еңбектенеді»: түрлі кеңсарайларды жасап, түрлі тоқаштар «қуырып», тортарды жасайды. Құм балалардың өзаратүсінушіліктерін табуға көмектеседі. Құм агрессиялық қуатты шешеді, сондықтан құмзарда ойнап отырған барлық балалар бірге ойын жоспарлап оны жүзеге асырады. Балалардың бір-бірімен қарым- қатынас жасауға мүмкіндігі туады да, ол тілдік және комуникативті дамуына жағымды әсерін тигізеді.
Қорыта айтқанда құмзар ойыны баланы тәрбиелеуде дамытуда маңызды рөл атқарады,. Құмзар ойындарды, жаттығуларды пайдалану балардың эмоциясын, шығармашылығын, зейіндерін, қабілеттерін дұрыс көзқарастырын қалыптастыруға маңызды рөл атқарады.
Күні:
Тақырыбы: Көбелектің суретін салу
Мақсаты: балаларға құмда көбелектің суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы көбелекті суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға көбелектің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Көбелек Иа салайық Көбелекті сипаттап берді. Кезек-кезек көбелектің суретін салды Көбелектің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Үйдің суретін салу
Мақсаты: балаларға құмда үйдің суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы үйді суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға үйдің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Үй Иа салайық Көбелекті сипаттап берді. Кезек-кезек көбелектің суретін салды Көбелектің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Құммен қызықты ойын
Мақсаты: балаларға құммен ойнауды үйрету.
Құмдағы ойындардың
мақсаты:
1. Бала өзін жайлы, қорғалған күйде сезініп, шығармашылық
белсенділік
танытатын табиғи стимулдық орта қалыптастыру.
2. Танымдық және психикалық процестерді дамыту; түйсікті (форманы,
түсті,
тұтас түйсік), есті, зейінді, қиялды, кеңістіктік түсінікті,
тактильді - кинестетикалық сезімділік пен қолдардың ұсақ
моторикаларын.
3. Ауызша және ауызша емес әдіс тәсілдерді қолдана отырып,
тәжірибелік қарым -
қатынастық біліктіліктер мен дағдыларды жетілдіру.
4. Қиялды, көрнекі – бейнелік ойлауды, сөздік - логикалық ойлауды,
көрнекі іс -
әрекеттік ойлауды, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыту,
балаларды белсенді іс - әрекетке және зейіннің шоғырлануына
тәрбиелеу, эмпатияның пайда болуына ықпал ету.
Құм терапиясында стандартты өлшемде (50 х 70 х 80 см)
ағаш тақтай, құм, су және ұсақ пішіндер жиынтығы қолданылады.
Құмзардың түбі мен жиегі көгілдір түске боялады, ол аспан мен суды
модулдеуге мүмкіндік береді. Адам қолымен және табиғатпен жасалған
шынайы және мифтік, тартымды және тартымсыз пішіндер
қолданылады. Шынайы заттарды пайдалану табиғатпен байланысты
сезінуге қолданылады, ал қолдан жасалған заттар шындықты қабылдауға
көмектеседі.
Күні:
Тақырыбы: Құм және оның қасиеті
Мақсаты: балаларға құм және оның қасиетін меңгерту
Бәрімізге таныс бұл зат жай ғана – құм. Бірақ шын мәнінде бұл таңғажайып керемет материал. Құм әр түрлі болады. Жеңіл және құрғақ, ауыр және сулы, ол әр түрге ыңғайланады. Бірақ бұл құмнан жасалған фигураларда шашылып , тіл алмай қоюы да мүмкін. Құм терапиясы» принципі аналитикалық терапияның негізін салушы Карл Густав Юнгпен ұсынылған. Мүмкін ұлы Юнгке адамның құммен «әлектенуінің» қажеттілігі, оның құрылысы осы идеяны ұсынуға себепші болған шығар. Себебі көптеген психологтар жекелеген құм түйіршіктерінде жеке тұлғаның нышандық айқындамасын, ал құм массасында – жаһандағы Өмірді көреді.
Құм – миллион жыл бұрын пайда болған. Ол бүкіл әлем бойы жайылған. Құм – өте ұсақ ақ түсті, сары, қоңыр, сұр және қызғылт түсті болады. Құм бала үшін магнит сияқты өзіне тартымды зат. Бала құмды не екенің сезінгенше қолдары сарай, қоршау т.б. жасай бастайды. Ал оған ойыншықтар, кішігірім фигураларды қосса, онда баламен түрлі ертегілерді драмалау, ойын процесіне кіреді.
Құммен ойын - балалар мен ересектердің эмоционалдық хал-жағдайларына оң әсер етеді, бұл баланың өзіндік дамуы үшін тамаша құрал болып табылады.
Балалар сағат сайын үйлер, фигуралар жасап немесе жай ғана құмның үстімен жүруіде мүмкін. Ғаламторда құм жайлы көптеген мағлұматтар бар. Соның ішінде менің тапқаным құммен ойын туралы 1929 жылы Англияның педиатры Маргарет Ловенфельд жазған екен. Арнайы құм салынған ыдыста балалар өздеріне ұнаған фигуралармен суды пайдалана отырып, әр түрлі композициялар жасаған. Балалар өзерінің жасағандарын «менің әлемім»деген екен және Ловенфельд өзінің техникасын «Әлемнің құрылуы» деп атаған екен. Құм терапиясы» концепциясының құрылуымен негізінде юнгиан мектебінің өкілдері айналысты, мысалы швейцар аналитигі Дора Каалфф.
Қазіргі заманның құм суретшілері құмнан портрет, пейзаждар, мультфильмдер жасайды. Құммен сурет салу техникасы қазір өте танымал. Құм өнері барлық әлемге кең таралған. Құмдағы ойындар - баланың табиғи әрекеті формаларының бір түрі. Сондықтан да біз, ересектер, құммен ойнайтын орындарды оқыту және дамыту сабақтарында қолдана аламыз. Құмнан суреттер салып, әртүрлі оқиғаларды ойлап тауып, біз бала үшін әлдеқайда қызықты түрде оған өзіміздің біліміміз бен өмірлік тәжірибемізді, қоршаған әлемнің заңдылықтары мен оқиғаларын жеткізе аламыз.
-
Бұл құмның осындай құпиялығы неде? Құмды адам өзінің саусақтарының ұшымен ұстаған кезде шексіздікті сезінеді. Құмның су өткізгіш қасиеті бар. Мамандардың айтуынша құм адамның жағымсыз психикалық энергиясынан тазартып, эмоционалды жағдайын қалпына келтіреді. Шығармашылық белсенділікті таныта отырып, бала өзін ыңғайлы әрі қорғалған күйде сезініп табиғи ынталандыратын орта жасау. Абстрактылы нышандар әріптердің сандық тиімді және осы принциптің жүзеге асырылуы болып жатқан оқиғаға баланың жеке қызығушылығымен іс-әрекетіне оң мотивацияны қалыптастыруға және күшейтуге мүмкіндік береді.
-
Ертегі ойындарының кейіпкерлерімен бірге әртүрлі жағдаяттарды ойнау шынайы бірге тұру.
Күні:
Тақырыбы: Құммен жұмыс
Мақсаты: Балаларға құммен жұмыс түрлерін үйрету.
Құм балалардың тілектерін білдіруге, жағымсыз әсерлерді шығаруға, қорқыныштарын сейілтуге әсерін тигізеді. Ойын барысында балаларға қатаң талаптар қойылмайды, керісінше олардың өздерінің шығармашылық белсенділіктерін, қабілеттерін көрсетулеріне барлық жағдайлар жасалады. Құм кеңістігіндегі ойындар – жазуға, санауға, еңбек етуге, әр түрлі қимылдар жасауға үйретуде таптырмайтын әдістеме. Бірақ бір есте сақтайтын жәйт, құмдағы ойындар барысында баларға көбірек ерік берілуі керек, өйткені тек осы жерде ғана бала өзін жайлы және қорғаныста сезінеді, себебі ол осы жерде өз қиыншылықтарын шешуге тырысады «өз-өзімен» сөйлесе алады. Белгілі педагог Мария Монтессори тіптен ХХ ғасырдың басында бұл жөнінде айтқан болатын, яғни еңбек ету барысында баланың даму кезеңіне сай түрлі ойын әрекеттері ұсынылады: бала мен үлкеннің біріккен іс-әрекеті, үлкеннің ұсынысымен еліктеу және үлгі бойынша әрекеті, өзінің ниеті бейнеленген дербес іс-әрекеті. Бала құм терапиясында тек қана қиял, көрнекі – бейнелік ойлауды, сөздік – логикалық ойлауды, көрнекі іс-әрекеттік ойлауды, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыта отыра процесс барысында бала өзінің ішкі қобалжуларын ішкі сезімдерін сыртқа ойын барысында фигураларды таңдау барысында толығымен өз назарын салады. Бала ойын барысында өзінің терең эмоционалдық қобалжуларын айта алады.
Күні:
Тақырыбы: Жемістер мен көкеністердің суретін салу
Мақсаты: Балаларға жемістер мен көкеністердің суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы жемістер мен көкеністер суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға жемістердің және көкеністердің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Жемістер мен көкеністерді Иа салайық Көкеністі жемістерді сипаттап берді. Кезек-кезек жемістің көкеністің суретін салды Көкеністің жемістің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Пішіндер
Мақсаты: Балаларға пішіндердің суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы пішіндердің суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға пішіндердің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Пішіндер Иа салайық Пішіндерді сипаттап берді. Кезек-кезек көбелектің суретін салды Пішіндердің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Бауырсақ ертегісі
Мақсаты: Балаларға құмға ертегіні бейнелеуді үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы ертегінің суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға ертегінің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Бауырсақ ертегісін Иа салайық Ертегіні рольге бөліп айтып берді. Кезек-кезек ертегі кейіпкерінің суретін салды Ертегінің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Саңырауқұлақтың суретін салу
Мақсаты: Балаларға саңырауқұлақтың суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы саңырауқұлақтың суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға саңырауқұлақтың суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Саңырауқұлақ Иа салайық Саңырауқұлақты сипаттап берді. Кезек-кезек саңырауқұлақтың суретін салды Саңырауқұлақтың суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Гүлдің суретін салу
Мақсаты: Балаларға гүлдің суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы гүлдерді суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға әдемі де әсем гүлдердің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Гүл Иа салайық Гүлді сипаттап берді. Кезек-кезек гүлдің суретін салды Гүлдің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Құм түрлері
Мақсаты: Балаларға құмның түрлерімен таныстыру.
Құм терапиясы 3 жастан бастап әр жастағы адамдармен өткізіледі. Кейбір адамдар бұл әдісті психоанализге әкеледі деп ойлайды, бірақ біздің тәжірибе терапияның еркін әдісі екенің көрсетеді.
Қоғамда балалардың байланыстырып сөйлеуі және сөздік қорларының кемшіліктері басым болуда. Осымен қатар оларда сөйлеу тілі өте төмен дамыған олар агрессивті, бір-біріне қайрымды болмауы және бір-біріне мейірімділік шындамдылық танытпауы басым. Балалардың тез және жиі шаршайтындықтары, сабаққа деген қызығушылақтарының төмендеу, байланыстырып сөйлеуін және сөздік қорларының аздғын болдырады, комуникативтік дағдыларының дамуын тоқтады. Осындай ауытқулардың бірнеше себептері бар. Бұл экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуы және қоғамда тудырылатын мәселелер: өмірдегі және теледидардағы қатыгездіктің өсуі, дұрыс тамақтанбау және ата-аналардық денсаулыққа қайшы келетін қылықтары, қиын отбасылардың көбеюі. Ата-аналардың көбі балалармен қарым-қатынас жасауға және тәрбиелеуге уақыт бөлмейді және ниеттері жоқ, оларда бірінші орында отбасын қаражатпен қамтамасыз ету. Балаларға ата-анасымен тікелей қарым-қатынасын компютер мен теледидар алмастырады. Мұғалімдерге түрлі мінездегі балалармен жұмыс істеуге тура келеді. Біз өзіміздің тобымызда балалардың сөздік қорлардың дамуына және жалпы өзін - өзі ұстау жұмыстарына назарымызды аударамыз. Балалардың дамуын және тәрбиесіндегі кемшіліктерді шешуге көптеген әдіс-тәсілдер бар. Мен бұл әдістердің ішінен балалармен жұмыс жүргізудің бір түрі құммен ойынға тоқталып өткім келеді. Біз топта жыл бойы құмды қолданамыз. Балалар құммен ойнауды өте жақсы көреді. Жазғы маусымда балалар шаршамастан бірнеше ай бойы құмзарда «еңбектенеді»: түрлі кеңсарайларды жасап, түрлі тоқаштар «қуырып», тортарды жасайды. Құм балалардың өзаратүсінушіліктерін табуға көмектеседі. Құм агрессиялық қуатты шешеді, сондықтан құмзарда ойнап отырған барлық балалар бірге ойын жоспарлап оны жүзеге асырады. Балалардың бір-бірімен қарым- қатынас жасауға мүмкіндігі туады да, ол тілдік және комуникативті дамуына жағымды әсерін тигізеді.
Күні:
Тақырыбы: Қыс қызығы
Мақсаты: Балаларға қыстың суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы қыс мезгілінің көрінісінің суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға қыс мезгілінің көрінісінің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Қыс Иа салайық Қыс мезгілін сипаттап берді. Кезек-кезек қыстың суретін салды Қыс мезгілінің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Аққала
Мақсаты: Балаларға аққаланың суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы аққаланың суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға аққаланың суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Аққала Иа салайық Аққаланы сипаттап берді. Кезек-кезек аққаланың суретін салды Аққаланың суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Күн мен гүлдің суретін салу
Мақсаты: Балаларға күн мен гүлдің суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы гүлдердің, күннің көзінің суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға әдемі де әсем гүлдердің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Гүл мен күн Иа салайық Гүлді сипаттап берді. Кезек-кезек гүлдің суретін салды Гүлдің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Ашық аспан суретін салу
Мақсаты: Балаларға ашық аспан суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы ашық аспанның суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға ашық аспанның суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Ашық аспан Иа салайық Ашық аспанды сипаттап берді. Кезек-кезек аспанның суретін салды Аспанның суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Құммен қызықты ойын
Мақсаты: Балаларға құммен қызықты ойын ұйымдастыру.
Құммен сурет салу – өткен ғасырдың 70 жылдары АҚШ-та пайда болып, Батыста қанат жайған жас өнер. Қас-қағым сәтте әйнек бетіне құммен салынған ғажап суреттерді үп еткен жел немесе болмашы қимыл әп-сәтте бұзып кетсе де, осынау нәзіктікті көрген жан әсерсіз қалмасы сөзсіз. Алғашында құммен сурет салу мультфильмдер, анимациялық фильмдер шығару үшін пайдаланылған еді. Сурет салудың мұндай техникасында құмнан өзге жарма, кофе, тұз, басқа да ұсақ заттар қолданылады. Осы өнерді игерем деуші адам үшін ең бастысы – шеберлік, себебі суретшіден тек әйнек бетіне бейнелерді түсіріп қана қоймай, құмды сезіне білу қабілеті талап етіледі. Бұл өнерді арнайы студиялардан үйренуге болады. Бүгінде еліміздің Алматы, Астана, Павлодар, Өскемен секілді қалаларында мектепке дейінгі, мектеп жасындағы балаларға арналған құммен сурет салу өнерін үйрететін студиялар ашылуда. Құммен сурет салу – өте қызықты, сонымен қатар пайдалы өнер. Сурет салудың басқа да түрлері секілді, аталмыш өнер адамның қиялын, кеңістікті қабылдауын, есте сақтау қабілетін дамытып, әсіресе балалардың дұрыс жетілуіне, саусақтарының епті болуына әсерін тигізеді. Құм терапиясы — ол адамның ойлау қабілетін дамытады, зейінін арттырады. Сонымен қатар, адамның жүйке жүйесін тыныштандыруға пайдасы зор. Жалпы әйнек бетіне сурет салуда құмнан өзге жарма, кофе, тұз сияқты басқа да ұсақ заттарды қолдануға болады. Саусақпен өріліп, құмның көмегімен бейнеленген бұл туындылар қазіргі кезде мол сұранысқа ие.
Бала өзін жайлы, қорғалған күйде сезініп, шығармашылық белсенділік танытатын табиғи стимулдық орта қалыптастырады және танымдық, психикалық процестерді дамытады ол түйсік (форманы, түсті, тұтас түйсік), есті, зейінді, қиялды, кеңістік түсінікті, тактильді-кинестетикалық сезімділік пен қолдардың ұсақ моторикасын дамиды.
Құм терапиясының мақсаты: Балалардың құм терапиясында қиял, көрнекі – бейнелік ойлауды, сөздік – логикалық ойлауды, көрнекі іс-әрекеттік ойлауды, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
Күні:
Тақырыбы: Көктем
Мақсаты: Балаларға көктемнің суретін салуды үйрету
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы көктемнің суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмғакөктемнің көрінісінің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Көктем Иа салайық Көктемді сипаттап берді. Кезек-кезек көктемнің суретін салды Көктемнің суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Жаз
Мақсаты: Балаларға жаз мезгілінің көрінісінің суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы жаздың суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға жаз мезгілінің көрінісінің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Жаз Иа салайық Жазды сипаттап берді. Кезек-кезек жаздың суретін салды Жаздың суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Құмның маңызы
Мақсаты: Балаларға құмның маңызын айтып түсіндіру.
Қазір құммен сурет салу өнері өте көп. Бұл тек қана қызықты іс емес, ол балаларға өз әлемін ашуға көмектеседі. Құммен сурет салу көркемэстетиканы дамытуға көмектеседі. Ол ұсақ қол маторикасын, пластиканы ,координацияны, танымдық процестерді жақсы дамытады.
Бала үшін құм терапиясы – өзін танытуға мүмкіндік. Су, құм, жануарлардың мүсіндері, заттар балалардың кейде сөзбен айтып жеткізе алмай ашылуына көмектеседі және сезімдерін білдіруге ықпал етеді. Құм терапиясы баланың ішкі күйзелісінен арылуға, өзін ретке келтіруге көмектеседі. Құм терапиясының сеанстары толық еркіндікті және қорғаншылықты береді.
Құм терапиясы бұл шын мәнінде ойын. Себебі бұл ойын балаларға қатарластарымен және сыртқы әлеммен қарым-қатынасты орнатуды, өз сезімдерін білдіруге көмектеседі.
Құммен сурет салу – бұл балаға деген кішкентай мейрам, себебі оны балабақшада, үйде, мектепте немесе басқа жерде өткізуге болады.
Қазіргі таңда құм анимациясы өте танымал және сонымен қатар оған маңызды себептері де бар. Құммен сурет салу өнері –жай, қолжетімді, аса қымбат емес қызықты іс.
Әйнек бетіне құммен сурет салу таңғажайып әдемі . Құммен сурет салу өте қызық іс болғандықтан, мен өзім бірнеше жұмыстар жасап көрдім. Содан сыныптастарыма айтып бөлістім.
Күні:
Тақырыбы: Ауа-райының суретін салу.
Мақсаты: Балаларға ауа-райының суретін салуды үйрету.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы ауа-райының құбылыстарының суретін құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге құмға ауа-райының құбылуының суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Ауа-райы Иа салайық Ауа-райын сипаттап берді. Кезек-кезекауа-райының суретін салды Ауа-райының суретін салдық Иә ұнады |
Күні:
Тақырыбы: Қорытынды сабақ
Мақсаты: Балаларға еркін тақырып беріп, құмға суретін салғызып, сабақты қорытындылау.
Іс-әрекет кезеңдері |
Тәрбиешінің іс-әрекеті |
Балалардың іс-әрекеті |
Ұйымдастырушы Негізгі бөлім Қорытынды |
Балаларды шаттық шеңберге тұрғызып бір-біріне жылы лебіздерін білу Балалар қане мына суретке назар аударайықшы. Не көріп тұрсыңдар? Дұрыс, айтасыңдар. Балалар осы суреттерді құмға салып көрейікші. Алдымен құммен жұмыс істеу қағидаларын еске түсірейік. Балалар қазыр мен сендерге суретердің суретін салып көрсетемін, Сендер мұқият болыңдар. Балалар бүгін біз не істедік? Сендерге ұнады ма? Мақтау, мадақтау |
Балалар жылы сөздер айтады. Әр түрлі суреттерді Иа салайық Суреттерді сипаттап берді. Кезек-кезек суреттерді салды Әр түрлі суреттер салдық Иә ұнады |
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
-
Сакович Н. А. Технология игры в песок. Игры на мосту. — спб.: Речь, 2006.
-
Юнг К. Г. Практика психотерапии. Минск: Харвест, 1998
-
Д. Купер, Р. Теймз, М. Линкольн и др. Большая энциклопедия почемучек. – М.: Росмэн, 2002.- 200 с.
-
М.С. Голицын. Сокровища Земли. – М.: Астрель, 2004.- 406 с.
-
Құм терапиясы скульптуралары сайтта http://unnatural.ru/muzej-peschanyx-skul...
-
Құм терапиясы сайтта ndou195.ru›index.php…
-
Құм апталығы аяқталды [Электрондық ресурс]. – Режим доступа: http//www. gazeta. ugra-news. ru/news
-
Құмнан жасалған әлемдегі ең керемет скульптуралар – Рекордсмены в Книге Рекордов Гиннеса [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http//www. cooltura. ru/index. php.
-
Чудеса из песка на сайте stranagnomov.ru