Бекітілді:

Қазақстан табиғи ресурстарға бай мемлекет ретінде көптеген пайдалы қазбаларды өндіру мен өңдеудің түрлі технологияларына ие. Бұл ресурстарды өңдеу технологиялары мен өндіріс орталықтары ел экономикасының маңызды саласы болып табылады. Қазақстандағы табиғи ресурстарды өңдеу технологиялары, орталықтары және дайын өнімдерге тоқталайық.

1. Мұнай мен газды өңдеу технологиялары

Қазақстан мұнай мен газ өндіруден әлемде жетекші елдердің бірі болып табылады. Мұнайды өңдеудің бірнеше кезеңі бар:

Алғашқы өңдеу: Мұнайды тазалау, шикізаттан қоспаларды ажырату.

Өңдеу процесі: Мұнайдан әртүрлі өнімдер шығару (бензин, дизель отыны, мазут, керосин және т.б.).

Химиялық өңдеу: Мұнайдан химиялық өнімдер, пластиктер, синтетикалық материалдар алу.

Қазақстандағы мұнай өңдеу зауыттары:

Атырау мұнай өңдеу зауыты – еліміздің батысында орналасқан. Ол мұнайды өңдеуден түрлі мұнай өнімдерін шығарады.

Шымкент мұнай өңдеу зауыты – оңтүстік Қазақстанда орналасқан, бензин мен дизель отынын өндіреді.

Петропавл мұнай өңдеу зауыты – Солтүстік Қазақстанда жұмыс істейді, мұнайды өңдеу мен жанар-жағармай өндіру бағытында.

Дайын өнімдер:

Бензин

Дизель отыны

Мазут

Керосин

Химиялық өнімдер (пластиктер, синтетикалық материалдар)

2. Металлургия және минералды ресурстарды өңдеу

Қазақстанда қара және түсті металдар өндіру саласы маңызды орын алады. Бұл салада көптеген өнеркәсіптік орталықтар мен өңдеу технологиялары дамыған.

Қара металлургия:

Темір рудасын өңдеу – Қазақстанда темір кендерін өңдейтін көптеген металлургиялық зауыттар бар.

Шойын мен болат өндірісі – Темірді өңдеп, шойын мен болат алу үшін жоғары технологиялы пештер мен процестер қолданылады.

Түсті металлургия:

Мыс: Мыс кенін өңдеуде жоғары технологиялық құрылғылар мен әдістер қолданылады.

Қорғасын, мырыш, алюминий: Бұл металдарды өндіру үшін арнайы пештер мен гидрометаллургиялық әдістер пайдаланылады.

Қазақстандағы металлургия орталықтары:

Қарағанды металлургиялық комбинаты – Қазақстанның ең ірі қара металлургиялық зауыты.

Жезқазған мыс зауыты – мысты өндіру және өңдеу.

Өскемен титан-магний комбинаты – титанды өндіру және өңдеу.

Қостанай өңіріндегі металлургиялық зауыттар.

Дайын өнімдер:

Шойын

Болат

Мыс

Қорғасын, мырыш

Алюминий

Титан және магний

3. Минералды ресурстарды өңдеу (алтын, уран және фосфорит)

Қазақстан әлемдегі ең ірі уран өндіруші елдердің бірі болып табылады. Сонымен қатар алтын мен басқа да минералды ресурстарды өңдеу бойынша да жетекші орын алады.

Алтын өңдеу технологиялары:

Алтын кендерін өңдеуде цианидтеу, гидрометаллургия және флотация әдістері қолданылады. Алтынды кеннен бөліп алу үшін жоғары технологиялық процестер қажет.

Уран өңдеу:

Қазақстан уран өндіруден әлемде бірінші орын алады. Уранды ашық әдіспен немесе сұйық экстракция әдісімен өндіреді. Уран кендерін өңдеуде экстракция мен тасымалдаудың арнайы әдістері қолданылады.

Фосфориттер мен басқа да минералды ресурстар:

Қазақстанда фосфорит кендері бар, олар тыңайтқыш өндірісінде қолданылады. Бұл минералды ресурстарды өңдеу үшін арнайы химиялық әдістер мен пештер пайдаланылады.

Қазақстандағы уран өндіру орталықтары:

Қазатомпром – Қазақстанның ең ірі уран өндіруші компаниясы.

Жезқазған, Ақтөбе – уран өндіру орталықтары.

Дайын өнімдер:

Алтын

Уран

Фосфорит (тыңайтқыштар өндірісі үшін)

4. Қоршаған ортаға бағытталған технологиялар

Қазақстанның табиғи ресурстарды өңдеу саласында экологиялық таза технологиялар да маңызды орын алады. Бұл бағыттағы басты бағыттар:

Қалдықтарды өңдеу және қайта пайдалану технологиялары.

Көміртек шығарындыларын азайту.

Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану (жел, күн, су энергиясы).

Қазақстанда жаңартылатын энергия саласы:

Жел энергиясы: Қазақстанның желді аймақтарында жел генераторлары арқылы энергия өндіріледі.

Күн энергиясы: Жаңартылатын энергия көздері арасында күн панельдері арқылы энергия өндірудің мүмкіндіктері артуда.

Дайын өнімдер:

Жел электр энергиясы

Күн электр энергиясы