Қазақстан Ұстаздар қоғамның мүшесі ретінде Республикалық педагогтар энциклопедиясы парталына тіркелгендігі ра

Туған елім –тірлігімнің айғағы,

Тілім барда айтылар сыр ойдағы,

Өссе тілім мен де бірге өсемін,

Өшсе тілім мен де бірге өшемін!-деп, ақын Әбділді Тәжібаевағамыз жырлағандай тіл қай елде болса да қастерлі, құдыретті.Ол достықтың кілті, ынтымақтастықтың бастау,ырыс –берекенің алды,ұлттың әрі жаны, әрі ары.Тіл жай сөз емес, өмірдің талай сынынан өткен,өскелең талаптарға сәйкес өрістей түскен толыққанды ақиқат десек,жаңыла қоймаспыз.

Тілсіз қоғамның қандай түрі болса да өмір сүре алмақшы емес,ол тілдің өзі қоғам бар жерде ғана пайда болып ,өмір сүреді.Демек,қоғамнан тыс,бқлек тіл жоқ.Тіл қоғамның жемісі.

В.И.Ленин: «Тіл –адам қатынасының аса маңызды құралы»-дейді.Мұның мәні-тіл жоқ жерде адамдардың бірлесіп жұмыс істеуі,қоғамдық өндірістің қай саласын болса да ұйымдастыруыы, дамытуы мүмкін емес деген сөз.

Тәл әрбір адамда ана сүтімен бірге еніп, қалыптасады.Тіл байлығы-әрбір елдің ұлттық мақтаныышы.Ол-атадан балаға мирас болып қалып отыратын баға жетпес мұра.

«Тіл туралы» заңдағы «Қазақстан халқын топтастырудың аса мағызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру-Қазақстан республикасының әрбір адамзаттың парызы»-деген.Әрине ұлттың ең бірінші,ең қасиетті сипаты –оның ана тілі.Ұлт анасы тіл болып есептеледі.

Сонымен бірге ұлттың өмір сүруінің бірінші шарты.Конституциямыздың жетінші бабының бірінші тармағында Қазақстан Республикасындағы мемілекеттік тіл-қазақ тілі деп анық жазылған,Ата Заңымыздан туындаған «Тіл туралы» Қазақстан Республикасының зағында да осы жағдай берік қамтылған. Біздің азаматтық парызымыз- тіл заңындағы талптарда жүйелі түрде жүзеге асыру.Ол тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаларынан көрініс тапты.

«Тіл біздің тұтастыңымыз», «Тіл тағдыры-ел тағдыры» деп те айтып жүрміз.

Сондықтан әр адам өз ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға, оның орынсыз шұбарлануының қандайына болса да қарсы тұруы тиіс.

Туған тілдің абыройын асқақтау-әрбір адамзаттың абзал борышы.Біздің барша ұлттық келбетіміз бен болмысымызы, салт-санамыз бен дініміз осы ұлттық мәдениет пен тілімізде жатыр.Тәуелсіз елдің елдігі жас ұрпағын парасатты да білімді,іскер де қабілетті, отансүйгіш пен ұлтжанды тұлға етіп қалыптастыруда мемілекеттік тілдің атқаратын қызметі орасан зор.Егеменді ел болып ,ес жиып,етек жия бастаған бұл күндері осындай ойға қонбайтын, солақай сорақылардыкөзбен көріп, қолмен ұстай отырып қазақ тілі мәселесі жөнінде толғанбай тұра алмаймыз.Тіл таусылмайтын байлық.Қанша тіл білсең де, өзгеден сонша биіксің.Дегенмен,алдымен туған тіліңді білуге міндеттісің.

Қазақстан –менің Отаным

Өз Отанының, өз елінің патриоты болғаны не жетсін! Сайын дала -атажұрт бабаларымыздың көзінің қарашығындай сақтап ,найзаның ұшы,білектің күшімен қорғағанының арқасында бізге жетіп отыр. Ендеше осындай алып Отанды сүйіп өту кімге де болсын парыз әрі қасиетті міндет.Отанды сүю оның әрбір тасын сүюден басталады.Яғни,туған анаңа, туған жұртына деген махаббатқа ұласпаө.

Қазақстан жерін ежелден қоныстанып келе жатқан ел –қазақ халқы.Көптеген ғасырлар бойы ел басқарған дана басшыларымыз,қолбасшы батырларымыз кең байтақ жерімізді сырттан төнген қауіптен қорғап келді.Қазақ халқы-ержүрек,достыққа адал,бауырмал,қонақжай халық.

1991жылы 16 желтоқсанда қазақ халқы азаттық жолындағы екі жарым ғасыр бойы үздіксіз күрестен кейін мемлекеттік тәуелсіхдікке қол жеткізді.

1991 жылы 1 желтоқсанда бүкілхалықтық елдің тұңғыш Президентін сайлау өткізілді, сайлау нәтижесінде мемлекет басшысы болып Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев сайланды.

1992жылы 4 маусым –Парламент отырысында Қазақстан Республикасыныңимемлекеттік рәміздері-Туы,Елтаңбасы және Гимні қабылданды.

1992жыл наурыз-Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болып қабылданды.

1993жылы 28қаңтар-Егемен Қазақстанның тұңғыш Конституциясы қабылданды.

1994жылы 6 шілде-Қазаөстан Республикасы Жоғары Кеңесінің кезекті жалпы отырысында Президентінің астанасы Ақмолаға көшірілу туралы ұсынысы мақұлданды.

1995жылы 29 сәуір-Республикалық референдумда Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың өкілеттік мерзімі 2000жылы 1желтоқсанға дейін ұзартылды.

1995жылы 30тамыз-Қазақстаннын Конституциясы қабылданды.

1997жылы 10қазан-Президенттің жарлыңымен мемлекеттік астана болып Ақмола жарияланды.

1997жылы 11қазан-Президен Н.Ә.Назарбаев республика халқына «Қазақстан -2030»Жолдауын қабылданды.

1999жылы 10қаңтар-Н.Ә.Назарбаев Қазақстан Президентті болып қайтадан сайланды.

2005жылы 4 желтоқсанда-Қазақстан Республикасының президенті сайлауында Н.Ә.Назарбаев президент болып сайланды.

Қазақстан Республикасындағы тіл туралы 1997 жылы 11шілдедегі №151-1 Қазақстан Республикасының Заңы 2008.21.11

1-тарау.Жалпы ережелер (1-7баптар)

2- тарау.Тіл –мемлекеттік және мемлекет емес ұйымдар (8-15баптар) мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарында.

3- тарау.Тіл-білім,ғылым,мәдениет және (16-18 баптар ) бұқаралық ақпарат құралдары саласында.

4-тарау.Тіл-елді мекен атауларында,жалқы есімдерде,(19-22баптар көрнекі ақпаратта.

5-тарау.Тіл құқықтық қорғау (23-26 баптар)

6-тарау.Тілді шетелдермен және халықаралық (27 –бап) қатынастарда пайдалану.

Осы Заң Қазақстан Республикасында тілдердің қолданылуының құқықтық негіздерін, мемілекттің оларды оқып-үйренуу мен дамыту үшін жағдай жасау жөніндегі міндеттерін белгілейді,Қазақстан Республикасында қолданылатын барлық тілге бірдей құрметпен қпрауды қамтамасыз етеді.

бап.Негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынандай ұғымдар пайдаланады:

Диаспора-өзінің тарихи шығу тегінен тысқары елде тұрып жатқан халықтың бір бөлігі (этикалық қауымдастық);

Орфография-дұрыс жазу еережесі, сөйлеген сөзді (сөйлеу мен грамматикалық тұлғаларды) жазбаша тәсілдердің бірізділігін белгілейтін ережелер жүйесі :

Топонимика-ономастикалық географиялық обьектілердің атауларын, олардың пайда болуы, өзгеру, қолданылу заңдылықтарын зеріттейтін бөлім;

Транслитерация –бір графикалық жүйедегі мәтіндер мен жекелеген сөздерді басқа графикалық жүйесін құралдарымен әріппе –әріп арқылы беру.

Терминологиялық комиссия- экономиканың, ғылымның, техниканың,мәдениеттің барлық салалары бойынша қазақ тілінің терминологиялық лексикасы саласындағы ұсыныстарды әзірлейтін консультативтік –кеңесші орган;

Ономастикалық комиссия-географиялық обьектілердің атауына және олардың атауларын өзгертуге біріңғай көзқарас қалыптастыру, топонимикалық атауларды қолдану мен есепке алуды ретке келтіру,Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұрасының құрамдас бөлігі ретінде тарихи атауларды қалпына келтіру, сақтау жөніндегі ұсыныстарды әзірлейтін консультативтік-кеңесші орган;

Уәкілетті орган –тілдерді дамыту саласындағы біріңғай мемілекеттік саясаты іске асыруға жауапты орталық атқарушы орган.

2-бап .Осы Заңның реттейтін мәселесі

Мемілекеттік ,мемілекеттік емес ұйымдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінде тілдерді қолдануға байланысты туындайтын қоғамдық қатынастар осы Заң реттейтін мәселе болып табылады.

Осы Заң жеке адамдар арасындағы қатынастарда және діни бірлестіктерде тілдердің қолданылуын реттейді.

2007жыл 4 маусым –Қазақстан Республикасының мемілекеттік нышандары туралы Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы қабылданды.Елде бейбітшілік пен келісімге,тұрақтылық пен дамуға қол жеткізілді.Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі ұзақ мерзімді даму стратегиясы белгіленіп жүзеге асырылды.

Тәуелсіздік- ғасырлар бойы аңсаған арманын жүзеге асырып,Ұлы Евразияның төсінде егемен,тәуелсіздік мемілекетін Қазақстанда тұратын әрбір адам өзін осы елдің перзенті сезінбейінші, болашағына сенбейінше біздің жұмысымыз ілгер баспайды.

Қазақстан Республикасы-Евразия құрлығының орталық бөлігінде орналасқан мемілекет.Жер көлемі-2724,4 мың шаршы км.Халқы- 17,8млн.Адам ( 2016 жылғы санақ бойынша). Ұлттық құрамы жағынан: қазақтар-67,47%, орыстар- 19,76 % , украиндер- 1,53%, немістер- 2,4%, ұйғырлар- 1,46%, татарлар - 1,11% , өзге ұлттар- 5,9%.

Мемілекеттікк тіл-қазақ тілі. Қазақстан Республикасы-демократиялық және біртұтас мемілекет болып табылады.Ел тұрғындары негізінен ислам және христиан дінін ұстанады.Басты қаламыз-Астана.Мемілекет басшысы-Президент.Заң шығарушы жоғары өкілі-Сенат( 39 депутат)пен Мәжілістен( 77 депутат) тұратын Парлемент.Атқарушы билік органы-Үкімет.Ақша бірлігі-теңге.

Парламент –заң шығару міндеттерін жүзеге асыратын ең жоғарғы өкілеттік орган болып табылады.

Үкімет дегеніміз-мемілекеттік атқару билігінің ең жоғарғы органы.Үкімет министірліктер, агенттіктер, комитеттер, облыстық, аудандық және қалалық әкімшіліктер бағынады.Үкіметтің ең басты министірі-Прьмер-Министр басқарады.Оны бұл лауазымға Парлементтің мақұлдауымен ел Президенті тағайындайды.

Ұлттық ақша –теңге.Қазақстан Республикасының ұлттық ақшасы пайдалануға 1993 жылдың қарашасында енгізілді.Ақша белгілерін-теңге мен тиындардың түрлерін Қазақстанның ең таңдаулы суретшілерді қатыстыра отырып, Ұлттық банк жасаған болатын.Мемілекеттік наградалар болып танылатын мынандай ордендер мен медальдар бар.

Жоғарғы деңгейдегі айырым белгілері «Алтын қыран» ордені, «Халық қаһарманы» атағы «Отан», «Даңқ», «Айбыын», «Парасат». «Достық», «Құрмет» ордендері.Ерлігі үшін, Жауынгерлік ерлігі үшін, Ерен еңбегі үшін, Шапағат медальдары бар.