Бөлім

Қазақ халқының шығу тегі

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сынып: 10

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Қазақстандағы этногенез және этникалық процестер

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

10.2.1.1 -Қазақстандағы этникалық процестерді түсіндіру үшін «антропогенез», «этногенез», «этнос» ұғымдарын пайдалану;

Сабақтың мақсаты

Қазақстан аумағындағы этногенез және этникалық үдерістерді түсінеді.

Қазақ этносының қалыптасуы – көп ғасырларлық этникалық процестердің нәтижесі екенін ұғынады.

Құндылықтар

Әділдік және жауапкершілік айы;

Апта дәйексөзі:

Әділдік пен жауапкершілік – біртұтас ұғым!

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру

Өзін-өзі тексеру

Өткен білімді еске түсіру

Тақтаға тақырыпқа байланысты негізгі кілтті сөздер жазылады. Оқушылар бұл ұғымдарға қатысты өз ойларын білдіреді.

«Этнос»

«Этногенез», ,

«Антропогенез»

Оқушыларға сабаққа байланысты глоссарий беріледі.

Оқушылар өз ойларын ортаға салады.

Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Мадақ тау

Қазақстан тарихы көне заманнан бүгінгі күнге дейін. 5 томдық. ІІ том. Атамұра, 2010

Жаңа білім

Зерттеу сұрақтары:

1.Қазақстан аумағындағы этногенез және этникалық процестер қалай жүрді?

2. Қазақстандағы этникалық процестерді қандай кезеңдерге бөліп қарастырамыз?

3.Қазақстан аумағындағы этностардың қалыптасуына қандай факторлар әсер етті?

4. Қазақ халқы қалай қалыптасты?

Оқушыларға кез-келген этностың қалыптасуы белгілі бір даму үдерісінен өтетіні, шарықтау және күйзеліс кезеңдерін бастан кешіретіні туралы түсінік қалыптастыру. Этностың өмірлік циклін ұсыну:

1. территорияны анықтау;

2. территорияда бір немесе бірнеше этностардың өмір сүруі;

3. белгілі бір этностың пайда болуы туралы аңыз-дастандардың орын алуы;

4. этностың күшейе бастауы;

5. этностың шарықтау кезеңі;

6. этнос дамуының бәсеңденуі;

7. тұрақтылық.

Оқушыларға қазақ халқының қалыптасу үрдісін осы негізде көрсетуге тапсырма беріледі.

Этностың негізгі белгілері қандай?

Оқушылардың жауаптарынан соң төмендегі этностық белгілерді ұсыну:

Этностың атауының қалыптасуы;

Аумақтық орналасуы, мекендеген аумағының қалыптасуы;

Этникалық сана, өзін бір халықтың өкілі санайтын елдік, халықтық сананың орнығуы;

Ортақ тілдің қалыптасуы;

Нәсілдік белгілердің ұқсастығы, өзіне тән антропологиялық бет пішінінің қалыптасуы.

Ортақ мәдениет, өзіне тән мәдениетінің қалыптасуы.

Зерттеу және талдау

Ортақ сұрақтар беріп, талқылау ұйымдастыру:

• Халықтың қалыптасуына қанша уақыт керек?

• Қазақ халқының қалыптасу үдерісі қандай кезеңдерге бөлінеді?

• Бұл кезеңде қандай тайпалар/ мемлекеттер өмір сүрді?

• Бұл тайпалар/ мемлекеттер қазақ халқының қалыптасуында қандай рөл атқарды?

Тапсырма

Сұрақ: Халықтың қалыптасуына қандай факторлар әсер етеді?

. Қазақ халқының антропологиялық деректер бойынша қалыптасуы. Қола дәуірінен бастап кейінгі орта ғасыр кезеңі аралығындағы антропологиялық ерекшеліктерін салыстырады, ұқсастықтар мен байланысты анықтайды.

Қазақ халқының мәдени факторлар бойынша қалыптасуы. Қола дәуірінен бастап кейінгі орта ғасыр кезеңі аралығындағы салт-дәстүр, әдет-ғұрып түрінде мұраға қалған мәдениеттің ортақтастығын анықтайды.

. Қазақ халқының шаруашылық фактор бойынша қалыптасуы. Қола дәуірінен бастап кейінгі орта ғасыр кезеңі аралығындағы әлеуметтік және шаруашылық әдістерінің ортақтығын анықтайды.

Мәтінмен жұмыс

Мәтіннен негізгі идеяны анықтайды

Оқушыларөздерінің жұмыс нәтижелерін басқа топтардың жұмыстарымен салыстырады, айырмашылықтарын талдайды.

Оқушыларға қазақ халқының қалыптасу кезеңдерін зерттейді. Мақсаты ежелгі және ортағасырлар тарихының оқиғалары арасында байланыс орнату арқылы қазақ халқы қалыптасуының негізгі кезеңдерін анықтау. Мәтін таратылады.

Критерий:

• Қазақ халқының қалыптасу үдерісі қандай кезеңдерге бөлінеді?

• Өздері алып отырған кезеңнің ерекшелігі неде?

• Өздері алып отырған кезеңде қандай тайпалар/ мемлекеттер өмір сүрді?

• Өздері алып отырған кезеңде қандай этникалық өзгерістер орын алды?

• Өздері алып отырған кезеңде тайпалар/ мемлекеттер қазақ халқының қалыптасуында қандай рөл атқарды?

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

«Ең үздік жауап»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

«Алақан-жұдырық»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

«Жұлдызшалар»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

Қазақстан тарихы . Көне заманнан бүгінге дейін. Бес томдық, Алматы, 2010 жыл. 2-том, 5-тарау , 285-бет.

Исмагулов О.И. Население Казахстана от эпохи бронзы до современности. Алма-Ата, 1970.

Қазақ халқының этногенезі мен этникалық тарихы: оқу-әдістемелік кешен/ А. Б. Қалыш. - Алматы: Қазақ университеті, 2013.- 148 бет.

АристовН. А.Этногенез и этническая история казахского народа.Т.2 - Астана: Алтын кітап, 2007. - 372 с.

Бекіту

Сабақты қорытындылау

Шежіре ағашына этникалық процестердің сабақтастығын көрсете отырып, Қазақстан аумағындағы этногенездің кезеңдерін белгілейді. Қазақ этносының қалыптасуы – көп ғасырларлық этникалық процестердің нәтижесі екендігіне қорытынды ой түйін жасайды

Үйге тапсырма

Ой толғау «Қазақ халқының қалыптасуында қандай кезең шешуші рөл атқарды?» 150-200 сөз

Сабақтың тақырыбын қорытындылау

«Ең үздік жауап»

Ақпараттық карточка

Кері байланыс

«Желкенді кеме»

1. Егер саған сабақ ұнаса және тап- сырманың барлығы сәтті орындаған болсан, желкенді жасыл түске боя:

2. Егер сен сабақта белгілі бір қиын-

дықты кездестірген болсаң, желкенді сары түске боя;

3. Егер сабақ барысында тапсырмаларды орындау қиын болып, мұғалімнің кӛмегі қажет болса, жел- кенді қызыл түске боя

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды

А4, конспект