Бөлім: Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Этникалық және әлеуметтік процестер

Мектеп: «Ф.Оңғарсынова атындағы №29 мектеп- гимназиясы» КММ

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Джолманов Нурлан Серикбаевич

Күні:

4.04.2025

Сынып: 10

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қазақтардың ру-тайпалық құрылымы қалыптасуының тарихи шарттары

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

10.2.2.1 қазақтардың этникалық құрылымын сипаттау үшін «ру», «тайпа», «жүз», «ата-жұрт» ұғымдарын пайдалану;

10.2.2.2 тарихи кезеңдерді талдау негізінде қазақтардың ру-тайпалық ұйымдасу түрінің қалыптасу алғышарттарын талдау;

10.2.2.8 туған жердің мәдениеті, салт-дәстүрінің маңызына баға беруде «мәдени-генетикалық код» ұғымын қолдану

*Тарихи ойлау дағдысы

*Тарихи концепт

Уақыт пен кеңістікте бағдарлау

Өзгеріс пен сабақтастық

Сабақтың мақсаты

Ру-тайпалық құрылымның қалыптасуын түсіндіру

*Бағалау критерийі

• «Ру», «тайпа», «жүз», «ата-жұрт», «ата-мекен» ұғымдарын түсіндіреді

• Қазақтардың ру-тайпалық ұйымдасу түрінің қалыптасуын талдайды

• «Ұлттық код» ұғымына баға береді

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру

10минут

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларға ыңғайлы атомосфера қалыптастыру.

Бастапқы ынталандырушы материал.

Жаңа тақырыпты өткен тақырыппен байланыстыру.

Интербелсенді тақтаға тақырыпқа байланысты негізгі ұғымдар жазылады.

«ру, тайпа, жүз, ата жұрт, ата мекен»

• Ру, тайпа, жүз, ата жұрт» ұғымдарын еске түсір, қандай мағына береді ?

• Бұл ұғымдардың өзара байланысы қандай?

• Қазақ халқының құрамына қандай тайпалар кіреді?

• Әр түрлі дәуірлерде Қазақстан аумағын мекендеген қандай тайпаларды білесің?

Қазақтардың ру-тайпалық құрылымы туралы не білетіндерін сұрап, сыныптық талқылау ұйымдастыру.

Жаңа тақырыпты ашып, айтып, оқу мақсаты айтылады.

Оқушылар бұл ұғымдарға қатысты өз ойларын білдіреді және бір-бірімен байланысын қарастырады.

ЕББҚ гипербелсенді тынымсыз оқушы қабылдау, есте сақтау, ойлауына қосымша уақыт беру арқылы қолдау.

Мұғалімнің бағалауы(қошеметтеу)

Презентация

Қазақстан тарихы І том (көне заманнан бүгінге күнге дейін) Алматы, «Атамұра» 2010 ж.

Жаңа білім

15 минут

10 минут

Зерттеу сұрақтары:

• Көшпелі қоғамда ру- тайпалық құрылым қалай қалыптасты?

«ДЖИГСО» әдісін қолдану (4 топқа бөлу)

1.Жеке.Оқушыларға берілген тақырыптар бойынша мәтінді оқиды.

2.Жұпта.Берілген тақырып бойынша негізгі идеяны анықтайды.

3.Топта.Тақырып бойынша бір біріне түсіндіреді.

«Ойлан.Жұптас.Бөліс» әдісімен

Зерттеу және талдауға арналған тапсырма.

Оқушыларға тақырыптарына байланысты мәтінмен қамтамасыз етіп, тарихи кезеңдер негізінде көшпелі қоғамдағы рулардың қалыптасуына талдау жүргізеді.

• сақтар (тиграхауда, хаомаварга, парадарайа)-

• ғұндар (24 әкімшілік аймақ)

• түріктер(он оқ будун)

• оғыздар (24 тайпа, бұзұқтар мен үшұқтар

2тапсырма:

«Сұқбаттасатын жұп» әдісі

Мәтінмен жұмыс. Оқушылар мәтінді оқып бүгінгі тақырыппен байланыстырып сұрақтарға жұпта жауап береді.

Ұлттық код деген не?

(а) «Ұлттық код» - тіркесі нені білдіретінін сипаттаңыз.

(в) «Демек, ұлттық кодты ашу тәсілдерінің бірі – тарихи жадыны жаңғырту» дегенде, автор осы пікірімен нені айтқысы келді деп ойлайсыздар? Бүгінгі сабақ тақырыбы аясында түсіндір.

(с) «Қазіргі заман тарихын терең түсінудің алғы­шарты осы заманға дейінгі халқымыздың өткен өмір жолын ой елегінен қайтара өткізу» деген пікірге баға бер.

Мәтінмен жұмыс

Жеке: мәтінді оқиды.

Жұптық:негізгі үш ерекшелігін айтады.

Топтық: топта бір біріне түсіндіреді.

І топ: сақтар (тиграхауда, хаомаварга, парадарайа)

ІІ топ: ғұндар (24 әкімшілік аймақ)

ІІІ топ: түріктер (он оқ будун)

IV топ:

оғыздар (24 тайпа, бұзұктар мен үшұқтар)

Дескрипторы:

• Тақырып аясында ру-тайпа ұғымын ашу;

• Ру-тайпалық бірлестікке бірігу ерекшеліктерін түсіндіру;

• Ру-тайпалық бірлестіктің қоғамдағы рөлін сипаттау;

Оқушылар жұптық жұмыс арқылы қорытындыларын бір- біріне айтады, тұжырымды ойлары арқылы сұрақ төңірегінде ойланады, жұппен талқылап, сұрақтарға жауап береді.

Бағалау критерийі:«Ұлттық код» ұғымына баға береді

Дескрипторы:

Ұлттық код ұғымын сипаттайды;

Ұлттық код ұғымын түсіндіруде ру-тайпалық құрылымның қалыптасуынан мысалдар келтіреді;

Ұлттық код ұғымына баға беруде қазақ даласында өткен этникалық үрдістерден дәлелдер келтіреді.

Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады.

Мұғалімнің бағалауы(қошеметтеу)

Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады.

ЕББҚ гипербелсенді оқушыны қолдау үшін нақты нұсқаулар беру, оқушының ынтасын арттыру үшін.

Бағалау: жұптар басқа жұптармен бірігіп, бір-біріне кері байланыс береді.

ЕББҚ гипербелсенді оқушыны қолдау үшін, ынтасын арттыру үшін дарынды оқушы қасына отырғызылады.

Қосымша материалдар

Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін)

3-том. – Алматы, 2011

https://bilim-all.kz/article/15244-Ulttyq-kod

Сабақтың соңы

5минут

Кері байланыс.

«5 саусақ» әдісі

Оқушылар әдіс арқылы кері байланыс жасайды.

Мұғалімнің қорытынды сөзі.