Бөлім:
|
Дәстүрлі қазақ қоғамы:
этникалық құрылымы және әлеуметтік
ұйымдасуы
|
Педагогтің
аты-жөні:
|
|
Күні:
|
12.12.2024ж
|
Сынып:
10
|
Қатысушылар
саны:
|
Қатыспағандар
саны:
|
Сабақтың
тақырыбы:
|
Қазақтардың ру-тайпалық
құрылымының ерекшеліктері
|
Оқу бағдарламасына сәйкес
оқыту мақсаты:
|
10.2.2.3 -қазақтардың
ру-тайпалық құрылымының ерекшеліктерін ауызша тарихнама негізінде
түсіндіру (шежіре, генеалогиялық
аңыздар);
|
Сабақтың
мақсаты
|
10.2.2.3 -қазақтардың
ру-тайпалық құрылымының ерекшеліктерін ауызша тарихнама негізінде
түсіндіру (шежіре, генеалогиялық
аңыздар);
|
Құндылықтар
|
Бірлік және ынтымақ
айы;
|
Апта
дәйексөзі:
|
Ырыс алды
-
ынтымақ
|
Сабақтың
барысы
|
Сабақтың
кезеңі/
уақыты
|
Педагогтің
әрекеті
|
Оқушының
әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
Ұйымдастыру
Өзін-өзі
тексеру
Өткен білімді еске
түсіру
7
мин
|
1.Сәлемдесу.
2.Оқушылардың сабаққа
дайындығын тексеру.
3.Оқушыларды түрлі түрлі
түсті конфеттермен 3 топқа
біріктіру.
4.Үй тапсырмасын
пысықтау.
«Шәй ішейік»
әдісі
1) Мәдени-генетикалық код
дегеніміз не?
2) Шежіре дегеніміз
не?
3) Аузыша тарих айту
дегеніміз не?
4) Көшпелілерде ру-тайпалық
ұйым неліктен сақталды?
5) Қазақтарға өзінің 7
атасын білу неліктен
маңызды?
6) Жүздердің құрылу
факторларын атаңдар
7) Туыстық қағидасы мен
рулық құрылымының маңызы
неде?
8) Ұлыстар мен жүздер
дегеніміз не?
9)
Экзогамия дегеніміз
не?
10) Этнос дегеніміз
не?
Жаңа тақырыпқа өту үшін бейне
ролик көрсетіледі.
Жұмыс дәптеріне сабақ
тақырыбын жазып, зерттеу жұмысының қадамдарымен, сабақ мақсаты мен
бағалау критерийлерімен, тарихи концептімен
танысу.
|
Оқушылар
сәлемдеседі.
3 топқа
бірігеді.
Оқушылар өз ойларын
ортаға салады.
Оқушылардың жауаптары арқылы
жаңа тақырыпқа көшу
|
ҚБ: бағалау парағы
беріледі
(қосымша №1).
Мұғалім оқушылар жауабын
мұқият тыңдап кері байланыс беріп, смаиликтермен бағалап отырады.
Топ басшы смаиликтерді бағалау парағына жабыстырып соңында санап
жалпы балын айтады. (жалпы 10 балдық
шкала)
|
Слайд
«Қазақстан тарихы»
кітабы 10
сынып
Тақырыптық
көрнекіліктер
QR
code

Бейнеролик.
«Қазақтардың ру-тайпалық
құрылымының ерекшеліктері»
|
Жаңа
білім
15
мин
10
мин
5
мин
|
1-тапсырма. Постер
қорғау.
«Үштік» (Ойлан, топтас,
бөліс) әдісі бойынша оқушылар тақырыпты жеке оқып ойланады, жұппен
жұптасады, топпен пікірлесіп тақырыпты
қорғайды.
«Ұлы жүз»
тобы: «Топтық зерттеу» «Шежіре,
генеология» ұғымдарының мағынасын
ашу.
«Орта жүз»
тобы: «Талдау, талқылау»
Генеологиялық аңыздар.
«Кіші жүз»
тобы: Дәйек, дәлел қазақтардың
ру-тайпалық құрылымының ерекшеліктері, жүздердің пайда
болуы.
2-тапсырма.
Жеке жұмыс. Дәптермен
жұмыс. Тұжырымдамалық кестені
толтыру.
«Қазақстан аумағында өмір
сүрген тайпалар».
Ежелгі
Қазақстан.
Дәуірлер мен кезеңдер
|
Қазақстан аумағында өмір сүрген
тайпалар
|
Нәсілі
|
Тас дәуірі
|
|
|
Қола дәуірі
|
|
|
Темір дәуірі
|
|
|
Орта ғасырлардағы
Қазақстан. Дәуірлер мен кезеңдер.
|
|
|
Ерте орта ғасырлық
кезең (ҮІ-ІХғ)
|
|
|
Дамыған орта ғасырлық кезең
(Х-ХІҮғ)
|
|
|
Кейінгі орта ғасырлық кезең
(ХҮ-ХҮІІғ)
|
|
|
3-тапсырма. Жеке
жұмыс.
«Ұлы ғалымдар
сөйлейді».
«Жүз» ұғымы туралы
айтылған пікірлердің авторын
сәйкестендіру.
Пікірлер
|
|
Авторы
|
«Алтын
Орда мемлекетінің ыдырауы кезінде қазақтар өздері көшіп
жүретін жерлердегі өз құқықтарын қамтамасыз ету үшін осындай үлкен
одақтар құрған».
|
А
|
Ш.Уалиханов
|
«Қазақ елі, жері үш жүзге моңғолдарға дейінгі кезеңде —
X—XII ғасырларда бөлінді», — деп
есептейді.
|
Ә
|
С.Аманжолов
|
-«Жүздердің құрылуына табиғи-географиялық себептермен қатар
саяси оқиғалар әсер етті, жекелеген ордалар ерекше саяси одақтар
ретінде XVI
ғасырдың аяғында қалыптасты», —
дейді.
|
Б
|
Михаил
Порфирьевич Вяткин
|
«Қазақ жүздерінің пайда
болуына географиялық
фактор әсер етті, табиғи-географиялық жағдайға икемделу
және аумақтық оқшаулану жүздердің мәдени-шаруашылық ерекшеліктерін
қалыптастырды», — деп есептейді.
|
В
|
Василий
Владимирович Бартольд
|
Жүздердің құрылуы жөнінде нақты деректердің тапшылығын айта
келіп: «XVI
ғасырдың екінші жартысында ұлыс жүйесі біртіндеп жүздерге
ауысқан», — деген болжам айтады.
|
Г
|
Тұрсын
Икрамұлы Сұлтанов
|
Қазақтың жүздері этноәлеуметтік ағзаның жоғары санаттарының
бірі. «Этноәлеуметтік организм» деп этностық,
әлеуметтік, шаруашылық, саяси бірлестіктерді
түсінеміз.
|
Ғ
|
М.С.Мұқанов
|
|
|
Дескриптор:
-берілген тапсырманы
ашады;
-тақырыпты топпен
бірігіп пікірлесіп қорғайды.
5
балл
Дескриптор:
-Қазақстан аумағында
өмір сүрген тайпалар мен
нәсілін кестеге
толтырады.
2
балл
Дескриптор:
-«Жүз» ұғымы туралы айтылған
пікірлердің авторын сәйкестендіреді;
1
балл
|
А3 қағаз, түрлі түсті
маркерлер;
Слайд
Дәптер
|
Бекіту
5
мин
|
Сабақты
қорытындылау.
«Орнын тап» -
картамен жұмыс
-
Картадан Ұлы жүздің
орналасу аумағын көрсетіп және ру атауларын
айту.
-
Картадан Орта жүздің
орналасу аумағын көрсетіп және ру атауларын
айту
-
Картадан Кіші жүздің
орналасу аумағын көрсетіп және ру атауларын
айту

Жүздердің руларын
айту.
Жүздер
|
Ру атауы
|
Ұлы жүз
|
Жалайыр, Дулат, Қаңлы, Ошақты, Ысты,
Албан, Сарыүйсін, Шапырашты, Сіргелі,
Суан,Шанышқылы
|
Орта жүз
|
Алты атадан тұрады.
«Алты арыс» дейді. Арғын, Найман, Қыпшақ, Қоңырат, Керей,
Уақ
|
Кіші
жүз
|
Байұлы, Әлімұлы,
Жетіру
|
Үйге
тапсырмасы:
Әр оқушы өз
шежіресін жазып келу.
|
Сабақтың тақырыбын
қорытындылау
|
Дескриптор:
- оқушылар жүздердің
орналасу аумағын көрсетіп, ру атауларын айтып түсінік
қалыптастырады
2 балл
|
Қазақстан
картасы
|
Кері
байланыс
3
мин
|
«4Қ»
тәсілімен оқуда қызық, қиын, қажет, құнды
тұстарын белгілеу
|
Тақырып
бойынша
«4Қ»
тәсілімен оқуда қызық, қиын, қажет, құнды
тұстарын белгілейді
|
Оқушылар бағалау
критерийлерімен өз деңгейлерін
бағалайды
|
Кеспе
қағаз
|