"Қазақтың қасиетті сандары және математика"

Ортақ тақырып

«Математика сабағында ұлттық құндылықты қолданудың тиімді жолдары»

Педагогтің Т.А.Ә.

Маралова Бакыт Омиралиевна

Күні:

13.02.2025ж

Сынып

8а

Тақырыбы

«Қазақтың қасиетті сандары және математика»

Мақсаты

Қазақ халқының мәдениетіндегі қасиетті сандарды қолданып есептер шығарады.

Өткізу формасы:

Әңгімелесу, сұрақ-жауап, практикалық есептер, топтық жұмыс.

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы:

Ұйымдастыру

Сәлемдесу

Оқушыларды online-stopwatch.com платформасы арқылы 4 топқа бөлу

“Додекаэдр” арқылы психологиялық ахуал орнату

Цитата

1. "Үш нәрсе сені биікке жетелейді: білім, еңбек, төзім." (3 саны)

(Бұл үш қасиет математиканы да, өмірді де меңгеруге көмектеседі.)

2. "Жеті қабат білім үйін бірден тұрғыза алмайсың, бірақ бірінші қадамды жасау маңызды." (7 саны)

(Білімді саты-сатымен меңгеру керектігін көрсетеді.)

3. "Тоғыз есеп білсең, тоғыз жолың ашық." (9 саны)

(Математиканы жақсы меңгерген адамға әрдайым мүмкіндік көп.)

4. "Он екі айда он екі түрлі білім ал." (12 саны)

(Әр ай сайын жаңа нәрсе үйрену – дамудың кепілі.)

5. "Қырық жыл қиналғаннан, қырық есеп шығарған жақсы." (40 саны)

(Математика өмірдегі қиындықтарды шешуге көмектеседі.)

Проблемалық сұрақ:

"Қандай сандарды қасиетті деп санаймыз? Неге?"

Сұраққа жауап беріп, талдай отырып сыныптан тыс сабақтың тақырыбын ашады.

Сабақ мақсатын айқындау.

Әр сыныптан 5 оқушы қатысады.

додекаэдрдың түскен жағындағы жақсы сөздерді айтады.

Оқушылар өз ойларын айтады.

Сабақ мақсатын болжайды.

мұғалім тарапынан кері байланыс беріп, жауабын толықтырады.

online-stopwatch.

сom

Додекаэдр

ChatGPT

Сабақтың ортасы

1-тапсырма: “Ой картасы”

Қасиетті сандарды атаңдар және олардың мағынасын түсіндіріңдер.

Ортасына “Қасиетті сандар” деп жазып, одан тарайтын тармақтарға берілген сөздердің алдына қасиетті сандарды дұрыс тауып қою керек.

2. тапсырма: “Венн диаграммасы” “Қасиетті сандар және математикалық сандар”

Бір шеңберге қасиетті сандарды, екінші шеңберге математикада жиі қолданылатын сандарды жазу.

Ортақ бөлігінде екі салада да кездесетін сандарды көрсету. (3; 7; 12 математикада да, мәдениетте де маңызды)

Математикадағы қасиетті сандардың мағынасын түсіндіріңдер.

3-тапсырма: Қасиетті сандарға байланысты есептер.

1. топ: Үш саны және математика

Қазақ халқы "Үш арсыз – ұйқы, күлкі, тамақ" деп есептеген. Егер адам күн сайын 8 сағат ұйықтаса, 2 сағат тамақтанса және 1 сағат демалуға (күлкіге) жұмсаса, онда бір жылда (365 күнде) осы үш арсызға қанша уақыт кетеді?

2-топ: Жеті саны және геометрия

Қазақта "Жеті ата" ұғымы бар. Егер әрбір адам 7 атасын білсе, әр ұрпақтағы адамдар саны екі еселеніп отырса, онда сенің ата-бабаларыңның саны (өзін қоспағанда) қанша болады?

3-топ: Тоғыз саны және тоғызқұмалақ

Тоғызқұмалақ ойынында әр отауда бастапқыда 9 құмалақтан болады. Барлық 18 отауда неше құмалақ бар?

4-топ: Қырық саны және пайыздар

Қазақта "Қырық үйден тыйым" деген сөз бар. Егер ауылда 40 үй болса және әр үйден бір адам қонаққа келсе, қонақтар жалпы халықтың 25%-ын құраса, онда ауылда қанша адам бар?

Қосымша тапсырма:

Он екі саны және жыл санау

Қазақтың жыл санау жүйесінде 12 жылдық цикл бар. Егер 2025 жыл – Жылан жылы болса, 2052 жылы қай жыл болады?

Сабақ мақсатына қайта оралу.

Қасиетті сандар тек халықтық ұғым ғана емес, олар математикамен тығыз байланысты.

“Қазақтың қасиетті сандары және математика” тақырыбындағы сабақ маған не үйретті?

Ғылымдағы сандар:

3 саны – Үш би, үш жүз, үш арсыз (ұйқы, күлкі, тамақ)

7 саны – Жеті ата, жеті қазына, жеті күн, жеті қат көк, жеті шелпек. 9 саны – Тоғыз құмалақ, “тоғыз ай, тоғыз күн” (адамның дүниеге келуі) 40 саны – Қырық күн, қырық үйден тыйым 12 саны – Жыл қайыру (12 жылдық цикл), 12 мүшел

Математикадағы сандар:

3 – үшбұрыш (геометриядағы тұрақтылық символы)

7 – жеті күндік апта; шеңберді жеті бөлікке бөлу; жеті рет өлшеп, бір рет кес.

9 – квадрат сандары (3² = 9), тоғыздық жүйе

40 – пропорциялар, пайыздар (40% – жартыдан аздау)

12 – шеңбердің 360°-қа бөлінуі (12×30=360), сағаттағы 12 бөлім

Шешуі:

Ұйқы: 8 365 = 2920 сағат

Тамақ: 2 365 = 730 сағат

Демалыс: 1 365 = 365 сағат

Барлығы: 2920 + 730 + 365 = 4015 сағат

Жауабы: 4015 сағат (167 күн 7 сағат)

Шешуі:

Ата-бабаларының саны –2 еселене береді.

2 +4 +8 +16 + 32 +64 +128 = 254

Жауабы: 254 ата-баба

Шешуі:

18 = 162

Жауабы: 162 құмалақ

Шешуі:Ауыл халқын х деп алайық.

Қонақтар саны – 40 адам.

0,25х = 40; х = 160

Жауабы: 160 адам

Шешуі: 2052 - 2025 = 27 жыл өткен.

12 жылдық цикл бойынша:

27 12 = 2 толық цикл өтеді,

қалғаны 27-24 = 3жыл.

Жылан жылынан 3 жыл кейін Мешін жылы келеді.

Жауабы: 2052 жыл – Мешін жылы

Әр санның маңызы тек қазақ мәдениетінде емес, ғылымда да ерекше екенін атап өтеді.

Оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

Жауап берген топтарға мұғалім тарапынан кері байланыс.

Қосымша 1

А3 қағазы

Маркер

Қосымша 2

https://wordwall.net/ru/resource/86637814/%d0%bc%d0%b0%d1%82%d0%b5%d0%bc%d0%b0%d1%82%d0%b8%d0%ba%d0%b0%d0%b4%d0%b0%d2%93%d1%8b-%d1%81%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0%d1%80

Үлестірме

қима-қағаздар

https://www.youtube.com/watch?v=FqqXZcXv8Ao

\3-кезең: Сабақтың соңы: рефлексия

Сабақты қорытындылау. “Бір ауыз сөз” әдісі арқылы кері байланыс

«Mentimeter» қосымшасы

3

мүшел

жүз

арсыз

7

қазына

ата

күн

шелпек

би

9

40

құмалақ

үйден тыйым

қат көк

12

“ ай, күн”

Жыл қайыру ( жылдық цикл)

1-топ: Үш саны және математика

Қазақ халқы "Үш арсыз – ұйқы, күлкі, тамақ" деп есептеген. Егер адам күн сайын 8 сағат ұйықтаса, 2 сағат тамақтанса және 1 сағат демалуға (күлкіге) жұмсаса, онда бір жылда (365 күнде) осы үш арсызға қанша уақыт кетеді?

2-топ: Жеті саны және геометрия

Қазақта "Жеті ата" ұғымы бар. Егер әрбір адам 7 атасын білсе, әр ұрпақтағы адамдар саны екі еселеніп отырса, онда сенің ата-бабаларыңның саны (өзін қоспағанда) қанша болады?

3-топ: Тоғыз саны және тоғызқұмалақ

Тоғызқұмалақ ойынында әр отауда бастапқыда 9 құмалақтан болады. Барлық 18 отауда неше құмалақ бар?

4-топ: Қырық саны және пайыздар

Қазақта "Қырық үйден тыйым" деген сөз бар. Егер ауылда 40 үй болса және әр үйден бір адам қонаққа келсе, қонақтар жалпы халықтың 25%-ын құраса, онда ауылда қанша адам бар?

Қосымша тапсырма: Он екі саны және жыл санау.

Қазақтың жыл санау жүйесінде 12 жылдық цикл бар. Егер 2025 жыл – Жылан жылы болса, 2052 жылы қай жыл болады?

Қосымша тапсырма: Он екі саны және жыл санау.

Қазақтың жыл санау жүйесінде 12 жылдық цикл бар. Егер 2025 жыл – Жылан жылы болса, 2052 жылы қай жыл болады?