7.3 А Бөліп шығару

Мектеп:

Мұғалім:.

Сынып: 7

Күн:

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Жануарлардың бөліп шығару жүйесі

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаты

• Омыртқалы мен омыртқасыздардың бөліп шығару жүйесінің құрылысын салыстыру

Сабақ мақсаты

Оқушылар:

• Омыртқасыз жануарлардың бөліп шығару жүйесі құрылысын сипаттау;

• Омыртқалы жануарлардың бөліп шығару жүйесі құрылысын сипаттау;

• Омыртқалылар мен омыртқасыздардың бөліп шығару жүйесінің ерекшеліктерін салыстыру.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар...

• Омыртқалы мен омыртқасыздардың бөліп шығару мүшелерін сипаттайды, бөліп шығару жүйелері құрылыс ерекшеліктерін салыстырады

Пәнге қатысты лексика мен терминология:

тері, бүйрек, қуық, несеп, несепағар, нефридии, несепнәр, несеп қышқылы, клоака, зәр шығару түтігі, диффузия, осморегуляция.

Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы

Зат алмасудың соңғы өнімдері ........ арқылы шығарылады. Жауын құртында ....... арқылы, ал шыбында ....... шығарылады. Бүйректер организмді ....... сақтайды, өйткені .........

Бағалау критерийлері

Омыртқалы жануарлардың бөліп шығару мүшелерін атайды

Омыртқасыз жануарлардың бөліп шығару мүшелерін атайды

Омыртқалы мен омыртқасыздардың бөліп шығару жүйелерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын (үштен кем емес) анықтайды

Құндылықтарды дарыту

Академиялық шындық, топта жұмыс істей алу, жауапкершілік пен көшбасшылық

Пәнаралық байланыстар

Заттардың тотығуын оқу барысында химиямен, газ алмасудағы диффузия мен тасымалдау процестерін физикалық тұрғыдан қарастыру

АКТ қолдану дағдылары

Оқу процесінде визуализациялау үшін оқу презентациясын қолдану

Бастапқы білім

6 сыныптан оқушылар тірі организмдерге тән қасиеттерді біледі

ЖОСПАР

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Ой шақыру

0-5

1. Ой шақыру.

• Барлық оқушыларға омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың барельефті моделдері/суреттер/ылғалды препараттар ұсынылады (мектеп зертханасындағы ресурстарға байланысты).

• Мұғалім оқушылардан жануарлардың омыртқалылар мен омыртқасыздар топтарына бөлуді, бөліп шығару мүшелерін табуды сұрайды.

• Бұдан кейін оқушылар класс бойынша жіктейді, жануарлардың бөліп шығару мүшелерінің ұқсатықтары мен айырмашылықтарын көзбен анықтайды.

• Осылай «Бөліп шығару» тақырыбы бойынша өзінің Жақын Арада Даму Аймағын анықтайды

2. Оқушылар сабақ тақырыбы мен мақсатын мұғаліммен бірге қалыптастырады

омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың ішкі құрылысының барельефті моделдері

Оқу

презентациясы

Мағына тану

5-15

15-25

25-35

3. Жаттығу «Дымбілмес Биоландия елінде».

Оқушылар мұғалімнің оқу таныстырылымын танысады, талдау жасайды, жұмыс дәптерлеріне туындаған сұрақтар тізімін жазады. Олар сұрақтарын сыныпқа қояды. Жауап беруге қиындық туындаған сұрақтарға мұғалім қолдау көрсетеді немесе өзі жауап береді.

4. Тапсырма «Биопазлдар». Жануарлардың бөліп шығару жүйесі бойынша алған білімдерін бекіту үшін оқушылар берілген үлестірме қағаздармен топқа бөліну қажет, омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың бөліп шығару мүшелері туралы ақпаратты пайдаланады, жануарлар түрі мен бөліп шығару мүшелері ерекшеліктерінің сәйкестендіреді

5. Жазбаша қалыптастырушы бағалау. Оқушылар қосымша оқу ақпаратын талдайды. Жұмыс дәптеріне ұқсастығы мен айырмашылықтарын кестеде көрсетеді.

Бағалау критерийі:

• омыртқасыздар мен омыртқалылардың бөліп шығару жүйесі мүшелерінің ерешелігін атайды;

• омыртқасыздар мен омыртқалылардың бөліп шығару жүйесінің механизмін анықтайды;

• омыртқасыздар мен омыртқалылардың бөліп шығару жүйесі өнімдерін ажыратады;

омыртқасыздар мен омыртқалылардың бөліп шығару жүйесіндегі ұқсастықты табады.

Егер сабақта уақыт артылып қалған жағдайда мұғалім тест тапсырманы бекіту мақсатында қолдануы мүмкін

Оқу презентациясы

Қосымша 1

(ресурс)

Қосымша 2

Қосымша 3

(тест)

Рефлексия

35-40

6. Сабақ мақсатына оралу

7. Рефлексия

Оқу

презентациясы

Қосымша ақпараттар

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар:

Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың бөліп шығару жүйесінің құрылысын салыстырады

Оқушылардың көп бөлігі: Жануарлардың бөліп шығару жүйесі мүшелерін атайды

Кейбір оқушылар: бөліп шығару мүшелері эволюциясына қоршаған ортаның әсерін бағалайды

Сабақтың алғашқы кезеңінде суреттер мен терминдерден ЖАДА анықтайды

Сабақтың екінші кезеңінде алған материалды кесте бойынша бекітеді. Сабақ соңында ашық сұрақтар бойынша қорытынды өзара бағалайды

Денсаулық сақтау технологиялары.

Сергіту сәттері мен белсенді іс-әрекет түрлері.

Осы сабақта қолданылатын Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Сабақтың тақырыбы:

Жануарлардың бөліп шығару жүйелері. Жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің құрылысын салыстыру.

Мұғалімнің аты-жөні:

Күні:

СЫНЫП: 7

Қатысқаноқушылар саны:

Қатыспағаноқушылар саны: 0

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

7.1.5.3 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің құрылысын салыстыру

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді.Жануарлардың зәр шығару жүйесінің эволюциясына анықтама бере алады, тақырып мазмұнын түсінеді.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Біржасушалы жануарлардың сұйықтық бөліп шағаруына мысалдар келтіре алады.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды. Бөліп шығару мүшелерінің эволюциясы тұрғысынан жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің сызбасын сызыңда алады. Жалпақ және буылтық құрттардың, ұлулардың, шаянтәрізділердің, балықтар мен сүтқоректілердің бөліп шығару жүйелерінің жетілуін талқылап, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Бағалау критерийі

Жануарлар ағзасы үшін бөліп шығару жүйелерінің маңызына баға бере алады. Бөліп шығару мүшелерінің эволюциялық тұрғыда басқаша даму барысын елестетіп көреді.Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады. Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.

Тілдік құзіреттілік

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пәнаралық байланыс

Музыка, қазақ тілі.

Алдыңғы оқу

§30. Өсімдік бөлінділерінің ерекшеліктері

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі 2 минут

Топтарға бөлу. «Қағаз қиындылары»

Бірнеше құттықтау қағаздарын топ құрамындағы оқушылар саны бойынша беске, алтыға жыртып, оларды араластырып, оқушыларға таратып беру керек. Оқушылар қиықтарды құрастырып бүтін сурет шығарады. Сол арқылы топтарға бөлінеді.

Психологиялық ахуал қалыптастыру: 3 минут

«Өзі туралы кластер» тренинг

Оқушылар танысу үшін өздері туралы кластерлер құрастыруы керек. Олар парақтың ортасындағы шеңберге өз есімдерін жазып, одан таралатын шеңберлерге өздерінің өмірінде маңызы бар бес негізгі рөлін жазады. Мысалы: Жанұяның еркесі, адал дос т.б

1-топ:

Жазушылар

2-топ:Зерттеушілер

3-топ:Суретшілер

«Өзі туралы кластер» тренинг, қағаздар, қалам.

Жаңа білім

10 минут

Білу және түсіну

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

Қарапайымдар немесе біржасушалы жануарлар жиырылғышвакуоль арқылы бөліп шығаруды жүзеге асырады . Бұл – өсімдік вакуоліне ұқсас жасуша цитопламасында болатын мембра-на көпіршіктері. Оларға судың, тұздар мен басқа да зиянды еріген заттардың артық мөлшері түседі.

Жиырылғыш вакуоль зиянды ерітіндіге толған соң, олар «жиыры-лады». Яғни жиналған заттарды жасушадан сыртқа шығарады.

Жиырылғыш вакуоль алғашқы көпжасушалы жануарлар: губка-лар, ішекқуыстылар (медуза, маржандар т.б.) бөліп шығарудың негізгі мүшесі болып табылады.Жалпақ құрттар – бұл жануарларда дербесшығару мүшелері: «жұлдыз тәрізді жасушалар» алғаш пайда болады. Шеті жұлдыз сияқты,құйғыға (воронкаға) ұқсайтын құрылымныңалдында қозғалатын кірпікшелердің шоғыры болады. Кірпікшелер тербеліп, құйғы ішіне

жасушааралық сұйықтықтан зиянды заттарды кіргізеді. Кірпікшелердің қозғалуын микроскоппен қарағанда жалынның қозғалысына ұқсайды.

Мұндай жасушалар бүкіл дене бойымен екі жағында орналасқан. Олардың барлығы сыртқашығару саңылауымен ашылатын екі ұзын бойлық

шығару өзектеріне ашылады .Жұмыр құрттар. Құрттардың бұл типі өкіл­

дерінің денесі жұмыр, себебі ішкі сұйықтыққа толы болады. Аскариданың бөлу мүшесі – денесінің ортасында бір шығару тесігіне ашылатын бөлу түтікшесі. Ол арқылы зиянды заттар сыртқа шығарылады. Сонымен қатар осы типтің көптеген өкілдерінде «мойын бездері» деп аталатын мүшесі бар. Бұл жинақтау бүйректері – зәр шығару мүшелері, оған зиянды заттар жиналады, зиянсыздандырылады, бірақ ағза тіршілігін жойғанша сақталады .

Буылтық құрттар типіне денесі буылтықтан құралған секілді көпжасушалы жануарлар жатады. Оған шұбалшаң, сүлік және теңізде, топырақта тіршілік ететін ағзалар жатады. Буылтық құрттарда алғаш рет бөлу мүшелері – зәр шығару түтікшелері – метанефридиялар пайда болады. Олардыңқұрылысының жалпы жоспары мен жұмыс принципікелесі тип жануарлары үшін бірдей. Олардың жұмысын толығырақ қарастырайық.

Метанефридиялар – ұшы сыртқа ашылатын шығару түтікшесі бар құйғы тәрізді болады. Шұбалшаңның әрбір буылтығында (сегмент) ұшы көрші буылтықта (сегментте) ашылатын осындай 2 құйғы бола-ды. Соңғы сегментте құйғы болмайды, себебі ол ашылатын жер жоқ. Шұбалшаң денесіндегі қуыс сұйықтығы құйғыға түседі, оның пайдалы құрамбөліктері: су, қоректік заттар шығару мүшесімен өткен кезде ағзаға кері итеріледі. Онда қалған зиянды заттар қоршаған ортаға шығарылады. Шығару мүшелері эволюциясындағы келесі қадам – бүйректер. Бүйректі микроскоп арқылы қараса, буылтық құрттардың шығару түтікшелеріне – метанефридияларға ұқсас құрылымдардан тұратыны анықталады.

«Жариялау» әдісі

(Әрбір топ берілген сұрақ бойынша өз позициясын жариялау керек. Бұл үшін топ ішінен спикер берілген уақыт ішінде (5 мину) басқа қатысушылар алдында сөйлеп, топ ұстанымын жеткізеді.)

1-топ: Жазушылар

Біржасушалы жануарлардың сұйықтық бөліп шағаруын жүзеге асыратын жиырылғыш вакуоліне сипаттама беріңдер.

2-топ: Зерттеушілер

Жалпақ құрттардың бөліп шығару мүшелерінің жұлдызша тәрізді жа-сушаларын сипаттаңдар.

3-топ: Суретшілер

Кiрпiкшелi кебiсшенiң құрылысын сызып,айтып беріңдер.

Оқулық,

мәтіндер.

Ортасы

10 минут

Қолдану

«Салыстыру кестесі»

Ортақ тапсырма: Тақтада сызылған кестеге жауаптарын стикерге жазып жабыстырады немесе, маркермен жазады.

1. Жалпақ, жұмыр және буылтық құрттардың бөліп шығару мүшелерінің құрылысы мен қызметіне салыстырмалы сипаттама беріңдер.

2. Ұлу, шаянтәрізділер, балықтар және сүтқоректілердің бөліп шығару мүшелерінің құрылысы мен қызметіне салыстырмалы сипаттама беріңдер.

Талдау

«Ыстық орындық» орындық әдісі

(Бір оқушы алдыңғы жақта, орындықтар оны айнала қоршай орналастырылады.

Жаттығудың сипаттамасы:

Бір оқушы алға шығып өз пікірін айтып және тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Сұрақты анағұрлым мазмұнды қылу үшін, оқушылар белгілі бір пікір бойынша бірлесіп алға шығып сөйлей алады.

1-сұрақ. Бүйрек құрамбөлігі – нефрондардың құрылысы мен қызметінің ерекше­ ліктерін талдаңдар. Олардың эволюциясын буылтық құрттардан бастап сүтқоректілерге дейін талдаңдар.

2-сұрақ. Омыртқалы мен омыртқасыз жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің ұқсастығы мен айырмашылығын талқылаңдар.

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер

«Ыстық орындық» орындық әдісі, сұрақтар, орындық.

Сергіту сәті

2 минут

https://www.youtube.com/watch?v=mvolys8aLaw

миды шынықтыруға арналған логикалық сұрақтар.

Аяқталуы

Сабақты бекіту

10 минут

Синтез «Ойлан – жұптас – бөліс» әдісі

1. Бөліп шығару мүшелерінің эволюциясы тұрғысынан жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің сызбасын сызыңдар.

2. Жалпақ және буылтық құрттардың, ұлулардың, шаянтәрізділердің, балықтар мен сүтқоректілердің бөліп шығару жүйелерінің жетілуінталқылаңдар.

3. Жануарлар ағзасы үшін бөліп шығару жүйелерінің маңызына баға беріңдер.

«Ойлан – жұптас – бөліс» әдісі

Бағалау

5 минут

Кері байланыс

3 минут

Бағалау парақшасы Дұрыс жауапқа 5 балл.

«Рефлексиялық шеңбер»

Оқушылар шеңберге тұрып, төмендегі сұрақтарға жауап береді.

• Сабақ барысында көңіл-күйіңіз қандай болды? Неліктен?

• Бүгін не білдіңіз? Сіз үшін не жаңалық болды?

• Сабаққа қатысуыңызды қалай бағалайсыз?

• Сабақта қандай қиындықтар туындады?

• Сабақ аяқталғанда көңіл-күйіңіз қандай? Неліктен?

Бағалау парақшасы

Рефлексиялық шеңбер

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша

көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларға тапсырманы

күрделендіруді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

үйренгенінтексеруді

қалайжоспарлайсыз?

Пəнаралықбайланыс

Қауіпсіздікжəнееңбекті

қорғауережелері

АКТ-менбайланыс

Құндылықтардағы

Байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайыма?

Бүгін оқушылар

не білді?

Сыныптағыахуал

Қандай болды?

Мен жоспарлаған

Саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген

Уақыт ішінде

үлгердімбе? Мен

өз жоспарыма

қандай түзетулер

енгіздім жəне

неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

Келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

Жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Сабақ жоспары

Мектеп:

Мұғалімнің аты-жөні:

Күні:

Сынып:

Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Өсімдіктердің бөліп шығару өнімдері

Зертханалық жұмыс «Өнген тұқымның мысалында өсімдіктердің бөліп шығару ерекшеліктерін зерттеу»

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Өсімдіктердегі бөліп шығару ерекшеліктерін зерттеу

Сабақ мақсаттары

Өсімдіктердің бөліп шығару өнімдерін талқылау

Фотосинтез үдерісіндегі түзілетін соңғы өнімдерді қарастыру

Өсімдіктердегі бөліп шығару ерекшеліктерін зерттеуді үйрету

Бағалау критерийлері

Өсімдіктердің бөліп шығару өнімдерін біледі

Фотосинтез үдерісіндегі соңғы өнімдерді біледі

Өсімдіктердің тыныс алу мүшелері мен өнімдерін біледі

Тілдік мақсаттар

Өсімдіктердің бөліп шығару өнімдерін анықтайды және ауызша сипаттау кезінде, айтылым дағдыларын дамытады.

Пәндік лексика мен терминология:

Лептесік, жасымықша, тынысалу, фотосинтез, булану, газалмасу, бөліп шығару өнімі, оттегі, көмірқышқыл газ, су.

Диалог құруға/жазылымға қажетті сөздер топтамасы:
Фотосинтез кезінде өсімдік бөледі ....

Өсімдік тыныс алу кезінде бөледі .....

Өсімдік буландыру кезінде бөледі.....

Лептесік ......

Жасымықша ......

Құндылықтарды дарыту

Құрмет: оқушылар сабақ барысында өзіне және өзгелерге кедергі келтірмейді. Мұғалімнің және өзгенің пікірін тыңдап, өз ойын білдіреді.

Өмір бойы оқу: зертханалық жұмыс жасау барысында, зерттеушілік дағдыларын дамытады. Жасаған зерттеушілік жұмысына өзіндік рефлексия жасайды.

Азаматтық: өсімдіктердің бөліп шығару өнімдерінің қоршаған ортаға маңыздылығын түсінеді.

Пәнаралық байланыстар

География пәні бойынша қырықжапырақтар мен мүктердің тіршіліктің девон және карбон кезеңдерінде пайда болуына назар аудару.

АКТ қолдану дағдылары

Ғаламтордан видеокөрініс көрсетіледі

Бастапқы білім

«Жаратылыстану» курсынан ағзалардың тіршілік қасиеттері мен фотосинтез үдерісі жайлы түсініктері бар, фотосинтез үдерісі туралы біледі

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

3 минут

І.Ұйымдастыру кезеңі.

• Сабақтың мақсаты тақтаға ілінеді.

• Терминдермен жұмыс.

• Бағалау критерийлері үлестіріледі.

Презентация

5 минут

3 минут

Сабақтың ортасы

4 минут

3 минут

3 минут

3 минут

3 минут

5 минут

3 минут

3 минут

IІ. Мағынаны тану.

(Т) Оқушыларға фотосинтез үдерісіндегі лептесіктің маңыздылығы туралы бейнематериал көрсету арқылы тақырыпты ашу.

Оқушыларға түсіндіру жұмысын жүргізу:

• Өсімдіктердің бөліп шығару өнімдері: тыныс алу мен фотосинтездің соңғы өнімдері.

• Өсімдіктердің бөліп шығару ұлпасы: сүт жолы, шайыр жолы, безді түктер.

ІII. Зертханалық жұмыс.

(Т) Оқушыларға өсімдіктегі оттегі, көмірқышқыл газы мен судың бөлінуі туралы зертханалық жұмыстың маңызын түсіндіру.

IV. Жеке жұмыс.

Оқушыларға зертханалық жұмыс парағын тарату.

• Зерттеу сұрағы:

1.Өсімдіктер үшін суды, оттегіні, көмірқышқыл газын бөліп шығарудың маңызы қандай?

2. Бөліп шығаруда өсімдіктердің қандай мүшесі негізгі қызметті атқарады?

• Оқушылар зертханалық жұмыстың болжамын жазады.

Өнген бидай тұқымдары бар шыны ыдыстың түтікшесі енген

сынауықтағы сұйықтық лайланады деп болжам жасауы мүмкін.

• Зерттеу жұмысының айнымалылары:

• Тәуелсіз

• Тәуелді

• Бақыланатын

• Құрал-жабдықтар:

• көлемі 300-400 мл 2 шыны ыдыстар;

• шыны ыдысты жабуға арналған резеңке тығынды;

• сынауық (тығынды);

• «П» тәрізді иілген шыны трубкалар, химиялық стакан, барий гидроксиді, бидайдың өнген тұқымдары.

• Қауіпсіздік шаралары:

• Қауіп неден төнеді

• Қандай қауіп бар

• Сақтану шарасы

• Жұмыс барысы:

• Шыны ыдысқа 50-60 г өнген бидай тұқымдарын салып, оны шыны түтікше және құйғы қойылған тығыз тығынмен жауып, 1-1,5 сағатқа қойып қояды.

• 1-1,5 сағаттан кейін шыны түтікшелердің бос ұшын барий гидроксидінің ерітіндісі бар сынауыққа түсіріп, құйғы арқылы су құйып, салыстырады.

• Өнген бидай тұқымдары бар шыны ыдыстың түтікшесі енген сынауықтағы сұйықтықты бақылау.

• Зерттеу нәтижелері :

• Бақылаудағы зат

• Бақылауға дейін

• Бақылаудан кейін

V. Бекіту.

• Қорытынды

• Талдау

https://www.twig-

bilim.kz/film/photosynthesis-6384/

Қосымша 1

Сабақтың соңы

2 минут

VІI. Рефлексия:

• бүгінгі сабақта не білдіңдер?

• бүгінгі сабақ несімен ұнады?

• бүгінгі сабақтан соң өздеріңе қандай қорытынды шығардыңдар?

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз ? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Қабілеті төменірек оқушыларға жұмыс барысында қолдау көрсетіледі. Сұрақтар деңгейленіп қойылады.

Зерттеу сұрақтары арқылы.

Бекіту тапсырмасы.

Биология кабинетіндегі қауіпсіздік ережелері. Сергіту сәттері мен партада дұрыс отыру ережелері, 3-4 және 7-8 сабақтарда көзге жаттығу жасау.

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттың кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды баға

Ең табысты екі сәті қандай еді (білім беру мен оқуды қараңыз)?

1:

2:

Сабақтың қандай екі сәтін жақсарттым (білім беру мен оқуды қараңыз)?

1:

2:

Мен сабақта сынып және жекелеген адамдар туралы нені білдім, мен келесі сабақта нені әңгімелеймін

7.1.6

Күні:

Сынып: 7

Мектеп:

Мұғалім:

Қатысқандары:

қатыспағандары:

Сабақ тақырыбы:

Өсімдіктердің қозғалысы. Қозғалыстың өсімдіктер тіршілігіндегі маңызы. 

Оқу мақсаты

• өсімдіктердің қозғалу себептерін білу

• өсімдіктердің тіршілігіндегі қозғалыстың маңызын сипаттау (тропизм, таксис)

Сабақ мақсаты

Оқушылар:

• «қозғалыс» ұғымын біледі

• өсімдіктер қозғалатынын түсінеді

• видеоақпаратпен жұмыс істей алады

• қозғалыс үдерісіне ауызша түсінік бере алады

• берілген ақпаратты анализдеп, қорытынды шығара алады

• өсімдіктердің тіршілігіндегі қозғалыстың маңызын түсіндіреді

Бағалау критерийі

Оқушылар:

• өсімдіктің қозғалау себептеріне кем дегенде 3 мысал келтіреді

• өсімдіктердің тіршілігіндегі қозғалыстың маңызын түсіндіреді

Тілдік мақсат

Оқушылар орындай алады:

Өсімдіктің қозғалу себептерін ауызша түсіндіре алады

Оқушылар орындай алады:

• Жарыққа қарай.............болады

Құндылықтар

Жұптық жұмыс, топ ішіндегі жұмыс уақытында оқушылардың бір бірімен және мұғаліммен диалог құру арқылы келесі бір адамның айтылған ойын сыйлауға үйретеді сонымен қатар жұмыс барысында сыни тұрғысынан ойлау қабілеті дамиды. Өсімдіктің қозғалау себептерін анықтау кезінде көрсетілім арқылы және пәнаралық байланыс (физика, химия) арқылы академиялық сауаттылық дамиды.

Пәнаралық байланыс

Физика (жарық, қозғалы, тартылыс), химия (өсімдік реакцияларын ауксиннің таралуы мысалы)

АКТ

Ғаламтор желісімен жұмыс істеу

Бастапқы білім

Тірі ағзалардың қозғалу қасиеті туралы біледі

Сабақ барысы

мерзімі

Іс-әрекет

5 мин

1 2 3 4 5 сандарын санау арқылы сабақтың басталғанын (белгісін) көрсету

Сыныппен амандасу

Оқушылардың дайындығына көңіл бөлу.

(Ж) Бастапқы білімдерін саралау. Сыныппен қозғалыс үрдісін талқылау. Бұл үшін жан-жағына сұрақтар жабыстырылған кубты қолдануға болады:

Не, қалай, не үшін, неге, кімде, неліктен?

Өсімдіктер қозғала ма? – Иә қозғалады, бірақ жанаурлар сияқты бір жерден екінші жерге орын аустырмайды, тек кейбір мүшелері қозғалады

Өсімдіктер неге қозғалады? – Бір заттан тітіркенгеннен немесе керісінше жақындағысы келетін болса.

Өсімдіктер не үшін қозғалады? – Қажеттіліктеріне байланысты қозғалуы мүмкін. мысалы, күн сәулесіне ұмтылу...

Өсімдіктер қалай қоғалады? – Өсімдіктер бұрылуы мүмкін, бірақ орын ауыстырмайды

Өсімдіктер ақпарат көзі болып табыла ма? – иә, әрине. Өсімдіктердің өсуіне байланысты белгілі бір жерге күн сәулесінің мол түскенін немесе аз түскенін айта аламыз.

Кейбір өсімідктер еркін қозғалады, мысалы қанадай? – Мысалы балдырлар. Мекен ортасына байланысты (сулы орта) ағынмен бірге қозғалады.

(С) Кестені толтыру арқылы тақырып пен оқу мақсатын анықтап аламыз

Балалар тақтаға шығып, кестені толтырады (1-2 сөйлеммен)

Кері байланыс : мұғалім - оқушы

Ресурс

25 мин

Топтық жұмыс (Т)

Егер өсімдіктер қозғалатын болса, қандай факторлардың әсерінен қозғалады?

Бұл сұрақтарға жауап беру үшін зерттеу жұмысын жүргізейік.

Тапсырма – 1

http://bilimland.kz/kk/content/lesson/12631-osimdikting_qozhalysy_tropizmder - тропизмдер

веб сайтымен зерттеу жұмысы

Тапсырма – 2 https://www.youtube.com/watch?v=gindEc0OnJk – хемотаксис

https://www.youtube.com/watch?v=aCgbQpo2nEY – фототаксис

Бұл жасаған әрекеттен оқушылар өсімдіктердің өскіндері мен тамырларының жарыққа, ылғалға қалай жауап беретіндігін сипаттай алады.

Жұмыс парағы

5 мин

10 мин

ҚБ

Үй тапсырмасы

Рефлексия

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар:

«қозғалыс» ұғымын біледі

өсімдіктер қозғалатынын түсінеді

Көпшілік оқушылар: видеоақпаратпен жұмыс істей алады

қозғалыс үдерісіне ауызша түсінік бере алады

Кейбір оқушылар: берілген ақпаратты анализдеп, қорытынды шығара алады

өсімдіктердің тіршілігіндегі қозғалыстың маңызын түсіндіреді

Бағалау жоспарланған бағалау критерийлері және қалыптастыру бағалау жұмысы арқылы жүргізіледі. Жұптық немесе топтық жұмыс жасаған кезде өзара бағалауды қосымша қарастыруға болады.Сабақ соңында өз-өзін бағалауы тиімді болады.

Интеракиивті тақтаны қажет уақытында қосып отыру.

Дереккөздермен жұмысты дағдалану

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың бағалау/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

7.3Е

Қозғалыс

Өсімдіктердің қозғалу себептерін сиаттау және түсіндіру

•Жарықтың өзгеруіне өсімдіктердің бейімделуі.

Мектеп:

Күні

Мұғалімнің аты-жөні:

Сыныбы:

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың оқыту мақсаты:

• Өсімдіктердің қозғалу себептерін сиаттау және түсіндіру

Сабақтың мақсаты:

• Өсімдіктердің қозғалу себептерін сиаттау және түсіндіру Жарықкезеңдік(Фотопериодизм) ағзаның күн ұзақтығына бейімделуін сипаттау

Бағалау критерийі:

• Жарықтың өзгеруіне өсімдіктердің бейімделуін сипаттай алады

• Жарықкезеңдік (Фотопериодизм) ағзаның күн ұзақтығына бейімделуін сипаттай алады

Тілдік мақсаты

Оқушылар орындай алады: Оқушыларға бірнеше өсімдіктердің суретімен қоса атаулары беріледі. Ғаламтор көмегімен ұсынылған ағзалардың қозғалыс мүшелерін сипаттайды және салыстырмалы кесте толтырады.

Сабақта қолданылатын терминдер:

Жарықкезеңдік(Фотопериодизм),Өсімдіктер,жылу сүйетін,көлеңке сүйетін өсімдіктер

Диалог құруға / жазылымға қажетті сөздер топтамасы

Жарықкезеңдік(Фотопериодизм)............................................

Өсімдіктер..................................................................................

Жылу сүйетін.............................................................................

Көлеңке сүйетін өсімдіктер......................................................

Өсімдік– Растения – Plants

Жарықкезеңдік - Фотопериодизм-Photoperiodism

Температура –Температура-Temperature

Құндылықтарды дарыту

• Өзіңе және қоршаған ортаға деген сыйластық: Ынтымақтастық:

• Жауапты азаматтық ұстаным:

• Академиялық адалдық:

• Өмір бойы білім алу:

• Ашықтық:

АКТ қолдану дағдылары

Ғаламтор ресурстарымен, видео көріністермен жұмыс жасайды

Пәнаралық байланыс

География пәніндегі әр түрлі климаттық белдеулерде өсімдіктердің өсуі, және физика пәніндегі температура мен жылудың әсері тақырыптарымен байланысы жасалады

Алдыңғы білім

Оқушылар:

• Қозғалыс тірі ағзаларға тән қасиеті екендігін біледі

(6 сынып)

• Жануарлардың гидростатикалық қаңқасын, сыртқы қаңқасын және ішкі қаңқасын біледі

(6 сынып)

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Сабақта орындалуы тиіс іс - әрекеттер

Оқыту ресурстары

Басы

1-5минут

5-15 минут

15-18 минут

18-25 минут

25-35минут

Сабақтың тақырыбы мен оқыту мақсатымен таныстыру.

1.Сұрақ-жауаптар беру арқылы үй тапсырмасын алған білімдерін тексеру.

2. Тақтаға әртүрлі өсімдіктердің суреттерін көрсету арқылы тақырыпты ашу және оларға қандай факторлар әсер ететін факторлар бар екенін сұрау.

3. Оқушыларға бейне ролик көрсету және бейне роликтен түсінгендерін білу үшін үш сұрақ?

1.Қандай өсімдіктер бар екенін сұрау?

2.Жарықтың әсерін?

3.Жарық болмаса не болар еді ?

4.Сонан соң оқушылардан өсімдіктердің бірнеше суреттерін беріп, жанына қоса әр оқушыға жеке тапсырма қағазын беремін, екі өсімдіктің айырмашылықтары мен ұқсастықтарын айтып жарықтың қаншалықты әсер ететініне жауаптар жазады

5. Бұл мына терминдерді талқылауға әкелуі тиіс: Жарық сүйгіш.көлеңке сүйгіш, өсімдіктердің бейімделуі, Жарықкезеңдік (фотопериодизм),жапырақтардың түсуі неге байланысты екенін біледі

6.Бұдан әрі оқушылар

Өсімдіктерді өсіру туралы қажетті ақпаратты www.s-cool.co.uk, сайтынан «Өсімдіктерді өсіру» кілт сөзінің көмегімен алуға болады.

Тірі ағзалар қозғалысының таныстырылымы: https://infourok.ru/dvizhenie_rasteniy_i_zhivotnyh__6_klass-407336.htm

тропизмдер жағымды және жағымсыз (фильмнің үзіндісі):

https://twig-bilim.kz/film/tropisms-and-hormones-6386/

өсімдіктерді өсіру бойынша қажетті ақпарат: www.s-cool.co.uk

кілт сөз – өсімдіктерді өсіру (plant growth).

http://bilimland.kz/kk/#lesson=12631

35-40минут

Рефлексия

1.Қандай жаңа түсініктермен таныстыңдар?

2.Бүгінгі алған білімді қайда қолдана аласыңдар деп ойлайсыңдар ?

3.Сабақтың мақсатына жеттің бе ?

4.Бүгін біз қандай нәтижеге жеттік?

5.Сабақ қызықты өтті ме несімен?

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және қауіпсіздік ережелері

АКТ Құндылықтармен байланыс

(тәрбиелік элемент)

Барлық оқушылар:

Өсімдіктердің бейімделуін және Жарықкезеңдік(фотопериодизм)нің не екенін біледі

Оқушылардың көпшілігі:

Жарықкезеңдік үдерісін сипаттайды

Кейбір оқушылар: Ғаламтор көмегімен ұсынылған өсімдіктердің жарықкезеңдік үдерісін талдайды

1.Бағалау парағы және тапсырманы орындау деңгейі бойынша.

2.Берілген критерийлер бойынша өзін-өзі бағалау және бір-бірін бағалау

АКТ.

Рефлексия Сабақ

мақсаттары/оқыту мақсаттары жүзеге асырымды болды ма? Бүгін оқушылар нені үйренді? Оқыту ортасы қандай болды? Менің бөліп оқытқаным өз мәнінде жүзеге асты ма? Мен өз уақытымды ұтымды пайдалана алдым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Төменде берілген бос орынды өз сабағыңызға рефлексия жүргізу үшін пайдаланыңыз. Сабағыңызға қатысты сол жақта келтірілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Қысқаша бағалау

Қандай екі кезең ең табысты (сабақ беру мен оқытуды қарастырыңыз)?

1:

2:

Қандай екі кезең Сабақты жақсартты (сабақ беру мен оқытуды қарастырыңыз)?

1:

2:

Мен сабақтан топ пен жекелеген адамдар туралы не білдім, келесі сабақта не айтамын?

Сабақтың тақырыбы:

Фотопериодизм күннің жарық түсу ұзақтығына ағзалардың бейімделуі.

Мұғалімнің аты-жөні:

Күні:

СЫНЫП: 7

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны: 0

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

7.1.6.3 - өсімдіктердегі фотопериодизм ролін сипаттау

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Бағалау критерийі

Тақырыптың маңызын түсіндіреді.Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады. Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.

Тілдік құзіреттілік

Фотопериодизм күннің жарық түсу ұзақтығына ағзалардың бейімделуі.

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пәнаралық байланыс

Музыка, қазақ тілі.

Алдыңғы оқу

Өсімдіктердің өсуі мен дамуына жарықтың әсері. Жарықтың түсу деңгейіне қарай өсімдіктердің бейімделуі.

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі 2 минут

Топтарға бөлу.

Тірек сөздер бойынша топқа бөліну.

Оқушыларға сөздер қиындыларын беремін. Әріп қиындыларда сөздер болу керек.

Оқушылар сол сөздер бойынша топтарға бөлінеді.

Психологиялық ахуал қалыптастыру: 3 минут

«Сурете байланысты тілек» тренинг

Оқушыларды шеңберге шақыру,амандасу. Стикерлерге салынған әртүрлі суреттерді ұсыну. Суретті не үшін таңдағанын білу. Оқушылар таңдаған суретке байланысты тілектер айтады.

1-топ

2-топ

3-топ

Суреттер

Жаңа білім

10 минут

Білу және түсіну

Өсімдіктердің өзгеретін жарық жағдайына бейімделуі. Бүршік жару, гүлдеу, жемісінің пісуі, жапырақтың түсуі сияқты үдерістердің барлығы – өсімдіктер тіршілігінің барлық маусымдық өзгерістері фото- периодизм заңына сәйкес жүреді.

Заңдылықтарды зерттеудің практикалық маңызы зор. Мысалы, шалқан өсіру. Бұл дақыл бақшада өседі, толыққанды тамыржеміс қалыптасып үлгерместен өсімдік гүлдеп, тұқым түзе бастайды. Тамыржемістің барлық қоректік заты сонда кетеді. Шалқан өсімдігін жылыжайда өсірген кезде жылдың кез келген уақытында ерте көктемдегі сияқты жарық түсіреді. Өсімдік толыққанды тамыржеміс түзеді де, көпке дейін гүлдемей тұрады. Ашық алаңда да осындай жетістікке жетуге болады. Ол үшін өскіндерді белгілі бір уақыт күңгірт пленка- мен жауып қояды. Өсімдіктерді осылай «алдау» әртүрлі дақылдардан қажет өнім алуға мүмкіндік береді. Уақытты өзгерту және жарық түсу ұзақтығын өзгерту арқылы қыс ортасында да өсімдікті өсіруге болады.

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

«Стикердегі диалог» әдісі

(Топ мүшелері сұрақтардың жауабын стикерлерге жазып, қабырғадағы сұрақтар жазылған қағаздарға іледі. кейін пікірлерін қорғайды.)

Қарапайым тәжірибе жасаңдар. Бірдей екі бөлме өсімдігін алыңдар. Олардың біреуін қараңғы, екіншісін жарық жерге қойыңдар. Бірнеше күннен кейін не байқадыңдар? Байқағандарыңды дәптерге жазып, қорытынды жасаңдар.

Оқулық.

Кеспе мәтіндер.

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер.

Ортасы

10 минут

Қолдану

«Фотопериодизм құбылысы міндетті, қажет және ортақ сипатқа ие» деген пікірді түсіндіріңдер. Оны мысалдармен дәлелдеңдер.

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

Ортақ тапсырма: «Пкірлер» парағы әдісі

1-топ:

Жауабын жазады.

2-топ:

Тексеріп, қосымша мәліметтер қосады.

3-топ:

Ұсыныс жазады.

Талдау

«Броундық қозғалыс» Оқушылар сыныпты шарлап, талқыланатын мәселе бойынша ақпарат жинап, басқалармен пікірлеседі. Бұл тәсілді қолданғанда оқушыларға партаға отыруға болмайтынын ескерту керек.

«Пкірлер» парағы әдісі, сұрақтар жазылған парақшалар,қалам.

Оқулықтағы мәтінді оқып алады.

Сергіту сәті

2 минут

https://www.youtube.com/watch?v=i8FFtlTwJRs

Миды шынықтыру тапсырмасын орындайды.

Аяқталуы

Сабақты бекіту

10 минут

Синтез

«Карточкадағы терминдер» әдісі

Орталық цилиндр құрылысы,тамырдың өткізгіш қызметі,Перицикл мен камбийдің орналасуы,жасуша құрылысының ерекшелігі,тамыр сіңіретін судың қозғалысы. деген сөздер топтарға таратылады.

Тапсырма: Сыныпты аралап жүріп, осы термиді өзге топтардағы оқушыларға түсіндіріп береді.

Фотопериодизм ғаламшарымыздағы ағзалар тіршілігінде қалай қолданылуы мүмкін?

Карточкада жазылған терминдер

Бағалау

5 минут

Кері байланыс

3 минут

Бағалау парақшасы Дұрыс жауапқа 5 балл.

Рефлексия парағы

Бағалау парақшасы

Қағаз қиындылары.

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша

Көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларға тапсырманы

күрделендіруді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

Үйренгенін тексеруді

Қалай жоспарлайсыз?

Пəнаралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

Қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы

Байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайыма?

Бүгін оқушылар

не білді?

Сыныптағыахуал

Қандай болды?

Мен жоспарлаған

Саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген

Уақыт ішінде

үлгердімбе? Мен

өз жоспарыма

қандай түзетулер

енгіздім жəне

неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.

Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкес

Келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

Жетілдіруге көмектесетін не білдім?

Сабақтың тақырыбы:

Жануарлардың қозғалыс мүшелері. Тірі ағзалардағы қозғалыстың рөлі. Жануарлардың қозғалутәсілдеріне мысалдар. Жануарлардың мекен ортасы мен қозғалыс тәсілдері арасындағы байланыстарды анықтау.

Мұғалімнің аты-жөні:

Күні:

СЫНЫП: 7

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспаған оқушылар саны: 0

Сабақ негізделген оқу мақсаттары

7.1.6.4 – омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың қозғалыс мүшелерін салыстыру

Сабақ нәтижесі:

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.

Бағалау критерийі

Тақырыптың маңызын түсіндіреді.Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады. Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.

Тілдік құзіреттілік

Біржасушалылардың қозғалу мүшелері.

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пәнаралық байланыс

Музыка, қазақ тілі.

Алдыңғы оқу

Фотопериодизм күннің жарық түсу ұзақтығына ағзалардың бейімделуі.

Сабақтың жоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалау түрлері

Басталуы

5 минут

Ұйымдастыру кезеңі 2 минут

Топтарға бөлу.

Тірек сөздер бойынша топқа бөліну.

Оқушыларға буын қиындыларын беремін. Буын қиындыларын құрастырғанда тақырыпқа сай сөздер шығуы керек.

Психологиялық ахуал қалыптастыру: 3 минут

«Сәлемдесу» жаттығуы
Мақсаты: қатысушылармен сәлемдесу, топқа энергия беру;
Жаттығу барысы:
Қатысушыларға шеңбер құрып тұруға және 4 топқа бөліну ұсынылады: «европалықтар», «жапондықтар» , «африкандықтар» және «италиандықтар». Кеійін әрбір қатысушы шеңбер бойымен жүріп, «өз амандасу тәсілімен» барлығымен сәлемдеседі: «европалықтар» қолдарын қысады, «жапондықтар» бастарын иеді, «африкандықтар» мұрындарымен, «италиандықтар» құшақтасады.

1-топ

2-топ

3-топ

Әрбір қатысушы әр түрлі рольдерді болуы үшін, жаттығуды қайталауға болады.

Жаңа білім

10 минут

Білу және түсіну

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

Біржасушалылардың қозғалу мүшелері. Біржасушалы жануарлар ағзалары суқоймаларда, ылғал жерлерде немесе басқа тірі ағзалар ішінде тіршілік етеді. Олардың басым бөлігінің қозғалу мүшесіне талшықтар (жгутики) жатады. Қоршаған сұйықтықта бұрама (винт) сияқты бұралған талшықтар дененің – жануардың жалғыз жасушасын алға қозғалтады. Қозғалғыш бактериялардың қозғалу мүшесі – немесе көптеген талшықтар. Эукариоттарда көбінесе бір не екі, кейде одан көп, мысалы, 8 талшық болады (88-сурет).

Қарапайымдардың тағы бір қозғалу мүшесіне кірпікшелер жатады. Олар құрылысы талшықтарға өте ұқсас, бірақ едәуір қысқа әрі көп болады.

Біржасушалылардың үшінші әрі соңғы қозғалу тәсіліне жалған аяқтары жатады. Бұл уақытша өскіндері – дененің кез келген бөлігінде түзілетін жасуша цитоплазмасының томпаюы.

Көпжасушалы омыртқасыздардың қозғалу мүшелері алуан түрлі. Олар жануар типіне байланысты. Құрттарда алғаш рет дербес бұлшық ет жасушалары пайда болады. Олар жабынмен (терімен) бірігіп кететін бұлшық еттерден қабат түзеді. Мұндай жүйені тері-бұлшық ет қапшығы дейді. Ұлуларда бұлшық ет жүйесі, әсіресе басаяқтыларда (сегізаяқ) едәуір дамыған. Буынаяқтыларда алғаш рет бұлшық еттердің жеке шоғыры пайда болады. Дененің бір сегменті қозғалу үшін бұлшық еттің белгілі бір шоғыры жиырылады, ал қалғандары демалып, энергияны үнемдейді. Омыртқалылардың қозғалу мүшелері. Жалпы барлық омырт- қалылардың тірек-қимыл жүйесі ұқсас. Бұл ішкі қаңқа – сүйектер мен оларға бекитін бұлшық еттер. Бұлшық ет жиырылып, сүйекті өзіне тартады. Дененің белгілі бір бөлігі осылай жылжиды.

Омыртқалыларда қозғалу мүше- лері тіршілік ортасына тәуелді. Балықтарда қозғалу мүшесі – жүзбеқанаттары. Құрлықта тіршілік ететіндердің қозғалу мүшесі – екі немесе төрт аяғы, ал жылан денесін ирелеңдетіп жылжуға бейімделген. Ауада қалықтауға мүмкіндік беретін мүше – қанат құстарға тән. Су тіршілік ортасын

мекендеушілердің есу үшін жүзбеқанаттары болады. Оған балықтар, теңіз тасбақалары, сүтқоректілер – киттер, теңіз түлендері, мысықтары, тіпті пингвин құстары да жатады. Олардың қанаттары пішіні жағынан жүзбеқанаттарға ұқсайды.

Суда жылжудың тағы бір маңызды әдісі – реактивті қозғалу. Егер ағза өзіне суды жинап алып, содан кейін оны үлкен күшпен (қысыммен шапшып ағу) шығарса, дене қарама-қарсы бағытта қозғалатын болады. Медузалар, сегізаяқтар, каракатицалар осылай жылжиды.

Топырақта қозғалған кезде жануарлар аяғын (жәндіктер, көртышқан т.б.) немесе денесін (шұбалшаң) пайдаланады.

«Еркін микрафон» әдісі (Микрафонды бір-біріне беру арқылы әрқайсысы жауаптарын айтады.)

1. Сендерге таныс жануарлар қалай қозғалатынын еске түсіріңдер. Олар қандай қозғалу мүшелерін пайдаланады?

2. Суретте көрсетілген жануарлардың қозғалу ерекшеліктерін сипаттаңдар.

Оқулық.

Кеспе мәтіндер.

Микрафон

Ортасы

10 минут

Қолдану

ТВ шоу

(Теледидарға арналған бағдарлама дайындайды. Әр топ бірлесе отырып сұраққа айғақтар мен дәлелдер табады. Жиналған мәліметтерді білетін бір оқушы ортаға шығып, журналист сұрақтарына жауап береді.)

1. Қозғалу әдістері бойынша жануарларды (кәдімгі амеба, жасыл эвглена, инфузория туфелька, шұбалшаң, шырыш, мөңке балық, бүркіт) топтастырыңдар.

2. Жануарларға тән сендерге белгілі қозғалу мүшелерін атаңдар. Олар- дың қандай жануарларға тән екенін, қандай ортада қолданатынын көрсетіңдер.

Талдау

Ортақ тапсырма: «Стоп-кадр» әдісі

1. Жануарлар мен өсімдіктердің қозғалу айырмашылығын талдаңдар. Ол неге байланысты?

2. Тіршілік ортасы, дене пішіні және қозғалуға бейімділік арасындағы байланысты түсіндіріңдер.

Дәлелдер мен айғақтар жинайды. Ортаға шығып айтып береді.

Оқулықтағы мәтінді оқып алады.Суреттер.

Сергіту сәті

2 минут

https://www.youtube.com/watch?v=ArT_O6eZxm8

Миды шынықтыру тапсырмасын орындайды.

Аяқталуы

Сабақты бекіту

10 минут

Синтез Топтық тапсырма

1. Жануарлардың қозғалу мүшелерін талдаңдар. Қозғалу мүшелерінің тіршілік ортасына (жүзу, ұшу) бейімделгенін дәлелдеңдер.

2. Жануарлардың кластарына сәйкес қозғалу мүшелерін анықтаңдар. Оларды эволюциялық ретпен орналастырыңдар.

Сызылған дайын кластерлер

Бағалау

5 минут

Кері байланыс

3 минут

Бағалау парақшасы Дұрыс жауапқа 5 балл.

Рефлексия

«Бір ауыз сөз»

Оқушылар стикерге сабақ туралы бір ауыз сөз жазып, оны тақтаға жапсырады.Өз ойларын түсіндіріп береді. Стикерлерге сабақты бағалайтын келесі сөздерді жазуға болады. (Ұнады,қажет,пайдалы, білдім, үйрендім,қызықты, ұмтылдым,есте сақтадым)

Бағалау парақшасы

Түрлі –түсті стикерлер

Қосымшаақпарат

Саралау – Сізқосымша

Көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларға тапсырманы

күрделендіруді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

Үйренгенін тексеруді

Қалай жоспарлайсыз?

Пəн аралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

Қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы

Байланыс

Рефлексия

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайыма?

Бүгін оқушылар

не білді?

Сыныптағыахуал

Қандай болды?

Мен жоспарлаған

Саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген

Уақыт ішінде

үлгердімбе? Мен

өз жоспарыма

қандай түзетулер

енгіздім жəне

неліктен?