ҚР ҚК ЖАЛПЫ ӘСКЕРИ ЖАРҒЫЛАРЫНА ЕНГІЗІЛГЕН НЕГІЗГІ ӨЗГЕРІСТЕРІ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

№103 жалпы орта мектебі

ТАҚЫРЫБЫ: ҚР ҚК ЖАЛПЫ ӘСКЕРИ ЖАРҒЫЛАРЫНА

ЕНГІЗІЛГЕН НЕГІЗГІ ӨЗГЕРІСТЕРІ

ДАЙЫНДАҒАН:

АӘД пәнін оқытушы – ұйымдастырушысы: сержант Б.К. Нускабаев

26.10.2018 жыл

Шымкент 2018 жыл

ҚР ҚК ЖАЛПЫ ӘСКЕРИ ЖАРҒЫЛАРЫНА

ЕНГІЗІЛГЕН НЕГІЗГІ ӨЗГЕРІСТЕРІ

2 АҚПАН 2016 ЖЫЛЫ

ҚР Қарулы Күштеріне, басқа әскерлері мен әскери құрылымдарындағы

енгізілген негізгі өзгерістер

1. Ішкі қызметтің жарғысы

Медициналық немесе заңгер мамандығы бар офицерлер үшін әскери атақтарының алдына тиісінше «медицина қызметінің», «әділет» деген сөздер қосылады. Авиацияның жоғары офицерлер құрамы үшін (инженерлік – авиациялық даярлығы бар ұщқыштар – инженерлік) әскери атақтарының алдына тиісінше «авиация» деген сөз қосылады.

Запаста тұратын азаматтардың әскери атақтарының алдына тиісінше «запастағы» деген сөз, ал отставкадағыларға – «отставкадағы» деген сөз қосылады.

Мысалы: медицина қызметінің лейтенанты, медицина қызметінің генерал-майоры, әділет генерал-полковнигі, авиация генерал-майоры, запастағы капитан, отставкадағы полковник.

174 тармағы. Бастықтың немесе үлкеннің «Армысыздар, сарбаздар (жауынгерлер)!», «Армысыздар, офицер мырзалар мырзалар!» деген сәлемдесуіне сапта немесе саптан тыс тұрған барлық әскери қызметшілер «Саулығыңызды тілейміз (тілеймін)» деп жауап береді; егер бастық немесе улкені «Сау болыңдар, жауынгерлер (мырзалар)» деп қоштасса, онда әскери қызметшілер: «Сау болыңыз» деп жауап береді. Жауаптың соңына «мырза» (ханым)» сөзі және әскер тегі немесе қызметі көрсетілмей, әскери атағы қосылады.

Мысалы: « Саулығыңызды тілейміз (тілеймін) кіші сержант мырза», «Сау болыңыз, бас старшина мырза», «Сау болыңыз, лейтенант мырза».

2. Гарнизондық және қарауылдық қызметтер жарғысы

Ішкі қарауылдар кестесіне үлкен бастық бекіткенде, әскери бөлім командирі қол қояды.

7-бағанда қарауылдардың бастығы болып тағайындалатынын әскери қызметшінің санаты көрсетіледі, мысалы: 1оф., 1с-нт.

Көлік құралының жүргізушісін, жауынгерлік машиналар экипаждарын шығарушылар тағайындалған жағдайда қосымша бағандар қосылады. Қарауылдар кестесі жыл сайын 1 желтоқсанда, сондай-ақ қарауыл құрамына өзгеріс енгізген кезде бекітіледі

Гарнизондардың құрамынан Қорғаныс министрлігінің әскери бөлімдері Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің объектілері. Бұдан басқа, гарнизондардың басшыларынан гарнизон әкімшілігін тағайындау және қалыптастыру мүмкіндігіне ие болды, алдағы уақытта әкімшілік құрамын Бас штабтың бастығы бұйрығымен тағайындаған кезде.

Гарнизон командирлерінің әскери бөлімдер мен гарнизон мекемелеріне қарсы саботаждық қауіпсіздік мәселелері бойынша өкілеттіктері мен жауапкершілігі кеңейтілді. Гарнизон басшысы әскери бөлімдер мен гарнизон мекемелерін қорғау және қорғаныс жоспарын әзірлеуді тапсырды.

Уақытша ұсталған адамдарды мас күйінде ұстау жағдайында - үш сағаттан аспайтын мерзімге, сондай-ақ қоғамдық тәртіпті бұзғаны үшін - үш сағаттан аспайтын мерзімге әскери қызметшілерді құру және жүргізу нормасы енгізілді.

Құрал-жабдықтарға қойылатын талаптарды және әскери бөлімдердің күзет бөлімдерін күзету, қасаптары, бетон қоршаулары және т.б.

4. Тәртіптік жарғы

3-қосымша. Әскери бөлімнің (корабльдің) құрмет кітабы

Құрмет кітабы барлық полктарда ( 1-дәрежелі корабльдерде), жеке әскери бөлімде (2-дәрежелі корабльде), сондай-ақ 3-дәрежелі корабльдерде және 4-дәрежелі корабльдер дивизиондарының штабтарында жүргізіледі.

Құрмет кітабына әскери қызметшілердің әскери атақтары, тегі, аты мен әкесінің аты осы жарғының талаптарына сәйкес көтермелеу тәртібінде енгізіледі.

Құрмет кітабына әскери қызметшінің фотосуреті орналастырылады және оның жетістіктерінің немесе ерлігінің қысқаша мазмұны жазылады.

Құрмет кітабын сақтау орнын ол оның мәніне сәйкес келетіндей және барлық жеке құрамының онымен танысу мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей етіп әскери бөлімнің (корабльдің) командирі айқындайды.

Әскери қызметшілерді тәртіптік жауапкершілікке тарту рәсімі жеңілдетілді, ресми тергеуді тағайындау туралы бұйрық шығарудың қажеті жоқ. Тәртіптік санкциялар тергеушіліктің жазбаша түсініктемесін өтеу үшін ішкі тергеу жүргізбей, тағайындалуы мүмкін.

Ресми тергеуді жүргізу кезінде міндетті болып табылады:

- қолданыстағы заңдарға сәйкес әскери қызметтен жұмыстан босату себептері, әскери атақ дәрежесін төмендету немесе бір реттен төмендету әскери қызметшілерге қатігездік жасаған жағдайда;

- егер қызметтік тергеп-тексеру жүргізбей, кінәсін анықтау мүмкін болмаса, әскери қызметкердің кінәсін анықтау;

- келтірілген материалдық зиян мөлшерін анықтау.

Тәртіптік комиссия қарама-қайшы болып жойылды

Ішкі қызметтің Жарғысының 35-тармағында көзделген командалық бірліктің принципі, ол жиі әскери қызметкердің жауапкершіліктен шығуына себеп болды. Бұл жағдайда әскери қызметкер түсініктеме беруден бас тартқан жағдайда тәртіптік жаза қолдануға кедергі келтіре алмайтын тиісті акт жасалады.

Сонымен қатар, егер бұрын ресми тергеуді жүргізген адам ресми аттестация жүргізілетін адамның лауазымынан төмен емес және жаңа нұсқасында тергеуді бірінші басшының (бөлімше командирі) «Жоқ уақытқа дейін тәртіптік жаза қолдану мерзімін тоқтатуға мүмкіндік беретін норма енгізілді уақытша еңбекке жарамсыздыққа, демалысқа, іссапарға байланысты қызметтегі әскери қызметші.

3. Саптық жарғы

Қозғалыс. Қозғалыс адыммен немесе жүгірумен жасалады. Адыммен қозғалыс жасау минутына 95-105 адым қарқынымен жүзеге асырылады. Адымның ұзындығы -60-70 см.

Сапта жүгіре қозғалыс жасау минутына 165-180 адым қарқынымен жүзеге асырылады. Адымның ұзындығы – 85-90 см. Адым саптық және жорықтық болады. Саптық адым бөлімшелер салтанатты шерумен өткен, олар қозғалыста әскери сәлемдесуді орындаған, командир (бастық) бөлімшеге назар аударған, әскери қызметші командирге (бастыққа) жақындаған және одан алыстаған, әскери қызметші саптан шыққан және сапқа қайтып тұрған кезде, сондай-ақ саптық даярлық бойынша сабақтарда қолданылады. Жорықтық адым барлық қалған жағдайларда қолданылады.

Саптық адыммен қозғалыс жасау «Саптық адыммен – БАС» командасы бойынша басталады.

Жорықтық адыммен қозғалыс «Адым – БАС» командасы бойынша басталады, осы команда бойынша әскери қызметшілер үш саптық адым жасайды, одан кейін жорықтық адымға көшеді. Алдын ала берілетін команда бойынша дене біршама алға ұсталады, орнықтылықты сақтай отырып, оның салмағын көбіне оң аяққа ауыстыру керек; орындалатын команда бойынша қозғалыс сол аяқтан толық адыммен басталады.

Саптық адыммен қозғалыс жасау кезінде аяқтың ұшын анағұрлым еркін, созбай, аяқты жерден 10-15 см биіктікке алға көтеру және табанды басу керек.

Жорықтық адыммен қозғалыс жасау кезінде аяқтың ұшын созбай еркін қозғау және оны жерге кәдімгі жүріс кезіндегі аяқтың ұшын созбай, еркін қозғау және оны жерге кәдімгі жүріс кезінде сияқты қою керек;

Дененің айналасында қолмен еркін қозғалыс жасау керек.

Жорықтық адыммен қозғалыс жасаған уақытта командир бөлімшеге назар аударған кезде, сондай-ақ «ТІК ЖҮР» командасы бойынша саптық адымға ауысуы керек. Саптық адыммен қозғалыс жасау кезінде «ЕРКІН ЖҮР» командасы бойынша жорықтық адыммен жүру керек.

Орнында тұрып адым жасау «Орныңда адым – БАС» (қозғалыста – «Орныңда») командасы бойынша жасалады. Осы команда бойынша адым аяқтыкөтерумен және түсірумен жасалады, бұл ретте аяқты жерден 10-15 см көтеру және оны ұшынан бастап табанды толық басу керек; қолмен адым ырғағына сәйкес қозғалыс жасау керек. Сол аяқты жерге қоюмен бір уақытта берілетін «ТУРА» командасы бойынша оң орнында тағы бір адым жасау және қозғалысты сол аяқтан толық адыммен бастау керек. Бұл ретте алғашқы үш саптық болуы керек.

ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТШІЛЕРДІҢ ПОГОНДАРЫ МЕН ШАҒЫН ПОГОНДАРЫ ҮЛГІЛЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ МЕН СУРЕТТЕРІ

Погондар, ілмектер мен шағын погондар мыналарға бөлінеді:

1) арналуы бойынша - ерекше салтанатты, салтанатты, күнделікті, далалық және жұмыс киім-кешегі үшін;

2) бекіту тәсілі бойынша - жапсыра тігілетін, алмалы-салмалы (муфталарда).

Погондар мен шағын погондардың көлемдері:

1) жапсыра тігілетін және алмалы-салмалы погон - ұзындығы 10,0-16,0 см, ені 5,0 см;

2) алмалы-салмалы погондар (муфталарда) - ұзындығы 10,0-13,0 см, төменгі жиегі бойынша ені 5,5 см, жоғарғы жиегі бойынша - 5,0 см;

3) шағын погондар - ұзындығы 5,0 см, ені 5,0 см.

Салтанатты погондардың негізіне алтын түстес ұлттық өрнектің бейнесі орналастырылады, күнделікті погондардың негізі - алтын түстес көмкерілген.

Әскери қызметшілер погондарының негізі көмкерілген. Көмкерме ені - 2 мм. Погонның жиегінен көмкерме жиегіне дейінгі арақашықтық - 2 мм.

Погондардың төменгі бөлігіне мыналар орналастырылады:

1) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысында - алтындатылған зер және жібек жіппен кестеленген алтын түстес қалықтап ұшқан қыран, погонның төменгі жиегінен қыранның төменгі жиегіне дейінгі арақашықтық 8 мм;

2) жоғары офицерлер құрамында - алтындатылған зер жіппен кестеленген алтын түстес қалықтап ұшқан қыран, погонның төменгі жиегінен қыранның төменгі жиегіне дейінгі арақашыктық 8 мм;

3) аға офицерлер кұрамында - ені 5 мм екі көлденең жолақ, погонның төменгі жиегінен жолақтың төменгі жиегіне дейінгі арақашықтық - 8 мм, жолақтар арасындағы арақашықтық - 2 мм, жолақтардың түсі көмкерме түсі бойынша;

4) кіші офицерлер құрамында - ені 5 мм бір көлденең жолақ, погонның төменгі жиегінен жолақтың төменгі жиегіне дейінгі арақашықтық - 8 мм, жолақтың түсі көмкерме түсі бойынша;

5) келісімшарт бойынша және әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін сержанттарда (старшиналарда), сарбаздарда (матростарда), орта және жоғары әскери оқу орындарының курсанттарында әскери атағына сәйкес мыналар орналастырылады:

ішінен тігілген не металл көлденең жапсырмалар;

ішінен тігілген не металл көлденең жапсырмалар мен әріптер (зәкір).

Бұрыштары жоғары қаратып погоннын осьтік сызығы бойына тік орналастырылған бұрыштамалар түріндегі жапсырмалар. Жалпақ жапсырманың ені - 15 мм, жіңішке жапсырманың ені - 7 мм, жапсырманың ұзындығы - 30 мм, жапсырмалар арасындағы арақашықтық - 2 мм, погонның (шағын погондардан басқа) төменгі жиегінен жапсырмалардың төменгі жиегіне дейінгі арақашықтық - 8 мм.

Әріптердің (зәкірдің) биіктігі - 20 мм, погонның (шағын погондардан басқа) төменгі жиегінен әріптердің (зәкірдің) төменгі жиегіне дейінгі арақашыктық - 8 мм. Әріптерді (зәкірді) жапсырмалармен бірге пайдаланған жағдайда әріптің (зәкірдің) жоғарғы жиегінен жапсырмалардың төменгі жиегіне дейінгі арақашықтық - 2 мм.

Шағын погондардағы жапсырмалар мен зәкірлер погондардағыға ұқсас, шағын погондардың төменгі жиегі мен жапсырмалар мен зәкірлердің жиегіне дейінгі арақашықтық - 5 мм. Зәкір мен жапсырмаларды бірге пайдаланған кезде ол жапсырмалардың жоғарғы жағына бекітіледі.

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлері мен әскери құралымдары әскери қызметшілерінің погондарындағы жолақтардың, көмкермелердің, негіздер мен жапсырмалардың түсі 2-қосымшаға сәйкес.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшысының погондарына погонның ортасындағы осьтік сызығы бойына - алтындатылған зер және жібек жіппен кестеленген Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі орналастырылады (диаметрі - 35 мм), погонның төменгі жиегінен Елтаңбаның ортасына дейінгі арақашықтық - 60 мм .

Жоғары офицерлер құрамының (адмиралдардан басқа) погондарына әскери атағына сәйкес погонның ортасындағы осьтік сызығы бойына алтындатылған зер жіппен кестеленген алтын түстес жұлдыздар орналастырылады, қызыл түсті көмкерме (авиацияда және Аэроұтқыр әскерлерінде - көгілдір түсті көмкерме) салынған немесе оларсыз, погонның төменгі жиегінен жұлдыздың ортасына дейінгі арақашықтық 30 мм ("генерал-майор" әскери атағында - 55 мм), погон бойындағы жұлдыздар орталықтарының арақашықтығы - 25 мм. Кестеленген жұлдыздардың диаметрі - 22 мм 

Адмиралдардың погондарына әскери атағына сәйкес жұлдыз ортасындағы қара түсті бесбұрышта орналасқан алтын түстес зәкірлері бар погонның осьтік сызығы бойына орналастырылған сұр немесе қара түсті сәулелерге салынған алтындатылған зер жіппен кестеленген жұлдыздар орналастырылады. Погондарға сары немесе қара түсті көмкерме салынған, погонның төменгі жиегінен бірінші жұлдыздың ортасына дейінгі арақашықтық 30 мм ("контр-адмирал" әскери атағында - 55 мм), погон бойындағы жұлдыздар орталықтарының арақашықтығы - 25 мм.

Жұлдыздар әскери атағына сәйкес орналастырылады:

1) полковниктерде (1-дәрежелі капитандарда) - үш жұлдыз, олардың төменгі екеуі погонның осьтік сызығы бойы мен жиегі арасындағы ортада екі жағынан орналастырылған, погонның төменгі жиегінен жұлдыз ортасына дейінгі арақашықтық - 35 мм, үшінші жұлдызы - погонның осьтік сызығы бойына алғашқы екеуінен жоғары, погон бойындағы жұлдыздар орталығының арақашықтығы - 25 мм;

2) подполковниктерде (2-дәрежелі капитандарда) - екі жұлдыз, погонның осьтік сызығы бойы мен жиегі арасындағы ортада екі жағынан орналастырылған, погонның төменгі жиегінен жұлдыз ортасына дейінгі арақашықтық - 35 мм;

3) майорларда (3-дәрежелі капитандарда) — бір жұлдыз, погонның осьтік сызығы бойына орналастырылған, погонның төменгі жиегінен жұлдыз ортасына дейінгі арақашықтық - 55 мм.

Кіші офицерлер құрамының погондарына алтын түстес металл жұлдызшалар орналастырылады, жұлдызшалардың диаметрі - 13 мм (185, 186, 187-суреттер).

Жұлдызшалар әскери атағына сәйкес орналастырылады:

1) капитандарда (капитан-лейтенанттарда) - төрт жұлдыз, олардың төменгі екеуі погонның осьтік сызығы бойы мен жиегі арасындағы ортада екі жағынан орналастырылған, погонның төменгі жиегінен жұлдыз ортасына дейінгі арақашықтық - 30 мм, үшінші және төртінші жұлдызы - погонның осьтік сызығы бойына алғашқы екеуінен жоғары, погон бойындағы жұлдыздар орталығының арақашықтығы - 20 мм;

2) аға лейтенанттарда - үш жұлдыз, олардың төменгі екеуі погонның осьтік сызығы бойы мен жиегі арасындағы ортада екі жағынан орналастырылған, погонның төменгі жиегінен жұлдыз ортасына дейінгі арақашықтық - 30 мм, үшінші жұлдызы - погонның осьтік сызығы бойына алғашқы екеуінен жоғары, погон бойындағы жұлдыздар орталығының арақашықтығы - 25 мм;

3) лейтенанттарда - екі жұлдыз, погонның осьтік сызығы бойы мен жиегі арасындағы ортада екі жағынан орналастырылған, погонның төменгі жиегінен жұлдыз ортасына дейінгі арақашықтық - 30 мм.

1) шебер-сержанттарда (шебер-старшиналарда) - екі жалпақ және бір жіңішке жапсырма;

2) штаб-сержанттарда (штаб-старшиналарда) - екі жалпақ жапсырма;

3) бірінші сыныпты сержанттарда (бірінші сыныпты старшиналарда) - бір жалпақ және үш жіңішке жапсырма;

4) екінші сыныпты сержанттарда (екінші сыныпты старшиналарда) - бір жалпақ және екі жіңішке жапсырма;

5) үшінші сыныпты сержанттарда (үшінші сыныпты старшиналарда) - бір жалпақ және бір жіңішке жапсырма;

6) аға сержанттарда (бас старшиналарда) - бір жалпақ жапсырма;

7) сержанттарда (бірінші сатылы старшиналарда) - үш жіңішке жапсырма;

8) кіші сержанттарда (екінші сатылы старшиналарда) - екі жіңішке жапсырма;

9) ефрейторларда (аға матростарда) - бір жіңішке жапсырма.

Қатардағы жауынгерлердің (матростардың) погондарында әскери атақтары бойынша айырым белгілері көрсетілмейді.

Орта және жоғары әскери оқу орындары курсанттарының (Әскери-теңіз күштерінің, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімдерінің курсанттарынан басқа) погондарына - "К" әрпі, жапсырмалар әскери атағына сәйкес орналастырылады 

Әскери-теңіз күштері, Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметінің теңіз бөлімдері орта және жоғары әскери оқу орындары курсанттарының погондарына (шағын погондарына) - зәкір, жапсырмалар әскери атағына сәйкес орналастырылады (192-сурет):      

1) бас старшиналарда - бір жалпақ жапсырма;

2) бірінші сатылы старшиналарда - үш жіңішке жапсырма;

3) екінші сатылы старшиналарда - екі жіңішке жапсырма;

4) аға матростарда - бір жіңішке жапсырма.

Матростар мен курсанттардың погондарында әскери атақтары бойынша айырым белгілері көрсетілмейді.

Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара қызметі теңіз бөлімдерінің әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін старшиналары мен матростарының зәкірсіз погондарына (шағын погондарына) погондарға ұқсас жапсырмалар орналастырылады (193-сурет).

Кадет корпусы тәрбиеленушілерінің погондарына, "КК" әріптері, "Жас ұлан" республикалық мектебі тәрбиеленушілерінің погондарына "ЖҰ" әріптері орналастырылады (

Жапсыра тігілетін және алмалы-салмалы погондарда (муфталардағы погондардан және шағын погондардан басқа) диаметрі 14 мм алтын түстес нысанды түйме орналастырылады, погонның жоғарғы жиегінен түйменің ортасына дейінгі арақашықтық 10 мм.