«Болашақ» жоғары медициналық колледжі

Бекітемін

«Арнайы білім пәндер» бірлестік жетекшісі________Қаражігіт.Л.А

«___»________2024ж.

ОҚУ САБАҒЫНЫҢ ЖОСПАРЫ №________

Құрамында гликозидтері бар дәрілік өсімдіктер мен дәрілік өсімдік шикізаттар

(сабақ тақырыбы)

Модуль /пән атауы:Фармакогнозия

Педагог:Акимбаева.А.А

Күні:2024

1)Жалпы мәліметтер

Курс:2курс,

топтар:Фм-11-23-1

Сабақтың түрі: теориялық сабақ

Сабақ мақсаты, міндеттері:

Құрамында гликозидтері бар өсімдіктер

Дәрілік өсімдік шикізат

Құрамында эфир майы бар өсімдіктер

Күтілетін нәтижелер:

Құрамында гликозидтері бар дәрілік өсімдік шикізаттары ретінде толық зерттеу

Қажетті ресурстар: оқулықтар, интерактивті тақта, слайд, таратпа материалдар 

Әдебиеттер:

«Фармакогнозия» – Б.Қ. Махатов, Ә.Қ. Патсаев, К.К. Орынбасарова,

Ж.А.Қадишаева

Қосымша дереккөздер :

https://www.uniface.kz/index.php?post=article&section=3&id=395

5) Сабақтың барысы:

Ұйымдастырушылық кезең: Білім алушылармен сәлемдесу, түгендеу, сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақ барысы:

Жаңа сабақты түсіндіру:

Жүрек гликозидтері (грекше glykys – тəтті) - өсімдік текті азотсыз қосылыстар, декомпенсацияланған миокардқа кардиотоникалық əсер береді жəне жүрек жетімсіздігін емдеу мақсатында қолданылады. «Созылмалы жүрек жетімсіздігі» термині бұл əртүрлі механизмдер бойынша дамыған патологиялық күйлерді білдіреді, бұл кезде жүрек мүшелер мен ұлпаларды қанмен қамтамасыз ету мүмкіндігін ақырындап жоғалтады. Созылмалы жүрек жетімсіздігімен халықтың 0,5-2%-і ауырады, оның 10% егде жастағы жəне қарт адамдар. Əр жылдық ауыру 100 мың халыққа 300-дей жағдайға жеткен, жыл сайын аурулар саны көбейіп барады. Бұл өткір миокард инфарктысының өсуі мен қарт адамдар санының өсуіне негізделген. Созылмалы жүрек жетімсіздігінде ауыр өту ағына байланысты өлім 15% тен 50-ке дейінгі аралықты құрайды. Диагнозды анықтап болғаннан соң ер кісілерде өмірдің орташа ұзақтығы 1,7 жыл, əйелдерде 3,2 жылды құрайды. Аурудың ең кең таралған түрі – сол қарыншаның систолалық дисфункциясына негізделген жүрек жетімсіздігі.

Бұл патологияда жүректің шығару көлемі төмендейді, пост күш түсу, жүректің жиырылу жиілігі, циркуляцияда қан көлемі өседі, артериалы вазоконструкция, гипертрофия жəне миокардтың ремоделденуі дамиды. Жүрек жетімсіздігіне нейрогумаралды факторлардың балансының бұзылысы тəлі, вазопрессин, норадреналин, адреналин, эндотелиндердің, ренинның, цитокиндердің секрециясы күшейеді, азот тотығының, простоциклин жəне эндотелинды гиперполярлаушы фактордың секрециясы төмендейді. Жүрек жетімсіздігінің алғашқы белгілері бар ауруларды компенсация сатысында ұстауда натрийуретикалық пептидтердің маңызы зор. Аурудың дамуына қарай бұл пептидтердің қандағы мөлшері көбейеді (əсіресе ми натрийуретикалық пептидтері). Бұл қауіпті болжам белгісі болып табылады жəне өткір жүрек жетімсіздігі мен жүрекшелердің фибрилляциясы қаупін көрсетеді. Жүрек гликозидтерін дəрілік өсімдіктерден алады: қара қошқыл оймақгүл (Батыс Еуроппа), ірі гүлді оймақгүл (Ресейдің Еуроппалық бөлігі, Солтүстік Кавказ, Орал), түкті оймақгүл (Балқан түбегі, Молдавия), сарыгүлден (Ресейдің Еуропалық бөлігі, Орта Азия, Қырым, Солтүстік Кавказ), көктем жалынгүлінен (Ресейдің Еуроппалық бөлігінің оңтүстігі жəне орта жолағы, Украина, Орта Азия, Сібір), масыр інжугүлінен (Ресейдің Еуроппалық бөлігі, Кавказ), Комбе строфанты (Шығыс Африка), теңіз пиязы (Орта жерорта теңізі).

Өткен сабақ бойынша жұмыс

«Кім жылдам» тәсілі бойынша білімдерін бағалау. Осы тәсіл арқылы әр студент берілген сұрақтарға бірінші болып жылдам жауап береді.

Ойынның мақсаты: білім алушыларды сұраққа жауап бере білуге үйрету.
Ойынның шарты: тақтаға сұрақты жазу. Студенттер бір - бірден шығып сұрақтарға жауап беру керек.

Сұрақтар:

Құрамында эфир майы бар өсімдіктер

Дәрілік өсімдік шикізат

Құрамында витамині бар өсімдіктер

Жаңа сабақ

№1 дәріс

Білім алушыларға жаңа тақырып бойынша лекция материалдары таратылып беріледі. Студенттер 3 топшаға бірігіп тапсырмаларды орындайды. Бақылау сұрақтары беріледі.

Термин сөздермен жұмыс жасайды. Глоссарий 3 тілде.

Тақырып бойынша өзіндік бақылау сұрақтары:

Құрамында гликозидтері бар өсімдіктер

Дәрілік өсімдік шикізат

Құрамында эфир майы бар өсімдіктер

Жаңа тақырыпты бекіту:

Конспект жазу

Үй тапсырмасы

Интернет көздерінен гликозидтерінен алынатын өсімдіктер жөнінде презентация дайындау.

Сабақ/оқу қорытындысын жасау, бағалау:

Студент тақырыпты жетік меңгергендігін.Қойылған сұрақтарға толық жауап беріп, тұжырым жасай алса 90-100% дұрыс жауап берсе. Студент тақырып бойынша білімін көрсете алды бірақ оқытушының ескертулерінен кейін жөнделген кейбір нақты емес жауаптары болса. Логикалық ойлау дағдысын көрсете алса және нақты мысалдар келтіре отырып тұжырым жасай алса 75-89% дұрыс жауап берсе. Студент тақырыпты толық меңгермеген және қойылған сұрақтарға жүйелі жауап бермейді. Бірақ келесі материалды игеру үшін жетерлік тақырып бойынша жалпы түсінігі бар екенін көрсетсе. Ұғымдардың анықтамаларын толық айта алмаса немесе терминдерді оқытушының бірнеше жөндеулерінен кейін ғана дұрыс айта алса 50-74% дұрыс жауап берсе Студент сабаққа қатысқан. Оқу материалының білмейтіндігін немесе толық түсінбегендігі байқалса, анықтамаларды мүлдем білмесе немесе елеулі қателіктер жіберсе, оқытушының жөндеулерінен кейін де қатесін түзете алмаса дұрыс жауабы 50%-дан төмен болса.