Пәні:

Қазақстан тарихы

Бөлім:

6.2X ғасыр - XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан

Педагогтің аты-жөні:

Дугаев Н.М.

Күні:

26.11.2025ж

Сынып: 6Г

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Қыпшақ хандығы.

Зерттеу сұрағы: Не себепті Еуразия даласы «Дешті Қыпшақ» деп аталды?

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

6.3.1.3 X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау;

6.3.2.4 қыпшақтардың Еуразия тарихындағы орнын анықтау

Сабақтың мақсаты

Қыпшақтардың Еуразия тарихындағы орнын анықтайды

X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы мемлекеттермен олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтайды

Құндылыққа баулу

ӘДІЛДІК ЖӘНЕ ЖАУАПКЕРШІЛІК:• Оқу тапсырмасын орындауда табандылық, еңбекқорлықтың болуы

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі//уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Ұйымдастыру

Өзін-өзі тексеру

Өткен білімді еске түсіру

Ой шақыру.«Бұрын...бұрын,... қазір...кейін, кейін

Оқушыларға орта ғасырлық Қазақстанның саяси картасындағы мемлекеттерді көрсетіп сұрақ-жауап арқылы тақырыпқа шығу.

- ХІІІғ дейін Алтай тауынан Қара теңізге дейінгі жерлерді қамтыған мемлекет қалай аталды? (ХІІІғ-дан бұрын бұл мемлекет Дешті-Қыпшақ деп аталды)

- ХІ ғасырға дейін Қазақстан территориясында қандай мемлекеттер болды? (Оғыз, Қимақ, одан бұрын Түрік, Түргеш, Қарлұқ қағанаттары өмір сүрді)

-- Қазір біз оқып жатырған кезең- ХІғ-да Қазақстан территориясының көп бөлігін қандай мемлекет алып жатқан? ( «Шығыс Дешті Қыпшақ»)

-Кейін Дешті Қыпшақтың территориясына қандай мемлекеттердің жерлері енді?(Кейін Дешті Қыпшақтың территориясындаРесей, Украина, Кавказ, Қазақстан мемлекеттері пайда болды)

-Қыпшақтардың мұрагерлері, кейін қыпшақтар территориясын иемденген халық? (Кейін қыпшақтардың мұрагерлеріқазақтар пайда болды)

Оқушылар қазақ халқы - қыпшақтардың ұрпағы екенін болжау арқылы сабақ тақырыбын анықтайды.

(М) Сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты мен бағалау критерийлері таныстырылады.Зерттеу сұрағына назар аударылады.

Зерттеу сұрақтары:

1.Қыпшақтар осындай ұлан-байтақ жерге ие болуының себептері қандай?

2.Қыпшақ тайпаларының этникалық ерекшеліктері, шаруашылығы туралы қандай тарихи деректер ақпарат береді?

3.Қыпшақтар қандай елдермен саяси қарым-қатынаста болды?

Оқушылар өз ойларын ортаға салады.

Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

мадақтау

Қазақстан тарихы (көне

заманнан бүгінге дейін). Бес

томдық. 1-том. – Алматы, 2010 ж.

Жаңа білім

Тапсырма-№1 «Сәйкестендір»

Жаңа ұғымдармен жұмыс

Тілдік оқу мақсаты жүзеге асады

Сабақ барысында кездесетін жаңа ұғымдардың мағынасын оқушылардың алдын-ала түсінуіне жағдай жасалады. Оқушылар «жұбыңды тап» тапсырмасы бойынша Дешті қыпшақ,яланкуг половшылар, дурут,йетиоба,тоқсоба, бөрілерұғымдарын тиісінше мағынасымен сәйкестендіреді.

Дешті Қыпшақ – Қыпшақтар даласы;

Яланкуг – құл;

Половшылар – далалықтар;

Дурут – төрт тайпа;

Йетиоба –жеті тайпа;

Тоқсоба – тоғыз тайпалы;

Бөрілер – ең беделді тайпа;

Қысқаша шолу.

Қыпшақ хандығы туралы ақпаратты баяндау.

«Қолдану» дағдысына негізделген

тапсырма-№2.Картамен жұмыс.

(Оқушылардың берілген ақпаратты қаншалықты игергенін анықтау үшін контур карта таратылып, оларға Батыс және Шығыс Дешті Қыпшақ аумағын, оның орталығын және Дешті-Қыпшақпен шекаралас мемлекеттерді белгілеу тапсырылады.Контур картада орындалған оқушылар жұмысы мұғалімге тапсырылады

Оқу мақсаты:

X – XIII ғғ. мемлекеттерді білу және картаны қолдану арқылы саяси үдерістерді түсіндіру;

«Сыни ойлау мен талдау» дағдысына негізделген

тапсырма-№3.Мәтінмен жұмыс.

қыпшақтардың қоғамдық-саяси жағдайы, этникалық құрылымы, шаруашылығы мен тұрмысы туралы талдау тапсырмасы ұсынылады (ықшамдалған мәтін таратылады)..

Оқу мақсаты:

Қыпшақтардың Еуразия тарихындағы орнын анықтау

Күтілетін жауаптар:

1-қыпшақтардың ірі екі этникалық топтан тұратындығын, олардың ішінде елбөрілі мен тоқсоба руларының басқаларынан артықшылықтары болғандығын айтады. Халқы көп әрі түркі тілдес ру-тайпалардың бірлестігі болған деген қорытынды жасайды.

2-Қыпшақ мемлекетінің әкімшілік құрылымының пирамидасына билеуші ақсүйек топтарының өкілдерін - хандар, тархандар, басқақтар, бектер мен байларды орналастырып, иерархиялық жүйесі болғандығын көрсетеді. Қарапайым халықтың құқығының шектеулі және құлдардың ешқандай құқығы болмағандығын түсіндіру арқылы қыпшақ қоғамының бай және кедей таптарға бөлінген, феодалдық мемлекет болғандығы туралы қорытынды жасайды.

3-Қыпшақтардың шаруашылығы мен кәсібі туралы мәтіндерден қыпшақтардың ерекшеліктеріне дәлелдер келтіріп, олардың мал шаруашылығымен жәнеегіншілікпен айналысқандығын түсіндіреді).

Мәтінмен жұмыс

Мәтіннен негізгі идеяны анықтайды

Дескрипторлары:

Дешті Қыпшақ аумағы, оған көршілес мемлекеттерді (Қарақытай мемлекеті, Хорезмшах мемлекеті, Византия империясы, Киев Русі, Венгрия);

Батыс және Шығыс Дешті аумағын (Қара теңізден Еділге дейін, Еділден Алтайға дейін);

Сол және оң қанат орталықтарын (Сол қанат-Сығанақ, оң қанат -Орда)

Дескрипторлары:

Қыпшақтардың этникалық құрылымын талдайды (кем дегенде 2-ерекшелігін табады)

.Қыпшақтардың қоғамдық-саяси жағдайын талдайды (кем дегенде 3 ерекшілігін табады)

Қыпшақтардыңшаруашылығы мен тұрмысын талдайды (кем дегенде 2ерекшелігін табады)

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

«Ең үздік жауап»

Сабақтан соң тексеріп, кері байланыс беріледі.

«Алақан-жұдырық»

«Жұлдызшалар»

Ежелгі Қазақстан. Балалар энциклопедиясы. –Алматы: «Аруна», 2002 ж.

Таратпа материал

(карточкалар)

Мәтін

http://www.youtube.com/watch?v=0FPB_-4i7U4

Половцы, Кыпчаки, Куманы.

Карта

«XI-XIIIғ.ғ

Қазақстан»

Таратпа материал

Қосымша-3

Таратпа материалдар

Бекіту

Сабақты қорытындылау

«Қазақ даласы не себепті «Дешті Қыпшақ» деп аталды?»

Үйге тапсырма

Қыпшақ хандығы

Сабақтың тақырыбын қорытындылау

«Ең үздік жауап»

Ақпараттық карточка

Кері байланыс

«Шолиер табақшасы»

Жасыл табақша – «Маған сабақ өте ұнады»

Сары табақша – «Маған сабақ ұнады, бірақ 1-2 сұрағым бар»;

Қызыл табақша – «Мен сабақта қиналдым»

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен өз деңгейлерін бағалайды

А4, конспект