"Р" дыбысын қоюдың тиімді әдістері

"Р" дыбысы – артикуляциялық тұрғыдан ең күрделі дыбыстардың бірі, себебі оны дұрыс айту үшін тілдің ұшы вибрация жасап, ауа ағыны дұрыс бағытталуы керек. Оны қою үшін бірнеше тиімді әдісті қолдануға болады:

1. Дайындық жаттығулары

Бұл жаттығулар тілді қозғалмалы әрі икемді етуге көмектеседі.

✅ "Сағат" – Тілдің ұшын ауыз қуысында оңға-солға жылжыту.
✅ "Ат шаптырып ойнау" – "цок-цок" деп, тілдің ұшын жоғарғы таңдайға ұрып секірту.
✅ "Сылақшы" – Тілді жоғарғы таңдайға жабыстырып, 5-10 секунд ұстап тұру.
✅ "Жел соқты" – Ауызды ашып, тілді "л" дыбысын айтқандай қойып, қатты ауа үрлеу.

2. "Р" дыбысының алғышарттары

Көп жағдайда "Р" дыбысы "Д" немесе "Л" дыбыстарынан шығады.

? "Д" арқылы шығару

• Балаға "Д-Д-Д-Д" деп тез айтуға тапсырма беріңіз.

• Кейін тілдің ұшын жоғарғы таңдайға қойып, қатты ауа үрлетіңіз.

• Біртіндеп діріл қосылып, "Р" пайда болады.

? "Л" арқылы шығару

• "Л" дыбысын созып айтып, ауыздан мықты ауа жіберу.

• "Л-Д-Л-Д" деп жылдам қайталау.

• Біртіндеп "Р" дыбысына ауысу.

3. Қолмен немесе зондпен көмектесу

Егер бала "Р" дыбысын әлі де шығара алмаса, логопед арнайы зондтармен немесе қасықтың тұтқасымен тілдің ұшын вибрация жасайтындай бағытта қозғалта алады.

4. "Р" дыбысын сөздерде бекіту

Дыбыс шыққан соң, оны сөздерде бекіту қажет.

Слогтар: ра-ро-ру, ар-ор-ур, тар-тор-тур
Сөздер: раушан, робот, торғай, жарық
Сөйлемдер: "Роза роза иіскеді", "Робот орманда жүр"

5. Ойын арқылы жаттықтыру

? "Кім тезірек?" – "Р" дыбысы бар сөздерді жылдам айту.
? "Робот сөйлейді" – Роботтың даусын салып, "Р-Р-Р" дыбысын айту.
? "Жел соқты" – Тілдің ұшын жоғары қойып, қатты ауа үрлеу.

Қорытынды

"Р" дыбысын дұрыс қою үшін:
✔ Артикуляциялық гимнастиканы жүйелі түрде жасау керек.
✔ Дыбысты дұрыс қалыптастыру үшін бастапқы дыбыстарды пайдалану керек.
✔ Жаттығуларды ойын түрінде өткізу тиімді.
✔ Дыбыс қалыптасқан соң, оны сөздер мен сөйлемдерде бекіту маңызды.

Бұл әдістерді тұрақты қолдансаңыз, балаңыз "Р" дыбысын тезірек меңгереді!