«Н.Бекбосынов атындағы Маңғыстау энергетикалық колледжі» МКҚК

(білім беру ұйымының атауы)

Оқу сабағының жоспары

Құбырға шығын өлшегішті монтаждау

(сабақтың тақырыбы)

Модуль/пән атауы : КМ 05 Өлшеу құралдары мен автоматтандыру аспаптарының жай- күйін техникалық бақылау

ОН 5.1. Өлшеу құралдары мен автоматтандыру құралдарының жұмысына талдау жасау

Педагог модератор: Абдрахманова Венера Орынбаевна дайындады

2025 жыл «__» Қаңтар

1. Жалпы мәліметтер:

Курс- III, топ: АжБ-1/22

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

2. Мақсаты, міндеттері: Жалпы мақсаттағы қалқандарда өлшеу аспаптарын орнату тәсілдерін білу.

3. Күтілетін нәтижелер:

Бақылауға жəне реттеуге жататын физикалық шамалардың технологиялық параметрлерін жəне сондай ақ өлшеуге арналған аспаптар өлшенетін шаманың түріне қарай жіктелуін, монтаждау тәсілдерін меңгеру.

4. Қажетті ресурстар:

(оқу-зертханалық жабдықтар, оқу-өндірістік жабдықтар, техникалық оқыту құралдары, оқу-көрнекі құралдар, бейнесабақтар және т.б.)

- Learning Apps.Org

- анықтамалық-нұсқаулық кестелер;

- мультимедиялық проектор;

- дидактикалық материалдар;

5. Сабақтың барысы:

І. Кері байланыс. Wordwall әдісімен сәйкестендіру тапсырмасы

ІІ. Бағалау.

Бағалаудың балдық-рейтингтік жүйесі арқылы бағаланады.

Құбырға шығын өлшегішті монтаждау тəртібі

Тік құбырға индуктивті шығын қадағасы еркін қалыпта орнатылады. Көлденең құбырға орнату кезінде қадағаның өлшеу электродтары көлденең күйде болуын қадағалау қажет. Егер электродпен жерге қосу немесе бос құбырдың тесттік электродымен орындау туралы сөз болса, онда монтаждау қадағаның шоғырсымды енгізу немесе талдау блогы арқылы (жинақы нұсқа жағдайында) жоғарыға орнатылады. Мұндай жағдайда жерге тұйықтау электроды төменгі, ал тестілік электрод шығын қадағасының қалпы жоғар болады:

1 сурет. Құбырға монтаждау жəне шығын сенсорында өлшеу электродтарын орналастыру

1. электродсыз жерге тұйықтау жəне/немесе бос құбыр өткізгіш тестін орындау (2 электрод): 2-сурет

2. жерге тұйықтау электродымен жəне/немесе бос құбыр өткізгіш тесті электродымен (3/4 электрод): 2.1-сурет

Монтаждау тегістендіретін құбырда (ағыс бағытында 5d алдында жəне 3d дəнекерленген контрфланцтар (сэндвич) арасында бекіту арқылы орындалады, бұл ретте сұйықтық бағыттамамен белгіленген бағытта шығын қадағасы арқылы ағуы тиіс. Екі контрфланецті құбырға қосып, олардың остерін қадағаның бүйір бетіне фланецтердің отырғызу бетінің біркелкі болуын қамтамасыз ететіндей етіп сəйкестендіруге тырысыңыз. Бұрандаманың біркелкі емес тартылуына қол жеткізбеңіз, себебі болашақта ол температуралық жүктеме кезінде тығыздыққа алып келеді, сондай-ақ өлшеуіш құбыр жарылуы мүмкін. Ең үлкен L_MAX жəне ең кіші L_MIN фланецтердің тығыздағыш беттерінің шығыс қадағаларын орнату алдындағы арақашықтығының айырмасы 0,5 мм аспауы тиіс. Дəл сол сияқты болттарға арналған контрфланттардағы саңылаулардың қарама-қарсы болуын жəне қаданы құбырға орнату жəне оны болттармен бекіту үшін болттар мен гайкаларға арналған фланецтердің артындағы жеткілікті кеңістікті қамтамасыз ету қажет.

Дəнекерлеу кезінде монтаж аралық бөлшекті пайдалану ұсынылады. Аралық бөлшектер ретінде шығыс қадаларын мүмкіндігінше жылу зақымдануын болдырмау үшін пайдалануға жол берілмейді. Электрлік дəнекерлеу кезінде дəнекерлеу тогы шығын қадасы арқылы өтпеуі тиіс. Шығыс қадаларын монтаждау дəнекерлеу, лактау, бояу

құрылыс жəне осыған ұқсас жұмыстар аяқталғаннан кейін ғана орындалады. Егер шығын қадасы талшықты-резеңке тығыздаумен жабдықталған болса, оны графитті вазелинмен немесе графит маймен майлау қажет, бұранданы тартқан кезде бұрылып кетуіне жол бермеу қажет.

3-сурет Құйынды шығын өлшегіш конструкциясының жалпы элементтері.

Монтаждау кезіндегі жарамсыз əрекеттер

• өлшеуіштің жерге құлауы жəне кейіннен өлшеу құбырына (керамикалық жабынды) немесе электроникаға зақымдалуы

• электродтардың ластануы (электродтарға жанаспаңыз, бұл олардың ластануын тудырады)

- қаданың жəне құбырдың фланцтары арасында ешқандай жағдайда да қаданың өтпелі профилін басып кетпеуі үшін қосымша тығыздауды пайдалану, əйтпесе шығындарды өлшеу қателігі артуы мүмкін.

Құбырға шығын қадасы орнатылғаннан кейін тексеру қажет:

- Кесте бойынша-осы жерде тиісті өлшеуіш бар ма (қысым, температура, өлшемдер жəне т.б.).

- Аспаптағы тілшенің бағыты құбырдағы орта ағысының бағытына сəйкес келе ме.

- Өлшеу электродтарының жарамды жағдайы (көлденең).

- Бос құбырды анықтау үшін электродтың жарамды жағдайы (жоғарғы).

- Барлық тартпалы бұрандалар (болттар) дұрыс созылды ма.

- Егер жерге тұйықтау сақиналары пайдаланылса-оларды дұрыс монтаждау жəне қадалармен жалғау.

- Шығын қадасының жерге тұйықтау жарамдылығы.

- Құбырды тегістендіретін учаскелерді орындау жарамдылығы.

- Қада дірілден жəне механикалық жүктен қорғалған ба.

- Электроникадағы тақтайша қада тақтайшаға (зауыттық нөмірі) сəйкес келе ме.

Бақылау-өлшеу аспаптарын қорғау

Кейбір жағдайларда технологиялық процесте сұйықтықтың, газдың жəне будың шығынын өлшеу кезінде бақылау-өлшеу құрылғысына түскен кезде оны зақымдауы мүмкін ыстық ағымды ортамен жұмыс істеуге тура келеді. Мұндай технологиялық жағдайларда өлшеуіш құрылғыларды қорғау үшін жиі конденсациялық құмыралар қолданылады.

4-сурет Конденсациялық құмыралар.

Конденсациялық ыдыстар шығын өлшегішке түсер алдында сұйықтықты, газды немесе буды салқындату үшін пайдаланылады. Бақылау- өлшеу аспабына дейін сызықты толтыратын конденсат екі функцияны орындайды: ол қысым шамасын жүргізетін бір орта болып табылады жəне ол бақылау-өлшеу құралын оқшаулайды, осылайша оны қызып кетуден сақтайды. Əдетте конденсациялық құмыралар бір көлденең деңгейде орнатылады, монтаждың мұндай түрі қысым ауытқуының шамасын өлшейтін сұйықтықтың биіктігі бойынша əр түрлі бағаналарының əсерін болдырмайды.

5-сурет Дренаждық тұндырғыштары бар монтаждау схемасы.

Кейде дренаждық тұндырғыштар қондырғыда іріктеу желілерінде орнатылады. Ластаушы қоспалар тұндырғыштарда шөгеді жəне құрылғыға түспейді. Дренаждық тұндырғыштардан шөгетін қоспаларды жою үшін тұндырғыштарды дренаждау жүргізіледі.

Осылайша монтаждалған жабдықтарға техникалық қызмет көрсету тəртібі кез келген қатты өңделген немесе бүлінген бөлікті уақытында анықтау жəне ауыстыру үшін дренаждық тұндырғыштардың жəне іріктеу желілерінің мерзімді дренажын жəне жүйені көзбен шолып тексеруді қамтиды.

Өлшенетін сұйықтықтың, газдың немесе будың түріне байланысты іріктеу желілерін тазартудың əр түрлі əдістері бар. Көптеген зауыттарда осы іс- шараларды өткізудің арнайы міндетті тəртібі бар. Жүйенің əр бір блогын тексеруді жүйенің əр бір бөлігінің жұмысы пайдалану талаптарына сəйкес келетініне толық сенімді болу үшін мұқият жүргізген жөн. Мысалы, іріктеу желілерінің бітелуін дер кезінде жою үшін тексеру керек. Жүйенің көрсеткіштерінде қате болған жағдайда диафрагманы алып тастау жəне оны қаншалықты жұмыс істеп жатқандығын көзбен тексеру қажет.