« Жаратылыстану ғажайыптары» білім сайысы. 7-8 сынып оқушылары арасында

Білім сайысының мақсаты: Химия, биология, география пәндерінен алған білімдерін байқау, алғыр, білімді оқушыларды анықтай отырып, пәндердің өзіндік ерекшеліктерін, қасиеттерін білуге үйрету. Оқушылардық білім деңгейін тексеру, ойынға қабілетін қалыптастыру, сөйлеу мәнеріне үйрету, ойларын бір жүйеге келтіріп өз пікірлерін айта білуіне көмектесу.

Ойынға қажетті көрнекіліктер: сұрақ салынған конверттер, интерактивті тақтадан сурет слайдтар

1. Сайыс кезеңдері: « Сәлем - сөздің анасы » топтық таныстыру,сәлемдесу.

2. « Ой қозғау» пәндер бойынша сұрақ-жауап.

3. « Мен білемін » биология,химия,география пәндерінен қызықты сұрақтар.

4. «Менің суретімнің тарихы»жаратылыстану пәндері бойынша зерттеушілер туралы мәліметтерге шолу.

5. Қорытынды.

II-тур . «Ой қозғау» пәндер бойынша сұрақ-жауап.

1)Оксидтер дегеніміз не?(меалл атомынан және оксидтен

2)Сұйық отын түрі (Керосин

3)Әмбебап донор болатын қан тобы (І-топ ОО)

4)Адам жасушасында қанша хромосома бар? (46-хромосома бар)

5)Прокариоттар қандай жасуша (өсімдік)

6)Қазақстан мемлекетәнәі астанасы? (Астана)

III-тур .«Мен білемін» биологиялық қызықты сұрақтар.

1-сұрақ: Ежелгі Грецияда бұл көкөніс ерекше ықыласқа ие. Бұл өсімдік адамға кездескен алғашқы көкөніс болып есептеледі. Атақты қолбасшы Александр Македонский үнемі шайқасқа шығардың алдында өзінің жауынегерлерін осы көкөніспен тамақтандырып, өзінің жеңісінің құпиясы осыда деп сенген. Бұл өсімдіктің латынша атының аудармасы “бас”. Сұрақ: бұл қай өсімдік.

Жауап: Қырыққабат.

2-сұрақ: Термометр (градусник) .Сұрақ: Алғаш кімдер пайдаланған? Және осы заттың бойында қандай металл бар? Кім ашты және қалай атаған?. Ол металл туралы не білесің?

Жауап: Термометрдің басында сынап металы бар. Алғаш қытайлар мен үрдістер пайдаланған. Грек дәрігері Дисскрид «хидр» - «су», «аргирос» - «күміс»-«сұйық күміс» деп атаған. Сынаптың балқу t⁰ = 38-39⁰С. 6 периодтың тақ қатары, II топтың қосымша топша металы, балқу t⁰ –сы төмен болғандықтан термометрлерде қолданылады, сұйық металл.

3-сұрақ: Мен өткенде қара тас тауып алдым. Онымен сурет салдым, қара із қалдырды. Далада от жағып, тамақ пісіріп жүргенде әлгі белгісіз тасты отқа түсіріп алдым. Тас от болып түтіндеді. Осы кезде жаңбыр жауып кетіп, жаңбыр түтінді жерге сіңіреді. Қара тас не?

Жауап: Мұнай – қара қоңыр түсті, өзіне тән иісі бар, май тәрізді сұйықтық. Суда ерімейді. Мұнайдың құрамында: қаныққан көмірсутектер, циклопарафиндер, ароматты көмірсутектер, минералды тұздар, металдар, су т.б. қоспалар бар. Мұнайдан алынатын өнімдер: бензин, лигроин, керосин, газоиль, мазут. Қазақстанда алғаш мұнай өндіру ісі 1899-1900 жылдары басталды. Теңіз, Қарашығанақ, Құмкөл, Жаңажол т.б. мұнай кеніштері бар. 250-ге жуық мұнай кеніштері бар екен. Олардың 100-ден астамы игерілді. Жылына 18,6 млн.тонна мұнайды айыру зауыты жүмыс істейді. Қазақстан Республикасының аумағында 6 мың шақырымнан астам мұнай құбыры және 11 мың шақырым газ құбыры желісі тартылған.

4-сұрақ: Адам жүрегінің суреті беріледі.

Жауап:Адам жүрегі екі жүрекшеден және екі қарыншадан тұрады.65-75 рет соғады.Қан айналу процесіне қатысады.3-қабаттан тұрады:

1-сыртқы дәнекер қабаты эпикард

2-ортаңғы бұлшықетті қабаты миокард

3-ішкі қан тамырларының шоғырлануы эндокард

5-сұрақ: Қазақстан мемлекеті оңтүстігінде қандай елдермен шектеседі?

Жауап: Қырғызстан,Өзбекстан,Түркменстан

6-сұрақ: Қазастанда орналасқан материк

Жауап : Еуразия

7-сұрақ: Арал теңізін алғаш зерттеген ғалым?

Жауап : Л.Берг

8-сұрақ: Оттек жай зат ретінде кездеседі?

Жауап :Атмосферада

9-сұрақ: Mn (II) оксидінің формуласы:

Жауап : MnO

10-сұрақ: Жануарларда болатын ұлпаны атап бер?

Жауап: Эпителий

Дәнекер

Бұлшықет

Жүйке

11-сұрақ: Өкпенің тіршілік сыйымдылығын өлшейтін аспап

Жауап: Спирометр

12-сұрақ : Меланин пигменті дегеніміз не және ол қай қабатта орналасады?

Жауап: Меланин тері жасушасының түсін бөлетін пигмент ол эпидермисте орналасқан.

13-сұрақ: Тамыр,сабақ,жапырақ өсімдіктің қандай мүшелері?

Жауап: Вегетативті мүшелер

14-сұрақ: Жердің үш қабатын атап бер

Жауап : Литосфера, Мантия, ядро

15-сұрақ: Пайдалы қазбаларға жатады?

Жауап: Таскөмір,мұнай,шымтезек,антрацит

16-сұрақ:Тосын Сый 500теңге

17-сұрақ: Суда тіршілік ететін омыртқасыздардың тыныс алу мүшесі

Жауап: Желбезек

18-сұрақ: Картографиялық әдіс арқылы зерттеу

Жауап: Карта арқылы кез-келген нысандардың өзара орналасуын зерттеу әдісі.

19-сұрақ : Сурет беріледі сол туралы ақпарат айтады.

Жауап:Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы дөңгелек нысанды және көгілдір түс аясындағы шаңырақ түрінде бейнеленген.Шаңырақтың оң және сол жақтарында аты аңызға айналған қанатты жылқылар бейнеленген.Жоғарғы жағында бес бұрышты жұлдыз, ал төменгі жағында "ҚАЗАҚСТАН" деген жазу бар.Қазақстан Республикасының мемлекеттік елтаңбасының авторлары — Жандарбек Мәлiбеков пен Шота Уәлиханов.

20-сұрақ: Оң және теріс иондарды не деп атайды?

Жауап: Оң зарядтарды катиондар,теріс зарядтарды аниондар деп атайды.

IV-тур «Менің суретімнің тарихы»жаратылыстану пәндері бойынша зерттеушілер туралы мәліметтерге шолу.

Интерактивті тақтадан К.А.Тимириязеи(1843-1920жж)-фотосинтез процесін ашқан,

Роберт Гук(1635-1703жж)-Жасушаны және серпімді кернеуді ашқан,

Эратосфен(б.ғ.б.275-194)-Жердің радиусы мен картасын география терминің ашқан,

Василий Васильевич Докучаев(1846-1903жж)-топырақтану негізін салған,

Михайл Василович Ломоносов(1711-1765жж)-атомдық молекулалық ілім негізін салған.

Дмитрий Иванович Менделеев(1834-1907жж)-химиялық элементтердің периоттық заңын ашқан.

IV-тур.Қорытынды.«Миллиоенер»ойыны.Биология,Химия және География пәндері бойынша пысықтау сұрақтары.

1) Бүкіл жасушадағы ақпарат жинақталады

Жауап: ДНҚ-да

2) Қоректену тізбегі бойынша тұтынушылар

Жауап:Жануарлар

3) Қолайсыз атмосфералық құбылыстарды ата

Жауап:қар жауу,дауыл,жел.

4) Жер бетіндегі тіршілік қабаты не деп аталады?

Жауап:Биосфера.

5) Дүниежүзінің ең ірі түбегі

Жауап: Арабия түбегі.

6) Теңіз деңгейінен 1000-2000метрге дейінгі биіктікте орналасқан

Жауап:Тау.

7) N-осы таңба химиялық заттардың несін білдіреді?

Жауап:Атомдар санын

8) Ең қымбат металл

Жауап: Калифорний Cf

9) Салыстырмалы атомдық массасы 137-тең

Жауап: Ba-барий

10) Әлемде ең көп таралған элемент

Жауап: Сутек

11) M(2HCl)=?

Жауап: M=2*1+35.5=37.5г\моль

12) Қазақстан Республикасының жер көлемі

Жауап: 2,7млн шаршы шақырым

13) Қазақ сөзі қандай мағынаны білдіреді?

Жауап: Ерікті адам

Қорытынды сөз «Бұл заман білекке сенетін емес, білімге сенетін заман. Заманауи әлемде елдің қуаты ең алдымен азаматтарының білімімен өлшенеді.Сол білімді әжетке, тұрмыс игілігіне жарата білуімен бағаланады.Инемен құдық қазғандай, қиын да күрделі, орасан қажыр-қайрат пен ерік-жігерді талап ететін білімсіз – өмір тұл.Терең білім – тәуелсіздігіміздің тірегі, ақыл-ой – азаттығымыздың алдаспаны».Әрқашан балаларға сапалы білім саналы ойлы,еңбекқор болуды тәлейміз.

Үш топтың жинаған ұпай сандарын есептеп жеңіске жеткен топты марапаттау.