Сайыс сабақ. "Қызықты қазақ тілі әлемі"

Тақырыбы: «Қызықты қазақ тілі әлемі»
Мақсаты: Оқушының білімі мен біліктілігі арқылы ой - өрісін дамыту, ұшқырлық , ойлау қабілетін шыңдау, шапшаңдық пен нақтылыққа бейімдеу.
Әдісі: топтық сайыс сабақ
Көрнекілік: интерактивті тақта, слайд, қима қағаздар.
Пәнаралық байланыс: ауыз әдебиеті, шет тілі.

Барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.
1) Алдын ала тағайындалған топтарды шақыру.
2) Әділқазылар алқасын сайлау.
3) Сайыстың мақсатымен таныстыру.
4) Топтардың аттарымен , ұранымен танысу.

Ана тілім –ұраным
Ана тілім-құралым,
Ана тілім-болмаса,
Мықты болмас тұрағым.
Ана тілім-елдігім,
Ана тілім болмаса,
Бүтінділмес кемдігім

Топтардың таныстыруы .
1- айналым. «Тездет, бірақ қателеспе!»
Әр топқа 10 сұрақтан қойылады. Бір сөзбен «иә» немесе «жоқ» деп жауап береді. Әр дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі. Екі топтың да жауабы тыңдалады.

2-айналым. «Ұшқыр ой»
Берілген бір сөзден бірнеше сөз ойлап табуларың керек

3- айналым. «Бұл кім?»
Автор суреті көрсетіледі.Автор туралы білетіндерін айтады.

4-айналым. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл »
Қима қағаздар арқылы тапсырмалар орындау.

5- айналым. «Тапқыр болсаң, талас жоқ»
Адасқан буындарды дұрыс орналастырса,мақал шығады.Мағынасын ашу.

6- айналым. «Жеті жұрттың тілін біл» жұмбақ шешу.

7-айналым «Ойлы болсаң ,озып көр»
Топ оқушылары белгілі уақытта өлеңнің ұйқасын жазу керек.

8-айналым «Жекпе -жек»
Топ басшылары сөздерге дыбыстық талдау жасайды.

І топтың аты - «Тұлпар», ұраны «Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар»
ІІ топтың аты - «Домбыра», ұраны «Бабамның үні, бабамның тілі - домбыра»
ІІI топтың аты- «Қыран»,ұраны «Қыран құстай самғаймыз,биіктерді шарлаймыз»

1-айналым «Тездет ,бірақ қателеспе!»
Әр топқа 10 сұрақтан қойылады. Әр дұрыс жауапқа 1 ұпай беріледі.

І топ «Тұлпар» тобына сұрақтар
1.Қазақ тілінде неше әріп бар? (42 әріп)
2.Ң дыбысы ұяң ба,үнді ме? (үнді)
3. «Ұшқалақ»сөзінде неше буын бар?(3 буын)
4.Қандай сөздер бас әріппен жазылады?(Кісінің аты-жөні,жер-су аттары, үй жануарларына қойылатын аттар)
5.Жіңішке дауысты дыбыстарды ата.(ә е ө і ү)
6.Сөйлем дегеніміз не?(Аяқталған ойды білдіреді.Сөйлемнен соң нүкте не сұрау белгісі не леп белгісі қойылады.)
7.Хабарлы сөйлем дегеніміз не?(Бірдеңенің жайын хабарлау мақсатымен айтылған сөйлем)
8.Мағынасы қарама-қарсы сөздер тауып айт.(ақ-қара,биік-аласа)
9.Түбір дегеніміз не?(Сөздің одан әрі бөлінбейтін мағыналық бөлігі)
10. «Сирек»сөзіндегі и дыбысы дауысты ма,дауыссыз ба?( дауысты)

ІІ топ «Домбыра» тобына сұрақтар

1.Қазақ тілінде неше дауысты дыбыс бар? (15 дауысты дыбыс)
2.Г дыбысы ұяң ба,үнді ме? (ұяң)
3. «Қосымша»сөзінде неше буын бар?(3 буын)
4.Қандай сөздер тасымалданбайды?(бір буынды сөздер,бірінші буыны бір дыбыстан құралған екі буынды сөздер)
5.Жуан дауысты дыбыстарды ата.(а ұ ы о)
6.Мәтін дегеніміз не?(Мағына жағынан өзара байланысты екі не одан көп сөйлемнен құралады.)
7.Сұраулы сөйлем дегеніміз не?(Жауап алу мақсатымен айтылған сөйлем)
8.Мағынасы мәндес сөздер тауып айт.(ту,жалау,байрақ)
9.Жұрнақ дегеніміз не?(Сөз мағынасын өзгертетін қосымша)
10. «Күй»сөзіндегі й дыбысы дауысты ма,дауыссыз ба?( дауыссыз)

ІІI топ «Қыран»тобына сұрақтар:
1.Қазақ тілінде неше дауыссыз дыбыс бар? (25 дауыссыз дыбыс)
2.П дыбысы ұяң ба,қатаң ба? (қатаң)
3. «Ойыншық»сөзінде неше буын бар?(3 буын)
4.Қандай сөздер тасымалданбайды?(бір буынды сөздер,бірінші буыны бір дыбыстан құралған екі буынды сөздер)
5.Мәтіннің түрлерін ата.
6.Сөз дегеніміз не?(Заттың,сапаның,қимылдың,санның атауы)
7.Лепті сөйлем дегеніміз не?(Адамның көңілі күйінісезімін білдіретін сөйлем)
8.Көп мағыналы сөздер тауып айт.(ат-жылқы,ат- іс-қимыл)
9.Жалғау дегеніміз не?(Сөзбен сөзді байланыстыратын қосымша)
10. «Дауыл»сөзіндегі у дыбысы дауысты ма,дауыссыз ба?( дауыссыз)

2- айналым “Ұшқыр ой”
Берілген бір сөзден бірнеше сөз ойлап табуларың керек
«Қазақстандықтар»

3- айналым «Бұл кім?»
Автор суреті көрсетіледі.Автор туралы білетіндерін айтады.

4- айналым. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл»

Қима қағаздар арқылы тапсырмалар орындау
1.Түбір сөздерді бір бағанға,қосымшалы сөздерді бір бағанға жаз.
Бала,балалар,оқушы,өзен,үй,қалалар,күй,үйшік.
2.Сөздердің тасымалдау жолдарын көрсет.
Балықшы,қайықпен.
3.Сызбаға сәйкес сөйлем құра.
_________ _________ ___________ __________ .
_________ _________ ___________ __________ ?
________ _________ ___________ __________ !

5- айналым. «Тапқыр болсаң, талас жоқ»(2 минут)
Адасқан буындарды дұрыс орналастырса,мақал шығады.Мағынасын ашу.

Талапты бала – талпынған құстай.
лаптаты лаба –пынталған тайқұс.

Жолдасы көптің – олжасы көп.
дажолсы тіңкөп - жасыол көп.

Ашу- дұшпан ,ақыл -дос.
уша пандұш ылақ дос.

6- айналым. «Жеті жұрттың тілін біл» жұмбақ шешу.
1. Қабат – қабат қаттама
Ақылың боллса аттама. (кітап – книга - book)
1. Футболшының алаңдағы ойын заты? (доп – мяч - ball)
2. Жүз теңгең болғанша,
Жүз....... болсын. (дос – друг - friend)
3. Әй, керемет бір ит бар
Үй бағады үрмейді.
Аяғы жоқ жүрмейді.
Рұқсатсыз ол иттен
Ешкім үйге кірмейді. (құлып – замок - lock)
4. Жеті қазынаның бірі –
Адамды қорып жүретін досы. (ит – собака - dog)
5.Аппақ ас, сызы бар,
Балалар қызығар. (балмұздақ-мороженое-- )
6.Өмірді өлшейді, ешкімнен сұрамай.
Тіліңді алмайды, тетігін бұрамай.(сағат-часы - )

7- айналым «Ойлы болсаң ,озып көр»
Топ оқушылары белгілі уақытта өлеңнің ұйқасын жазу керек.
Мақсат қоймай алдыңа
Қыдырып құр , қаңғыма
Сыйлап үлкен кісіні ,
Қамқорлыққа ал кішіні.
8-айналым “Жекпе жек”
Топ басшылары сөздерге дыбыстық талдау жасайды.
жауын оқушы сәуле

Жалпы барлық айналымның қорытындысын тыңдау.
Соңғы жарияланған материалдар тізімі