Салт-дәстүрім!

Үй іші ұлттық жабдықпен жабдықталған
Бөлмеге жайлап әуендетіп келін кіріп, дастархан жасап жүр. Немере құлағына наушник киіп мектептен келді. Сөмке киімдерін лақтырып тастайды.

Келін: - Айналайын, ерке қыз. Ау ерке қыз ... ерке қыз

Қыз естімейді. Келін екі үш рет қайталап айтқан соң қатты айтады. Қыз өз наушнигін жұлып алады да, ашуланады.

Ерке қыз: - Не болды сонша айқайлап, не мен кереңбедім?! Жоқ әлде келмей жатып басынайын деп жүрсің бе?!
Келін: Ж- о – қ Ол не дегенің ерке қыз.

Осы кезде есік қағылып, апасы келеді. Амандасады. Аз уақыттан кейін. Апасы астарлап сұрайды.


Апасы: Айналайын шырағым, ашулы сияқтысың ғой. Сабақтан шаршап келдің ба? Жоқ әлде біреу ренжітті ма сені?
Ерке қыз: -Мынау ғой, өзім сабақтан шаршап келсем, айқайлап нервімді ауыртып жатқан.

Келін: ааа-уууу ерке қыз.... Мен сені ренжітейін деп мүлдееее

Ерке қыз: иә, саған! Өтірік айтпа! Жаңа маған айқайлаған кім сонда!
Келін: мен саған тек...
Апасы: Айналайын икелінжан есік алдында менің сөмкем қалып кетіп еді. Әкеле қойшы.
Ерке қыз: сауап саған!

Келін шығып кетеді. Анасы немересіне ақыл айтады.

Апасы: -Айналайын шырағым –ау, мұның не сенің? Кеше ғана түскен келінге солай сөйлеуге бола ма? Ол сенің жеңгең ғой.
Ерке қыз: Жеңгем болса да ол бөтен ғой, басқа үйдің адамы емес пе?
Апасы: Дұрыс айтасың, ол бөтен үйдің адамы болатын, енді біздің үйдің адамы.
Ерке қыз: Сонда қалай?
Апасы: Мәселен мен де сенің анаң басқа үйде туылдық өстік. Сосын осы үйге келін болып келдік, өсіп - өндік.Ерке қыз. Сонда, кейін де өскенде...
Апасы: Иә, қарағым қыз жат жұрттық деген бар. Сен де кейін өз отыныңды тауып кетесің. Сондықтан өзгеге не істесең сол алдыңнан шығады. Сен ағаңды қалай жақсы көрсең, жеңгеңді одан да қатты жақсы көруің керек.

Ерке қыз: Аааа, енді түсіндім апатай! Мен қазір жеңгемнен кешірім сұрайын.

Сырттан келін кіреді. Ерке қыз жүгіріп барып қолындағы сөмкесін көтерісіп, келеді де, құшақтай алады.
Ерке қыз: Менің жеңгем ең алтын, менің жеңгем ең сұлу.

Келін: Рақмет ерке қыз! Мені қанша мақтасаң да, сенен асқан сұлу емеспін ғой.

Екеуі бір-біріне күлісе келеді.

Апасы: Еее айналайындарым! Менің келінім де, қызым да алтын ғой. Жақсы келін келген үй, керегесі алтыннан деген ғой дана халқымыз.

Ерке қыз: Иә, иә апа. Келіні ақылды үйдің, қызы дана болады деген де бар.

Келін: Келін ененің топырағынан жаралады деуші еді ғойц. Апатай сіздей тәрбиелі ұл мен қызды өсіріп, ел анасы атансам арманым жоқ.
Апасы: Ал, жарайды айналайындар. Ертең Наурыз мейрамы емес пе? Соған ұлттық көрме жасайды дейді. Келіңдер жабылып мына құрақты бітіріп тастайық.
Келін: Мен де жәрдемдесейін апа.
Апасы: жарайды тек ине-жіп ұстама келінжан.
Келін: неге апа?
Апасы: Аяғы ауыр әйелге баласы кіндігіне оралып қалады деп ине-жіп ұстатпайды.
Ерке қыз: біздің апам бәрін біледі ғой, данышпан ғой менің апам.
Апасы: рақмет айналайын. Тек мен емес біздің халқымыз данышпан. әрбір сөзінің өзі тұнып тұрған тәрбие. Мысалығы сендер Ат тергеу деген ғұрыпты білесіңдер ме?
Келін: Халқымыздың ғұрпы боййынша күйеуінің туыстарын, аға-іні, апа-қарындастарының есімдерін еш уақытта атамайды. Оларға арнайы ат қояды. Олар арнайы ат қояды. Осы ғұрыпты ат тергеу дейді.

Ерке қыз. Бәсе, жеңешем мені неге Ерке қыз деп атайды десем, енді түсіндім.
Апасы. Ал, енді қарақтарым, білгенге маржан дейді ғой. Сендер маған сұрақ қоя отырыңдар мен жауап берейін.

Келін: Қыз баланы неге қырқынан ерте шығармайды?
Апасы: Жеңілтек болады деп қырқынан ерте шығармайды.
Ерке қыз: Шәугімнің шүмегін неге есікке қаратып қоймайды?
Апасы: Ырыс-несібе кемиді деп ырымдаған.
Келін: балаға неге ортан жіліктің майын жегізбейді?
Апасы: Бала ортан жіліктің майын жесе, ата-анаға мейірімсіз болады.
Келін: Халқымызда әйел баласына неге итке тас лақтырма дейді?
Апасы: Әйел итке тас лақтырса, үйдің ырысы кетеді, әйелдің бағы қайтады.
Ерке қыз: Шарғы деген қандай дәстүр?
Апасы: Шарғы деген ұзатылатын қыз өзіне тетелес сіңлісіне басына тартатын орамалын береді. Бұл енді сенің кезегің деген сөз.
Келін. Ерке қыз айта қойшы, қане, қыз баланың түскен шашын неге кез келген жерге тастамайды?
Ерке қыз: Түскен шашты әр жерге тастаса бас ауруына шалдығады. Маған оны апам айтқан.
Апасы: - Еее, айналайын ақылдыларым менің! Енді мен сендерге бір ән айтып берейін.
Пай-пай шіркін қазақтың келіндері-ай!
Апа бастап қайырмасында үшеуі қосылып айтады.
Апасы: -Уа, анасын ардақтап, келінім кием, қызын шамшырағым деген асыл халқым. Ұлыс оң болсын деп, алақан жайыңыздар. Ақ тілеуі аналық батамды берейін. Ұлдарың ұлан болып, ат жолын тартып мінсін. Қыздарың қырмызы гүлдей құлпырып жүрсін. Еккенің жерден қаулап өссін. Халқың бөлінбей бір-бірін бауырым десін. Әкімдерің елінің қамын жесін. Халқың бөлінбей бір-бірін бауырым десін. Әрбір, шаңыраққа құт, береке ырыс енсін. Көкте тәңірдің шапағатынан берсін. Жерде жақсының шарапатынан берсін. Оңынан берсін, солынан берсін. Бүгінгі Ұлыс күні ақ тілеумен айтқаным келсін.