Тапсырма 1: "Етістік түрлерін анықта!"

Мақсат: Оқушылар салт және сабақты етістіктерді сөйлемдерден тауып, ажыратуды үйренеді.

Жұмыс тәртібі:

Оқушыларға төмендегі сөйлемдерді оқып, әр сөйлемдегі етістіктің салт немесе сабақты екенін анықтауға тапсырма беріңіз.

1. Балалар ойыншықтармен ойнады.

2. Мен кітап оқыдым.

3. Құс ұшты.

4. Досым мені құтқарды.

5. Ата-әжелер балаларға ертегі айтты.

6. Ол сабаққа жақсы дайындалды.

7. Құстар ағашқа қонды.

8. Шаршының бұрышын дұрыс өлшеді.

Қорытынды:

- Сабақты етістік — толықтауыш қажет, басқа бір нәрсеге немесе адамға бағытталған іс-әрекет.

- Салт етістік — тек қимылды білдіреді, толықтауышсыз.

---

Тапсырма 2: "Етістік ауыстыру" ойыны

Мақсат: Салт және сабақты етістіктерді айыра білу.

Жұмыс тәртібі:

Оқушыларға әрбір сөйлемді беріп, сол сөйлемде қолданылған етістікті ауыстыруды сұраңыз.

Ауыстырылған етістік жаңа сөйлемде салт немесе сабақты етістік екенін анықтаулары керек.

Мысалдар:

1. Оқушы тапсырманы орындады. → Оқушы тапсырманы орындап жатыр.

- Талдау: Алғашқы сөйлемде орындады — сабақты етістік (не істеді? — тапсырманы орындады). Екінші сөйлемде орындап жатыр — салт етістік (нені орындап жатыр? жоқ, тек қимылды білдіреді).

2. Ол кітап оқыды. → Ол кітап оқып жатыр.

- Талдау: Бірінші сөйлемде оқыды — сабақты етістік (нені оқыды? — кітапты оқыды), екінші сөйлемде оқып жатыр — салт етістік.

---

Тапсырма 3: "Салт немесе сабақты?"

Мақсат: Оқушыларға етістіктердің салт немесе сабақты екендігін анықтауға мүмкіндік беру.

Жұмыс тәртібі:

Оқушыларға төмендегі етістіктерді ұсынып, оларды салт немесе сабақты деп топтастыруды сұраңыз.

1. жүгіру

2. ұстап алу

3. сөйлесу

4. сұрау

5. себу

6. жазу

7. құшақтау

8. құтқару

Жауаптар:

- Салт етістіктер: жүгіру, сөйлесу

- Сабақты етістіктер: ұстап алу, сұрау, себу, жазу, құшақтау, құтқару

---

Тапсырма 4: "Салт және сабақты етістіктермен сөйлем құра!"

Мақсат: Оқушылар салт және сабақты етістіктерді сөйлемде қолдана білуі керек.

Жұмыс тәртібі:

Оқушыларға салт және сабақты етістіктерді жазып, әрқайсысынан бір сөйлем құрауды сұраңыз. Оқушылар әр сөйлемнің қай етістік түріне жататынын айтуы керек.

Мысалы:

- Салт етістіктен сөйлем: «Балалар далада жүгіреді.»

- Сабақты етістіктен сөйлем: «Ол кітапты оқыды.»

---

Тапсырма 5: "Етістік ойындары"

Мақсат: Оқушылардың етістік түрлерін тез анықтап, дұрыс қолдануын жаттықтыру.

Жұмыс тәртібі:

Оқушыларға бірнеше карточкалар беріледі. Әр карточкада етістік жазылған. Оқушылар сол етістіктерді екі топқа бөліп, салт және сабақты етістіктер деп топтастыруы керек.

Карточкалар:

- ойнады

- жазды

- қатты күлді

- оқыды

- жүрді

- қолын көтерді

Талдау:

- Салт етістіктер: ойнады, күлді, жүрді

- Сабақты етістіктер: жазды, оқыды, көтерді

---

Қорытынды:

Бұл тапсырмалар оқушылардың салт және сабақты етістіктерді дұрыс ажырата білуін дамытады. Әр тапсырма оқушылардың етістік түрлерін түсінуге көмектеседі, сондай-ақ қызықты әрі шығармашылық тәсілдермен олардың тілін дамытуға ықпал етеді.