|
Бөлім:
|
6.2Дүниежүзіелдері
|
|
Педагогтың
аты-жөні
|
Умирзахова
Г.И
|
|
Күні:
|
25.04.2025жыл
|
|
Сынып:
|
Қатысушылар саны:
17
|
Қатыспағандар
саны:
|
|
Сабақтың
тақырыбы:
|
Салыстырмалы елтану. Жалпы
ішкі өнім және Сатып алу қабілетінің
паритеті
|
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу
мақсаттары:
|
10.6.2.3 - жиынтық
көрсеткіштер бойынша есептелінетін дүниежүзі елдерінің индекстері
мен рейтингтерін сипаттау
|
|
Сабақ
мақсаты:
|
-
ЖІӨ және СҚП ұғымын
түсіну
-
ЖІӨ және СҚП арқылы
елдер арасындағы өмір сүру деңгейін
бағалау,
-
Нақты мысалдар мен креативті
әдістер арқылы айырмашылықты көрсету, АДИ картасына талдау
жасау
|
|
Сабақтың
барысы:
|
|
Сабақтың
кезеңі/уақыт
|
Педагогтің
әрекеті:
|
Оқушының
әрекеті:
|
Бағалау:
|
Реурстар:
|
|
1.Басы:Ұйымдастыру кезеңі: 3
минут.
Үй
тапсырмасы
5
мин.
Қызығушылықты
ояту
|
1.Сәлемдеседі.
Оқушылардың қатысуын
тіркейді.
2.Жаңа тақырыпты,
оқу мақсатын таныстырады.
https://learningapps.org/watch?v=p7zz39j4525
Ситуациялық
сұрақ:
Сұрақ: Қандай елдер "бай" деп
есептеледі? Неліктен?
?? Германияда бургер – 6€, ?? Үндістанда – 80 рупий (~1$). Қай елде халыққа бұл
арзан?
➡️ Бұл
СҚП дегеніміз не екенін бастау
нүктесі.
Әлемдегі Ең бай ЕЛДЕР топ 25 |
САЛЫСТЫРУ | - YouTube
https://youtu.be/-Ev_NJ53fBo
|
1.Мұғаліммен
сәлемдеседі.
Мұғалім қойған сұрақтарға
жауап береді.
Тақырыпты ашу мақсатында видео
қарайды
|
ҚБ
1.Жарайсыңдар!
|
1.Презентация
|
|
Жаңа
сабақ
7мин
|
Мұғалім слайд арқылы
бүгінгі сабақты түсіндіреді. ЖІӨ және СҚП туралы мәлімет
береді.
Тапсырма:
Әр топқа 2 ел беріледі
(мысалы:
1 топ Қазақстан мен
Норвегия
2 топ Үндістан мен
АҚШ
3 топ Қытай мен
Өзбекстан
4 топ Франция мен Нигерия
).
Топтар төмендегі мәліметтер бойынша
плакат немесе
инфографика жасайды:
|
2.Оқушылар
.
Мұғалімді тыңдайды , жаңа
тақырыппен, оқу мақсатымен
танысады.
|
ҚБ
үдерісі
|
2.Интербелсенді
тақта,слайд
Learning apps
бағдарламасы
|
|
Ортасы. 20
мин
Топтық
жұмыс.
Орындау
Баяндау әр топқа
1мин.(барлығы:+ - 5мин)
|
-
Елдің
валютасы
-
Big Mac немесе қарапайым тауар
бағасы
-
Халықтың орташа
табысы
-
СҚП бойынша өмір сүру
деңгейі
-
Қай
елде өмір сүру деңгейі жоғары екенін
дәлелдеу
Әр
топ өз елдерінің ЖІӨ және
СҚП айырмашылығын
қорғайды.
Қалған оқушылар 3 сұрақ қояды (мысалы: «Сендердің
елдеріңде неге қымбат?» т.б.)
|
Слайд,
мәтін
3. топ тапсырмаларды (оқулық
мәтінін, ғаламторды, презентациядағы деректерді
қолданып)дескрипторді қолдана отырып орындайды.Жұмыстарымен
таныстырады.
|
3. Қалыптастырушы бағалау
тапсырмасы.
Дескриптор
|
3.Интербелсенді
тақта.
Ғаламтор.Слайд.
|
|
4.Қорытындылау:Жеке жұмыс: 5
мин
|
https://wordwall.net/ru/resource/90886879
|
Wordwall арқылы адасқан
әріптерді орнына қояды
|
10
балл
|
Жеке жұмыс парақтары
немесе
Wordwall бағдарламасы,
интербелсенді тақта
|
|
5.Сабақтың соңы:
3минут
Үй тапсырмасы (2
минут)
|
Оқу мақсатын ашып кері
байланыс жасау
"Emoji"
әдісі:
Оқушылар СҚП туралы не сезінгендерін бір эмодзи арқылы сипаттайды
және қысқаша түсіндіреді
? «100$ менің елімде неге
жетеді?» деген сұраққа жауап жазамыз
(Мысалы: Қазақстанда 100$ = 3 футболка, 1 шаштараз, 5 рет кафе
т.б.)
|
Оқу мақсатына жеткенін
анықтайды
|
ҚБ 10
ұпай.
|
ИБТ
|
|
Қосымша
ақпарат
|
|
Саралау – оқушыларға қалай
көбірек қолдау көрсетуді
жоспарлайсыз?
|
Бағалау оқушыларды материалды
меңгерудеңгейін қалай тексеруді
жоспарлайсыз?
|
Денсаулық пен қауіпсіздік
техникасының сақталуы.
|
Топтық
тапсырма:
Әр топқа 2 ел беріледі (мысалы:
1 топ Қазақстан мен
Норвегия
2 топ Үндістан мен
АҚШ
3 топ Қытай мен
Өзбекстан
4 топ Франция мен Нигерия
).
Топтар төмендегі мәліметтер бойынша
плакат немесе
инфографика жасайды:
-
Елдің валютасы
-
Big
Mac немесе қарапайым тауар бағасы
-
Халықтың орташа табысы
-
СҚП
бойынша өмір сүру деңгейі
-
Қай
елде өмір сүру деңгейі жоғары екенін дәлелдеу
Әр
топ өз елдерінің ЖІӨ және
СҚП айырмашылығын қорғайды.
Қалған оқушылар 3 сұрақ қояды (мысалы: «Сендердің
елдеріңде неге қымбат?» т.б.)
Big Mac индексі — бұл әлем
елдерінің валюталарының сатып алу қабілетін салыстыру үшін
қолданылатын қызықты әрі қарапайым құрал. Бұл индекс McDonald's
желісіндегі Big Mac бургеры бағасын негізге
алады.
? Әлемдегі Big Mac
бағалары
2023 жылдың қаңтар айындағы
мәліметтер бойынша, әлемдегі ең қымбат Big Mac бағасы Швейцарияда —
6,71 АҚШ долларын құрайды. Ал ең арзан Big Mac бағасы Венесуэлада —
1,76 АҚШ долларына тең. Қазақстан 2,11 АҚШ долларымен әлемдегі ең
арзан Big Mac бағасы бар елдердің қатарында болды.
Ulysmedia
? Қазақстандағы Big Mac
бағасы
Қазақстанда McDonald's желісінде Big Mac бағасы
2021 жылы 2,11 АҚШ долларын құрады. Бұл көрсеткіш Қазақстанды
әлемдегі ең арзан Big Mac бағасы бар елдердің қатарына қосты.
pppcalculator.org
? Big Mac индексінің
маңызы
Big
Mac индексі әлем елдерінің валюталарының сатып алу қабілетін
салыстыру үшін қолданылатын қызықты әрі қарапайым құрал болып
табылады. Бұл индекс валюталардың бағамын анықтауға көмектеседі,
бірақ ол тек бір ғана тауардың бағасын негізге алады, сондықтан
толық экономикалық суретті көрсету үшін басқа да көрсеткіштермен
бірге қарастырылуы қажет.
? Әлемдегі ең қымбат Big Mac
бағалары (2024 жылғы мәліметтер бойынша):
-
Швейцария
?? — $8.08
-
Уругвай
?? — $7.08
-
Норвегия
?? — $6.78
-
Аргентина
?? — $6.55
-
Ұлыбритания
?? — $5.90
-
АҚШ
?? — $5.69
-
Шри-Ланка
?? — $5.69
-
Дания
?? — $5.66
-
Коста-Рика
?? — $5.62
-
Швеция
?? — $5.60
? Big Mac
индексінің маңызы:
-
Валюталардың
салыстырмалы бағамы: Big Mac бағалары арқылы әр елдің
валютасының нақты құнын бағалауға болады.
-
Тұрмыс деңгейін
бағалау: Бұл индекс елдер арасындағы өмір сүру деңгейінің
айырмашылықтарын көрсетеді.
-
Экономикалық
көрсеткіш: Big Mac индексі экономистерге әртүрлі елдердің
экономикалық жағдайын салыстыруға көмектеседі.
Жиынтық ішкі өнім
(ЖІӨ) — ел аумағында белгілі бір
уақыт аралығында (көбінесе бір жылда) өндірілген барлық тауарлар
мен көрсетілген қызметтердің нарықтық құны. Бұл экономикалық
көрсеткіш елдің экономикалық дамуын өлшеудің негізгі құралдарының
бірі болып есептеледі.
? ЖІӨ-нің негізгі
сипаттамалары:
|
Қасиеті
|
Сипаттамасы
|
|
? Уақыт шеңбері
|
Әдетте жылдық немесе тоқсандық көрсеткішпен
өлшенеді
|
|
? Өлшем бірлігі
|
Ұлттық валютада немесе халықаралық долларда
(мысалы, АҚШ доллары)
|
|
? Көлемі
|
Елдің ішкі нарығында өндірілген барлық түпкілікті
өнім мен қызметтер құнын қамтиды
|
|
? Құрамына кірмейді
|
Көлеңкелі экономика, үй жұмыстары, қайырымдылық
қызметтер және елден тыс өндіріс
|
? ЖІӨ-ні есептеу
формуласы:
1. Өндірістік әдіс:
ЖІӨ
= Барлық өндірілген түпкілікті өнім мен қызметтер құны – аралық
тұтыну
2. Табыс әдісі:
ЖІӨ
= Еңбек ақы + Пайыз + Жал ақысы + Табыс + Салықтар –
Субсидиялар
3. Шығын әдісі (ең
танымал):
ЖІӨ
= C + I + G + (X − M)
мұндағы:
C – тұтынушылық шығындар
I – инвестициялар
G – мемлекеттік шығындар
X – экспорт
M – импорт
? ЖІӨ түрлері:
|
Түрі
|
Сипаттамасы
|
|
Номиналды ЖІӨ
|
Қазіргі бағамен есептелген (инфляция
ескерілмейді)
|
|
Нақты ЖІӨ
|
Базалық бағада есептеледі, инфляция әсері
жойылған
|
|
Жан басына шаққан ЖІӨ
|
ЖІӨ / Ел халқының саны → халықтың өмір сүру
деңгейінің көрсеткіші
|
? Мысал:
Егер Қазақстанның 2024 жылғы ЖІӨ көлемі 250 млрд
АҚШ долларын құраса, ал халық саны 20 млн болса,
онда:
Жан басына шаққан ЖІӨ = 250 млрд / 20 млн = 12
500 АҚШ доллары
СҚП (Сатып алу қабілетінің
паритеті) ұғымын қарастырайық. Бұл
ЖІӨ-мен байланысты, бірақ халықтың нақты тұрмыс деңгейін анықтауға
көмектесетін аса маңызды экономикалық
көрсеткіш.
? Сатып алу қабілетінің паритеті (СҚП / PPP –
Purchasing Power Parity)
? Анықтама:
СҚП —
әртүрлі елдердегі тауарлар мен қызметтердің құнын салыстыра отырып,
валюталардың шынайы (нақты) сатып алу қабілетін анықтайтын
әдіс.
? Негізгі идея:
СҚП
теориясы бойынша:
"Бірдей тауарлар мен қызметтер жиынтығы әртүрлі
елдерде бірдей мөлшерде ақшаға тұруы
тиіс."
Мысалы:
1 Big Mac АҚШ-та 5 доллар, ал Қазақстанда 2,5 доллар болса → онда
СҚП бойынша теңестірілген айырбас бағамы 1$ = 0.5 KZT болуы
керек.
? Неліктен СҚП маңызды?
|
ЖІӨ (номиналды)
|
ЖІӨ (СҚП бойынша)
|
|
Доллармен нақты бағаланады
|
Ел ішіндегі өмір сүру құны
ескеріледі
|
|
Бай елдер алда тұрады
|
Көп елдің "реалды" әл-ауқаты жақсырақ
көрінеді
|
|
Тауар бағасы мен инфляция
ескерілмейді
|
Бағалар ескеріледі
|
? Мысал:
|
Ел
|
ЖІӨ (номиналды)
|
ЖІӨ (СҚП бойынша)
|
Айырмашылық
|
|
АҚШ
|
$26 трлн
|
$26 трлн
|
≈
|
|
Қытай
|
$17 трлн
|
$30 трлн
|
↑ СҚП бойынша алда
|
|
Қазақстан
|
$250 млрд
|
$580 млрд
|
↑ Өмір сүру арзандығы ескерілді
|
? Оқушыларға түсіндіру
мысалы:
-
АҚШ-та бір кесе кофе 4$, ал Үндістанда 1$
тұрады.
-
Бірдей кофе, бірақ бағасы
әртүрлі.
-
СҚП
— бұл айырмашылықты теңестіреді.
? Қызықты құрал:
? Big Mac индексі —
СҚП-ны қарапайым түрде түсіндіретін танымал әдіс.
The Economist – Big Mac Index сайтында әр елдегі Big Mac бағалары
салыстырылады.
ЖИ көмекші
24 Сәуір 2025
194
