Қысқа мерзімді жоспарлар

Оқу сабағының жоспары №

Сандық санау жүйелері.

(сабақтың тақырыбы)

Модуль /пән атауы ЖББП 8 Информатика

Педагог ____________ дайындады

20_ жылғы "___" ____________

1. Жалпы мәліметтер

Курс, топ __________________

Сабақтың түрі практикалық

Өткізу формасы: жаңа білімді, дағдыларды бекіту сабағы

2. Мақсаты:

• Әртүрлі санау жүйелерін (екілік, ондық, оналтылық) ажырату және олардың ерекшеліктерін түсіну;

• Сандық санау жүйелерінің техника-технологиялық салада қолдану маңызын түсіну және өмірмен байланыстыра білу.

Міндеттері:

• Сандық санау жүйелерінің түрлерін сипаттау (екілік, сегіздік, ондық, оналтылық);

• Әртүрлі санау жүйелерін салыстырып, ортақ және ерекше белгілерін анықтау;

• Санау жүйелерінің цифрлық техникадағы, бағдарламалаудағы және ақпараттық қауіпсіздіктегі қолдану аясын талдау.

3. Күтілетін нәтижелер

• Сандық санау жүйелерінің түрлерін сипаттай алады (екілік, ондық, оналтылық);

• Әр санау жүйесінің артықшылығы мен кемшілігін түсініп, оларды салыстыра алады;

• Сандық санау жүйелерін компьютер архитектурасында, бағдарламалау мен ақпараттық технологияда қолдану жолдарын түсіндіре алады.

4. Қажетті ресурстар

презентация, стикерлер, үлестірме қағаздар

5. Сабақтың барысы

1. Ұйымдастыру бөлімі (5 мин)

-амандасу

-аудитория дайындығын тексеру

-студенттерді түгендеу

2. Білімді бақылау (5 мин)

Сұрақтарға жауап беріңдер.

1. Сандық санау жүйесі дегеніміз не?
   → Сандық санау жүйесі — сандарды белгілеу және олармен арифметикалық амалдар орындау тәсілі. Ол белгілі бір негізге (негізгі санға) сүйеніп құрылады.

2. Сандық санау жүйелерінің қандай түрлері бар?
   → Ең көп қолданылатын санау жүйелері:

• Екілік (бинарлық) – негізі 2

• Сегіздік – негізі 8

• Оналтылық – негізі 16

• Ондық – негізі 10

3. Екілік санау жүйесі не үшін қолданылады?
   → Компьютерлік техникада ақпаратты өңдеу және сақтау үшін қолданылады. Себебі компьютер тек 0 мен 1 сандарын түсінеді (қосу және ажырату сигналдары).

4. Оналтылық санау жүйесінің артықшылығы қандай?
   → Екілік сандарды ықшам түрде көрсетуге мүмкіндік береді. Мысалы, 1 байт ақпаратты екілікпен жазғаннан гөрі оналтылықпен жазу ыңғайлы.

5. Санау жүйелерін білу не үшін маңызды?
   → Бағдарламалау, компьютерлік жүйелерді жобалау, деректермен жұмыс жасау және ақпараттық қауіпсіздік салаларында есептеулерді дұрыс жүргізу үшін қажет

Білімді бағалау критерийлері:

✓ Сандық жүйелер мен бағдарламалық құрылым арасындағы байланысты түсінеді;

✓Бағдарламалық қамтамасыз етудің негізінде жатқан логиканы ұғынады;

✓Ақпараттық технологиялар саласындағы нақты қолдану мысалдарына сүйене отырып, білімін бағалау критерийлеріне сай көрсетеді.

3. Жаңасын баяндау әдісі. Ауызша (4 мин)

Сандық санау жүйесі — бұл сандарды белгілеу және оларға арифметикалық амалдар қолдану тәсілі. Әр санау жүйесі негізгі санға (негіз) сүйеніп құрылады. Мысалы, ондық жүйенің негізі — 10, екілік жүйенің негізі — 2.

Компьютер тек екілік санау жүйесін (0 және 1) түсінеді, өйткені оның барлық жұмысы электрондық сигналдарға — бар немесе жоқ (қосулы/сөнулі) дегенге негізделген.

Негізгі санау жүйелері:

• Екілік (негізі 2): 0 мен 1 — компьютер ішкі есептеулер мен мәліметтерді өңдеуде қолданады.

• Ондық (негізі 10): адам күнделікті пайдаланатын жүйе.

• Оналтылық (негізі 16): екілік ақпаратты ықшам түрде көрсету үшін (программалау мен кодтауда жиі кездеседі).

• Сегіздік (негізі 8): аз қолданылатын, бірақ кейбір жүйелерде кездесетін жүйе.

Сандық санау жүйелерін білу — программалау, деректерді өңдеу, ақпараттық қауіпсіздік және компьютерлік архитектураны түсіну үшін маңызды.

Мұғалім бұл мәліметті ауызша айтып түсіндіреді, тақтада сандық жүйелердің сандармен жазылу үлгісін көрсетеді.
Оқушылар дәптерге анықтаманы жазып алады және мысалдар келтіреді (мысалы: 10₁₀ = 1010₂).

Қаласаңыз, осы бөлімге арналған визуалды кесте, слайд мазмұны, немесе қысқаша бейне-түсініктеме дайындап бере аламын.

Топтық жұмыс (10 мин)

Тақырып: Сандық санау жүйелерін анықтау, салыстыру және өзара байланысын көрсету

Мақсат:

Әр топ белгілі бір санау жүйесін зерттеп, оның қасиеттерін, қолдану аясын, және басқа жүйелермен байланысын визуалды түрде көрсетеді.

Тапсырма:

• 1-топ: Екілік санау жүйесі (негізі 2)

• 2-топ: Ондық санау жүйесі (негізі 10)

• 3-топ: Оналтылық санау жүйесі (негізі 16)

• 4-топ: Барлық үш жүйені салыстыратын диаграмма (мысалы: Венн диаграммасы, кесте, блок-схема)

Нұсқау:

Әр топ:

• Өз санау жүйесінің анықтамасын береді

• 2–3 нақты қолдану мысалын келтіреді (мысалы: компьютер, бағдарламалау тілі, мәліметтерді кодтау)

• Сандық жүйені сызба арқылы түсіндіреді (мысалы: 10₁₀ → 1010₂)

• Тақырыпты басқа топтарға қысқаша қорғайды

Бағалау критерийлері:

✓ Сандық санау жүйелерінің түрлерін ажыратады
✓ Әр жүйенің қолдану мақсатын түсіндіреді
✓ Ақпаратты сызба немесе диаграмма арқылы дұрыс көрсетеді
✓ Топта жұмыс жасап, түсінікті қорғай алады

5.Материалды бекіту Жеке жұмыс. Деңгейленген тапсырмалар (15 мин)

І деңгей (базалық):

1. Сандық санау жүйесі дегеніміз не? Қысқаша анықтама жазыңыз.

2. Сандық санау жүйесінің 3 түрін атаңыз.

3. Екілік және ондық санау жүйесінің бір айырмашылығын жазыңыз.

ІІ деңгей (орташа):

Кестені толтырыңыз:

4. Екілік жүйе неге компьютерде қолданылады? Қысқаша түсіндіріңіз.

5. Екілік санмен жаз: 13₁₀ = ?

6. Оналтылық жүйе не үшін қолайлы деп есептеледі?

ІІІ деңгей (жоғары):

7. Егер компьютер тек екілік кодты түсінсе, онда ондық жүйемен енгізілген деректер қалай өңделеді?

8. 1010₂ екілік санын ондық жүйеге түрлендір.

9. Сандық санау жүйелерін білу бағдарламалауда және ақпараттық қауіпсіздікте қалай көмектеседі? 2 нақты мысал келтіріңіз.

Бағалау критерийлері:

✔ Сандық санау жүйелерінің түрлерін анықтай алады және олардың негізін біледі
✔ Түрлендірулерді (ондық → екілік, екілік → ондық) дұрыс орындайды
✔ Қолдану саласын түсіндіреді және нақты мысалмен байланыстыра алады
✔ Кестені дұрыс және толық толтырады

6. Сабақтың қорытындысын шығару Бағалау парағы бойынша

(5 мин)

Рефлексия: «Көңіл-күй»

Тақырып: Сандық санау жүйелері

Сабақ соңында әр оқушыға үш түсті қағаз дөңгелек (немесе стикер) ұсынылады. Олар бүгінгі сабақтағы өз жетістігі мен көңіл күйіне сай біреуін таңдайды:

Қызыл түс:
«Сандық жүйелерді түсіну маған қиын болды, тапсырмаларды толық орындай алмадым.»

Көк түс:
«Сабақ қызықты болды, тапсырманы сыныптастарымның көмегімен орындадым.»

Жасыл түс:
«Мен сандық санау жүйелерін жақсы түсіндім, тапсырмаларды өз бетіммен орындадым.»

Мақсаты: Сабақ соңында оқушылардың эмоционалды күйін және тақырыпты меңгеру деңгейін анықтау.

7. Үй тапсырмасы. (1 мин)

Теориялық тапсырма:

• Сандық санау жүйелерінің түрлерін жаттап келу:
  Екілік, ондық, оналтылық, сегіздік

• Әр жүйенің негізін және бір нақты қолдану саласын жазу.
  (Мысалы: Екілік – негізі 2 – компьютердің ішкі жұмысы үшін)

Практикалық тапсырма

Тапсырма атауы:
«Сандар қалай жазылады?»

Орындау нұсқаулығы:

1. Төмендегі ондық сандарды екілік және оналтылық санау жүйесіне түрлендір:

2. Түрлендіру үшін калькулятор немесе онлайн конвертер қолдануға болады.

3. Соңында:
   Сандық санау жүйелерін не үшін білу маңызды? – осы сұраққа 2 сөйлеммен жауап беріңіз.