Павлодар облысының білім беру басқармасы Ақсу қаласының білім беру бөлімінің «Жамбыл орта мектебі» КММ

Мухташ Харлыгаш

Бастауыш сынып мұғалімі

Тақырыбы: «Сауатты және мәнерлеп оқу әдісі»

Ақсу

2025 ж

Түсінік хат

Бастауыш сынып оқушыларының сауатты және мәнерлеп оқу дағдыларын дамыту — оқу үдерісінің негізгі міндеттерінің бірі. Оқушыларды дұрыс, анық және мәнерлеп оқуға үйрету олардың сөздік қорын байытуға, тілдік қабілеттерін дамытуға және мәтінді терең түсінуге ықпал етеді. Сонымен қатар, бұл дағдылардың қалыптасуы оқушылардың өз ойларын дұрыс жеткізуіне, жазбаша және ауызша сөйлеу қабілеттерін арттыруға көмектеседі.

Сауатты және мәнерлеп оқу процесінде оқушының мәтіннің мазмұнын дұрыс түсіну, сөздерді дұрыс айта білу, интонацияны дұрыс пайдалану, сөйлемдердің мағынасын толық ашу және мәтінге деген қызығушылығын арттыру маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, оқу процесі оқушының жеке тұлғасын дамытудың бірден-бір құралы болып табылады, өйткені сауатты оқу — оқу мәдениетінің, жеке тұлғаның әлемге деген көзқарасының негізі болып саналады.

Мақсаттары:

• Оқушыларға мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыру.

• Оқушылардың тілдік дағдыларын дамыту.

• Оқушылардың оқу дағдыларын сауатты түрде жүзеге асыруға үйрету.

Міндеттері:

• Оқушылардың сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.

• Сауатты және мәнерлеп оқу үшін арнайы әдіс-тәсілдерді қолдану.

• Оқушыларға оқу барысында интонация мен ырғақты дұрыс пайдалану дағдыларын үйрету.

• Оқушылардың оқу қабілеттерін бағалау және дамытуды қамтамасыз ету.

Берілген нұсқаулықтың өзектілігі

Сауатты және мәнерлеп оқу мәселесі бүгінгі білім беру жүйесінде ерекше маңызға ие. Оқушыларды сауатты оқу және дұрыс түсіну дағдыларын дамыту — олардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына әсер ететін маңызды фактор болып табылады. Сонымен қатар, оқу мәдениеті мен мәнерлі оқу дағдыларының қалыптасуы оқушылардың жалпы білім деңгейін арттыруға ықпал етеді.

Әсіресе, бастауыш сыныптарда бұл бағытта жұмыстың жүргізілуі өте маңызды. Себебі бастауыш сыныптарда оқу дағдыларының негізі қаланады, әрі бұл кезеңде оқушылардың оқуға деген қызығушылығы қалыптасады. Мәнерлеп оқу дағдысы тек оқушылардың әдебиетті түсінуіне ғана емес, сонымен қатар олардың жалпы ойлау қабілетіне, сөйлеу мәдениетіне және әлеуметтік қарым-қатынас дағдыларына да оң әсерін тигізеді.

Бұл нұсқаулықтың өзектілігі, оның тек оқу әдістемесі ретінде ғана емес, сонымен қатар оқушылардың жан-жақты дамуына бағытталған оқу құралдары ретінде пайдалануында жатыр.

Жұмыстың ғылыми-әдістемелік деңгейі

Қазіргі кезде қазақ тілі мен әдебиеті бойынша нұсқаулықта оқу дағдыларын дамытуға арналған әдіс-тәсілдер мен нұсқаулықтар бар, алайда жаңашылдық ретінде бастауыш сыныптарда сауатты және мәнерлеп оқуды дамытуға арналған нақты әдістемелік құралдардың аздығы байқалады. Бұл нұсқаулықта оқушылардың оқу процесін қызықты әрі тиімді ету үшін жаңа әдістер мен тәсілдер ұсынылған. Мысалы, оқушыларды сөздерді дұрыс оқуға, интонацияны дәл пайдалануға, мәтіннің мағынасын толық түсінуге бағытталған әдіс-тәсілдер қарастырылған.

Жаңашылдық бағдарламаның негізінде оқушылардың оқу қызығушылығын арттыру және білімдерін тереңдету мақсатында көркем шығармалармен жұмыс жасау, түрлі әдіс-тәсілдер арқылы оқу материалын меңгерту ұсынылады. Сонымен қатар, нұсқаулықтың ғылыми-әдістемелік деңгейі қолданыстағы бағдарламалармен салыстырғанда оқушының жеке тұлғасын дамытуға ерекше назар аударады.

Нұсқаулықтың ғылымилығы

Бұл нұсқаулықта жаңа білім беру парадигмасының философиясына, әдіснамасына, психологиясына және педагогикалық ғылым мен практиканың соңғы жетістіктеріне сәйкес жасалған. Оқушылардың мәнерлеп оқу дағдыларын дамыту үшін психология мен педагогика ғылымдары негізінде қолданыстағы тәсілдер мен әдіс-тәсілдер, сондай-ақ оқу үдерісінде жаңа көзқарастар қолданылды.

Нұсқаулық психологиялық тұрғыдан оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып жасалған, яғни бастауыш сынып оқушыларының психофизиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес келеді. Сонымен қатар, педагогикалық тәсілдер оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған, оларды жеке тұлға ретінде қалыптастыруды көздейді.

Бағыттылығы

Бұл нұсқаулық оқушылардың білімін арттырумен қатар, олардың жеке тұлғасын дамытуға бағытталған. Оқушыларды оқуға ынталандырып, оларды шығармашылық ізденіске жетелейтін құралдарды қолдану — осы нұсқаулықтың негізгі мақсаты болып табылады.

Нұсқаулық балалардың психофизиологиялық және әлеуметтік денсаулығын сақтау үшін дене шынықтыру, психологиялық тренингтер және басқа да дағдыларды дамыту шаралары қарастырылған. Бұл, өз кезегінде, оқушылардың жалпы дамуында маңызды орын алады.

Сонымен қатар, нұсқаулық экологиялық, этнопедагогикалық және психологиялық аспектілерді қамтиды. Оқу процесінің экологиялық бағыттылығы оқушылардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін, қоршаған ортаға жауапкершілігін қалыптастыруға көмектеседі.

Әдіснамалық негізі

Жұмыстың әдіснамалық негізі — жүйелілік принципі. Оқушылардың оқу қабілеттері мен дағдыларын дамыту үшін әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы жүйелі жұмыс жүргізу қарастырылған. Бұл жұмыс барысында оқушылардың әрбір нәтижесі олардың алдыңғы білімдеріне байланысты әрі өзара байланысты болып табылады.

Нәтиже және ғылыми ұстаным

Нұсқаулықтың нәтижесінде оқушылар сауатты және мәнерлеп оқу дағдыларын меңгеріп, оқу мәдениеті қалыптасады. Олар мәтіннің мазмұнын терең түсінуді үйренеді және шығармашылық қабілеттерін дамытады.

Нұсқаулықтың ғылыми негізі мен әдіснамалық ұстанымдары толыққанды және сенімді. Бұл нұсқаулық оқу үдерісіне жаңашылдық пен тиімділік енгізу мақсатында әзірленген, әрі оның нәтижелері ғылыми тұрғыдан расталған.

Сауатты және мәнерлеп оқу дағдылары — бастауыш сынып оқушыларының жалпы білім деңгейін көтерудің, олардың жеке тұлғасын қалыптастырудың маңызды құралы. Бұл нұсқаулық оқушылардың оқу қабілеттерін арттыруға бағытталған жаңашылдықтарды ұсынады және ғылым мен әдістеме талаптарына толық сәйкес келеді.

Перспективті жоспар