сенсорикадан дидактикалық ойындар

2 жастағы балалар қарапайым өнімді әрекеттерді орындай алады  (мозаика құрастыру, құрылыс материалдарынан қарапайым заттарды жинау). Бірақ ол кезде олар көрген заттар мен  қолданылатын материалдардың қасиеттеріне аса назар аудармайды, өйткені олардың маңызын түсінбейді және оған назар салмайды. Сондықтан балаларды қарапайым тапсырмаларды орындауға үйрету кезінде, әр бала пішін, көлем, түс – заттардың тұрақты белгілері екендігін ұққан жөн. Үш жас кезінде балаларды сенсорлық тәрбиелеудің дайындық кезеңі аяқталады және ары қарай олардың сенсорлық мәдениетті жүйелі меңгеруді ұйымдастыру басталады.

Ұсынылған жүйе көмегімен жүзеге асырылатын сенсорлық тәрбиелеудің  әрекеттің өнімді түрлеріне оқыту (сурет салу, т.б.) кезінде жүргізілетін сенсорлық тәрбиелеумен байланысы туралы мәселе маңызды болып табылады. Әрекеттің өнімді түрлері баланың үш жасында қалыптаса бастайды, бірақ осы жаста оқыту маңызды орын алмайды. Сондықтан ерте жастағы балаларға өнімді әрекетті және сенсорлық тәрбиелеу бойынша дидактикалық ойындар мен жаттығуларды шектеудің мағынасы жоқ.

Үш жастан бастап әрекеттің өнімді түрлеріне оқыту жүйелі және жоспарлы сипатқа ие.

Сенсорлық  тәрбие – балалардың сенсорлық процесінің  мақсатын  жетілдіру, (сезінулерді, қабылдауларды, ұсыныстарды) дамыту.

Сенсорлық тәрбиенің мақсаты: балалардың сенсорлық қабілеттілігін қалыптастыру.

Міндеттері:

1) Балалардың естілім жүйелерінің әсерлерін қалыптастыру;

2) Балалардың сенсорлық эталондар  жүйелерінің әсерлерін қалыптастыру;

3) Балалардың танымдық пен практикалық әрекетте естілім және сенсорлық эталондар жүйелерінің әсерлерін өз бетінше  қабылдауды қалыптастыру.

Сенсорлық тәрбие бойынша  2-3 жасқа дейінгі бағдарламаның талаптары:

• 8 түсте бағдарлау, олардың атауларын атау, үлгі бойынша тандау;

• Үш және одан да көп қарама-қарсы шамаларда бағдарлау;

• Әртүрлі шамадан 5-8 сақиналардан тұратын пирамиданы жинау;

• Жазық суретпен көлемді, геометриялық пішіндерді, кескінді ара қатынасын

белгілеу, үлгі бойынша қою (әртүрлі шамаларды қосымша беттерге жайып

қойып немесе тақтайшада ұқсас  формаларға орналастыру).

• 4 бөліктерден тұратын ойып жасалған суреттерден, бүтін қойма текшелерді

құру

• Форма бойынша заттарды танып білу (текше, кірпіш, шар, призма);

• Жазықтықтағы пішіндерге (шеңбер, сопақша, шаршы, тік төртбұрыш)  байланыста бағдарлау;

• Түс, пішін, шама бойынша біркелкі заттарды салыстыру, ара қатынасын белгілеу, топтау;

• Заттардың пішіндерін  саусақтармен сұлба бойынша

жиектеу;

• Парақ шеңберінде тік, көлденең, дөңгелек, қысқа және ұзын сызықтарды өткізу

Дидактикалық ойындар арқылы тәрбиеші балалардың сенсорлық

тәрбиені жүзеге асырып, танылатынүрдіс дамытады (білуге

құмарлық, қарапайым көрністерде өзара байланысты түсіну және т.с.с.).Тәрбиеші ойынды ойлау, сөйлеу, қиял, ес, қоршаған өмірді кеңейту және бекіту әдістер ретінде қолданады».

Дидактикалық ойын міндетті, мазмұнды, ережелерді және ойын әрекеттерді енгізеді.

Дидактикалық ойынның негізгі элементі дидактикалық міндет болып табылады. Ол сабақтардың бағдарламасы-

мен тығыз байланысты. Барлық қалған элементтер қойылған міндетке бағынып және оны орындауын қамтамасыз етеді. Дидактикалық міндеттері әр түрлі (қарапайым математика ұғымдарың бекітуге байланысты болуы мүмкін).

Дидактикалық ойындардың мағынасы қоршаған болмыста (табиғат, адамдар, олардың ара қатынастары, тұрмысы, еңбегі, қоғамдық өмірлері, оқиғалары және т.б.)Дидактикалық ойында үлкен рөл ережелерге беріледі. Олар әрбір балаға ойында не және қалай істеуге

тиісті  екендігін анықтайды, табысқа жету жолын көрсетіп жатыр.

Балаларда жүрiстұрыста тойтарылу, өз мінез-құлқын басқаруды

тәрбиелеп жатыр. ойын әрекеті – бұл ойын мақсатында балалардың

белсенділік таныту: түрлі-түсті шарларды сырғанату, мұнараны

талдау, матрешканы жинау…

Сенсорика сипаттағы дидактикалық ойындар мектепке дейінгі кіші жастағы балалар үшін сан туралы білімдерін кеңейтуге және бекітуге үлкен мүмкіндіктер береді: « бір » және « көп »; заттардың теңдігі туралы, өрнектерді түсіну: сонша — қанша, тең, бір бірден — көп –бір де. Заттар салыстырып, олардың шамаларын сіңіру: ұзын — қысқа, бірдей, жоғары — төмен, кең — тар, жуан — нәзік, көбірек — аз. Пішінді анықтау: шеңбер, шаршы, үшбұрыш. Кеңістіктің бағыттарын танып білу: алға, артқа, оңға, солға. Уақытты бағдарлау: таңертең, күн, кеш, түн.