Академик Е.А. Бөкетов атындағы 

Қарағанды Зерттеу Университеті

Шетел тілдері факультеті

Шетел тілінен даярлаудың 

теориясы мен әдістемесі кафедрасы

 Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университетінің «Шетел тілін оқыту теориясы мен әдістемесі»

кафедрасының аға оқытушысы:Толуспаева Д.Ж

КА-315-21 топ 4 курс студенті:

Мырзабек А.Е

ШЕТЕЛ ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ЗАМАНАУИ ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘСІЛДЕРІ МЕН ӘДІСТЕРІ

Аңдатпа. Бұл мақалада шетел тілін оқытудағы заманауи әдістемелік тәсілдер мен олардың тиімділігі қарастырылады. Ақпараттық технологиялармен қатар коммуникативтік, интерактивтік, CLIL және геймификация әдістерінің тіл үйренушінің белсенділігін арттырудағы рөлі сараланады. Автор оқыту үдерісіндегі мұғалім мен білім алушының өзгерген ролін сипаттай отырып, жаңа буын оқулықтар мен цифрлық құралдарды қолданудың нәтижелілігіне тоқталады. Мақалада заманауи әдістердің теориялық негіздері мен практикалық қолдану ерекшеліктері нақты мысалдармен талданады.

Кілт сөздер: шетел тілі, заманауи әдістеме, коммуникативтік тәсіл, CLIL, геймификация, интерактивтік оқыту, цифрлық білім беру

Кіріспе

XXI ғасыр – жаһандану мен цифрландыру дәуірі деп санаймын. Бұл өзгерістер білім беру саласына да тікелей әсер етуде, әсіресе шетел тілін оқытуда. Тіл – тек қатынас құралы ғана емес, сонымен қатар мәдениет, ойлау, дүниетаным мен тұлғалық даму тетігі. Қазіргі заман талабына сай тіл үйренуші тек грамматикалық ережелерді меңгеріп қоймай, сол тілді қолдана отырып еркін сөйлей алуы, ақпаратты қабылдай білуі және түрлі жағдаяттарда белсенді әрекет етуі тиіс.Сол себепті шетел тілін оқытуда дәстүрлі грамматикалық-аудармалық әдістер орнын заманауи, тұлғаға бағытталған, интерактивтік тәсілдер басты. Бұл үрдіс оқушының тілді механикалық емес, мағыналық тұрғыдан меңгеруін қамтамасыз етеді. Осы мақалада біз қазіргі оқыту әдістемелерінің теориялық негіздері мен практикалық тиімділігін талдай отырып, олардың өзара салыстырмалы сипаттамасын ұсынамыз.

Негізгі бөлім

Шетел тілін оқытудың заманауи әдістерін салыстырмалы талдау

Анализ: әдістемелік-педагогикалық көзқараспен

1. Коммуникативтік тәсіл (Communicative Approach)

Коммуникативтік тәсіл – тілдің қатынас құралы ретіндегі рөлін алдыңғы орынға қояды. Бұл әдіс бойынша грамматикалық құрылымдар – тіл үйренудегі басты мақсат емес, керісінше қарым-қатынас құралы. Сабақта шынайы өмірмен байланысты жағдаяттар, диалогтар, пікір алмасу, рөлдік ойындар қолданылады.Оқушының коммуникативтік құзыретін дамыту – басты мақсат. Бұл әдіс шетел тілін үйренушінің сөйлеу әрекеттерін (тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу) интеграциялап дамытуды көздейді. Сонымен қатар, қателік – үйрену процесінің бір бөлігі ретінде қабылданып, оқушыны еркін сөйлеуге ынталандырады.

2. CLIL (Content and Language Integrated Learning)

CLIL – пән мен тілді қатар оқыту технологиясы. Мысалы, биология немесе география сабағы ағылшын тілінде жүргізіледі. Бұл тәсіл шетел тілін тек пән ретінде емес, құрал ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Мұнда тілді меңгеру табиғи, контекстік негізде жүреді.CLIL – тілдік орта жоқ елдер үшін тиімді шешімдердің бірі. Оқушы шынайы мазмұнмен жұмыс істей отырып, тілді сол пәннің лексикасы, құрылымы арқылы меңгереді. Бұл әдіс білім алушының сыни ойлауын, тілдік дағдысын және пәндік білімін бір мезгілде дамытады.

3. Интерактивтік және цифрлық технологиялар

Интерактивтік әдістерге жұптық жұмыс, топтық талқылау, пікірталас, тапсырмаға негізделген оқу (TBL), Web-квесттер, Padlet, Quizlet, Kahoot сияқты платформалар кіреді. Бұл құралдар оқушының қызығушылығын оятып, сабаққа белсенді қатысуына ықпал етеді.Онлайн платформалар мен виртуалды сыныптарда сабақ жүргізу, мысалы Zoom, Google Classroom, Moodle – цифрлық білім берудің құрамдас бөлігі. Цифрлық технологиялар визуалды материалдарды қолдануға, түрлі мультимедиа элементтерін қосуға мүмкіндік береді, ал бұл өз кезегінде есте сақтауды жеңілдетеді.

4. Геймификация (ойын арқылы оқыту)

Геймификация – шетел тілін оқытуда мотивацияны арттыратын өте тиімді әдіс. Мысалы, сөздік қорын үйретуде «тап, жарыс, марапат» сынды элементтерді қолдану оқушыны ойын арқылы тілді еркін меңгеруге итермелейді. Ойын әдістері – әсіресе бастауыш және орта буын оқушылары үшін тілге деген позитивті көзқарас қалыптастырудың ең жақсы құралы.LinguaLeo, Duolingo, Wordwall сияқты қосымшаларда оқушы өз деңгейін, прогресін, нәтижесін көріп отыра алады. Бұл өз кезегінде ішкі мотивацияны оятып, оқу процесін қызықты әрі нәтижелі етеді.

Қорытынды

Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар демекші, шетел тілін оқытуда заманауи әдістемелерді қолдану – бүгінгі білім беру жүйесінің басты қажеттілігі. Коммуникативтік тәсіл, CLIL, геймификация, цифрлық технологиялар тіл үйренушінің белсенділігі мен танымдық қызығушылығын арттырады, оқыту үдерісін тұлғаға бағытталған мазмұнмен байытады. Оқушы тілді тек жаттап емес, өмірмен байланыстыра отырып, шынайы қарым-қатынас құралы ретінде меңгереді.Болашақта тіл үйрету әдістемесі одан әрі дамып, жасанды интеллект, нейротехнология, виртуалды шындық сияқты жаңа бағыттармен интеграцияланатыны анық. Дегенмен, басты назар – әрқашан оқушының тілді түсініп, еркін қолдануына бағытталуы тиіс.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1.Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2001). Approaches and Methods in Language Teaching. Cambridge University Press.

2.Mehisto, P., Marsh, D., & Frigols, M. J. (2008). Uncovering CLIL. Macmillan Education.

3.Larsen-Freeman, D. (2000). Techniques and Principles in Language Teaching. Oxford University Press.

4.Council of Europe. (2001). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment. Cambridge University Press.

5.Мырзабекова, С.Қ. (2022). Шетел тілін оқытудағы цифрлық әдістер. Білім берудегі жаңа технологиялар, №3.