Тұрсынбек Аяужан Дәулетқызы
Академик Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті,

шетел тілдері факультеті, 6В01705-Шетел тілі: екі шетел тілі

білім беру бағдарламасының 3 курс студенті

Сөйлеу дағдыларын дамытудағы коммуникативтік әдістің рөлі

Қазіргі заманғы білім беру жүйесі тіл үйретуде жаңа әдістер мен тәсілдерді қолдануға бағытталған. Оқу процесінде тіл үйретудің тек грамматикалық ережелерді меңгерумен шектелмей, оның нақты өмірде қолданылуын үйрету маңызды. Осы тұрғыдан алғанда, коммуникативтік әдіс тіл үйрету барысында сөйлеу дағдыларын дамытуда үлкен рөл атқарады. Коммуникативтік әдіс оқушыларға тіл арқылы қарым-қатынас жасау дағдыларын қалыптастыруды, олардың сөйлеу мәдениетін арттыруды және шынайы өмір жағдайларында еркін сөйлеуге үйретуді көздейді. Бұл әдіс тіл мен мәдениетті, сонымен қатар қоғамдық өмірге бейімделуді дамытуға мүмкіндік береді.

Коммуникативтік әдіс дегеніміз не?

Коммуникативтік әдіс — тіл үйрету процесінде оқушыларды тек грамматикалық ережелер мен лексиканы үйретумен ғана шектелмей, сонымен қатар оларды шынайы өмірде тіл арқылы қарым-қатынас жасауға үйрететін әдіс. Бұл әдіс оқушыларға сөйлеу, тыңдау, оқу және жазу дағдыларын біріктіре отырып, олардың шынайы жағдайларда тілді қолдану қабілетін дамытуға бағытталған. Коммуникативтік әдіс тіл үйрену кезінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыруға, олардың сөздік қорын кеңейтуге, ойлау қабілетін жақсартуға көмектеседі.

Коммуникативтік әдістің маңызы

1. Тілдің еркін қолданылуы
   Сөйлеу дағдыларын дамытуда коммуникативтік әдіс оқушыларды тек тілдің теориясымен таныстырумен шектелмей, олардың шынайы өмірде тілдің функционалдығын пайдалана білуіне көмектеседі. Мұндай тәсіл оқушыларға өз ойларын дұрыс әрі нақты жеткізуге, пікірталастарға қатысуға және сөйлеу барысында өз эмоцияларын білдіруге мүмкіндік береді.

2. Қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру
   Коммуникативтік әдіс арқылы оқушылар тек грамматикалық құрылымдармен ғана танысып қоймай, тіл арқылы қарым-қатынас жасау қабілеттерін де жетілдіреді. Бұл әдіс оларды әртүрлі жағдайларда сөйлесуге, сұрақ қоюға, пікірлерін білдіруге үйретеді, осылайша оқушылардың сөйлеу мәдениеті қалыптасады.

3. Шынайы өмірде қолдану
   Коммуникативтік әдіс оқушыларды шынайы өмірдегі жағдайларға дайындауға бағытталған. Мұндай әдіс оқушыларға әртүрлі рөлдерде сөйлесіп, күнделікті өмірде кездесетін түрлі жағдайларда тіл қолдануға мүмкіндік береді. Мысалы, оқушылар дүкенде сұрақ қою, жұмыс сұхбатында өз пікірін білдіру, басқа адамдармен қарым-қатынас жасау дағдыларын үйренеді.

Коммуникативтік әдіс қолдану тәсілдері

1. Рөлдік ойындар мен ситуациялық тапсырмалар
   Рөлдік ойындар мен ситуациялық тапсырмалар коммуникативтік дағдыларды дамытуда өте тиімді болып табылады. Бұл тәсіл арқылы оқушылар нақты өмір жағдайларын моделдеп, тілдік қарым-қатынасқа белсенді түрде қатысады. Мысалы, бір оқушы сатып алушы рөлінде, екінші оқушы сатушы рөлінде сөйлеседі. Мұндай ойындар оқушылардың сөйлеу дағдыларын жетілдіріп, оларды шынайы өмірге жақындатуға мүмкіндік береді.

2. Диалог және монолог практикасы
   Диалогтар мен монологтар арқылы оқушылар өз ойларын ашық әрі жүйелі түрде жеткізуге дағдыланады. Диалогтық сөйлеу барысында олар қарым-қатынас жасауға үйренеді, ал монологтық сөйлеу кезінде өз пікірлерін толық әрі түсінікті түрде баяндауды меңгереді. Бұл әдіс оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытуға ықпал етеді.

3. Жобалық жұмыс
   Жобалық жұмыс оқушылардың коммуникативтік дағдыларын арттыруға мүмкіндік береді. Жоба жасау барысында оқушылар берілген тақырып бойынша зерттеу жүргізіп, пікірлерін ортаға салып, топта немесе сыныпта талқылайды. Бұл тәсіл оқушылардың сөйлеу дағдыларын ғана емес, сыни ойлау қабілеттерін де дамытады.

Қорытындылай келе, коммуникативтік әдіс қазіргі білім беру жүйесінде ерекше маңызды орын алады, әсіресе сөйлеу дағдыларын дамытуда. Бұл әдіс оқушыларды шынайы өмір жағдайларына бейімдеп, олардың тілдік қарым-қатынас жасау қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Коммуникативтік әдіс арқылы оқушылар тек тілдің грамматикалық ережелерін ғана емес, сонымен қатар оны еркін қолдануды, сөйлеу мәдениетін меңгереді. Сонымен қатар, бұл әдіс оқушылардың өзін-өзі жетілдіруге, өз пікірін нақты және сенімді түрде жеткізуге, мәдениетаралық қарым-қатынас жасауға бағыттайды. Коммуникативтік әдіс білім беру процесінің маңызды құралы ретінде тіл үйретуді тиімді әрі қызықты етеді.