Материалдар / Шойын, болат

Шойын, болат

Материал туралы қысқаша түсінік

Жас ұстаздарға

Дюсебеков Даулет Сагиндыкович

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

13 Қараша 2018

2319

0 рет жүктелген

Химия Сабақ жоспары 9 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Сабақ жоспарыКүні Сабақтың тақырыбы: Темір құймалар және олардың қолдалынуы. Шойын және болат өндірісі. Қазақстандағы қара және түсті металургияның дамуыСабақтың мақсаты: Білімділік: Сабақта шойын мен болат өндірісіндегі технологиялық үрдістердің ғылыми негіздерін толық ашу. Оқушылардың темір құймалырына дейінгі аралықтарды еске түсіре отырып,темір металына мәлімет беріп кету;Тәрбиелік: Оқушылардың іздемпаздылығын іскерлігін және маман иесі ретінде жауап беру қабілеттерін бағалай отырып,қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеуСабақтың түрі : АраласСабақтың әдісі: сұрақ-жауап, баяндау, түсінік айту, сипаттау және ізденіс жұмыстары тірек-сызба жүргізіледі.Сабақта қолданылатын технология элементтері: СКТ технологиясы және деңгейлеп оқытуСабаққа қажетті құралдар: Интерактивті тақтаны слайд көрсету барысында және плакаттар, сызбалар, бейне баяндамалар, тақта, таратпа көрсетілімдер.Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі: (3 минут)ІІ Үй тапсырмасы ( 10 минут)Үй тапсырмасында сұрақ-жауап және проблемалық-сетуациялық сұрақтар туындата отырып, оқушыларды жауапқа тарту Сұрақтарды қарастыру.Сатылай Кешенді Талдау әдісі арқылы жүргізіледі.

МЕТАЛДАРҒА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА БЕРУ Физикалық қасиеті, металдарға тән қасиеттер ТЕМІР периодтық атом құрылысы табиғатта Физикалық жүйедегі орны таралуы қасиеті ҚҰЙМА анықтама түрлеріне сипаттамаШОЙЫН ЖӘНЕ БОЛАТ темірді алу видиороликті талқылау формуламен, процесі мәнін түсіндіру Венн диаграмма Оқушы металдарға сипаттама беріп кетеді:Металдарға тән сипаттауыш қасиет- олардың атомдарыныңсыртқы электрондарын оңай беріп, оң зарядты иондарға айналуы болып табылады. Қазіргі уақытта металдарға жататын 88 металл,оның ішінде І-ІІІ топтың негізгі топшаларында, сонымен бірге барлық қосымша топшаларда орналасқан элементтер s-элементтер, d-элементтер, p-элементтер болып табылады.металдардың сыртық деңгейінде 1-3 ке дейін электрон болады.Екінші бір тән қасиет-олардың валенттік электрондарын жеңіл беруі. Металдар химиялық реакцияларда өзін тотықсыздандырғыштар ретінде көрсетеді.Электр және жылуды жақсы өткізедіМеталдық жылтыр. Барлық металдар жылтырайды. Мөлдір емес, көбінесе сұр түсті болады,өйткені олардың кристалдарының ішіндегі кеңістікте «Электрон газы бар. Электрондар жарық сіңіргенде тербеле бастайды және адамның көзіне көрінетін өзінің сәуле толқындарын шығарады.Иілгіштік Балқу температурасы 10000 с жоғ қиын балқитын төм-оңай балқитынТығыздығы 5 г/см3 көп болса ауыр металл. аз болса жеңіл металл.Қаттылық ҚұймаларЕікінші оқушы -Металдардың ішіндегі үштік қатарды қарастырып тұрған металдардың бірі- ТЕМІР металына периодтық жүйедегі орнына атом құрылысына, табиғатта таралуына және физикалық қасиетіне сипаттама беріп, тоқталып өтеді ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ОРНЫ АТОМ ҚҰРЫЛЫСЫ ТАБИҒАТТА ТАРАЛУЫ (КАРТА ПАЙДАЛАНУ)

ФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТІ ҚОЛДАНЫЛУЫ

Табиғатта таралуыТемір – табиғатта таралуы бойынша екінші металл. Оның жер қыртысындағы үлесі 5,1%. Көптеген метеориттердің құрамында темір бар, сондықтан оны ертеде “аспан” және “жұлдыз” тасы деп атаған. Жер қыртысында темір көптеген минералдар түзеді. Темірдің маңызды өнеркәсіптік кендері: қызыл теміртас (Fe2O3), магниттік теміртас (Fe3O4), пирит (FeS2). Елімізде темір кендерінің үлкен қоры Рудный темір кені бассейінінде және Орталық Қазақстанда бар. Қазіргі уақытта елімізде бірнеше жүздеген кен орындары мен кен ошақтары белгілі. Көптеген кен орындарында кендердің аз тереңдікте орналасуы оларды арзан ашық әдіспен өндіруге мүмкіндік береді.Темір минералды сулардың құрамына сульфат (FeSO4) және гидрокарбонат Fe(HCO3)2 түрінде кіреді.Темір тұздары теңіз суларында бар, мұхит түбінде темірге бай табиғи шөгінділер кездеседі.Физикалық қасиеттері:Темір – жылтыр, күміс түстес ақ металл, оның тығыздығы – 7,87 г/см3. Балқу температурасы жоғары – 15390С. Темір иілімді, магниттелетін және оны жоғалтатын қасиеті бар, осыған орай техникада кеңінен қолданылады. Темірді электрмотор, электрмагнит трансформаторларының өзекшесін және микрофон мембранасын жасауға

Минералдың аты	Химиялық формуласы (негізгі құрам бөлігі)	Маңызды кен орындары	Анықтама
	FeO		Қара түсті ұнтақ,суда ерімейді. Негіздік қасиет көрсетеді.
Магнетит	Fe3O4, (Fe2O3 ∙ FeO) (72 процентке дейін Fe болады).	Оңтүстік Орал (Магнитогорск), Курск магнит аномалиясы
Гематит	Fe2O3 (65 процентке дейін Fe болады)	Кривойрог аймағы	Күрең,қоңыр ұнтақ,суда ерімейді.суда ерімейді.
Лимонит	Fe2O3 ∙ nH2O (60 процентке дейін Fe болады)	Қырым (Керч кен орны)
Пирит	FeS2 (47 процентке дейін Fe болады)	Урал

ҚҰЙМАЛАРҚұймалар-қажетті қасиеттері бар, екі немесе одан да көп компаненттен түзілген, оның біреуі міндетті түрде металл болатын қосылыстар. Шойын-темірдің көміртекпен құймасы,оның да құйылғыштық қасиеті жоғары.Қола мыс 80-90,қалайы-10-20 жақсы құйылады. Машина жасау, көркемдеп құюЖез мыс 60-90 мырыш 10-40 қаттылық машина жасау, тұрмыстағы техникаДуралюмин алюм 95-97 мыс 1,4 магний 04-2.8 марганец0,2-1 жеңілдік ,беріктік авиа машинаІІІ.Жаңа сабақ мазмұны ШОЙЫН МЕН БОЛАТ Темір-жер қыртысында таралуы бойынша АL кейін 2-ші орында. Басқа металдардың ішінде оның тұтыну үлесі 95% құрайды.Темірді алу процесі-құрамында едәуір мөлшерде С бар шойынды балқыту сатысынан басталады.( с кенді балқытуға қолданылатын кокс немесе ағаш көмірінен келіп түседі) Шойын қаттылығымен ерекшеленеді, бірақ ол морт. Одан С толығымен бөліп алуға болады.Металдарды алу әдісі 1 оқушы Гидрометаллургия Пирометаллургия ЭлектрометаллургияСоның ішінде темір Пирометаллургия әдісі арқылы көміртектермия, сутектермия, әдісімен алынады.Өнеркәсіпте алынуы:Темірді 3 түрлі әдіспен алуға болады:Пирометаллургиялық әдіспен:

оксидінен тотықсыздандыру арқылы:

Fe2O3 + 3H2 = 2Fe + 3H2O

соның ішінде алюминтермиялық әдіспен:

Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Fe

және көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздан-дыру арқылы:

Fe3O4 + 4CO = 3Fe + 4CO2қолданылады. Іс жүзінде темірдің құймалары – шойын мен болат көбірек қолданылады.2 оқушы.Шойын мен болат өндірісіне қолданылатын оксидтерге сипаттама беру.С,О2, СО2, СО, Fe2O3, Fe, MnO2, SiO2, CaO ,P2O5 ,FeO сипаттама беру.Видиоролик жүреді.Шойын (Чугун)

жақсы құйылатын қасиеті бар темірмен көміртектің (2% жоғарғы) қорытпасы;

темірдің көміртек (2%-тен астам, өдетте, 3—4,5%), қайсыбір мөлшерде (1,5%-ке дейін), (4,5%-ке дейін), (0,08%-тен аспайды), (1,8%- ке дейін), ал кейде басқа да элементтер қосылған қорытпасы. Шойында Ғе3С түрінде байланысқан күйде болуы мүмкін (сұр Шойын). Шойын кендерін домна пештерінде балқыту арқылы алынатын өндеудің бастапқы өнімі; қолданылуы мен құрамына қарай шойын қолданбалы, яғни болат қорытуға арналған Шойын, құйма Шойын, арнаулы Шойын болып бөлінеді. Шойын құймалардың сапасын жақсарту үшін азғана мөлшерде түрленгіштер қосып түрлендіру және шойынды әр түрлі элементтермен қоспалау қолданылады.

Шойынды арнайы домна пештерінде өндіріледі.Биіктігі 30 м, ішкі диаметрі 12 домна пеші

Құйма шойын- құрамында с гарфит түрінде болады. болат(термин) Мында өту: шарлау, іздеу ҚұрамыБолаттың құрылымын жақсартуБолаттың құрылымын жақсарту үшін оны термиялық өңдеуден өткізеді; термиялық өңдеудің маңызды әдісі — болатты суару және жасыту. Болатты суарғанда 760 — 900ӘС-ға дейін қыздырып, бірден суға малып суытады, мұның нәтижесінде болат қатты және берік болады, бірақ томырық, морт сынғыш келеді. Суарған болатты қайта қыздырып, біртіндеп суытқанда, болат босап, жұмсап, жасиды. Болаттан жасалған кейбір заттардың сырты қатты, іші жұмсақ болуы керек кездері де болады (мыс., автомашина осінің сырты қажалмайтын қатты болуымен бірге, машина ой-шұқырға соғылған кезде, ось морт сынып кетпес үшін іші жұмсақ болуы керек). Міне, осындайда металдың сыртқы бетінің хим. құрамын өзгертетін мынадай бірнеше әдістер бар: цементтеу — жұмсақ болаттан жасалған заттың сыртқы

770 ₸ - Сатып алу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!