Тақырыбы: «СПИД – қасірет қақпаны»

Мақсаты:

• Білім алушыларға СПИД ауруының себептері, белгілері, таралу жолдары, алдын алу шаралары туралы түсінік беру.

• СПИД-тің алдын алу шаралары мен оның жұқтыру жолдарын түсіндіру.

• Денсаулықты қорғау және қауіпті аурулар туралы білімдерін арттыру.

Көрнекілігі: СПИД (құрамды иммун тапшылығы синдромы) – тақырыбы бойынша презентация, бейне ролик.

Сабақтың әдісі: Ойбөлісу, талқылау

Сабақтың барысы:

І. Ұйымастыру кезеңі

а) Сәлемедесу

ә) Тренинг «Менің көңіл-күйім» қимыл арқылы көрсету.

ІІ. Негізгі бөлім

а) Спид (құрамды иммун тапшылығы синдромы)

ә) ВИЧ инфекциясының таралу жолдары

б) ВИЧ және СПИД белгілері

ІІІ. Қорытынды

а) СПИД-тің алдын алу және емделу жолдары

Оқытушы:

1. СПИД дегеніміз не? СПИД (құрамды иммун тапшылығы синдромы) — бұл адамның иммундық жүйесінің толық әлсіреуімен сипатталатын аса қауіпті инфекциялық ауру. СПИД-тің негізгі себебі — ВИЧ (Вирус иммун тапшылығын тудыратын) вирусы. ВИЧ вирусы адамның иммундық жүйесін зақымдайды, әсіресе, Т- хелпер жасушаларын, бұл жасушалар ағзаның инфекцияларға қарсы қорғанысын қамтамасыз етеді.

2. ВИЧ және СПИД: Айырмашылықтары

• ВИЧ (Human Immunodeficiency Virus) — адамның иммун тапшылығы вирусы, ағзаға енгенде иммундық жүйені зақымдайды.

• СПИД (Acquired Immunodeficiency Syndrome) — адам иммун тапшылығы синдромы, ВИЧ вирусының ағзада ұзақ уақыт бойы белсенді болуының нәтижесінде пайда болатын ең соңғы сатысы.

ВИЧ вирусы ағзаға енгеннен кейін бірнеше жыл бойы ешқандай белгілер байқалмауы мүмкін, бірақ бұл уақытта вирус ағзада көбейіп, иммун жүйесін зақымдай береді. Егер ВИЧ инфекциясы емделмесе, ол СПИД-ке айналуы мүмкін.

3. ВИЧ инфекциясының таралу жолдары

• Қорғаныссыз жыныстық қатынас: ВИЧ вирусы жыныс мүшелерінің шырышты қабаттары арқылы таралады.

• Қан арқылы: Қауіпті инъекциялар, қан құю, зарарсыздандырылмаған инелер мен медициналық құралдар арқылы жұғуы мүмкін.

• Анадан балаға: Жүктілік, босану немесе емізу кезінде анадан балаға жұғуы мүмкін.

ВИЧ вирусы жөтелу, түшкіру немесе қол алысу арқылы жұқпайды. Сондай-ақ, қоғамдық орындарда (мысалы, бассейндерде, қоғамдық дәретханаларда) СПИД жұқтыру мүмкін емес.

4. ВИЧ және СПИД белгілері

ВИЧ инфекциясының бастапқы кезеңі:

• ВИЧ инфекциясы ағзаға енгеннен кейін бірнеше аптадан кейін тұмау сияқты белгілер (қызба, әлсіздік, бас ауруы, бұлшықеттердің ауруы) пайда болуы мүмкін. Бұл кезең, әдетте, «инфекциялық мононуклеоз» деп аталады.

• Бұл кезеңде адамның иммундық жүйесі әлі де қорғанысын сақтайды, бірақ вирус ағзада көбейіп, баяу зақымдауды бастайды.

СПИД-тің соңғы кезеңі:

• Иммундық жүйе қатты әлсіреп, ағза түрлі инфекциялар мен қатерлі ісіктерге қарсы күресе алмайды.

• СПИД кезеңінде адамның ағзасы әртүрлі инфекциялық ауруларға (пневмония, туберкулез, герпес, криптококкоз, токсоплазмоз және т.б.) ұшырайды. Сондай-ақ, қатерлі ісіктердің дамуы мүмкін, әсіресе, капоши саркомасы деп аталатын тері обыры жиі кездеседі.

• Ағзаның қорғаныш жүйесі жоқ болғандықтан, өлімге әкелетін жағдайларға жол ашылады.

5. ВИЧ инфекциясының диагностикала

ВИЧ инфекциясын анықтау үшін арнайы тесттер жүргізіледі. Бұл тесттер адамның қанында ВИЧ вирусының болуын анықтауға арналған

• Антиденелерді анықтау тесті — ең кең таралған тест түрі. Бұл тест адамның қанына ВИЧ вирусының инфекциясына қарсы антиденелердің бар-жоғын тексереді.

• Құрамды иммун тапшылығы вирусының антигендері — арнайы тесттер арқылы ВИЧ вирусының антигендері мен генетикалық материалын анықтауға болады.

6. ВИЧ инфекциясын емдеу

Қазіргі уақытта ВИЧ инфекциясына толық ем жоқ, бірақ оны басқаруға мүмкіндік беретін дәрілер бар. ВИЧ инфекциясын емдеудің басты әдісі — антиретровирус терапиясы (АРТ). АРТ — бұл ВИЧ вирусының көбеюін тоқтату үшін бірнеше дәрілерден тұратын кешенді ем. Бұл емдеу әдісі вирустың ағзада таралуын тежейді және адамның иммундық жүйесін күшейтуге көмектеседі. АРТ терапиясы уақытылы басталып, дұрыс жүргізілсе, адамның өмір сүру сапасы жақсарады және өмір ұзақтығы артады. Алайда ВИЧ инфекциясын толық емдеу мүмкін емес.

7. СПИД-тің алдын алу

ВИЧ инфекциясының алдын алу үшін бірқатар шараларды қабылдауға болады:

• Қорғаныс құралдарын қолдану: Қорғаныссыз жыныстық қатынас кезінде презервативтерді қолдану ВИЧ жұқтыру қаупін азайтады.

• Нашақорлықтан аулақ болу: Инъекция жасайтын заттарды пайдаланбау, сондай-ақ біреудің инесін қолданбау.

• Жүктілік кезінде медициналық көмек алу: Егер әйел ВИЧ жұқтырса, жүктілік кезінде арнайы дәрілер қабылдау арқылы вирус баласына жұқпайтын етіп алдын алу шаралары қабылданады.

• Қан құю және медициналық құралдарды дұрыс пайдалану: Қан құю тек тексерілген донордан жасалуы тиіс, ал медициналық құралдар стерильді болуы қажет.

8. Қорытынды

СПИД — бұл емделмейтін ауру, бірақ оны ерте анықтап, қажетті емдеу шараларын қолдану арқылы адамның өмірін ұзартуға және инфекцияның таралуын тоқтатуға болады. ВИЧ инфекциясын алдын алу, білім алу және қорғаныс шараларын сақтау — СПИД-тің таралуын болдырмаудың басты жолдары болып табылады.