"STEM тәсілі арқылы бастауыш сыныпта пәндерді оқыту"

Байжигитова Фарида Амангельдиевна

Утебай Қарлығаш Толеуқызы

Кайыпбаева Аяулым Жумабековна

Әдістемелік құрал

ПІКІР

Бұл әдістемелік құрал STEM тәсілін бастауыш сыныпта қолданудың ғылыми-әдістемелік негіздерін толық ашады. Құралда STEM білім беру жүйесінің маңыздылығы, оның оқушылардың шығармашылық және зерттеушілік қабілеттерін дамытудағы рөлі жан-жақты қарастырылған. Нақты мысалдар мен практикалық тапсырмалар арқылы оқытушыларға STEM сабақтарын ұйымдастыруда көмек көрсетіледі. Сонымен қатар, бағалау критерийлері мен қосымша материалдар енгізіліп, жұмыстың қолданбалы құндылығы жоғарылай түскен.

Қазіргі заманғы білім беру жүйесінде STEM тәсілі оқушылардың логикалық ойлау, шығармашылық және зерттеу қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Әдістемелік құралдың мазмұны бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған практикалық ұсыныстармен толықтырылған, бұл оны қолжетімді әрі тиімді етеді. Оқушылардың пәндерге деген қызығушылығын арттыру мақсатында әртүрлі инновациялық әдістер енгізілген, олардың ішінде жобалық оқыту, ойын технологиялары, тәжірибелік зерттеулер және интерактивті сабақтар ерекше орын алады.

Бұл әдістемелік құрал жаңартылған білім беру мазмұнына сәйкес дайындалып, педагогтер мен білім беру ұйымдары үшін пайдалы ресурс бола алады. Оны бастауыш сынып мұғалімдері күнделікті тәжірибесінде тиімді пайдалана алады. Сонымен қатар, бұл құрал STEM тәсілін енгізуге қызығушылық танытқан жас мамандарға да құнды әдістемелік көмек бола алады.

ТҮСІНІК ХАТ

Бұл әдістемелік құрал STEM тәсілін бастауыш сыныпта тиімді қолдану мақсатында әзірленді. STEM білім беру моделі жаратылыстану-математикалық бағыттағы пәндерді интеграциялай отырып, оқушылардың сыни ойлау, зерттеу және шығармашылық дағдыларын дамытуға бағытталған. Құралда STEM тәсілінің теориялық негіздері, оны әртүрлі пәндерде қолдану ерекшеліктері, практикалық жұмыстар, бағалау критерийлері және қосымша материалдар қамтылған.

Құралдың негізгі мақсаты:

STEM тәсілінің бастауыш сыныптағы маңыздылығын көрсету;

Пәндерді оқытуда STEM элементтерін қолдану әдістерін ұсыну;

Оқушылардың шығармашылық және зерттеушілік дағдыларын дамыту;

Мұғалімдерге практикалық сабақ үлгілерін ұсыну;

Жаңартылған білім беру мазмұны аясында STEM тәсілін тиімді енгізу;

Оқушыларды ғылыми-зерттеу және инженерлік ойлау дағдыларына баулу.

Құралдың міндеттері:

STEM тәсілінің негізгі қағидаттарын түсіндіру;

STEM тәсілін қолдану арқылы пәндерді интеграциялау жолдарын көрсету;

Оқушылардың қызығушылығын арттыруға бағытталған практикалық тапсырмалар ұсыну;

Оқыту барысында интерактивті және ойын технологияларын қолданудың тиімділігін көрсету;

Мұғалімдерге STEM сабақтарын ұйымдастыруда әдістемелік қолдау көрсету.

Құрал келесі педагогтерге арналған:

Бастауыш сынып мұғалімдері;

Білім беру саласындағы әдіскерлер;

Инновациялық оқыту әдістерімен айналысатын мамандар;

Жас педагогтер мен болашақ мұғалімдер.

Бұл әдістемелік құрал STEM тәсілін білім беру жүйесіне енгізуді жеңілдетіп, оқушылардың оқу мотивациясын арттыруға ықпал етеді. STEM тәсілі оқушыларды зерттеу жұмыстарына тарту, шығармашылық тапсырмалар орындау және ғылыми жобалармен жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, STEM әдістері арқылы оқушылардың инженерлік дағдылары қалыптасып, оларды болашақта ғылым мен технология саласында жетістікке жетуге дайындайды.

Бұл құрал мұғалімдерге білім беру үдерісін тиімді ұйымдастыруға көмектесіп, олардың әдістемелік шеберлігін арттыруға ықпал етеді. STEM тәсілінің заманауи білім берудегі рөлін ескере отырып, бұл құрал оқушылардың практикалық дағдыларын дамытудың маңызды ресурсы болып табылады.н білім беру жүйесіне енгізуді жеңілдетіп, оқушыларды

МАЗМҰНЫ

1. КІРІСПЕ

2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Теориялық бөлім

1.1. STEM-білім беру ұғымы және оның негіздері

1.2. Бастауыш сыныпта STEM тәсілін қолданудың маңыздылығы

1.3. STEM тәсілін енгізудің әлемдік тәжірибесі

1.4. Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық және жас ерекшеліктері

3. ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ

2.1. Бастауыш сыныпта STEM тәсілін қолданудың әдістері

2.2. STEM тәсілін әр түрлі пәндерде қолдану ерекшеліктері

Математикада STEM

Жаратылыстану пәндерінде STEM

Қазақ тілі мен әдебиетінде STEM

Өнер және еңбек пәндерінде STEM

2.3. STEM арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту

2.4. Бастауыш сыныпта STEM тәсіліне негізделген сабақ үлгілері

4. ҚОРЫТЫНДЫ

5. ҚОСЫМША

STEM тапсырмалар үлгілері

Схемалар мен кестелер

STEM жобаларына арналған бағалау критерийлері

6. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Қазіргі таңда білім беру жүйесінде инновациялық әдістерді енгізу өзекті мәселелердің бірі болып отыр. STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) тәсілі – оқушылардың ғылыми-техникалық дағдыларын дамытып, сыни ойлау, шығармашылық қабілеттерін арттыратын интеграцияланған оқыту әдісі. Бастауыш сынып оқушыларына бұл тәсілді қолдану арқылы олардың қызығушылығын арттырып, нақты өмірмен байланыстыруға мүмкіндік береді.

Мақсаты

Бастауыш сынып пәндерін оқытуда STEM тәсілін тиімді қолдану арқылы оқушылардың зерттеушілік, шығармашылық және техникалық дағдыларын дамыту жолдарын ұсыну.

Міндеттері

STEM тәсілі туралы теориялық негіздерді қарастыру;

STEM тәсілін бастауыш сынып пәндерінде қолданудың тиімді әдістерін ұсыну;

Практикалық тапсырмалар мен үлгі сабақтарын дайындау;

STEM тәсілінің оқушылардың дамуына әсерін талдау.

Жаңашылдығы

Бұл әдістемелік құрал STEM тәсілін бастауыш сынып оқушыларына лайықтап бейімдеуге бағытталған. Интеграцияланған оқыту арқылы білімді игерудің жаңа әдістері ұсынылады.

STEM тәсілін қолдану оқушылардың пәндерге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, оларды шығармашылыққа, зерттеушілікке баулиды. Сонымен қатар, XXI ғасыр дағдыларын қалыптастыруға көмектеседі.

Күтілетін нәтиже

Оқушылардың сыни ойлау және зерттеу дағдылары артады;

Ғылым, технология, инженерия және математика салаларына деген қызығушылығы жоғарылайды;

Оқушылар өз бетімен жобалар жасап, оларды тәжірибе жүзінде қолдана алады.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1. STEM-білім беру ұғымы және оның негіздері

STEM-білім беру – жаратылыстану ғылымдарын, технологияны, инженерия мен математиканы біріктіре отырып, оқушылардың шығармашылық және аналитикалық қабілеттерін дамытуға бағытталған оқыту әдісі.

1.2. Бастауыш сыныпта STEM тәсілін қолданудың маңыздылығы

Бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлау қабілетін дамыту үшін STEM тәсілін қолдану маңызды. Бұл тәсіл оқушылардың оқуға деген ынтасын арттырып, нақты өмірде білімін қалай қолдануға болатынын көрсетеді.

1.3. STEM тәсілін енгізудің әлемдік тәжірибесі

STEM тәсілі АҚШ, Финляндия, Сингапур секілді елдерде сәтті қолданылып келеді. Бұл елдерде бастауыш сыныптан бастап STEM тәсілі оқушылардың зерттеу қабілетін дамыту үшін кеңінен пайдаланылады.

1.4. Бастауыш сынып оқушыларының психологиялық және жас ерекшеліктері

Бұл жастағы балалардың зейіні тұрақсыз болғандықтан, олар үшін ойын элементтері мен тәжірибелік тапсырмалар маңызды рөл атқарады. STEM тәсілінің басты артықшылығы – оқушыларды белсенді әрекетке тарту арқылы олардың білімді тереңірек меңгеруіне ықпал ету.

2. Практикалық бөлім

2.1. STEM тәсілін бастауыш сыныпта қолданудың әдістері

Жобалық оқыту

Жобалық оқыту – оқушыларды нақты бір мәселені шешуге бағытталған зерттеу немесе шығармашылық жұмыстарға тартатын әдіс. Бұл әдісте оқушылар өз бетімен ақпарат жинап, талдап, нәтижесін көрсетеді.

Мысал: "Ақылды үй" жобасы. Оқушылар Arduino платформасын қолдана отырып, жарықты автоматты түрде қосатын сенсорлы жүйе жасайды. Бұл жоба математика, физика және инженерияны біріктіріп, нақты өмірлік дағды қалыптастырады.

Тәжірибелік жұмыстар

Тәжірибелік жұмыстар STEM тәсілінің негізгі бөлігі болып табылады, өйткені олар теорияны тәжірибе арқылы бекітеді.

Тәжірибелік жұмыстарға мыналар жатады:

Химиялық тәжірибелер: Су мен басқа сұйықтықтардың қасиеттерін зерттеу.

Физикалық эксперименттер: Магниттік күштерді зерттеу, электр тізбегін құрастыру.

Биологиялық тәжірибелер: Өсімдіктердің өсуіне жарық пен судың әсерін бақылау.

Мысал: "Судың ластануын зерттеу" тәжірибесі. Оқушылар үш түрлі су үлгісін (таза су, өзен суы, ластанған су) талдап, фильтрлеу әдістерін қолданады.

Ойын технологиялары

Ойын технологиялары оқушылардың пәнді қызығушылықпен меңгеруіне көмектеседі. Бұл әдіс әсіресе бастауыш сыныпта тиімді.

Ойын технологияларына мыналар жатады:

Рөлдік ойындар: Оқушылар әртүрлі мамандық иелерінің рөлін ойнап, тапсырмалар орындайды.

Басқатырғыштар: Логикалық ойлауды дамытатын есептер.

STEM-ойындар: LEGO роботтарын бағдарламалау немесе конструкция құрастыру.

Мысал: "Робот инженерлері" ойыны. Оқушылар LEGO Mindstorms жиынтығы арқылы қарапайым робот жасап, оны белгілі бір әрекеттерге бағдарламалайды.

Кейс-стадилер (Case Study)

Кейс-стадилер – нақты өмірден алынған жағдайларды талдау әдісі. Бұл тәсіл оқушыларға шынайы проблемаларды шешуге үйретеді.

Кейс-стадилер не үшін қажет?

Оқушыларға аналитикалық ойлау дағдыларын дамыту үшін.

Теорияны практикамен байланыстыру үшін.

Шешім қабылдау дағдыларын жетілдіру үшін.

Мысал: "Қаланың экологиялық мәселелері" кейс-стадисі. Оқушылар өз қаласындағы экологиялық мәселелерді зерттеп, шешу жолдарын ұсынады. Олар бұл мәселені шешу үшін инженерлік және ғылыми тәсілдерді қолданады.

2.2. STEM тәсілін әр түрлі пәндерде қолдану ерекшеліктері

Математикада STEM

Математикада STEM – сандық есептеулерді, геометриялық фигураларды модельдеуді және инженерлік ойлауды дамытуға бағытталған оқыту тәсілі.

Оны қалай қолданады?

3D модельдеу: Оқушылар Tinkercad немесе GeoGebra бағдарламалары арқылы геометриялық фигураларды құрастырады.

Робототехника: Arduino немесе LEGO роботтарының көмегімен математикалық есептерді шешеді.

Практикалық есептер: Оқушылар нақты өмірлік есептерді шешіп, құрылыс немесе инженериямен байланысты тапсырмаларды орындайды.

Бастауыш сынып оқушыларына не үшін керек?

Көру арқылы ойлау қабілетін дамытады.

Логикалық және сыни ойлауын жетілдіреді.

Абстрактілі ұғымдарды нақты мысалдармен түсінуге көмектеседі.

Қандай пайдасы бар?

Балалардың математикалық сауаттылығын арттырады.

Модельдеу және жобалау қабілеттерін жақсартады.

Топтық жұмыс дағдыларын қалыптастырады.

Жаратылыстану пәндерінде STEM

Жаратылыстану пәндерінде STEM – табиғи құбылыстарды зерттеу, тәжірибелер жасау және инженерлік әдістерді қолдану арқылы білім алу тәсілі.

Оны қалай қолданады?

Тәжірибелер: Оқушылар өсімдіктердің өсуін, судың тазарту әдістерін зерттейді.

Климаттық зерттеулер: Метеорологиялық мәліметтер жинап, ауа райының өзгерісін бақылайды.

Қолданбалы жобалар: Су сүзгісі, күн энергиясын пайдалану жобалары жасалады.

Бастауыш сынып оқушыларына не үшін керек?

Табиғи құбылыстарды тәжірибе жүзінде зерттейді.

Ғылыми зерттеу дағдыларын қалыптастырады.

Экологиялық сананы дамытады.

Қандай пайдасы бар?

Балалардың ғылыми қызығушылығын арттырады.

Жаратылыстану ғылымдарын тереңірек түсінуге көмектеседі.

Эксперимент жасау арқылы зерттеушілік дағдыларын жетілдіреді.

Қазақ тілі мен әдебиетінде STEM

Қазақ тілі мен әдебиетінде STEM – тілді үйрету процесіне технология мен инженерлік әдістерді енгізу арқылы білім берудің инновациялық тәсілі.

Оны қалай қолданады?

Робот-әңгімелеуші жасау: Оқушылар Arduino немесе басқа платформаларды қолданып, ертегі айтатын робот жасайды.

Анимациялық ертегілер: Scratch бағдарламасы арқылы қазақ ертегілеріне арналған анимациялар құрастырады.

Интерактивті тесттер мен ойындар: Кодтау арқылы грамматикалық ойындар жасап, сөйлем құрау жаттығуларын орындайды.

Бастауыш сынып оқушыларына не үшін керек?

Тілді үйренуді қызықты және интерактивті етеді.

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытады.

Технологиямен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастырады.

Қандай пайдасы бар?

Қазақ тілін үйренуді жеңілдетеді.

Балалардың сөйлеу дағдыларын жақсартады.

Креативті ойлау қабілетін дамытады.

Өнер және еңбек пәндерінде STEM:

3D принтермен шығармашылық жобалар жасау

3D принтерді пайдалану оқушыларға шығармашылық ойлау мен инженерлік дағдыларды дамытуға көмектеседі. Оқушылар өздерінің дизайндарын жасап, оны нақты өнімге айналдыра алады.

Мысал:

Қадам 1: Оқушылар Tinkercad немесе Fusion 360 бағдарламасында қарапайым пішінді (мысалы, кітапқа арналған стенд, кілт ілгіш) жобалайды.

Қадам 2: Жасалған 3D модельді STL форматына экспорттайды.

Қадам 3: PrusaSlicer немесе Cura бағдарламасын пайдаланып, 3D принтерге арналған G-код жасайды.

Қадам 4: 3D принтерге PLA немесе ABS пластиктен жасалған жіптерді орнатып, басып шығару процесін бастайды.

Қадам 5: Дайын өнімді бояу немесе безендіру арқылы аяқтайды.

Нәтиже: Оқушылар өз қолымен дайын бұйым жасап, оны практикада қолданады.

Электроника элементтері бар қолөнер бұйымдарын жасау

STEM тәсілі арқылы оқушылар электроника мен өнерді біріктіре отырып, қарапайым электр схемалары бар шығармашылық жобаларды орындай алады.

Мысал: "Жарықтандырылған ашық хат жасау"

Қадам 1: Қатты картоннан ашық хаттың негізін дайындау.

Қадам 2: Ішкі бетіне қарапайым электр схемасын салу (батарея, жарықдиод (LED), өткізгіш мыс таспасы).

Қадам 3: Мыс таспасын жабыстыру арқылы электр тізбегін құру.

Қадам 4: LED шамды тізбекке жалғау және оны қағаз бетіне бекіту.

Қадам 5: Ашық хаттың дизайнын жасау (сурет, жапсырма, безендіру элементтері).

Қадам 6: Түймені басқанда LED шамның жануын тексеру.

Нәтиже: Оқушылар электроника негіздерімен танысып, өздерінің жарықтандырылған қолөнер бұйымдарын жасайды. Бұл әдіс оларға инженерия мен шығармашылық қабілеттерін дамытуға көмектеседі.

2.3. STEM арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту

STEM тәсілі оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға үлкен мүмкіндік береді. Бұл әдіс логикалық ойлау мен өнертапқыштық дағдыларын дамыта отырып, білім алушыларды инновациялық жобаларға тартуға көмектеседі.

STEM арқылы шығармашылық қабілеттерді дамыту жолдары:

1. Жобалау және модельдеу:

Оқушылар өз идеяларын макеттер немесе 3D модельдер арқылы жүзеге асырады.

Мысал: "Болашақтың қаласы" жобасы. Оқушылар экологиялық таза материалдардан жасалған қаланың макетін құрастырады.

2. Кодтау және бағдарламалау:

Балалар Scratch, Python, Arduino сияқты платформаларда анимациялар, ойындар мен роботтар жасайды.

Мысал: "Қазақ ертегілері" анимациялық жобасы. Оқушылар қазақ ертегілерінің кейіпкерлерін Scratch-та анимациялайды.

3. Тәжірибелік зерттеулер:

Оқушылар ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу арқылы шығармашылық шешімдер табады.

Мысал: "Су сүзгісін жасау" тәжірибесі. Балалар тұрмыстық суды тазартудың қарапайым әдістерін зерттеп, өз сүзгі құрылғысын жасайды.

4. Инженерлік жобалар:

Қолданбалы инженерия элементтерін пайдалана отырып, оқушылар құрылғылар құрастырады.

Мысал: "Ақылды жылыжай" жобасы. Оқушылар Arduino арқылы температура мен ылғалдылықты бақылайтын жүйе жасайды.

5. Өнер мен технологияны біріктіру:

STEM тек техникалық бағытта ғана емес, өнермен де байланысады.

Мысал: "Жарықтандырылған сурет" жобасы. Балалар қағазға сурет салып, оны жарық диодтармен (LED) жарықтандырады.

STEM-нің шығармашылыққа әсері:

Жаңа идеялар ойлап табуға үйретеді.

Инженерлік және өнертапқыштық дағдыларды қалыптастырады.

Оқушыларды ғылыми зерттеулерге баулиды.

Болашақта инновациялық ойлау қабілетін дамытады.

STEM тәсілі шығармашылық әлеуетті ашудың тиімді құралы болып табылады, өйткені ол балаларды жаңа шешімдер табуға және ғылыми-шығармашылық жұмыстарға қызығушылықпен қарауға үйретеді.

2.4. Бастауыш сыныпта STEM тәсіліне негізделген сабақ үлгілері

Математика сабағында: "Көпбұрыштар әлемі" 3D модельдеу сабағы

Бұл сабақта оқушылар геометриялық фигураларды зерттеп, оларды 3D модельдеу арқылы тәжірибелік түрде меңгереді.

Мысал:

1. Тақырыпты түсіндіру: Мұғалім оқушыларға үшбұрыш, төртбұрыш, бесбұрыш және басқа көпбұрыштар туралы түсінік береді.

2. Модельдеу бағдарламасын қолдану: Оқушылар Tinkercad немесе GeoGebra сияқты бағдарламаларды пайдаланып, көпбұрыштардың 3D модельдерін жасайды.

3. Практикалық жұмыс: Оқушылар:

Квадрат пен тік төртбұрыштың 3D модельдерін жасайды.

Куб пен пирамида құрастырады.

Дайын модельдерді 3D принтерде басып шығарады (мектепте мүмкіндік болса).

4. Қорытынды: Оқушылар көпбұрыштардың үш өлшемді кеңістіктегі пішінін жақсы түсінеді.

Жаратылыстану сабағында: "Судың ластануын зерттеу" тәжірибесі

Бұл сабақта оқушылар судың әртүрлі ластану деңгейін зерттеп, оның әсерін талдайды.

Мысал:

1. Тәжірибенің мақсаты: Судың әртүрлі көздерден ластануын анықтау және оның тіршілікке әсерін түсіну.

2. Қажетті құралдар:

3 түрлі су үлгісі (таза су, өзен немесе көл суы, ластанған су – мысалы, сабынды немесе май қосылған су)

Мөлдір стакандар

Фильтрлеу материалы (мақта, дәке, көмір)

Лупа немесе микроскоп

3. Тәжірибе барысы:

Оқушылар әрбір су үлгісінің түсін, иісін, мөлдірлігін салыстырады.

Микроскоп арқылы судың құрамын зерттейді.

Фильтрлеу жүйесін жасап, суды тазартуға әрекет етеді.

Нәтижелерін дәптерге жазып, қандай су үлгісінің тіршілік үшін қауіпсіз екенін анықтайды.

4. Қорытынды: Оқушылар ластанған судың тірі ағзаларға зиян екенін және суды тазарту әдістерін үйренеді.

Қазақ тілі сабағында: "Ертегі әлемін бағдарламалау" жобасы

Бұл сабақта оқушылар Scratch бағдарламасында қазақ ертегілерін анимация түрінде жасайды.

Мысал:

1. Тақырыпты таңдау: Оқушылар "Алдар Көсе", "Ер Төстік" немесе басқа қазақ ертегісін таңдайды.

2. Сценарий жазу: Әр оқушы немесе топ қысқаша сценарий құрады (кейіпкерлер, оқиғалар, диалогтар).

3. Scratch бағдарламасын қолдану:

Оқушылар кейіпкерлерді салады немесе дайын спрайттарды пайдаланады.

Кейіпкерлерді қозғалту үшін код жазады (мысалы, "егер батырма басылса, Ер Төстік жүреді").

Дыбыстық эффектілер қосады (ертегінің әуені, кейіпкерлердің дауыстары).

4. Анимацияны орындау: Оқушылар бағдарламаларын іске қосып, ертегі көрінісін көрсетеді.

5. Қорытынды: Оқушылар бағдарламалау негіздерін үйреніп, қазақ ертегілеріне жаңаша көзқараспен қарайды.

ҚОРЫТЫНДЫ

STEM тәсілінің маңыздылығы:

Білімді тәжірибе арқылы меңгерту

STEM тәсілін қолдану барысында оқушылар теорияны практикамен ұштастыра отырып меңгереді. Бұл тәсілді жүзеге асыру үшін:

1. Зертханалық жұмыстар мен тәжірибелер ұйымдастыру (мысалы, су тазарту жүйесін жасау, өсімдіктердің өсуін бақылау).

2. Жобалық жұмыс әдісі арқылы оқушылардың өз бетінше зерттеу жүргізуіне мүмкіндік беру (мысалы, жел генераторын құрастыру, робот жасау).

3. Кейстік тапсырмалар мен өмірлік мысалдарды қолдану (мысалы, күн энергиясын қалай тиімді пайдалануға болады деген мәселе бойынша оқушылар жоба әзірлеуі мүмкін).

Ғылыми-зерттеу қабілеттерін дамыту

Оқушылардың зерттеу дағдыларын дамыту үшін:

1. Зерттеу жобаларын ұйымдастыру. Мысалы, "Қандай материалдар жылуды жақсы сақтайды?" деген тақырыпта оқушылар тәжірибе жүргізіп, өз қорытындыларын шығарады.

2. Деректерді жинау және талдау әдістерін үйрету. Мысалы, оқушылар белгілі бір аймақтағы ауа температурасының өзгеруін зерттеп, оны график түрінде ұсынады.

3. Гипотеза құру және оны тексеру. Мысалы, "Күннің түсу бұрышы электр энергиясын өндіруге қалай әсер етеді?" деген гипотезаны оқушылар күн панельдерін қолданып зерттей алады.

Болашақта жоғары технологиялық салаларда бәсекеге қабілетті маман дайындау

STEM тәсілі арқылы оқушыларды болашақ мамандықтарға дайындау үшін:

1. Бағдарламалау және робототехника негіздерін оқыту. Мысалы, бастауыш сынып оқушылары Scratch немесе Arduino көмегімен қарапайым бағдарламалар мен роботтар жасайды.

2. 3D модельдеу және инженерлік жобалау. Мысалы, оқушылар Tinkercad бағдарламасында өздерінің 3D модельдерін жасап, оны 3D принтерде басып шығарады.

3. Практикалық дағдыларды дамыту. STEM зертханаларында оқушылар электрондық құрылғыларды жинау, дрондарды басқару сияқты нақты қолданбалы дағдыларды меңгереді.

Бұл тәсілдер оқушыларды инновациялық ойлауға, шығармашылық және техникалық дағдыларды меңгеруге жетелейді. Нәтижесінде, олар заманауи технологияларды игеріп, еңбек нарығында сұранысқа ие маман бола алады.

ҰСЫНЫСТАР:

1. STEM тәсілін мектеп бағдарламасына кеңінен енгізу. STEM білім беруді барлық бастауыш сыныптарда біртіндеп енгізіп, пәндерді кіріктіре оқыту жүйесін дамыту қажет.

2. Мұғалімдердің біліктілігін арттыру. STEM әдістерін меңгерту үшін мұғалімдерге арналған арнайы курстар, семинарлар мен тренингтер ұйымдастырылуы тиіс.

3. STEM зертханаларын ашу. Оқушылардың тәжірибе жүзінде дағдыларын қалыптастыру үшін мектептерде заманауи зертханалармен қамтамасыз ету қажет.

4. STEM жобаларын қаржыландыру. Оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмыстары мен жобаларын қолдау үшін демеушілер мен гранттық бағдарламалар ұйымдастырылуы тиіс.

5. STEM тәсіліне негізделген қосымша білім беру бағдарламаларын дамыту. Мектептен тыс үйірмелер, жазғы лагерлер, олимпиадалар арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыруға болады.

6. Жоғары оқу орындарымен және өндіріс орындарымен байланыс орнату. STEM бағытында білім алған оқушылардың болашақта нақты өндіріс орындарында тәжірибеден өтуіне мүмкіндік жасау қажет.

Бұл ұсыныстар STEM тәсілін тиімді енгізуге және оның нәтижелерін арттыруға септігін тигізеді.

ҚОСЫМША

STEM тапсырмалар үлгілері

1. Математика

"Геометриялық фигураларды 3D модельдеу" – оқушылар Tinkercad бағдарламасында үшбұрыш, шаршы, шеңбер секілді фигуралардан күрделі модельдер құрастырады.

"Роботпен есеп шығару" – оқушылар роботты бағдарлама көмегімен белгілі бір арифметикалық есептерді шешуге бағыттайды.

2. Жаратылыстану

"Өсімдіктердің өсуін зерттеу" – әртүрлі ортадағы өсімдік өсу жылдамдығын бақылау.

"Климаттық өзгерістерге тәжірибе" – температура мен ылғалдылықтың өсімдіктерге әсерін зерттеу.

3. Қазақ тілі мен әдебиеті

"Робот-әңгімелеуші" – Arduino немесе басқа платформаларда қазақ ертегілерін оқитын робот жасау.

"Ертегі әлемін бағдарламалау" – Scratch-та қазақ ертегілерінің анимациясын жасау.

4. Өнер және еңбек

"3D принтермен шығармашылық жобалар" – оқушылар өз дизайндарын жасап, 3D принтерде шығарады.

"Электроника элементтері бар қолөнер бұйымдары" – жарық диодтары мен қарапайым тізбектерді қолданып сәндік бұйымдар жасау.

Схемалар мен кестелер

STEM әдістері	Қолдану саласы	Мысалдар
Жобалық оқыту	Барлық пәндер	"Ақылды жылыжай" жобасы
Тәжірибелік зерттеулер	Жаратылыстану	Су сүзгісін жасау
Робототехника	Математика, әдебиет	Робот-әңгімелеуші
3D модельдеу	Математика, еңбек	Геометриялық фигураларды жасау
Бағдарламалау	Қазақ тілі, математика	Ертегі анимациясы

STEM жобаларына арналған бағалау критерийлері

Бағалау критерийлері	Дескрипторлар
Жоба идеясының инновациялығы	Оқушының идеясы жаңа және креативті
Ғылыми негіздеме	Жобада зерттеу жүргізілген және ғылыми негіз бар
Қолдану мүмкіндігі	Жоба нақты өмірде қолдануға жарамды
Технологиялық дағдылар	Оқушы техникалық құралдарды дұрыс қолданған
Командалық жұмыс	Жоба бірлесіп орындалған
Презентация сапасы	Жоба түсінікті және қызықты түрде ұсынылған

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Нормативтік-құқықтық құжаттар:

1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты (МЖМБС).

3. Орта білім берудің жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламалары.

Оқу-әдістемелік және ғылыми әдебиеттер:

1. Ж.Қ. Сәрсенбаева, «STEM білім беру жүйесінің негіздері», Алматы, 2022.

2. Қ.Е. Мұқанова, «Инновациялық оқыту әдістері», Астана, 2021.

3. STEM оқыту әдістері бойынша халықаралық зерттеулер жинағы.

Қосымша дереккөздер:

1. www.stem.org.uk – STEM оқыту платформасы.

2. www.tinkercad.com – 3D модельдеуге арналған онлайн құрал.

3. www.scratch.mit.edu – Балаларға арналған бағдарламалау платформасы.