СМЖ.08.ӘН.03

7-қосымша

Қазақстан Республикасының оқу- ағарту министрлігі

Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің білім басқармасы

«Жоғары аграрлық-техникалық колледжі» МКҚК

«Бекітемін»

Директордың ОӘЖ

жөніндегі орынбасары

__________ А.М.Қайрлиева

«____»____________ 2024 жыл

«07310300 - Жерге орналастыру » мамандығы бойынша

«Қазақстан тарихы» пәнінен

«Шыңғысхан империясы және оның мұрагерлері » тақырыбындағы ашық сабағының жоспары

Орал-2025 жыл

Құрастырған: ӘГП ПЦК-сының оқытушысы: Ж.С.Баймункина

«Қаралды» «Келісілді»

ӘЭП ПЦК-сының отырысында Колледж әдіскері

ӘЭП ПЦК меңгерушісі А.М.Утеуова _________ Ф.Е.Жубанова

_______________

«_____» _________2024 жыл «_____» _________2024 жыл

МКҚК «ЖОҒАРЫ АГРАРЛЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ»

Оқу сабағының жоспары

(теориялық немесе өндірістік оқыту)

Сабақ тақырыбы: Шыңғысхан империясы және оның мұрагерлері

Модуль /пән атауы Қазақстан тарихы пәні

Педагог Баймункина Ж.С. дайындады

2024 жылғы « 16 » қараша

1. Жалпы мәліметтер

Курс, топ І, КТ-211.1қ

Сабақтың түрі: теория

2. Мақсаты, міндеттер:

Оқыту мақсаты:

моңғол шапқыншылығы ның Еуразиядағы ұлттық мемлекеттердің қалыптасу процесіне әсерін талдау;

әлемдегі өзгерістерді зерттей отырып моңғол шапқыншылығының салдарларын бағалау

Сабақ мақсаты: Шыңғысханның (Темучин) өмірі мен ониң әлем тарихындағы рөлі туралы ақпарат беру;

Шыңғысхан құрған Монғол империясының құрылымы мен басқару жүйесін талдау;

Монғол империясының кейінгі мұрагерлері туралы түсінік қалыптастыру.

3.Оқу-жаттығу процесінде білім алушылар меңгеретін күтілетін нәтижелер және (немесе) кәсіби дағдылар тізбесі

білу, түсіну, қолдану, аналаз, жинақтау, бағалау.

Бағалау өлшемдері: XIII-XVғ.ғ. мемлекеттердің Еуразиядағы басты тарихи оқиғалардағы белсенділігін сипаттайды;

Мемлекет құрылысындағы сабақтастықты анықтай отырып, Қазақстан аумағында ұлыс жүйесінің ерекшелігін талдайды.

4.Қажетті ресурстар

Презентация слайдтары, бейнебаян, карта,кесте. Қазақстан тарихы 10 сынып.Атамұра, 2019 ж.

https://www.youtube.com/watch?v=Ej4IHA9oILA

5.Сабақтың барысы:

І. Сабақтың басы (5-7 минут)

Сәлемдесу, ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.

Үй тапсырмасын тексеру: «Түркі империясы – көшпенділер мемлекеттілігінің классикалық үлгісі» тақырыбы бойынша quizizz.com қосымшасы арқылы тест тапсырмаларын орындау.
1. Түрік қағанатының құрылған:☆552 жылы☆
2. Түрік қағанатының өз ішінде соғыстар басталады:☆581 жылы☆
3. Түрік қағанаты ыдырады:☆603 жылы☆
4. Батыс қағанаттың орталығы:☆Шу өзені бойындағы Суяб қаласы☆
5. Батыс қағанаттың жазғы ордасы:☆Мыңбұлақта орналасты☆
6. Батыс Түрік қағанатын Шегу басқарды:☆610-618 жж☆
7. Батыс Түрік қағанаты Византияға көмек беру үшін өзінің қалың қолын аттандырады:☆627 жылы☆
8. Батыс Түрік қағанатында билік үшін талас-тартыстар басталды:☆630 жылы☆
9. 634 жылы нушеби тайпасының қолдауымен қай қаған билікке келді:☆Ешбар Елтеріс☆
10. Қағанның әскери жасағы болды:☆он-оқ, он түменнен әр түменде 10 мың қол☆
11. Дулулар мен Нушебилер арасындағы ұзақ уақытқа созылған тартыс болады:☆640-657 жж☆
12. Қытай мемлекеті Жетісуға басып кіреді:☆659 жылы☆
13. Тан империясына қарсы соғыс жүргізді:☆Үшлік қаған☆
14. Шығыс Түрік қағанаты:☆Қазақстанның шығысы, Орталық Азия, Шығыс Түркістан, Оңтүстік Сібір жерлерін алып жатты☆

15. Қазақстанның шығысы, Орталық Азия, Шығыс Түркістан, Оңтүстік Сібір жерлерін алып жатты:☆Шығыс Түрік қағанаты☆

16. Шығыс Түрік қағанаты даңқты қолбасшысы:☆Тоныкөк☆

17. Қытаймен тиімді шарттарға қол жеткізді☆Білге қаған мен Күлтегін☆

18. Қағанаттағы жоғарғы лауазымдар қаған руынан шыққан ақсүйектер өкілдерінің қолында болған:☆Ябғу, Шад, Елтебер☆

ІІ. Сабақтың ортасы(2-30 минут)

1. Видео роликке анализ жасау. Шыңғыс хан туралы видео ролик қосылады. Видеороликті тыңдап, «тарихи диктант» тапсырмасын орындайды.

·         Моңғолия жерінде…………………………. тайпалары, этно – саяси бірлестіктері  өмір сүрді

·         1203-1205жж ……………………………………………. талқандап татар-моңғол тайпаларының басын біріктірген

·         Шыңғыс хан түркі – моңғол тілдерінде ………………………….  деген ұғымды білдіреді

·         Шыңғыс хан мемлекетті 3 әскери – әкімшілік аймаққа………………………………………………………… бөлді.

Дескрипторы:

– «Мәңгілі ел» идеясының тууына себеп болған тарихи оқиғаларды анықтайды;

-Сол оқиғаға дәлел келтіреді;

-Бұл идеясының тууының маңызын талдайды

2. Мәтінмен жұмыс. Мәтінді оқи отырып, «Келісемін» «Келіспеймін» кестесін толтырады. «К-К» әдісі

Монғол және түрік тайпалары арасындағы үздіксіз соғыстар нәтижесінде ХІІғ. соңы мен ХІІІғ. басында Монғол мемлекеті пайда болды. 20 жылға созылған күрес нәтижесінде 1206 жылы жалпы моңғол құрылтайы Темучинді ең жоғары билеуші етіп сайлап, Шыңғысхан деген атақ берді. 1203-1217жж. аралығында керей, найман хандықтары мен Сібір, Шығыс Түркістан, Жетісу жерлерін бағындырып, Пекинді алды. Солтүстік Қытайды жеңген Шыңғысханның алдында Орталық Азияның ең қуатты мемлекеттерінің бірі Хорезмшақ иелігі тұрды. 1218ж. екі мемлекет аралығындағы дипломатиялық келісімге қарамастан, сол жылы Отырардағы сауда керуенін Қайыр ханның қырып тастауын сылтау етіп, 1219ж. қыркүйекте Шыңғысхан соғыс ашты. 150 мың әскерден құралған үлкен қол 1219—1224жж. аралығында Қазақстан мен Орта Азия иеліктерін түгелімен жаулап алды. Жергілікті халықтың қарсылығын басу үшін Шыңғысхан жаппай қырып-жою, зорлық-зомбылық әдістерін қолданды. Отырардың билеушісі Қайырхан 80 мың әскермен қаланы бес ай бойы қорғады. Жеті күн берілмеген Сығанақтың халқы түгел қырылды. Жент, Баршынент, Үзгенд қалаларыда жаппай тонауға ұшырады. Шыңғысхан шапқыншылығы елге үлкен қайғы-қасірет әкелді. Өркениет деңгейіне жеткен қалалар, мәдениет ошақтары күйреді. Қазақстан тайпаларының этносаяси бірігу процесі шегеріліп, рухани жетістік монғолдардың артта қалған қарабайыр шаманистік жүйе қарамағында қалды.

Кесте

Дескриптор :

– Шыңғыс хан империясының тарихи тұлғаларын біледі

– Моңғол тарихындағы халықаралық жағдайды анықтайды

3.Математикалық ойын. Шарты есеп шығарамыз, шыққан жауабында қандай оқиға болды соны айтамыз.

1. (532·2)+142= 1206

2. 55+(200·5 ) =1155

3. (30· 40)+27= 1227

1206ж – Монғол мемлекетінің құрылуы.Темучиннің Шыңғыс хан атануы

1155ж – Темүжін Монғолияның Кендітау аймағындағы Онон өзенінің жағасында, Болдоң деген жерде дүниеге келген.

1227ж – Шыңғыс хан мен оның ұлы Жошының қайтыс болуы.

Дескриптор:

1.Есепті шығара анлады.

2.Жылды анықтайды.

3.Жылды сипаттайды.

4.«Уақыт сызығы» негізгі оқиғаларын табу.

 Тапсырманың дескрипторлары:

– студенттер  уақыт сызыңында барлық негізгі даталарын белгілейді;

– студенттер  моңғолдардың жаулап алу жорықтарының тарихының негізгі оқиғалардың мәнін қысқаша сипаттайды;

ІІІ.Сабақ соңы: (8 минут)

Бекіту сұрқтары: (https://learningapps.org/)

1. Археологиялық ескерткіштерді ата? Ботай қонысы, Есік, Берел, Шілікті қорғандары, Беғазы-Дәндібай ескерткіші

2. Қазақстан аумағындағы тарихи-мәдени ескерткіштер қандай түрлерге бөлінеді?

3. Сан ғасырлық тарихы бар басқа да қандай ескерткіштерді білесіздер?

4. Қазақстанда «тарих және мәдени мұра ескерткіштерін қорғау мен пайдалану туралы» заң қабылданды.

5. X ғасырға жататын Бабаджа хатун кесенесі қай қалада салынған? Тараз

6. Айша бибі мазары қай ғасырға жатады? XI-XIIғғ

7. Отырар қаласы қашан қалпына келтірілді? XIV ғ

8. XIII ғ. I жартысында Қаракеңгір өзені бойында қыпшақ стилінде салынған ескерткішті атңыз? Жошы хан

9. Оңтүстік Қазақстандағы ең ірі сауда – қолөнер орталығы болған қала Отырар

10. XIV – XV ғасырлардағы сәулет өнеріндегі ерекше туынды? Қожа Ахмет Йассауи кесенесі

11. Дәдем ата - Жұмағазы қазірет зияраты БҚО қай ауданында? Сырым ауданы.

12. Батыс Қазақстан облысы, Теректі ауданындағы Тақсай обалар кешенінен 2011 жылы археологтар 500-ге тарта алтын әшекеймен көмкерілген 20 жасар әйелдің сүйегін тапқан еді. Тапқан әйелді тарихшылар қалай атайды? Тақсай ханшайымы

Бағалау дескрипторлары:

1) «Бұл мәліметтен қандай тың мағлұмат алдыңыздар?___________________________________

2) Ескерткішке қандай баға берілген? __________________________________________________

3) Сан ғасырлық тарихы бар басқа да қандай ескерткіштерді білесіздер?» _________________

Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:

https://web.whatsapp.com/ желісі арқылы бағалайды (экраннан көрінеді)

Үй тапсырмасы.

1. 15 сұрақтан тұратын тест тапсырмасын құрастыру

2. Қазақстанның сакральды картасын жасап келу.