ШЫМКЕНТ ҚАЛАСЫ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫНА

«№46 мектеп-лицейі» КОММУНАЛДЫҚ МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ

Баяндама

Тақырыбы:

Сыни ойлау мен шығармашылықты дамыту әдістері

Орындаған педагог:

Л.С.Пирниязова

ШЫМКЕНТ-2025

Баяндама: Сыни ойлау мен шығармашылықты дамыту әдістері

Құрметті әріптестер!

Бүгін мен сыни ойлау мен шығармашылықты дамыту әдістері туралы баяндама жасаймын. Осы тақырып қазіргі білім беру саласында ерекше маңызды болып отыр. Өйткені оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамыту, шығармашылық дағдыларын қалыптастыру – білім сапасын арттырудың негізі болып табылады.

1. Сыни ойлау дегеніміз не?

Сыни ойлау – адамға өз пікірін қалыптастыру, ақпаратты сараптау, бағалау, себеп-салдарлық байланысты анықтау қабілетін береді. Бұл ойлау процесінде адам өзі қабылдаған шешімдер мен пікірлердің негізділігін тексереді, өз ойларын логикалық тұрғыда жүйелейді.

Сыни ойлау дағдылары:

- *Анализ жасау* – мәліметті бөліп, оның маңыздылығын бағалау.

- *Бағалау* – өз пікірлерін және басқа адамдардың пікірлерін салыстырып, дұрыс шешім қабылдау.

- *Шешім қабылдау* – түрлі пікірлер мен дәлелдерді ескере отырып, дұрыс шешім қабылдау.

- *Жүйелі ойлау* – мәселені толық әрі кешенді түрде қарастыру.

2. Шығармашылықты дамыту дегеніміз не?

Шығармашылық – жаңа идеяларды, шешімдер мен әдістерді ойлап табу, оларды өмірде жүзеге асыру. Шығармашылық адамды жаңа мүмкіндіктерге жетелеп, әр түрлі проблемаларды жаңа тәсілдермен шешуге мүмкіндік береді. Шығармашылықты дамыту арқылы оқушылар өздерінің жеке ерекшеліктерін аша алады.

Шығармашылық дағдыларын дамытуға арналған әдістер:

- *Жаттығулар*: шығармашылық ойлау үшін түрлі тренингтер мен жаттығулар жасау.

- *Бейімделген тапсырмалар*: оқушыларға белгілі бір проблемаға шығармашылық шешім табуды ұсыну.

- *Топтық жұмыс*: топпен жұмыс істегенде әр оқушы өз пікірін айтып, бір-бірінен үйренеді, жаңа идеялар туындайды.

3. Сыни ойлау мен шығармашылықты дамыту әдістері:

3.1. Миға шабуыл (Brainstorming)

Бұл әдіс оқушылардың өз ойларын еркін айтуына мүмкіндік береді. Тақырып бойынша түрлі идеялар айтылады, кейін олар талданып, ең жақсы идея таңдалады. Миға шабуыл сыни ойлауды дамытуға және шығармашылық қабілеттерді қалыптастыруға септігін тигізеді.

3.2. Дебаттар

Дебаттар оқушылардың өз пікірін дәлелдеп, қарсы пікірлерді тыңдап, сыни тұрғыда ойлау қабілеттерін арттырады. Бұл әдіс пікірталас пен талқылауға бағытталғандықтан, оқушылардың ойлау және шешім қабылдау дағдыларын дамытады.

3.3. Проблемалық тапсырмалар

Оқушыларға нақты мәселені шешуге бағытталған тапсырмалар беріледі. Бұл тапсырмалар сыни ойлауды қажет етеді, себебі оқушы әр түрлі ақпараттарды жинап, өз шешімін шығару керек.

3.4. Рөлдік ойындар

Бұл әдіс шығармашылықты дамытуға өте тиімді. Оқушылар белгілі бір рөлді алып, өздерін сол рөлде көрсетіп, мәселені шешуге тырысады. Бұл әдіс ойлау шеберлігін дамытып, шығармашылық әлеуетті көтереді.

3.5. Кейс-стади (Жағдайды талдау)

Кейс-стади әдісі оқушыларға нақты өмірлік жағдайларды талдауға мүмкіндік береді. Олар өз пікірлерін білдіріп, шешімдер ұсынады, бұл сыни ойлауды дамытуға ықпал етеді.

3.6. Топтық жұмыс

Оқушылар топ болып жұмыс істегенде, олардың шығармашылық ойлау қабілеті артады. Әр оқушы өз идеяларын ортаға салып, өзара пікір алмасады, бұл жаңа шешімдердің пайда болуына ықпал етеді.

4. Қорытынды:

Сыни ойлау мен шығармашылықты дамыту – білім беру жүйесінің маңызды аспектілері. Осы дағдыларды дамыту арқылы оқушылар тек теориялық біліммен ғана емес, практикалық тұрғыдан да сауатты бола алады. Оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауы, шығармашылық қабілеттерінің дамуы – олардың өмірде табысты болуына, жаңа идеялар мен шешімдер табуына үлкен септігін тигізеді.

Білім беру саласында осы әдістерді пайдалану арқылы біз болашақ ұрпақтың құзыретті, шығармашыл, сыни ойлай алатын тұлғаларын қалыптастыра аламыз.