Сынып сағаты ҚМЖ

Тәрбие сағаты

Электронды темекінің зияны

Күні

Сынып жетекші:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы: Эпиграфтар (тақырып мазмұнын ашатын)

Электронды темекінің зияны/ «Табыстың күмәнді түрлері, қалай алаяқтардың тұзағына түспеуге болады?»

Сабақтың мақсаты:

Электрондық темекінің ағзаға тигізетін кері әсерін және одан туындайтын ауру түрлерін айта отырып, зиянды әсерін ашу. Шылым шегудің зиянды жақтарын аша отырып, одан жиіркенуге, темекіу екенін, топ болып жұмыс істеуге тәрбиелеу. Салауатты өмір салтын қалыптастыру, жат қылықтан аулақ болуға тәрбиелеу.

Құндылықтарды дарыту

Бірлік және ынтымақ

• тапсырмаларды орындауда және мәселелерді шешуде бір-біріне көмектесу.

• командада жұмыс істеу, бір-бірін тыңдау және ортақ мақсатқа жетуде бірлесіп әрекет ету;

Әділдік және жауапкершілік

• өз міндеттеріне жауапкершілікпен қарау

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі (7 мин)

Оқушылармен амандасамыз.

Қысқша тәрбие сағаты туралы түсініктеме беріледі.

Электрондық темекі (вейп) қазіргі уақытта, әсіресе жасөспірімдер арасында үлкен танымалдылыққа ие болды. Осыған байланысты әр түрлі елдердің ғалымдары электронды темекінің балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына әсерін зерттей бастады.

Көптеген жасөспірімдер электронды темекі шегуге тырысады. Жиналған статистикаға сәйкес, 14 жастан асқан балалардың 40% - ы осы құрылғыны пайдалануға жүгінеді.

Электрондық темекінің ағзаға қандай зияны бар. Егер сіз электрондық сигареттер  зиянды ма жоқпа деп  ойлансаңыз, ескере кететін жағдай, жану процессі тек  булануға ауыстырылды, бірақ құрамы іс жүзінде өзгерген жоқ. Никотин екі жағдайда да кездеседі, айырмашылық тек оны жеткізу әдісі мен қарқындылығында. Вейп сұйықтықтарының құрамына кіретін никотин тұрақты физикалық және психикалық тәуелділікті қалыптастыратын нейротоксиндер мен алкалоидтарға жатады, бұл никотинге тәуелділікпен күресте электронды темекінің пайдасы туралы барлық дәлелдерді жоққа шығарады. Никотин тамырларды бұзады, жүрек –тамыр, тыныс алу жүйесінің жағдайын нашарлатады.

Никотинді үнемі қолдану, тіпті аз мөлшерде болса да, ауыр ауруларға әкеледі, бұл вейптің жасөспірімдерге тигізетін зиянын тағы бір рет растайды. Жоғарыда аталған аурулардан басқа: гастрит, асқазан жарасы, жүрек проблемаларын туғызады.

Көптеген адамдар никотинсіз электронды темекінің зияны барма  екендігіне қызығушылық танытады, сұйықтықта негізгі зиянды элемент жоқ болғандықтан.

Слайд

Сабақ басы (13 мин)

Жастар арасында вейп шегетіндердің саны күн сайын артып келеді. Әсіресе оқушылар мини-кальяндарға қатты қызығады. Өйткені вейп темекі секілді емес, одан хош иіс шығады. Никотин де қосуға болады. Бірақ сол хош иістің өзі өте қауіпті.

Вейпте 31 қауіпті зат бар

Бұл құрылғы ингалятор секілді. Ішіндегі сұйықтық қайнағанда бу шығады. Сұйықтықтың құрамында бірнеше зат бар. Олар:

♦ Глицерин;

♦ Пропиленгликоль (Е1520);

♦ Хош иісті қоспалар;

♦ Никотин (кей кезде қосылмайды).

Вейперлер электронды темекінің зияны жоқ деп ойлайды. Себебі оны шеккенде шайыр бөлінбейді. Дегенмен Беркли университетіне қарасты Лоурен атындағы ұлттық зертхана мамандары вейптен уытты заттардың бөлінетінін анықтады. Буда 31 қауіпті зат болады. Оған қоса, хош иісті сұйықтықты көп жағдайда қолдан жасайды. Содан бағасы да арзан. Ал аккумулятор қызып тұрғанда канцерогенді заттардың мөлшері көбейеді. Аккумулятор жарылып кетуі де мүмкін.

Слайд

Ортасы (20 мин)

Ғалымдардың зерттеуіне сәйкес, уытты химикаттардың бірі – диацетил. Ол хош иістендіргіштердің 75 процентінде болады. Оны тамақ өнеркәсібі де пайдаланып жатады. Бірақ деммен ішке көп тарта берсе, өкпеде қабыну процестері басталады. Бронхшалар тарылады, тыртықтар пайда болады. Жалпы уытты заттардың әсері аз емес. Олар:

♦ Пропиленгликоль ағзада жиналып, аллергиялық реакцияларды қоздырады. Бауыр мен бүйрекке зиян тигізеді;

♦ Пропиленгликоль мен глицерин ыдырғаннан кейін акролеин мен формальдегид қалады. Акролеин көздің шырышты қабығына әсер етсе, формальдегид жүйке жүйесіне салмақ түсіреді;

♦ Никотин қатерлі ісік ауруына әкеліп соқтырады;

♦ Құрамында никотині бар буды көп жұта берсе, адамның жүрегі айниды, басы айналады. Ас қорыту жүйесі бұзылып, іші өтеді.

♦ Ал бір вейпті бірнеше адам қолданған жағдайда гепатит, туберкулез сияқты аурулар таралуы мүмкін. Жүкті әйелдерге, аллергиямен ауратындарға және кәмелет жасқа толмаған балаларға вейп шегуге болмайды.

2. Топтарда жұмыс істеу. «Өзіңізді алаяқтардан қалай қорғауға болады?»
Жыл сайын алаяқтар ақшаны алып тастаудың барған сайын күрделі
схемаларын ойлап табады. Телефондар, компьютерлер және электрондық
мұрағаттар сіз туралы көп нәрсені білуге мүмкіндік береді. Өзіңізді алдауға жол
бермеңіз.
Егер сізге қоңырау шалса немесе сіз туралы бірдеңе білетін бейтаныс
адамдар келсе, БҰЛ АЛАЯҚТАР БОЛУЫ МҮМКІН. СІЗ ЕСКЕРУ КЕРЕК
ЖАҒДАЙЛАР:
1. Егер сіз күтпеген жеңіс туралы SMS хабарлама алсаңыз, ойланыңыз!
Нағыз ұтыс ойыны сіздің тарапыңыздан ақшалай төлемдерді білдірмеуі керек!
Ақшаңызбен бөлісуге асықпаңыз!
2. Сізге бейтаныс нөмірден қоңырау келіп, жақындарыңыз қиыншылыққа
тап болды деп мазасыз дауыспен хабарлайды. Мәселені шешу үшін сізге үлкен
ақша қажет. Алаяқтар осы схема бойынша жұмыс істейді! Ақпаратты тексеру
үшін туыстарыңызға қоңырау шалыңыз.
3. Емханадан хабарласып, сіз немесе сіздің туыстарыңыздың қауіпті ауруға
шалдыққаны туралы хабарлайды. Алаяқтардың «қойылымының» күрделілігіне
қарамастан (сіздің медициналық тарихыңыз, туысыңыздың аты-жөні, учаскелік
дәрігердің тегі туралы айтуы мүмкін) бұл алаяқтық! Нағыз дәрігер телефон
арқылы мұндай «жаңалықтарды» ешқашан жарияламайды! Ерте ме, кеш пе,
алаяқтар тек қымбат дәрі немесе хирургия көмектесе алады дейді. СЕНБЕҢІЗ!
БҰЛ АЛДАУ!
4. Сіздің телефоныңызға белгісіз нөмірлерден қоңыраулар немесе
хабарламалар келіп түседі, олар балаларға көмектесу немесе ұтып алған жүлдені
алу үшін шотқа ақша салуды сұрайды. БҰЛ ӨТІРІК!
5. Сізге әлеуметтік қызмет қызметкерлері келді. Алдыңғы есікті ашпас
бұрын оларды жіберген ұйымға қоңырау шалыңыз. Алаяқтар қобалжыса, ал
212
нағыз жұмысшылар түсіністікпен қарайды. Ешқашан ақша, құндылықтар мен
құжаттарды бермеңіз.
Сізге бейтаныс адамдар келіп, дәрі-дәрмектерді, қоспаларды немесе басқа
заттарды сатып алуды ұсынады. Біліңіз! Нағыз дәрі-дәрмектер мен тағамдық
қоспалар (диеталық қоспалар) сатылмайды. Оларды тек мамандандырылған
дәріханалардан сатып алуға болады. Оларды қолданар алдында дәрігермен
кеңесу керек.
Мұндай қоңыраулар, СМС-хабарламалар және бейтаныс адамдардың
ұсыныстары түскен кезде:
- Сабырлы болыңыз.
- Құқық қорғау органдарына дереу хабарлаңыз.
- Ақпаратты тексеру үшін туыстарыңызға хабарласыңыз.
Егер сіз немесе сіздің жақындарыңыз алаяқтардың құрбаны болса немесе
сізге қарсы әрекет жоспарланған деп күдіктенсеңіз, дереу полицияға
хабарласыңыз!

презентация

Соңы

5 минут

Вэйп-темекі шегуден болатын зиян
Вэйпингтің зияны аурудың келесі белгілерінің пайда болуымен байланысты:
1.Құрғақ және жұлдыру вэйпинг сұйықтықтарының құрамындағы пропиленгликольге байланысты пайда болуы мүмкін. Бұл компоненттің мәні булану кезінде көмейді ылғалдандыру болып табылады, бірақ бу ингаляциясы аяқталғаннан кейін жұлдыру шырышты қабаты ылғалдың жетіспеушілігін сезінеді және бұл құрғақтық пен ауырсынумен көрінеді.
2.Жөтел бірнеше себептерге байланысты пайда болуы мүмкін. Егер, мысалы, жаңадан пайда болған вэйпер бұрын әдеттегі темекі шегуді теріс пайдаланған болса, онда жөтел денеде жиналған шайырлардың кетуінің салдары болады. Тағы бір себеп-бірдей пропиленгликоль. Симптомның көрінуінің үшінші себебі дененің жаңа хоббиге үйренуі болады.
3.Ықылық никотин компонентінің бумен жұтылуына байланысты пайда болады. Терең деммен жұту кезінде ауру тудыратын элементтер асқазанға жетіп, ықылық тудырады.
4.Безеудің пайда болуы әдеттегі темекі шегуден бас тартудың салдары болып табылады.
5.Жүрек айнуы хош иісті сұйықтықты сәтсіз таңдаумен немесе булану күшінің жоғарылауымен байланысты.
6. Летаргия және бас ауруы темекі шегуді тоқтатуға байланысты денені қайта құрумен байланысты. Бұл аурулардың болуы ұйқысыздықпен бірге жүруі мүмкін.
7. Бұлшық ет ауыруы және құрысулар пропиленгликоль ағзаға сүт қышқылына енгеннен кейін оның өзгеруімен байланысты. Бұл белгілердің пайда болуын болдырмау үшін күн ішінде көбірек су ішу керек немесе глицерин негізіндегі сұйықтықтарды қолдану керек.
8.Вэйп құрылғысын қолдануды бастағаннан кейін терлеудің жоғарылауы аллергияның дәлелі болып табылады. Вэйпинг-аллергиядан болатын зиян тек терлеуден ғана емес. Қышу, жұлдыру, денеде бөртпе пайда болуы мүмкін.
9. Егер сіз сұйықтықты пропиленгликолмен глицеринге ауыстырсаңыз, диарея өтеді.
10.Түтіннен бас тартқаннан кейін қызыл иектің қан кетуі және аузындағы жаралардың пайда болуы пайда болады. Кәдімгі темекі шегу кезінде ауыз қуысы ыстық түтіннен қорғалған және ауыз қуысының Сағыз қабырғалары қалыңдатылған. Темекіні тастағаннан кейін қабық жұқа және сезімтал болады, сондықтан қан кету проблемалары пайда болады.

Постермен түйген түсініктерін ойларын жеткізеді

Слайд