Мектеп

Сабақтың тақырыбы:

«Табиғат тамашалары»

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы:

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың мақсаты:

- Табиғат, оның тамашалары туралы, өсімдік, жануар, адамзат арасындағы байланыс туралы оқушылардың түсініктерін кеңейту.

- Таным белсенділіктерін арттыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

- Мейірімділікке, табиғатты қорғауға тәрбиелеу.

Сабақ кезеңі/

Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту.

7 мин.

(Ұ). Ұйымдастыру кезеңі:

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылар, сабаққа қатысып отырған қонақтар! Бүгін бізде «Табиғат тамашалары» тақырыбы бойынша ерекше сабақ. «Табиғат адам үшін жаралыпты, Бар қызық табиғаттан таралыпты» демекші бүгінгі сабағымызда өздеріңді қызықты жұмбақтар, сұрақтар, сайыстар күтуде. Ендеше, өздеріңмен бірге бұл сабақта терең ақыл-ой, ептілік, икемділік, көтеріңкі көңіл күйлеріңді ала жүріңдер. - Сайысымызды бастамастан бұрын 3 топқа бөлініп, әр топ өз топ басшыларын сайлап алсын.

I топ «Жасыл желек»

II топ «Жер ана»

III топ «Жануарлар»

Оқушылар мұғаліммен амандасады,түгенделеді.

Психологиялық ахуал

Оқушылар

дың пікірі тыңдалады

слайд

Жаңа сабаққа кіріспе

Сайысымыз V айналымнан тұрады.

I айналым «Табиғат дегеніміз не?» (Ой қозғау бөлімі)

II айналым «Сөз маржаны» (Нақыл сөздер, мақал-мәтелдер сайысы)

III айналым «Білгенге маржан» (Сұраққа жауап беру)

IV айналым «Танымдық ойын» (Сөзжұмбақ шешу)

V айналым «Ой толғаныс» (Қай жануар, өсімдік, жер туралы сөз болып тұр)

II Негізгі бөлім. I айналым: «Табиғат дегеніміз не?» (Ой қозғау бөлімі) Әр топ өз ойларын ортаға салады

1-оқушы: Табиғат дегеніміз - бұл біздің санамыздан тыс, бізге бағынбайтын, біздің өмірімізге тірек болып тұрған болмыс, әсем дүние. 2-оқушы: Табиғат адам өмірінің барлық қажетін толық өтей алуы үшін, ол ештеңемен былғанып, уланбаған болуы тиіс. Бұны біз табиғат тазалығы дейміз. 3-оқушы: Табиғат тазалығын сақтайтын да, оны былғап, улайтын да – адам. Адам өзінің де, табиғаттың да, қаласа досы санасыз іс-әрекет жасаса жауы бола алады. 4-оқушы: Бүгінгі таңда шегіп отырған экологиялық зардаптар, бүкіл адамзат қауымын алаңдатып отыр. Қазақстандағы Арал, Балқаш, Семей полигонынан зардап шеккендер т.б. адам қолымен жасалған залалдар қаншама. 5-оқушы: Табиғаттан табар адам керекті, Отын етіп, кесіп емен, теректі. Егін егіп, өнімдерін алумен, Малдарына орып жасыл желекті Қақпан құрып, бүркіт салып аңына, Өрт шығарып ну орманның маңына Неге біздер жол береміз осындай, Суық қолды адамдардың торына. 6-оқушы: О, табиғат! Тағдырымсың сен менің, Сенің барлық өзен, тау мен көлдерің. Ауаң, суың, өсімдігің болмаса, Дүниеде қалай өмір сүремін. Құдіреті мол табиғат, мен саған, Әрқашан алғыспен бас иемін.

Сабақтың ортасы

26 мин.

Мұғалім: Адам табиғатқа үнемі аялай қарамаса, не алғысы келсе соны алып, алғанының орнын толтырмаса табиғат байлығы да таусылады. Табиғатты қорғап күтсе ғана ол көбейеді. Қазіргі кезде табиғатты қорғаудың әр түрлі шаралары қолданылады. Сол себепті Қазақстан бойынша бірнеше қорықтар ашқан. - Біздің елімізде қанша қорықтар бар? слайд

Қорықтар Құрылған мерзімі Жер көлемі Қамтитын аумағы Ақсу-Жабағлы 1927 жыл 85,3мың га Оңтүстік Қазақстан облысы Наурызым 1934 жыл 87,7 мың га Қостанай облысы Қорғалжың 1968 жыл 243,7 га Ақмола облысы Алматы 1961 жыл 73,3 га Алматы облысы Марқакөл 1976 жыл 75 мың га Шығыс Қазақстан облысы Үстірт 1984 жыл 223 га Маңғыстау облысы Батыс Алтай 1992 жыл 56 мың га Шығыс Қазақстан облысы Барсакелмес 1939 жыл 30 мың га Қызылорда облысы Алакөл 1998 жыл 20,7мың га Алматы,Шығыс Қазақстан Мұнда табиғатымыздың шалғын жерлері, аңдар, құстарды, өсімдіктерді қорғауға алынған.

II айналым «Сөз маржаны» (Нақыл сөздер, мақал-мәтелдер сайысы) Табиғат пен адамның бірлігін білдіретін нақыл сөздер, мақал-мәтелдер сайысы.

I топ «Жасыл желек» 1. Атаңнан мал қалғанша, тал қалсын. 2. Дана көптен шығады, дәрі шөптен шығады.

II топ «Жер ана» 1. Диқан жерін анасындай сүйеді, Жер диқанын баласындай сүйеді. 2. Құс қонбаған көл жетім, Ел қонбаған жер жетім.

III топ «Жануарлар» 1. Көп құрақ-көлдің сәулеті, аң мен құс елдің дәулеті. 2. Қасқырдың аузы жесе де қан, жемесе де қан

III айналым «Білгенге маржан» (Сұраққа жауап беру) Әр топқа 6сұрақтан қойылады, дұрыс жауап бергендерге 1 ұпайдан бағаланады. слайд

I топ «Жасыл желек» 1.Әлем құсы (көгершін) 2.Құлағы аяғында орналасқан жәндік? (шегіртке) 3.Өте күшті жер сілкінуден пайда болған толқын? (цунами) 4.Шұбалшын қай топқа жатады? (құрттар)

5.Қазақстан жер көлемі жөнінен дүние жүзі елдерінің ішінде нешінші орында? (9) 6.Аңдар патшасы? (арыстан) II топ «Жер ана» 1.Қанаты болса да қай құс ұша алмайды? (Түйеқұс) 2.Ең қатты ағаш? (Емен) 3. Қазақстан Республикасы қай материкте орналасқан? (Евразия) 4.Құйрығы өздігінен үзілетін жәндік? (кесіртке) 5.Көктемде алғаш шығатын гүл? (жауқазын) 6.Көбелектің дәм сезу мүшесі қай жерінде орналасқан? (аяғында) III топ «Жануарлар» 1.Қай құс жүзеді, бірақ ұшпайды? (пингвин) 2.Ауылдың байлығы неде? (құнарлы жерде) 3.Әлемдегі ең биік жануар? ( керік) 4. Қазақстандағы ең ірі сүтқоректі? (бұғы) 5.Күнге ең жақын орналасқан планета? (меркурий) 6.Ең ірі жылан? (питон)

IV айналым «Танымдық ойын» (Сөзжұмбақ шешу) Әр топ сөзжұмбақты толтырады. Қай топ көп торды толтырады? 1.Шөлге төзімді жануар (түйе) 2.Көктемде ақ гүлге оранады, күзде қолға доп болып оралады (алма) 3.Жезге ұқсас сабағы, дәні халық тамағы (бидай) 4.Жем-шөптен бір тартынбайды, сабасы да сарқылмайды (сиыр) 5.Дауылға нық күшті, ағаштың мықтысы (қарағай) 6.Орақ болып туады, табақ болып тынады (ай) 7.Біреуін жерге беріп, күзде оны тереді (тұқым) 8.Кең байтақ су, ішуге болмайды (теңіз) 9.Жасыл тонның бояуы жыл он екі ай оңбайды. (шырша) 10.Суда өседі, судан шықса өледі.(балық) 11.Сылдырдан қорқады, шошып жортады.(қоян) 12.Тіл ұшында уы бар, ол не екенін біліп ал.(жылан) 13.Еті қызыл, сүті тәтті, күзде жерде өсіп жатады.(қарбыз)

V айналым «Ой толғаныс» (Қай жануар, өсімдік, жер туралы сөз болып тұр) I топ «Жасыл желек» Европалықтар тұңғыш рет бұл өсімдікті Американы ашқан кезде Мексиканың кең байтақ жазықтарынан көрген. Европаға бұдан 400 жүз жыл бұрын алып келген. Алғашқыда оны бақтарда сән үшін өсірген, кейінен оның тұқымын жеуге жарайтынын байқаған. Қазір бұл өсімдіктің беретін басты нәрсесі - оның майы. Қай өсімдік туралы сөз болып тұр? II топ «Жер ана» Ол - Еуропа мен Азия аралығында орналасқан жер шарындағы ең үлкен тұйық көл.Үлкендігіне қарап, оны теңіз деп атайды. Оның суы 5 мемлекеттің жағалауын шайып жатыр. Қазақстан үлесіне 29% (2340км), Ресейге-16%, Азербайжанға-20%, Түркіменстанға-21%, Иран, Исламға-14% тиеді. Балыққа өте бай. Қай теңіз туралы сөз болып тұр? III топ «Жануарлар» Бұл жануардың мекені Африка мен Оңтүстік Шығыс Азияда тіршілік етеді. Жо-

тасы дөңес, көзі сығырайған кішкене,жарғақ құлақты, аяғы діңгектей жуан, сойдиған азу тісті алып жануар. Бұл қай жануар туралы сөз болып тұр?

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

Рефлексия

7 мин.

III Қорытындылау. Әділқазылар өз шешімдерін шығарғанша, «Табиғат біздің қолымызда» атты тақырыпта ойын ұйымдастыру. Ойынның мақсаты: қоршаған ортаны гүлдендіру, салауатты өмір салтын қалыптастыруға үлес қосу, экологиялық зардаптарды болдырмау. Барысы: Әр топқа жеке тапсырма беріледі. Нәтижесінде гүл отырғызу. 1. «Жер» тобы ыдысқа топырақ салады. 2. «Күн» тобы гүлдің бір бөлігін топыраққа отырғызады. 3. «Су» тобы гүлге су құяды. Сабақ соңында бәрі хормен «Атамекен» әнін орындайды.