Тамырдың түрөзгерістері

Пән: биология

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Күні: 16.10.2017ж

Сынып: 6 «Ә»

Мектеп: «Н. Төреқұлов атындағы №121 ЖОМ» КММ

Мұғалімнің аты-жөні: Г. Мырзалиева

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Тамырдың түрөзгерістері №8 Тамырдың түрөзгерістері

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

Тамырдың түрөзгерістері туралы түсіндіру, меңгерту, өмірмен ұштастыру.

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар:

Түрін өзгерткен тамырлардың түрлерін атайды, жемтамырлар қандай өсімдіктерде болатынын біледі.

Көптеген оқушылар:

Түрөзгеріс деген неекенін, түрін өзгерткен тамырлардың түрлерін атайды, өсімдік тіршілігінде қандай маңызы бар екенін біледі, талдай алады.

Кейбір оқушылар:

Нақты мысалдар арқылы дәлелдей алады. Басқа оқушыларға үйретіп қолдау жасайды

Жетістік критерийлері

Түрін өзгерткен тамырлардың түрлерін атайды, жемтамырлар қандай өсімдіктерде болатынын біледі

Тілдік мақсаттар

Пәнге тән лексика мен терминология: Тамырдың түрөзгерістері, жемтамырлар, емізік тамырлар, тіреу тамырлар, ауа тамырлар, түйнекті тамырлар…..

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

Түрөзгеріс деген не екенін, түрін өзгерткен тамырлардың түрлерін атайды, өсімдік тіршілігінде қандай маңызы бар екенін біледі, талдай алады.

Құндылықтарды дарыту

«Мәңгілік ел» Оқушылар түрөзгеріс деген не екенін, түрін өзгерткен тамырлардың түрлерін атайды, өсімдік тіршілігінде қандай маңызы бар екенін біледі, талдай алады.

Пәнаралық байланыстар

География, математика

АКТ қолдану дағдылары

Тамырдың түрөзгерістері туралы бейне ролик көрсету, интернеттен мәлімет алу

Бастапқы білім

Тамыр бөлімдері жайлы түсінігі қалыптасқан, мәліметтер айта алады

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

Оқушылармен сәлемдесу. Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.

Ұйымдастыру кезеңі:  (2 мин)

Ынтымақтастық ахуал әр елдің амандасуы

*Қазақтар қол алысады,

*Италяндықтар құшақтасады,

*Бразилиялықтар бір бірінің иығын қағады,

*Зимбавеліктер арқасымен амандасады,

*Македондықтар шынтақпен амандасады,

*Никарагуалықтар иықпен мандасады,

*Австралиялықтар шапалық ұрып секіреді

*Жаңа Зеландиялықтар мұрнымен үйкелісу керек

*Жапон халқы бастарын изеп сәлем береді

Сынып оқушылары бес топқа бөлінеді «Алма», «Жүзім», «Өрік» «Шабдалы», «Шие», (2 мин)

1 тапсырма: Үй тапсырмасын пысықтау Сызықты диктант «иә», «жоқ»

1. Тамыр оймақшасы тамыр бөліміне кірмейді «иә»

2.Бөліну аймағы атқаратын қызметіне қарай 4 қабаттан тұрады «жоқ»

3.Сору аймағы қалың түктері бар бөлік «иә»

4. Өсу аймағының жас жасушалары бөлінеді «жоқ»

5. Өткізу аймағының тамыр түктері болмайды, жанама тамырлар дамиды «иә»

6. Көктемде тамырдың өсуі баяулайды «жоқ»

7. Жапырақтар мен өркендердің өсуіне тамыр қатыспайды «жоқ»

8. Тамыр ұшынан өседі «иә»

9. Өскінді өсіру үшін жайпақ ыдыстың түбіне мақта төсеп ылғалдайды «иә»

10. Бір апта немесе он күнде өскін тәжірибе жасауға дайын болады «иә»

(8 мин)

Әрбір дұрыс сұраққа 1 ұпай

Үй тапсырмасы бойынша өздерін тексеріп шығады

Сабақтың ортасы

Жаңа сабақ (8 мин)

Жаңа тақырып «Миға шабуыл» Балалар түрөзгеріс деген не? Ол туралы не айтуға болады? Сипаттама беріп көрейік!

Түрін өзгерткен тамырлы өсімдіктерді білеміз бе?

Қызылша, сәбіз қандай өсімдіктерге жатады?

Балықтар туралы электронды оқулық арқылы мағлұмат алады.

Сабақ мақсатын тұжырымдау үшін сұрақтар қойылады. «Бүгінгі сабақта қандай мақсатпен жұмыс жасайсыңдар?», «Бүгін біз не үйренуіміз керек?», «Нені орындай алуымыз керек?» мұғаліммен бірлесіп сабақ мақсатын тұжырымдау.

Бүгінгі сабағымыздың мақсаты - Тамырдың түрөзгерістері туралы түсіндіру

Өсімдіктің барлық мүшелерінде сыртқы орта жағдайларының өзгеруіне байланысты түрлі ауытқулар мен өзгерістер болады. Тіршілігін сақтап қалу үшін өсімдік мүшелері әр түрлі жағдайға түрін өзгерту арқылы бейімделуін түрөзгеріс (метаморфоз) дейді.

Жемтамырлар

Әр түрлі органикалық заттар өсімдіктердің негізгі тамырларының жасшуаларында қорға жиналады, жуандап түрін өзгертеді. Жемтамырлар шырынды, құрамында органикалық заттар мен  витаминдер болғандықтан, күнделікті тамаққа пайдаланады. Екі жылдық өсімдіктер (редискадан басқасы). Жемтамырлар асханалық (қызылша, шомыр, шалғам, тарна), техникалық(қант қызылшасы, ақжелкен, балдыркөк)

Тіреу тамырлар

Тропиктік ормандарда өсетін ағаштарда болатын қосалқы тамырлар. Дами келе қосалқы тамырлар шығып, біртіндеп ұзарып, топыраққа (жерге) жетеді. Қосалқы тамырлардың саны көбейеді, жуандайды. Тіреу тамырлар ағаштың діңінен алысқа кетеді. Мұндай ағаштардың діңі өте жіңішке, сұлпасы үлкен болады. Үлкен сұлба мен жіңішке дің тіреу тамырларға сүйеніп өседі.

Емізік тамырлар

Паразиттік тіршілік ететін өсімдіктердің тамырлары. Бұлар пішіні, түсі жағынан басқа өсімдіктерге мүлде ұқсамайды. Тамырлары басқа бір өсімдіктің сабағы мен тамырына жанасқан кезде ғана пайда болады. Еміздік тамыр алдымен сабақ өңінде өсінді түрінде шығады. Ол өзіне жанасқан басқа өсімдіктің өңіне (қабығына) еніп, емізік тамыры арқылы дайын қоректік заттарды сорады

Түйнекті тамырлар

Тамырдың барлығы жуандап, шырынды болады. Егер шашақ тамыр түйнек тамыларға айналса, барлық тамырлары білеуленіп, жуандап, топтанып тұрады. Түйнек тамырлар өсімдік қыстап шығу үшін және жыныссыз көбею үшін керек.

Ауа тамырлар

Сабақтан дамиды. Оттегі жоқ, батпақта, сазды жерлерде өсетін өсімдіктер ұштары батпақтан шығып тұрады, қабығы жұқа болады. Ағаш діңіне жабысып өскен сүйсіннің (орхидея) ауа тамырлары ағаш қабығынан сырғып аққан су мен жаңбыр суын сіңіреді. Жапырақтары болмайтындарында фотосинтез қызметін атқарады.

2-тапсырма: Топпен жұмыс жасаймыз (8 минут)

1-топ: Жемтамырлар

2-топ: Тіреу тамырлар

3-топ: Емізік тамырлар

4-топ: Түйнектамырлар

5-топ: Ауа тамырлар

1.Түйінді идея – 5 ұпай

2.Тақырыптың ашылуы – 5 ұпай

3. Тақырыпқа мысал келтіру - 5 ұпай

12-13 ұпайдан жоғары «5» баға

8-11 ұпай «4» баға

4-7 ұпай «3» баға

3- тен кіші ұпай «2» баға

3 – тапсырма: Кім жылдам? (3 минут)

Әріптері адасқан сөздерден жемтамырлы өсімдіктердің аттарын құрау

Бізәс (сәбіз)............

Зыошақы (қызылша)................

Таран (тарна)...............

Мырош (шомыр)...............

.Қанлаш (шалқан).............

4-тапсырма: №8 Тамырдың түрөзгерістері (5 минут)

Тамырдың түрөзгерістерін зерттеуге бағыт беру және дәптермен жұмыс жүргізуге нұсқау беремін

Оқушылар балықтар туралы өз ойларын айтады

Электронды оқулық,

Тақта, бор

Оқулық,плакат

Кластың негізгі ерекшеліктерін кластер арқылы түсіндіреді

Тапсырмаларды орындайды

Әріптері адасқан сөздерден жемтамырлы өсімдіктердің аттарын құрайды

Зертханалық жұмыс дәптері, ұлғайтқыш әйнек, жемтамырлы өсімдіктер

Сабақтың соңы

Үйге тапсырма: Тамырдың түрөзгерістері зерттеуге бағыт беру және дәптермен жұмыс жүргізуге нұсқау беремін

«Жемтамырлы өсімдіктердің адам ағзасына маңызы» тақырыбында қысқаша эссе жазу

Кері байланыс (2 мин)

1) Мен мынаны білдім..........................

2) Маған қызық болғаны......................

3 ) Мен мына нәрсені білгім келеді ....................

Жемтамырлы өсімдіктер туралы мәліметтер жинақтау

Оқушы бағасын күнделіктеріне түсіру

Бағалау: Жоғарыда көрсетілген критерийлер арқылы бағалау (2 мин)

Бағаларын күнделіктеріне қойғызып, үй тапсырмасын алады

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

А.Нақты мысалдар арқылы дәлелдей алады. Басқа оқушыларға үйретіп қолдау жасайды

В. Түрөзгеріс деген неекенін, түрін өзгерткен тамырлардың түрлерін атайды, өсімдік тіршілігінде қандай маңызы бар екенін біледі, талдай алады.

С. Түрін өзгерткен тамырлардың түрлерін атайды, жемтамырлар қандай өсімдіктерде болатынын біледі.

Тапсырмаларға критерий

1.Әрбір дұрыс жауапқа 1 ұпай

2.Мағынасын толық түсіндіргенге 2 ұпай

Денсаулықты сақтау мақсатында жемтамырлы өсімдіктерді пайлалануға кеңес беру

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? Оқушылардың барлығыОМ қолжеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдерісақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?