Бекітемін:

Білім беру саласы: Әлеумет

ҰІӘ: Коршаған ортамен таныстыру

Тақырыбы: Киіз үй.

Ы. Алтынсарин атындағы жалпы орта мектебі

Тәрбиешінің аты –жөні: Кдырсихова Айман

Күні: 04.03.25ж

МАД 0 ә сыныбы

Қатысқан балалар саны 23

Қатыспаған оқушылар саны -23

Мақсаты:

Балаларға киіз үй туралы түсінік беру.

Міндеттері

а) Балаларға киіз үйдің құрылысы және оның ішкі жиһаздары туралы мәлімет беру. ә) Киіз үй мен оның жиһаздары жайлы түсіндіре отырып, балалардың зейіндерін дамыту. б) Балалардың бойына ата – мұра құндылықтарын қастерлеуге салт – дәстүрді біліп – үйренуге тәрбиелеу.

Пәнаралақ байланыс

Көркем әдебиет,сауат ашу негіздері, сөйлеуді дамыту, дене шыңықтыру.

ресурстар

Суреттер, ұлттық бұйымдар, үлестірмелі материал, киіз үй макеты.

ҰІӘ :барысы

ҰІӘ жоспарланған кезеңдері

ҰІӘ жоспарланған іс-әрекеті

Ресурстар

І.Мотивациялық қозғаушы

Шаттық шеңбер                

Оқушылырдың қонақтармен амандасып, тілек өлең жолдарын оқимыз.

Балалар үстелдің үстінде не тұр?

дұрыс. Ал сол сандықшаның ішінде не бар екенін жұмбақ арқылы табамыз.

«Ғажайып сандық» әдісі

Жұмбақ:

Қашып кеткен атадан,
Қашып кеткен ападан,
Орманда кеше жүр едім,
Домалап шықты алдымнан

Балалар бауырсақ бізге қонаққа келді. Оның қолында бір нәрсе бар мұқия қарайық.

-Ия, дұрыс киіз үй

Бүгін іс- әрекетімізде киіз үй туралы әңгімелейміз.

-Олай болса балалар біз жайлауда орналасқан киіз үйге барамыз.                               

Балалар  біздің жайлаудағы киіз үйімізге  қош келдік.

Тәрбиеші: -Бүгін біз балалар киіз үй туралы көп мәлеметтермен танысамыз.

Киіз үйдің тарихы: – Киіз үй - қазақ халқының ертеден келе жатқан баспанасы. Біздің ата-бабаларымыз мал шаруашылығымен айналасатын болғасын қыста қыстауға, жазда жайлауға көшіп жүрген. Киіз үй көшіп - қонғанда тез жиып, шапшаң тігуге ыңғайлы болғандықтан , біздің қазақ халқы осындай киіз үйлер дайындаған. Киіз үй қыста жылы, жазда салқын болған.

Шаттық шеңбер                

Мейірімді жүрекпен

Ақ пейілді тілекпен,

Амандасып алайық

Бір жадырап қалайық!

-Сәлеметсіздер ме қонақтар!

(Бауырсақ)

Бала үні

сұрақ- жауап арқылы

ІІ. Іздену ұйымдастырушы

10 минут

Ал ендеше Кәусар киіз үй туралы әңгімелеп береді (Кәусар көрсетіп айтып береді).

Киіз үй - қазақ халқының баспанасы.
Киіз үйдің қабырғасы шеңбер тәрізді келіп, төбесі күмбезделген. Киіз үй негізінен ағаштан жасалып, киізбен жабылған. Сондықтан киіз үй деп аталған. Киіз үйдін ішінде дөнгелек үстел, сандық, қоржын, төсеніштер бар. Қоржын – екі жағын тең етіп тоқылған, не құрап тіккен зат салатын дорба. Сандық – киім - кешек, заттар салуға арналған үй жиһаздары. Төсеніштер: Алаша, киіз, сырмақ жатады.Домбыра- бұл қазақ ұлттық аспабы.

Тәрбиеші:Киіз қойдың күзем жүнінен қалың, тығыз етіп басылған үй тұрмысында пайдаланылатын бұйым.

"Шаңырақ" сөзінің мағынасы — отбасыны білдіреді. Шаңырағыңыз биік болсын!", аталарымыз осылайша мықты отбасы болсын деп тілек тілейді.

Ал қазір Кәусар мен Біржан сізге тақпақ айтып береді.
Ақылбек Кәусар:

Үй жасау керегеден басталады,
Оңайлау бұдан көрі басқалары.
Ағашы керегенің – сағаналар,
Біркелкі, қатар-қатар тасталады.           

Біржан:

Тоқталып киіз үйдің уығына,
Көрейік мұны дағы біз ұғына.
Болса да жалғыз ағаш сырық сынды,
Көп мұның қиыны да, қызығы да.

Тәрбиеші: – балалар өлең жолдарында не туралы айтылған?

-Үй жасау неден басталады?

Жарайсыңдар  балалар     

Тәрбиеші: Қазір тақтаға Ахмад, Әмина, Рамазан, Ақнұр шығып киіз үй сүйіктері туралы айтып береді.

Кереге- жас қайың мен талдан тор көздеп жасалған киіз үйдің жиналмалы қабырғасы, туырлық жабылатын бөлігінің қаңқасы.

Шаңырақ- киіз үйдің ең жоғарғы бөлігі. Оның пішіні күмбез тәріздес, шаңырақ уықтардың ұштарын біріктіріп ұстап тұрады.

Уық- кереге басы мен шаңырақты ұстастыратын ағаш. Ол сәмбі талдан (сыр талынан) жасалады.

Сықырлауық - екі жарылып ашылатын есік. Ол табалдырық пен маңдайшадан, қос босағадан және жарма беттерден құралады. 

-Жарайсыңдар балалар.

 Тәрбиеші.Қане қайталап айтып көрейік:
Кереге, Уық, Шаңырақ, есігі сықырлауық

-Тамаша

Киіз үй бөліктерін атадық, ал үстелдін үстінде сіздерге бауырсақ тапсырма әзірлеп қойыпты.

-Ненің суреті берілген?

- Киіз үй деген сөзге дыбыстық талдау және сөзді буынға бөлу.

К и і з ү й

Тәрбиеші. Балалардың тапсырманы дұрыс жасауына қадағалау. Мадақтау.

Тәрбиеші. Балалар шаршаған боларсыздар қане серігіп алайық.

Сергіту сәтті                         

Дөңгеленіп тұрайық.

Шеңберді біз құрайық

Кереге болып керіліп,                                                          

Уықтар болып иіліп

Шаңыраққа кейіліп

Киіз үй біз құрайық 

Тәрбиеші.:-Балалар, киіз үйді әсемдеп, әдемілеу үшін әртүрлі қазақтың қол өнер бұйымдарымен, бау – басқұрларымен безендіреміз. Бұл бұйымдар киіз үйге сән беріп тұрады.                                                                       
Киіз үйдін ішінде сандық,домбыра ,қамшы,дөңгелек үстел ,әдемі оюлы көрпешелер т.б болады.

Геймификация( ойын әдісі)

Тәрбиеші: -Балалар бауырсақ тағы тапсырмасы бар екен.

І- топ: киіз үйдің суретін салады

ІІ- топ: киіз үй ішкі жабдықтары туралы айту.

ІІІ- топ: киіз үйді құрастырады. Тәрбиеші. -Балалар, бүгін біздер іс әрекетте не туралы айттық. -Сіздерге іс әрекет ұнадыма ?

-Киіз үй не үшін реке?

-Киіз үй пішіне неге ұқсайды?

- Киіз үй бөліктерін кім атап береді?

-Киіз үйдің ішінде қандай бұйымдар мен жиһаздар болу керек?

Алды ала дайындап кеген балалардың тақпақтары

Бала үні

Киіз үйдің бөлшектері туралы

кереге, уық, шыңырақ

Ахмад: Кереге- жас қайың мен талдан тор көздеп жасалған киіз үйдің жиналмалы қабырғасы, туырлық жабылатын бөлігінің қаңқасы.

Әмина: Шаңырақ- киіз үйдің ең жоғарғы бөлігі. Оның пішіні күмбез тәріздес, шаңырақ уықтардың ұштарын біріктіріп ұстап тұрады.

Рамазан: Уық- кереге басы мен шаңырақты ұстастыратын ағаш. Ол сәмбі талдан (сыр талынан) жасалады.

Ақнұр: Сықырлауық - екі жарылып ашылатын есік. Ол табалдырық пен маңдайшадан, қос босағадан және жарма беттерден құралады. 

Киіз үй 2-дауысты, 2-дауыссыз дыбыс бар киіз деген сөз 2- буынға бөлінеді,

үй -1 буынға бөлінеді 1-дауысты, 1-дауыссыз дыбыс бар.

Мадақтау.

Сергіту сәттердегі  

 қимылдарды  

орындайды                      

топтық жұмыс жасайды

Балалар сұрақтарға жауап береді

Қорытынды

Рефлексия

-Балалар, бүгін біздер іс әрекетте не ұнады?

Сіздердің алдарынызда бауырсақтар жатыр киіз үйдің жанына апарып жапсырасыз.

мен білдім

түсіндім

түсімбедім

-Балалар бүгін сіздер өте жақсы іс әрекетке қатыстыңыздар. Тамаша. Сандықтын ішінде сіздер бауырсақтың сыйлығы бар.Қабыл алыңыздар.Және де үстелдің істіндеге бауырсақта ауыз тисін деп бір табақша бауырсақ әкеліпті. Іс әрекет аяқталды. Сау болыңыздар.

Балалар бауырсақ смайликтерді тиісті киіз үйге апарып жапсырады