ОҚО Сайрам ауданы Көлкент ауыл округі Қосбұлақ ауылы №63 Қ.Сәтбаев атындағы жалпы орта мектебінің педагог-психологы Умаров Камилжан КурбантаевичТақырып: Баланың сабақ үлгеруіндегі ата-ананың рөліМақсаты: Қазіргі кездегі баланың дамуына, жеке тұлға болып қалыптасуына ата-ана тәрбиесінің әдіс-тәсілдерін жетілдіре отырып, қарым-қатынас орнату. Міндеттері: Ата-аналардың мектеппен, мұғаліммен тығыз байланысын арттыру, балаларын білімге, мейірімділікке, ұстамдылыққа тәрбиелеудің жолдарын көрсету. Бала тәрбиелеу саласының аз да болсажоғарылауынаықпалету. Әдістері: пікіралмасу, сұрақ-жауап, ата-аналарға арналған тест. Психолог сөзі: Сәлеметсіздерме, құрметтіата-аналар! Бүгінгібіздің «Бала психологиясыжәнесабақүлгеруіндегіата-ананыңрөлі» аттыжиналысымызғахошкелдіңіздер! Ата-ананыңтілегі – баласыныңжақсыадамболуы, еңбексүйгіштігі, оқу мен еңбектегітабыстары. Баланы жастанбақпасаң, Жамандықтанқақпасаң, Қадірденжұрдайқасқабоп, Кешкеніңөмірбосқа тек. – дегендей, баланыңыстықсуығынакүймейтін, жақсылығынасүйінбейтіната-анажоқшығар. Бүгінгі ұлертеңгіәке, оләкегеқарапөседі. Бүгінгіқызертеңгіана, олшешегеқарап өсіп, бой түзейді. Балағабілім, тәрбиеберудебастытұлғаұстазболса оны жалғастырушы, демеуші – ата-ана.Отбасында басты мәселелердің бірі - баланың тіршілік іс-әрекетін дұрыс ұйымдастыру. Ол үшін баланың күн тәртібі, жеке басына қойылған талаптар, міндеттер, үй еңбегіне араласуы, білімі, қызығушылықтары, бос уақытын дұрыс ұйымдастыруына көмектесіп ықпалын тигізу.Мынау жасампаз ғасырда, жаһандану дәуірінде мектеп партасында отырған баланың жан-жақты тәрбие алуына ең бірінші ықпал ететін ұстаз болса, оның сүйеушісі - ата-ана. Сондықтан ата-ана өз баласының білім алуына барынша жағдай жасауы тиіс. Бала тәуліктің 1/4% бөлігінде, яғни, 6 сағат мектепте болса, 18 сағат өз отбасында тәрбие алады.Халқымызда «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер» деген нақыл сөз тегін айтылмаған. Ата-ана өзінің мінезі, дағдысы, сөзі, іс-әрекеті арқылы баласына үлгі көрсетеді.Бала тәрбиесі - өте күрделі үрдіс. Оның күрделілігі бесіктен бастау алып, үнемі уақытпен, бала көңіл-күйімен және қабілетімен икемділігімен қадағалау қажеттіліктерімен айқындалады.Тәрбие баланың сәби кезінен бастап кәрілік кезеңіне дейін бірнеше кезендерді қамтып өтеді екен: 1. Нәресте ана құрсағынан шыққан сәбилік кезеңі; 2. Бүлдіршін балалық кезеңі; 3. Қоршаған ортамен танысу; 4. Бала-бақша, мектеп, тағы сол сияқты оқу орындары; 5. Жұмыс орны; 6. Кәрілік кезең. Бұл кезеңдер өзіне сай ерекшеліктерімен адам өмірінің сатылары болып табылады. Халқымыз «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп айтады. Бала әрқашанда ата-анадан мейірімділікті, сүйіспеншілікті, жүрек жылуын қажет етіп, ата-ананы өмірдің тірегі санайды. Эпик те «Күллі ғажаптың ішінде ең тамашасы - жақсы тәрбиеленген адам», - деп пайымдайды. Ата-ана отбасындағы жетекші тұлға, бала тәрбиесінің қамқоршысы, өнегесі. Ата-ананың тіршілігінде көрген қызығы, жақсылығының ең бағалысы ол - перзенті. Отбасы - адам ғұмырының тірегі ғана емес, қоғамның да басты негізі. Адамның жеке басының алғашқы қалыптасуы отбасынан басталады. Оның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы - оның көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде болады. Отбасы - бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Баланың тәрбиелі болып есуіне ынтымақты отбасының тигізетін әсері мол.Ата-ана өзінің міндеті мен жауапкершілігін жақсы білуі тиіс. 1.Мәдениетті адам тәрбиелеуге және өз баласын таза өмір сүруге бейімдеуге міндетті;2.Білім алуына көмектесуге міндетті;3.Жүйелі білім алуына жағдай жасауға міндетті;4.Үнемі ата-аналар жиналысына қатысуға, мұғаліммен кездесуге, баласының мектептегі өмірімен танысуға міндетті;5.Баланың өміріне, денсаулығына зиян келетін темекі, арақ, т.б. улы заттарды қолданбауға, олардың балаға зиянды еке-нін түсіндіруге міндетті;6.«Баланы жетіге келгенше тыйма, жетіден он төртке келгенше білім беріп қина, он төрттен кейін үлкен азамат деп сыйла» деген қағиданы берік сақтауға міндетті.
Ата-ананың жауапкершілігі:1.Балаға арамза әрекет жасағаны үшін жауапты;2.Мұғалімге, мектептің педагогикалық ұжымына балағаттау және әдепсіз қарым-қатынас жасағаны үшін жауапты;3.Бала тәрбиесі үшін қабылданған барлық қаулылардың орындалмағанына жауапты;4.Баланың адамгершілік тәрбие алу үшін, өз жанұясында бірлік пен татулықты ұстануға жауапты;5.Мектептен кейінгі баланың білім мен тәрбие алуына бақылау жасауына жауапты;6.Кәмелеттік жасқа жеткенге дейінге баланың салауатты өмір салтына сай тәрбие алуына жауапты.Ата-аналар сұрақ. Баға дегеніміз не? (Баға оқушы үлгерімінің көрсеткіші)Қандай бағаны жақсы, қандай бағаны жаман деп айтамыз? (5,2) Бала “5” алғанда ата-ана не істейді, бала не істейді? Ата-анаБала Қуанады Қуанады Мақтанады Мақтанады Риза болады Көңіл-күйі көтеріледі
Бала “2” алғанда ата-ана не істейді, бала не істейді? Ата-анаБала ренжиді қорқады ұрсады жылайды күйінеді көңіл-күйі түседі
Құрметті ата-аналар! Психологияда “талаптану деңгейі” термині бар. Ол бір оқушыда жоғары, біреуінде төмен болады. Сондықтан, талаптану деңгейі жоғары оқушы “2” алса, ол осы бағасын жоюға тырысып, намыстанып келесі сабаққа дайындалып келеді.Талаптану деңгейі төмен оқушы жаман баға алса, ол өзін басқалардан төмен санайды. “Мен бәрі бір ол екіні жоя алмаймын” деген ойда қалады.Баланың осы кемшілігін жою үшін не істеу керек? Ол үшін мына сұрақтарға жауап беріп көрейік:
Сіздің балаңыз “2” алып келсе, сіз не істейсіз? неге оқимайсың ақылсыз ұятқа қалдырасың Ата-ана енді еш жерге бармайсың қолыңнан еш нәрсе келмейді
Енді педагог-психолог Н.Водовазованың мынандай әңгімесін тыңдап көрейік: -Үлгермеуші оқушы қызды мұғалім қосымша сабаққа шақырады.Қыз есептің бәрін шығарады.”Жарайсың, ақылдысың”-деп,мұғалім оны мақтайды. “Жоқ өтірік, мен ақылды емеспін”-деп бала жилап жібереді.Таң қалған мұғалім: “Сен неге олай айтасың?”-деп сұрайды. “Маған мамам сен ақылсызсың деп ұрсады”-деп жауап береді қыз.Әріне, бұл оқушының талаптану деңгейі төмен.Мұғалімнің мақтағанына сенбейді.Ата-анамен мұғалімнің жұмысы, міндеті бірдей, сондықтанда баланың алдындағы жауапкершілігіміз де бірдей. Ал енді, сіздер ата-аналар өздеріңіздің міндеттерінңізді білесіздер. Ал осы міндеттеріңізді орындайсыздар ма:1 кестедегі мінез құлқымызды түзетіп көрейік.Ол үшін:Мақтау керек Көмектесу керек Сену керек Ата-анамен байланыста болу керек Сенбейміз Бірақ Мұғаліммен байланыста болу керек Мақтамаймыз Ерінеміз
Құрметті ата-аналар!Өзіміз көріп отырғандай,біздер осы “Бірақты” жойсақ, бала екісін де жояды, талаптану деңгейі де көтеріледі.
Ата-ана баласына:Сену керек;Мақтау керек;Үнемі көмектесу керек;Мұғаліммен тығыз байланыста болу керек;Сауалнама: "Сізқандайата - анасыз?" 1. Кезкелгенісіңіздітастайсалыпбаламенайналысааласыз ба? 2. Балалардыңжасынақарамай, оныменақылдасааласыз ба? 3. Балаңызбен қарым - қатынасбарысындажасағанқателеріңіздімойындайсыз ба? 4. Өзіңіздің қателігіңізүшінбалаңызданкешірімсұрайсыз ба? 5. Балаңызжасағанісашуландырғанкездеөзіңіздіұстап, ашудыжеңеаласыз ба? 6. Балаңыздыңорнынаөзіңіздіқояаласыз ба? 7. Бірсәттесізгемейірімдіадамдепсенуге бола ма? 8. Өзіңіздің басыңыздан өткенбалалықшағыңызданескерілетінжағдайайтасыз ба? 9. Балаңыздың жүрегін жарақаттайтынсөздерді, сөйлемтіркестерінатамауғатырысасыз ба? 10. Балаңызғауәдеберіп, жақсымінез - құлқынескереотырыпуәдеңіздіорындайсыз ба? 11. Балағақалағанісінжасауға, өзінұстауғакедергіжасамайбіркүнеркіндік, бересізбе? 12. Басқа бала сіздің балаңызғадөрекіліккөрсетсе, себепсізренжітсе, көңілаудармайысыз ба? 13. Балаңыздыңкөзжасы, дөрекіеркелеуіекенінбілесіз, соғанқарсытұрааласыз ба?Жауабы: 1. Әрқашан жасаймын, келісемін – 3 балл 2. Кейде ғана келісемін – 2 балл 3. Келіспеймін - 1 балл Сауалнаманы бағалау өлшемдері: 0 - 16. Бала тәрбиесі – сізүшінүлкен проблема. Бала тұлғасын дұрыс қалыптастыруүшін педагог немесе психолог мамандардыңкөмегіне сүйеніңіз. 16 - 30. Балағақамқорлықжасау – біріншікезектегімаңыздыіс. Сіздің бойыңызға тәрбиешілік қабілет бар, бірақтәжірибедеәрқашанбірқалыптыбірбағыттағымақсатпенәрекететесіз. Кейдеқатал, кейдемүлдем жұмсақсыз. Сізгежауапкершілікпенойланукерек. 30 - 39. Бала сіздің өміріңіз үшін ең құнды болғаны. Сізбалаңызды тек түсініпқанақоймай, әріойынтануға, сыйлыкөзбенқарауғатырысасыз.
Қорытынды. Ата - анағакөз қуаныш, Алдынаалғанеркесі, Көңіліне көп жұбаныш. Гүлденіп ой - өлкесі,- деп Абай атамызата - ананың қуанышы, гүлденгенүміт, арманы тек перзентсүю, оны тәрбиелеуекендігінайтқысыкелгенекен. Ендеше, ата - аналар, қолымыздағыалтынымыздыжақсылаптәрбиелейікжәнебізоларғаүлгіболарбейнеекеніміздіұмытпайық. Адам да өмірсияқты, күлмесежайнапөспейдідейді. Сондықтан да мынажайттардыесімізгеұстайық: «Отбасындаберілгентәрбиежігеріңдіқұмқылып, жергеқаратпасындесеңбалағакішкентайынантүзутәрбиебер»,- депата - бабамыз айтқандай, бала тәрбиесіне уақытыңда көңілбөліп, еліміздіңинабатты, адамгершілігі мол, білімді, саналыұрпағынтәрбиелейік. Егерата - ана мен балабақшаөзаратығызбайланыстаболса, балаларғабірдейталапқойыпотырса, тәуелсіз еліміздің ұл - қыздарыжан - жақтыдамығаназаматболыпшығарысөзсіз.Тыңдағандарыңызүшінрахмет!!!
22 Желтоқсан 2017
519
0 рет жүктелген
Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған