Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Студенттің әрекеті

Ресурстар

Сабақтың техникалық құрал-жабдықтары

Ұйымдастырукезеңі (10 мин)

Студенттер амандасып, сабақтың тақырыбы мен мақсатымен таныстырады.
2. Абайдың 180 жылдығына арналған «Қара сөздер – рухани тәрбие көзі» және қауіпсіздік сағатының біріктірілген сабағы екенін түсіндіреді.
3. Психологиялық дайындық: «Жақсылық тілеу» шеңбері.

Студенттер мұғаліммен амандасады, түгенделеді, колледж партасындағы қатарлары бойынша  орындарына отырады, шеңберге тұрып, бір-біріне жылы лебіз білдіреді.

презентация

Сабақ басы (10 мин)

1. Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығы туралы қысқаша мәлімет береді.
2. «Абай ілімі – өмір өлшемі» атты бейнеролик көрсетіледі.

Студенттер Абайдың қара сөздерін тыңдап, бейнеролик көреді.

Слайд, бейнеролик

Ортасы (15 мин)

1. Қара сөздермен жұмыс:
7-қара сөзінен үзінді (Білім мен еңбектің қадірі туралы)

«Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады: біреуі – ішсем, жесем, ұйықтасам деп тұрады;
біреуі – білсем екен демеклік.
Егер адам баласы жаман болса, оған себеп – тәрбие.
Бала нені көрсе, соған үйренеді, соны істейді.»

Талқылау сұрақтары:

Абай неліктен адам табиғатын екіге бөледі?

«Білсем екен» деген қасиетті қалай дамытуға болады?

Адамды жақсы ететін не?

10-қара сөзінен үзінді (Білім, еңбек және жалқаулық туралы)

«Біреу мал іздесе, біреу ғылым іздейді, біреу бала оқытады.
Бірақ көп адам малды – еңбексіз табам деп, азапқа түседі.
Еріншектік – ең жаман әдет, ол адамды аздырады.»

Талқылау сұрақтары:

Абай «еңбексіз мал тапқысы келетіндерді» неге сынайды?

Қазіргі өмірде бұл оймен қалай келісесің?

Еңбек пен адалдықтың байланысы қандай?

32-қара сөзінен үзінді (Ақыл, жүрек және қайрат туралы)

«Бір күні Құдай Тағала адам баласына ақыл, жүрек, қайрат үшеуін жинап:
“Сендер үшеуіңнің бірің маған керек, өзара таласып көріңдер”, – дейді.
Сонда жүрек айтыпты: “Менсіз өмірдің мәні жоқ, мен бар жерде мейірім мен адамдық бар”, – дейді.
Сонда Құдай жүректі жақтап: “Сенің айтқаның дұрыс, адам баласы жүрек арқылы түзейді” – депті.»

Талқылау сұрақтары:

Неліктен Абай жүректі жоғары қояды?

Ақыл, жүрек және қайраттың тепе-теңдігі дегенді қалай түсінесің?

«Адамның адамшылығы – жақсы ұстаздан емес, жақсы жүректен» деген ойға сенесің бе?

Қара сөздерді мәнерлеп оқиды, мазмұнын талдайды.

7-қара сөзі
1. Абай неліктен адам табиғатын екіге бөледі?

Абай адам табиғатында екі түрлі бастаудың бар екенін айтады:

бірі – тәннің қалауы (ішсем, жесем, ұйықтасам),

екіншісі – жанның қалауы (білсем, үйренсем, жетілсем).

Ол осылай бөлу арқылы адам баласына ой салады: адамды жануардан айыратын қасиет – ақыл мен рухани ізденіс.
Яғни, кім «білсем, үйренсем» деген қасиетті дамытса, сол адам кемелдікке жетеді; ал тек тән құмарлығын ойлаған адам – рухани әлсіз.

2. «Білсем екен» деген қасиетті қалай дамытуға болады?

Кітап оқу, тыңдау, үйренуге ұмтылу арқылы;

Үлкендердің, ұстаздардың ақыл-кеңесін тыңдау арқылы;

Күн сайын жаңа нәрсе білуге талпыну, сұрақ қою, іздену;

Ең бастысы – ерінбеу, өйткені Абай айтқандай, «Еріншектік – адамды аздырады».

Қорытынды: «Білсем екен» қасиеті – адамның рухани өсуінің кілті.

3. Адамды жақсы ететін не?

Абайдың ойынша, адамды жақсы ететін үш қасиет бар:

Ақыл – не дұрыс, не бұрыс екенін тану үшін;

Жүрек – мейірім, әділет, адамдық сезімнің көзі;

Еңбек – жақсы қасиетті іске айналдыратын күш.

Осы үшеуі үйлескенде ғана адам шын мәнінде жақсы адам бола алады.

1. Абай «еңбексіз мал тапқысы келетіндерді» неге сынайды?

Абай еңбексіз табыс тапқысы келетін адамды әділетсіз, жалқау, қоғамға пайдасыз деп сынайды.
Өйткені ондай адам тек өз пайдасын ойлайды, еңбектің қадірін білмейді, ал еңбексіз өмір — рухани азғындаудың бастауы.
Абайдың ойынша, адал еңбекпен тапқан нан ғана – шын бақыттың, берекенің кепілі.

«Еріншектік – адамды аздырады» деген сөзі осыны дәлелдейді.

2. Қазіргі өмірде бұл оймен қалай келісесің?

Қазіргі қоғамда да Абайдың бұл ойы өте өзекті.
Кей адамдар тез пайда тапқысы келеді, оңай жол іздейді, алайда мұндай жол ұзаққа бармайды.
Адал еңбек еткен адам ғана шынайы жетістікке жетеді.
Қазірдің өзінде білім мен еңбектің арқасында табысқа жеткен адамдар — Абай армандаған «толық адам» бейнесі.

3. Еңбек пен адалдықтың байланысы қандай?

Еңбек — адамның өмірін мағыналы ететін іс,
ал адалдық — сол еңбектің тазалығы мен шынайылығы.
Адал еңбек еткен адам ешкімге зиян келтірмейді, өз ісіне жауапкершілікпен қарайды.
Абай айтқандай, еңбек – адамды биікке көтерсе, адалдық – сол биікті сақтайтын қасиет.

Қорытынды ой:
Абайдың еңбекті дәріптеу идеясы бүгін де өз мәнін жоғалтқан жоқ.
Адал еңбектің жемісі – рухани байлық пен елге пайда.

1. Неліктен Абай жүректі жоғары қояды?

32-қара сөзінде Абай адамның бойындағы барлық қасиеттің бастауы — жүректе екенін айтады.
Жүрек – адамды адам ететін, мейірім мен сенімнің мекені.
Адамның иманы да, әділдігі де, қайраты да жүректен туады.
Сондықтан Абай жүректі ақыл мен қайраттан жоғары қояды, себебі:

ақыл кейде айлаға,

қайрат – зұлымдыққа қызмет етуі мүмкін,
ал жүрек таза болса — екеуін де дұрыс бағытқа бастайды.

2. Ақыл, жүрек және қайраттың тепе-теңдігі дегенді қалай түсінесің?

Абай адамның мінезі мен іс-әрекетінде осы үш қасиет тең болса ғана толық адам болатынын айтады:

Ақыл – дұрыс ойлауға,

Қайрат – әрекет етуге,

Жүрек – әділ, ізгі шешім қабылдауға жетелейді.

Тек үшеуі бірлікте болғанда адам өзін де, қоғамды да жақсылыққа бастайды.

3. «Адамның адамшылығы – жақсы ұстаздан емес, жақсы жүректен» деген ойға сенесің бе?

Иә, сенуге болады.
Себебі Абай айтқандай, адамның адамшылығы – ішкі жан дүниесінің тазалығына байланысты.
Жақсы ұстаз үйретеді, бағыт береді, бірақ егер адамның жүрегі таза, ниеті адал болмаса, үйренген білім де, тәрбие де пайда бермейді.
Жақсы жүрек – адамдықтың тамыры.

Қорытынды:
Абайдың 32-қара сөзіндегі басты ой – адам болудың өлшемі тек білім мен күш емес, ең алдымен жүрек тазалығы мен иман.
Осы қасиеттерді сақтаған адам ғана өмірдің мәнін түсінеді және өзгеге жақсылық жасай алады.

Конверттер

Стикерлер.

Соңы

10 мин

№1 жеке қауіпсіздік сабағы. “Қазақстандағы сенім телефондары мен жедел қызметтердің нөмерлері.” Қорытынды:

Абай Құнанбайұлының «Қара сөздері» – халқымыздың рухани қазынасы, мәңгілік тәрбие мектебі.
Ол қара сөздерінде адамның ішкі жан дүниесін, мінез-құлқын, ар-ұят пен иман, ақыл, жүрек, қайрат секілді қасиеттердің мәнін терең талдайды.

Бүгінгі тәрбие сағаты арқылы студенттер Абай даналығының өміршеңдігін ұғынып, өз жүрегінде рухани тазалық пен ізгілікті сақтау керектігін түсінді.

Қауіпсіздік сабағы бойынша рольдік ойындар ойнайды.

Абайдың қара сөздері бізді адалдыққа, ізденіске, өз-өзімізді тануға шақырады.
Сондықтан да ол – рухани тәрбие көзі, адамдық пен ізгіліктің мәңгілік шамшырағы.

Қосымша №1