Тәрбиелеу – халықтар бойына білімге негізделген этикалық ізгіліктер мен өнерлерді дарыту жолы

Қай халықтың болмасын рухани байлығы мен мәдениеттілік деңгейі ең алдымен оның тәрбие жүйесінен көрініс табады. Тәрбие – жеке тұлғаның адамгершілік, ізгілік, білім және өнер арқылы кемелденуіне бағытталған үздіксіз үрдіс. Ол тек отбасында ғана емес, мектепте, қоғамда, тіпті ұлттың дәстүрі мен дүниетанымында терең орныққан ұғым.

Адамзат тарихында тәрбиенің басты мақсаты — ізгі адам қалыптастыру. Бұл ізгілік біліммен, өнермен және адамгершілік қасиеттермен ұштасқанда ғана өз жемісін береді. Ұлы Абайдың «Адам баласын сүй, бауырым деп» деген өсиеті осының айғағы. Ол адамның адамдық келбеті тек біліммен емес, сонымен қатар этикалық құндылықтармен өлшенетінін ескерткен.

Этикалық ізгіліктер – мейірім, адалдық, әділдік, жауапкершілік сияқты қасиеттер. Осыларды бала бойына дарыту – тәрбиенің ең биік сатысы. Ал бұл қасиеттердің негізі халықтың мәдениеті мен дәстүрінде жатыр. Мысалы, қазақ халқының «Жеті атасын білген ер – жеті жұрттың қамын жер» деген нақылы ұрпаққа жауапкершілік пен ұят ұғымын үйретеді.

Сонымен қатар, тәрбие мен өнердің байланысы ерекше мәнге ие. Өнер – халықтың жан дүниесін тәрбиелеудің қуатты құралы. Музыка, бейнелеу, қолөнер мен әдебиет арқылы адам сұлулықты таниды, рухани байиды, өз болмысын табады. Сондықтан мектептегі көркемдік-эстетикалық тәрбие жеке тұлғаның рухани дамуына тікелей әсер етеді.

Қазіргі заманда тәрбиелеу үдерісі тек дәстүрмен шектелмей, білімге, ғылымға және мәдениетаралық өзара түсіністікке сүйенуі тиіс. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, адамгершілік пен білімді ұштастырған ұлт қана өркениетті бола алады.

Қорытындылай келе, тәрбиелеу – халықтың рухани өзегін сақтап, білім арқылы этикалық ізгіліктер мен өнерді ұрпақ бойына сіңірудің басты жолы. Мұндай тәрбие алған ұрпақ өз халқын, елін сүйетін, мәдениетті, парасатты азамат болып қалыптасады.

Тәрбиелеу – ізгілік пен өнердің бастауы

Тәрбие – адамды адам ететін, ұлттың болашағын айқындайтын ең маңызды іс. Әр халық өз ұрпағын ізгілікке, өнерге, білімге баулуды басты міндет санаған. Себебі тәрбиенің түп мақсаты – елін сүйетін, мәдениетті, еңбекқор, адамгершілігі жоғары азамат қалыптастыру.

Бала тәрбиесі ең алдымен отбасынан бастау алады. Әке-шешенің жылы сөзі, ата-әженің ақылы, үлкеннің өнегесі – баланың мінезі мен көзқарасын қалыптастырады. Мектепте бұл тәрбие біліммен ұштасып, баланың ой-өрісін кеңейтеді.

Білім беру мен тәрбиелеу егіз ұғым. Білім баланың ақыл-ойын дамытса, тәрбие оның жүрегін ізгілікке толтырады. Мысалы, сабырлылық, адалдық, мейірім, еңбексүйгіштік сияқты қасиеттер адамды өмірде биікке жетелейді.

Өнер де тәрбиенің үлкен бөлігі. Ән мен күйді тыңдап өскен бала әдемілікті сезінеді, сурет салып, қолөнермен айналысқан бала ұқыптылық пен әсемдікке үйренеді. Өнер арқылы бала өз ойын еркін жеткізіп, өз қабілетін таниды.

Қазіргі таңда мектептерде тек сабақ оқытып қана қоймай, түрлі үйірмелер мен мәдени шаралар арқылы оқушылардың шығармашылығын дамытудың маңызы зор. Бұл – тәрбиенің жаңа үлгісі. Мұндай ортада бала өз бойындағы жақсы қасиеттерін аша алады.

Қорыта айтқанда, тәрбиелеу – тек ережелер мен талап емес, ол – мейірім мен үлгінің, өнер мен білімнің тоғысқан алтын көпірі. Тәрбиелі, білімді ұрпақ – елдің ертеңгі жарық болашағы.