ТЕХНОЛОГИЯ САБАҚТАРЫНДАҒЫ КӨРКЕМ ҚОЛӨНЕР ШЫҒАРМАШЫЛЫҚТЫҢ БЕЛСЕНДІЛІГІ

ТЕХНОЛОГИЯ САБАҚТАРЫНДАҒЫ КӨРКЕМ ҚОЛӨНЕР ШЫҒАРМАШЫЛЫҚТЫҢ БЕЛСЕНДІЛІГІ

Тилесбаев Серик Аргынбаевич

Түркістан облысы, Төлеби ауданы,

«Төлеби отбасы үлгісіндегі балалар ауылы» КММ, еңбек нұсқаушысы

Шығармашылық – белсенділіктің, дербестіктің, жаңа, өзіндік бір нәрсені жасай білудің ең жоғарғы түрі. Көркем шығармашылық адам қызметінің кез келген саласында қажет: ғылыми, көркемдік, өндірістік-техникалық, экономикалық және т.б. Шығармашылықтың көрінісі балаға ерте жастан тән, өйткені шығармашылық бала дамуының нормасы болып табылады. Мектеп жасында шығармашылық даралықты қалыптастыру тұлғаның одан әрі жан-жақты дамуының маңызды шарты болып табылады. Шығармашылыққа тұрақты және саналы түрде қызығушылық танытатын, өзінің шығармашылық әлеуетін жүзеге асыру қабілеті бар, өмірдің өзгермелі жағдайлары мен талаптарына неғұрлым табысты бейімделетін, өзінің жеке іс-әрекет стилін оңайырақ жасайтын, өзін-өзі жетілдіруге, өзін-өзі жетілдіруге қабілетті адам.

Көркемдік қолөнер – кеңістік өнері саласындағы көркем шығармашылықтың бір түрі болып табылатын – қолөнер шығармашылық. Ол адамның және өнердің шындыққа эстетикалық қатынасының заңдылықтарын ашады, оның мүсін, кескіндеме, сәулет, би, музыка, т.б. қолөнер түрлері.

Көркемдік байлық, адам өмір сүретін және әрекет ететін ортаның кемелдігі оған енгізілген безендіру элементтерінің санымен ғана емес, сонымен қатар анықталады. Декорация элементтері берілген жағдайға, оның ерекше әлеуметтік мазмұнына, адамдардың утилитарлық және рухани қажеттіліктеріне байланысты көңіл-күйге қаншалықты орынды және терең сәйкес келетіні маңызды. Көркемдік элементтер қоршаған ортаны безендіріп қана қоймайды, оның көркемдік-бейнелі мазмұнын, мәнерлілігін нығайтады, байытады, дамытады.

Сондықтан да әр сыныпқа «Технология» бағдарламасы бойынша «Көркем қолөнер» тараулары беріліп, әр оқушыдан қолөнердің кез келген бағыты бойынша өз қабілетін сынап, қабілетін аша алады. 5-сыныпта бұл халық өнерінің дәстүрлі түрлерінің бірі қазақ қолөнер шығармалары. Әртүрлі халықтардың қолөнершілері үйге пайдалы әртүрлі заттарды жасау үшін түрлі әдісті қолданды.

5-сыныпта қыздар сәндік-қолданбалы өнердің ең көне түрлерінің бірі – кесте тігумен танысса, ұлдар қолөнер ағаш бұйымдарын жасаумен үйрене бастайды. Кестелеуді халықтық және заманауи киімдерде, тұрмыстық заттар мен кәдесыйларда пайдалану шығармалары шын мәнінде шексіз, сонымен қатар сабақ кезінде ұл-қыздардың бойында көркемдік және эстетикалық қасиеттерді дамыту мүмкіндіктері артады. 6-сыныпта қолөнер өрнек өнерінің кең тараған бір түрі – тоқу (тоқу және тоқыма) арқылы көрсетіледі. 7-сыныпта «Көркем қолөнер» тарауын пысықтау үшін маталарды қолдан бояу, желімдеу, санаулы тігіспен, еркін контур бойымен кесте тігу, атлас тігу, атлас таспамен кестелеу ұсынылады.

«Тоқыма материалдарынан бұйымдар жасау» тарауының әрбір тақырыбы баланың шығармашылық әлеуетін дамытуға, оның талғамын қалыптастыруға, сұлулық сезімін тәрбиелеуге шын мәнінде шексіз мүмкіндіктер береді.

Еңбек әрекетінде көрінетін балалардың көркем шығармашылығының өзіндік ерекшеліктері бар. Ол ересектердің шығармашылығынан айтарлықтай ерекшеленеді. Мектеп оқушыларының шығармашылық іс-әрекетінде педагогикалық мәселе – балалардың орындалатын жұмысқа формальды қатынасын жеңу, оларда орындалатын тапсырманы шығармашылық деңгейге көшіру көзқарасын қалыптастыру басты мәселе болып қала береді. Басқаша айтқанда, біз, ең алдымен, оқушылардың өз бетінше шығармашылық әрекетке белгілі бір дайындығын қалыптастыру туралы айтып отырмыз. Бұл әдіс кез келген қызметте қажет.

Айта кету керек, жасөспірімдердегі көркем шығармашылық көріністер бейсаналық болып табылады, ол еңбек белсенділігін және қоршаған ортаны жақсартуға мақсатты ұмтылудан емес, эпизодтық жағдайлардан туындайды, олардың ең маңыздысы байқаулар, көрмелерге бұйымдарды дайындау және т.б. .

Мектеп оқушысының көркем шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін оның таңданыс пен қызығушылықты сезінуі, танымдағы адамзаттың жолын қайталауы. Қиындықтарды жеңу, есептерді шешу арқылы ғана емес, бала технология сабағы арқылы шығармашылық әлеміне енуі болып табылады..