Мен өзімнің балалық шағымда Сұлтанмахмұттың әңгімесін көп тыңдадым. Біраз уақыт онымен бір шаңырақ астында тұрған кезім де болды. Оның үстіне біз Сұлтанмахмұтпен жамағайын едік. Осы жағдайдың бәрі ақынның балалық шағынан едәуір хабардар болуыма мүмкіндік берді.

Торайғырдың Әбет деген жалғыз ұлы болған. Оның төрт баласының бірі – Бекет еді. Сұлтанмахмұттың әкесі Шоқпыт (оның шын аты - Әубәкір) – осы Бекеттің баласы. Шоқпыттың Сұлтанмахмұт, Бәшен деген екі баласы болған.

...Бекет кедей еді. Ол 1880 жылдардың ортпа шенінде Көкшетаудағы Көшен Қарауылына ұзатқан апасы Шымпырдың қолына көшіп барады. Шоқпыт жездесінің жылқысын бағып жүрген жігіт кезінде Зүппән деген қызға үйленеді. Сөйтіп, 1893 жылы Сұлтанмахмұт дүниеге келеді. Жас отбасын қуанышқа бөлеген бал бөбегіне ата-ана махаббаты арта береді.

Махмұт жүруге жарап, ойынға араласқан кезінде інісі Бәшен туады. Жас жұбайлар тілек-мақсаттарына жетіп, мерейі арта береді. Бірақ Шоқпыт басындағы бақыт ұзаққа бармады. Бәшеннің бірер жасында ардақты ана дүние салады. Ұяда қос балапан анасыз қызыл қанат күйінде қала береді.

Мұның былайғы жерде екі баланы әжесі Монтай бәйбіше бауырына салады.

Сұлтанмахмұт өте алғыр, зеректігімен көзге түседі. Ол нашар оқитын шәкірттерге көмектеседі. Махмұт қара тани бастағаннан-ақ қисса, жырларды, дастандарды оқуға құмартады. Ол ауылдағы Айман ақсақалдан татар, өзбек тілдерінде шыққан әңгіме кітаптарды алып оқиды.

Бала ақынның шағын өлеңдері ауыл арасына тарай бастайды. Ол өлеңдерін мектеп үйінің қабырғасына, терезе, есік тақтайларына жазып кете беретін-ді. Оны оқушылар көшіріп алатын. Қысқа өлеңдерінің ішінде «Оқыт мен, әкетайым» атты 5-6 ауыз өлеңі ерекше орын алатын. Бұл өлеңінде оқуға, білімге деген құштарлық, алдағы үлкен арман айтылады. (235 сөз)

З.Ақышев

6.Мәтінге қай ақпарат сәйкес емес екенін белгілеңіз.

А) Оны оқушылар көшіріп алатын.

В) Шоқпыттың Сұлтанмахмұт, Бәшен деген екі баласы болған.

С) Оның төрт баласының бірі – Шоқпыт еді.

D) Біраз уақыт онымен бір шаңырақ астында тұрған кезім де болды.

Е) Бәшеннің бірер жасында ардақты ана дүние салады.

7. «Жамағайын» сөзінің мағынасын табыңыз.

А) Нағашы жұрт

В) Төркіні

С) Әкесінің әкесі

D) Қайын жұрт

Е) Аталас ағайын

8. Сөйлемді жалғастырыңыз. Монтай бәйбіше ...

А) Тәрбиелейді

В) Бауырына салады.

С) Бағады

D) Қарап қалады

Е) Қарамағында болады

9. Бекет кімнің қолына көшіп баратынын анықтаңыз.

А) Монтай

В) Шоқпыт

С) Махмұт

D) Әбет

Е) Шымпыр

10. Білімге деген құштарлығы қай азат жолда айтылғанын белгілеңіз.

А) Төртінші

В) Үшінші

С) Бесінші

D) Жетінші

Е) Алтыншы