“Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту”

Тақырып бойынша 11 материал табылды

“Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту”

Материал туралы қысқаша түсінік

Авторлық бағдарлама

Материалдың қысқаша нұсқасы

Мукатаева А.К.

«Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту»

авторлық бағдарлама

4-сынып

2025

DrawObject1

ӘӨЖ 668.456.356

М 706

Рецензент: «Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті»

КеАҚ «Абай және ұлттық руханият» ҒЗО-ның жетекшісі

ф.ғ.к. А.Т. Смағұлова

М 706

Мукатаева Айгуль Казезовна

«Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту» авторлық бағдарлама,

Семей 2025 ж., 52 бет.

Түсінік хат

Қазіргі білім беру жүйесінде бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту – заман талабы. Қазақстанның білім беру стандарттары оқушылардың алған білімін өмірлік жағдайларда қолдана білуіне бағытталған. Бұл мақсатта қазақ тілі пәні ерекше орын алады, өйткені тіл – оқушылардың қарым-қатынас жасау, сыни ойлау және шығармашылық қабілеттерін қалыптастырудың негізі.

Бағдарламаның өзектілігін айқындайтын негізгі аспектілер:

Қоғамдық қажеттілік

Жаһандану мен цифрландыру дәуірінде оқушылардың ақпаратты сын тұрғысынан бағалау, дұрыс шешім қабылдау және қарым-қатынас жасау қабілеттері басты құзыреттердің біріне айналды. Қазақ тілі сабақтарында функционалдық сауаттылықты дамыту оқушылардың өмірлік мәселелерді шеше алуына, өзін-өзі дамытуына және қоғамда белсенді азамат болуына мүмкіндік береді.

Білім беру реформасының талаптары

Қазақстан Республикасының білім беру бағдарламалары оқушылардың пәндік біліммен қатар өмірлік дағдыларын қалыптастыруды көздейді. Бұл тұрғыда қазақ тілінен функционалдық сауаттылықты дамыту – жаңа стандарттарды іске асырудағы басты бағыттардың бірі.

Қазақ тілінің практикалық мәні

Қазақ тілі – мемлекеттік тіл ретінде тек академиялық пән ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік-мәдени және коммуникативтік құрал. Функционалдық сауаттылықты дамыту арқылы оқушылардың тілдік дағдылары күнделікті өмірде қолдануға бейімделеді, бұл олардың қазақ тілін меңгеру деңгейін едәуір арттырады.

Заманауи оқыту әдістемелерін енгізу қажеттілігі

Дәстүрлі әдістердің шектеулілігі жағдайында функционалдық сауаттылықты дамытуға бағытталған интерактивті әдіс-тәсілдерді қолдану оқушылардың қызығушылығын арттырып, олардың оқу белсенділігін күшейтеді. Бұл бағдарламаның негізі ретінде түрлі тапсырмалар, өмірлік жағдаяттарға негізделген мәтіндер және практикалық әрекеттер алынған.

Оқушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастыру

Бағдарлама шеңберінде оқушылар тек тілдік ережелерді меңгеріп қана қоймай, алған білімдерін нақты өмірде қолдануға үйренеді. Мысалы, ресми хат жазу, жарнама мәтінін талдау, қоғамдық орындарда дұрыс сөйлеу сияқты дағдылар олардың жеке және кәсіби өміріне пайдалы болады.

Функционалдық сауаттылық – әлемдік тренд

ЮНЕСКО және басқа да халықаралық ұйымдардың деректері бойынша, функционалдық сауаттылық деңгейі қоғамның дамуы мен экономикалық әл-ауқатына тікелей әсер етеді. Осы бағытта қазақ тілі сабақтарында сауаттылықты арттыру Қазақстанның білім беру жүйесін әлемдік стандарттарға жақындатады. Бағдарлама оқушылардың білімін өмірмен байланыстыруға, олардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін дамытуға бағытталған. Бағдарламаның өзектілігі – қай салада болмасын адамдарға мәтінмен жұмыс жасауға тура келеді. Мәтінмен жұмыс оқу үдерісінде өте маңызды рөл атқарады, өйткені ол оқушылардың тілдік дағдыларын дамытудың негізі болып табылады. Мәтінмен жұмыс барысында оқушылар тек оқу дағдыларын ғана емес, сонымен қатар сыни ойлау, ақпаратты талдау, бағалау және синтездеу қабілеттерін де дамытады. Мәтіннің түрлері мен тақырыптарының әртүрлілігі оқушылардың танымдық қызығушылығын арттырып, сөздік қорларын молайтуға көмектеседі.

Мәтінмен жұмыс жүргізу кезінде келесі аспектілер маңызды болып табылады:

Тілдік дағдыларды дамыту: Мәтіндер оқушылардың грамматикалық, лексикалық және стилистикалық дағдыларын шыңдауға мүмкіндік береді.
Ойлау қабілетін жетілдіру: Оқушылар мәтіннің мазмұнын түсінуде, өз ойларын дұрыс жеткізуде, мәтіннің басты ойы мен көзқарастарын анықтауда дағдыларын жетілдіреді.
Әлеуметтік және мәдени білімді кеңейту: Мәтіндер түрлі мәдениеттер мен өмірлік жағдайларды қарастыруға мүмкіндік береді, бұл оқушылардың кеңірек көзқарас қалыптастыруына септігін тигізеді.
Шығармашылық және аналитикалық ойлау: Мәтіндермен жұмыс барысында оқушылар тек түсіну емес, сонымен қатар өз пікірлерін білдіру, ойларын дәлелдеу, сұрақтар қою сияқты дағдыларды дамытады.

Бағдарламаның мақсаты:

Бастауыш сынып оқушыларының қазақ тілін өмірлік жағдайларда қолдана білу дағдыларын дамыту, функционалдық сауаттылығын арттыру арқылы мәтінді түсіну, ақпаратты талдау және оны тәжірибеде пайдалану қабілеттерін қалыптастыру.4-сынып оқушыларының тыңдалым, оқу, айтылым және жазу дағдыларын дамыту арқылы функционалдық сауаттылығын арттыру.

Міндеттері:

Мәтінмен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру, өмірмен байланыстыру;
Тапсырмалар арқылы оқылым, тыңдалым, жазылым және сөйлесім дағдыларын қалыптастыру арқылы функционалдық сауаттылығын арттыру.
Оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін дамыту.

Бағдарламаның ерекшелігі-мазмұны мен құрылымы оқушылардың күнделікті өмірде қазақ тілін тиімді қолдана алатын дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. Бағдарлама тек академиялық білім беруді көздемей, оны өмірде қолдануға бағыттайды. Оқушылар күнделікті өмірлік жағдаяттарға қажетті мәтіндермен және тапсырмалармен жұмыс істей отырып, функционалдық сауаттылығын арттырады. Бағдарлама аясында қолданылатын барлық тапсырмалар өмірлік шынайы жағдаяттарға негізделген.

Ғылыми-әдістемелік деңгейі

Бағдарлама оқушылардың мәтінді түсіну, талдау және функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған. Ғылыми-әдістемелік тұрғыдан оның негіздемесі келесі компоненттерден тұрады:

Ғылыми негіздеме

Бағдарлама когнитивті психология, лингвистика және оқу стратегиялары бойынша заманауи зерттеулерге сүйенеді.

Оқушылардың мәтінмен жұмыс жасау дағдыларын дамыту үшін Блум таксономиясы, Виготскийдің жақын арадағы даму аймағы және функционалдық сауаттылық теориялары қолданылады.

Әдістемелік тәсілдер

Интерактивті оқыту әдістері: коллаборативті оқу, проблемалық оқыту, сын тұрғысынан ойлау технологиялары.

Жеке, жұптық және топтық жұмыс арқылы мәтіннің мазмұнын түсіну мен интерпретациялау.

Графикалық органайзерлер, интеллект-карталар, сұрақ қою стратегияларын қолдану.

Практикалық құндылығы

Бағдарламада мәтіндерді оқудың түрлі стратегиялары, ақпаратты құрылымдау, мәнмәтінге сай түсіну және шығармашылықпен қайта өңдеу тапсырмалары қамтылған.

Мәтінмен жұмыс барысында оқушылардың жазылым, тыңдалым, айтылым дағдылары кешенді түрде дамытылады.

Бағалау мен нәтижелілік

Формативті және жиынтық бағалау түрлері ұсынылады (рефлексия, өзін-өзі бағалау, портфолио, тест, жобалық жұмыстар).

Бағдарламаның тиімділігін анықтау үшін диагностика жүргізу ұсынылады (бастапқы, аралық және қорытынды бақылау).

Бағдарламаның ғылымилығы авторлық бағдарламасының ғылымилығы келесі аспектілерге негізделеді:

Теориялық негіздері

Бағдарлама когнитивтік психология, лингвистика, мәтін теориясы және функционалдық сауаттылық концепциялары негізінде құрастырылған.

Оқыту үрдісінде Л.С. Виготскийдің «жақын арадағы даму аймағы» теориясы, Дж. Брунердің «жаңалық ашу арқылы оқыту» концепциясы, сондай-ақ Блум таксономиясы қолданылады.

Заманауи әдістемелік қағидалар

Тілді меңгертуде коммуникативтік және когнитивтік тәсілдерді қолдану.

Мәтін талдауында дискурс анализі, герменевтика және прагмалингвистика әдістерін пайдалану.

Мәтіннің семантикалық, құрылымдық және стилистикалық ерекшеліктерін талдау арқылы оқушылардың аналитикалық және сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту.

Инновациялық технологиялармен байланысы

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану: электронды мәтіндермен жұмыс, мультимедиалық ресурстар арқылы мәтінді интерпретациялау.

Графикалық органайзерлер, интеллект-карталар, кластерлер сияқты визуалды құралдарды пайдалану.

PISA, PIRLS сияқты халықаралық бағалау жүйелерінің талаптарына сәйкестендірілген тапсырмалар.

Ғылыми зерттеулерге негізделуі

Бағдарлама мәтінмен жұмыс жасау бойынша отандық және шетелдік ғалымдардың зерттеулеріне сүйенеді (мысалы, В.В. Давыдовтың дамыта оқыту теориясы, А.А. Леонтьевтің психолингвистикалық зерттеулері, Н. Чомскидің тілдік компетенция теориясы).

Мәтіндік материалдарды таңдау кезінде ғылыми, публицистикалық, көркем және ақпараттық мәтіндердің танымдық рөлі ескеріледі.

Бағдарламаның бағыттылығы

"Мәтінмен жұмыс" авторлық бағдарламасы оқушылардың мәтінді түсіну, талдау және интерпретациялау дағдыларын дамытуға бағытталған. Бағдарламаның негізгі бағыттары:

Когнитивтік бағыт

Оқушылардың мәтін мазмұнын түсіну, ақпаратты өңдеу, жүйелеу және есте сақтау қабілеттерін дамыту.

Сын тұрғысынан ойлау дағдыларын жетілдіру (салыстыру, талдау, қорытынды жасау, болжам айту).

Лингвистикалық бағыт

Мәтіннің құрылымдық ерекшеліктерін зерттеу (лексика-грамматикалық құрылым, синтаксистік байланыстар, стильдік ерекшеліктер).

Мәтіндік сауаттылықты арттыру (сөз мағынасын, контекстік қолданысын түсіну, тілдік құралдарды орынды пайдалану).

Коммуникативтік бағыт

Оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.

Түрлі мәтіндерді мазмұндау, қайта құрастыру, жоспарлау және өз көзқарасын дәлелдей отырып баяндау дағдыларын дамыту.

Функционалдық сауаттылықты дамыту бағыты

Мәтінді күнделікті өмірде қолдану, ақпараттық мәтіндермен жұмыс жасау (нұсқаулықтар, хабарландырулар, ресми құжаттар, БАҚ материалдары).

Халықаралық зерттеу стандарттарына (PISA, PIRLS) сәйкестендірілген мәтіндік тапсырмаларды орындау.

Тұлғалық-бағдарлы бағыт

Оқушының өзіндік оқу стратегияларын дамыту, шығармашылық қабілетін арттыру.

Эмоционалды-интеллектуалды дамуға ықпал ету (көркем мәтіндер арқылы эстетикалық талғамын қалыптастыру).

Интерактивті және инновациялық бағыт

АКТ (ақпараттық-коммуникациялық технологиялар) құралдарын пайдалану.

Мәтіндерді талдауда жобалық және зерттеушілік жұмыстарды қолдану.

Интерактивті әдіс-тәсілдердің қолданылуы

Бағдарламада оқыту процесін жандандыратын заманауи әдістер қолданылады:

Жобалық жұмыс: Оқушылар қоғамдағы нақты мәселені зерттеп, шешу жолдарын ұсынады.
Рөлдік ойындар: Белгілі бір өмірлік жағдайды модельдеу арқылы оқушылардың тілдік дағдылары дамиды.
Кейстік тапсырмалар: Жағдайға байланысты шешім қабылдау және оны негіздеу.

4.Функционалдық сауаттылықты қалыптастыратын мәтіндер

Бағдарламада оқушыларға ұсынылатын мәтіндер күнделікті өмірден алынған. Олар:

Газет мақалалары, әлеуметтік желідегі жазбалар, жарнамалар, нұсқаулықтар, сұхбаттар, пікірлер.
Бұл мәтіндер тілдің көркемдік емес, практикалық жағын меңгеруге көмектеседі.

5. Мәтіндер мен тапсырмалардың пәнаралық байланысы

Бағдарлама қазақ тілі сабағын басқа пәндермен байланыстыра отырып құрастырылған.

6. Заманауи технологияларды пайдалану

Бағдарламада оқушылардың цифрлық сауаттылығын арттыруға ерекше мән берілген. Оқушылар:

Электронды платформаларда (Quizlet, Kahoot, Mentimeter) тапсырмаларды орындайды,
Қысқа бейнероликтерді қарап, оларды талқылайды,
Әлеуметтік желілердегі ақпаратты сын тұрғысынан бағалауды үйренеді.

7. Жеке бағдар беру

Бағдарлама әр оқушының қабілеті мен оқу деңгейін ескере отырып жасалған. Тапсырмалар үш деңгейде ұсынылады:

Базалық деңгей: Қарапайым жағдаяттарда тілді қолдану.
Орташа деңгей: Аналитикалық дағдыларды дамытуға арналған тапсырмалар.
Жоғары деңгей: Шығармашылық пен сыни ойлауды талап ететін күрделі мәтіндер мен тапсырмалар.

8. Оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыру

Бағдарлама тек мұғалімнің түсіндіруімен шектелмей, оқушыларды оқу үдерісінің белсенді қатысушысы етеді. Олар:

Топтық және жұптық жұмысқа қатысады,
Қоғамдық мәселелерді талқылайды,
Өз пікірін дәлелдеп, қорғайды.

9. Қазақ тілінің ұлттық және мәдени құндылықтарын насихаттау

Бағдарлама аясында оқушылар тек тіл үйреніп қана қоймай, ұлттық мәдениетке, салт-дәстүрлерге және құндылықтарға терең бойлайды. Мәтіндер мен тапсырмалар ұлттық код пен рухани жаңғыру идеяларын қамтиды.

Бағдарламаның басты ерекшелігі – оқушылардың алған білімін өмірлік тәжірибеде қолдануға бағыттауында. Бұл функционалдық сауаттылықты арттыру арқылы білім алушыларды болашаққа дайындап, қазақ тілін мемлекеттік және қарым-қатынас құралы ретінде меңгеруге мүмкіндік береді.

Күтілетін нәтижелері және оларды тексеру әдістері

Күтілетін нәтижелер:

Оқушылар өмірден алынған мәтіндерді түсінеді, негізгі ақпаратты анықтайды;
Мәтіндегі ойды талдап, өз көзқарастарын білдіре алады;
Тапсырмалар арқылы оқылым, тыңдалым, жазылым және сөйлесім дағдыларын жетілдіреді;

Тілді күнделікті өмірде тиімді қолданады

Бағалау жүйесінің жаңашылдығы

Бағалау оқушының тек білімін емес, өмірлік дағдыларды меңгеруін көрсететін критериалды жүйеге негізделген. Оқушылардың жетістіктері:

Өмірлік тапсырмаларды қаншалықты дұрыс орындағаны,
Мәтінмен жұмыс жасау қабілеті,
Өз ойын жазбаша және ауызша жеткізу дағдылары арқылы бағаланады.

Бағалау түрлері:

Формативті бағалау: күнделікті тапсырмалар, сұрақтар мен жауаптар;
Суммативті бағалау: бөлім соңындағы тест, жоба жұмысы.

Ресурстар:

Газет-журналдар, жарнама мәтіндері;
Инфографика, кестелер;
Әлеуметтік желілердегі посттар.

«Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту»

авторлық бағдарламаның мазмұны мен құрылымы

(Барлығы – 34 сағат, аптасына – 1 сағат)

1-бөлім: Ақпараттық мәтіндермен жұмыс (8 сағат)

Тақырыптар:

Ақпараттық мәтіндер туралы түсінік
Жарнамалар мен хабарландырулар
Әлеуметтік желідегі хабарламалар
Газет-журнал мәтіндері

2-бөлім: Көркем мәтіндер және тәжірибелік тапсырмалар (10 сағат)

Тақырыптар:

Табиғат туралы мәтіндер.
Жануарлар әлемі.
Мысалдар мен нақыл сөздер.
Еңбек пен өнер.
Диалог және сұхбат мәтіндері.

3-бөлім: Мәтіннің мазмұнын шығармашылық тұрғыдан өңдеу (8 сағат)

1.Кейіпкерлерге мінездеме беру.

2.Мәтінді басқа қырынан баяндау (мысалы, басқа кейіпкердің атынан).

3.Мәтіннің басқаша аяқталуын ойлап табу.

4.Практикалық тапсырмалар:

4-бөлім:Практикалық-жобалық жұмыс (8 сағат)

Медиатекстпен жұмыс:
Өз ойыңды білдіру: эссе, шағын әңгіме жазу.
Әр түрлі тақырыптар бойынша күнделік жазу.
Практикалық жобалық жұмыс

Оқыту әдістері:

Топтық және жұптық жұмыс;
Интерактивті тапсырмалар;
Рөлдік ойындар және ситуациялық тапсырмалар;
Диалог арқылы оқыту;
Сын тұрғысынан ойлау стратегиялары (INSERT, RAFT, Жигсо, PMI).

НОРМАТИВТІ БӨЛІМ

Авторлық ағдарламаның бөлімдері		Тақырыптары	Оқу мақсаты		Сағат саны
1-тоқсан
Ақпараттық мәтіндермен жұмыс	Ақпараттық мәтіндер туралы түсінік		Ақпараттық мәтіндердің түрлері мен ерекшеліктерін түсіндіру; Тыңдалым және сөйлесім әдістері арқылы ақпараттық мәтіндерді тиімді қолдануды үйрету; Оқушылардың сыни ойлау дағдыларын дамыту, мәтіннің негізгі ойын анықтай білуге үйрету.	2
	Жарнамалар мен хабарландырулар		Жарнама мен хабарландырудың айырмашылықтарын түсіндіру; Жарнама мен хабарландырулардың құрылымы мен мәнін талдау; Тыңдалым мен тілдесім әдістері арқылы сөздік қорды дамыту	2
	Әлеуметтік желідегі хабарламалар		Әлеуметтік желідегі хабарламалар мен олардың ерекшеліктері туралы түсінік беру; Жазылым дағдыларын дамыту, әлеуметтік желіде тиімді хабарлама жазу дағдыларын қалыптастыру.	2
	Газет-журнал мәтіндері		Газет-журнал мәтіндерінің құрылымы мен ерекшеліктері туралы түсінік беру; Оқылым, жазылым және сөйлесім дағдыларын дамыту; Оқушыларға мәтіндермен жұмыс істей отырып, ақпаратты нақты әрі түсінікті түрде жеткізу дағдыларын қалыптастыру.	2
2-тоқсан
		Табиғат туралы мәтіндер	Сөйлесім оқылым әдістерін қолдана отырып, оқушылардың мәтінге деген қызығушылығын арттыру, мәтіннен негізгі идеяны шығару. Оқушылардың сыни ойлау, талдау, салыстыру қабілеттерін дамыту.		2
		Жануарлар әлемі	Мәтіннің негізгі идеяларын ашып, шығарманың мазмұны терең түсінуге бағыттау.		2
		Мысалдар мен нақыл сөздер	Мысалдардың және нақыл сөздердің анықтамасы мен мағынасын түсіндіру. Оқушыларға мысалдар мен нақыл сөздердің қолданылуын көрсетіп, оларды өмірде қолдана білуге үйрету. Тәжірибелік тапсырмалар арқылы оқушылардың ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту.		2
		Өмірбаяндық мәтіндер	Өмірбаяндық мәтіндермен танысу, оларды жазу және талдау. Оқушылардың жазылым және сөйлесім дағдыларын дамыту. Өмірбаяндық мәтіндер жазу барысында өз өмірі мен тәжірибелерін сипаттай білуге үйрету.		2
		Диалог және сұхбат мәтіндері	Диалог пен сұхбаттың айырмашылығын түсіндіру, олардың құрылымымен таныстыру. Оқушыларды тыңдалым тапсырмаларын орындауға үйрету, тыңдау дағдыларын дамыту. Оқушыларға диалог пен сұхбат мәтіндерін құрастыруды үйрету.		2
3-тоқсан
Мәтіннің мазмұнын шығармашы лық тұрғыдан өңдеу	Кейіпкерлерге мінездеме беру.		Кейіпкерлерге мінездеме беруде тілдік стилистиканы сақтауды үйрету. Оқушыларды тыңдалым тапсырмаларын орындауға үйрету, тыңдау дағдыларын дамыту. Оқушыларға диалог пен сұхбат мәтіндерін құрастыруды үйрету.	2
	Мәтінді басқа қырынан баяндау (мысалы, басқа кейіпкердің атынан).		Мәтінді басқа қырынан баяндау (мысалы, басқа кейіпкердің атынан). ақпаратты тыңдау, түсіну, сөйлесу және жазу дағдыларын дамыту.	2
	Мәтіннің басқаша аяқталуын ойлап табу.		Мәтіннің басқаша аяқталуын ойлап табу. Оқушылардың тыңдалым, сөйлесім және жазылым дағдыларын жетілдіру.	2
	Практикалық тапсырмалар:		Практикалық тапсырмаларды орындау барысында тыңдалым, сөйлесім және жазылым бойынша оқушылардың функционалдық сауаттылығын жетілдіру.	2
4-тоқсан
Рефлексивті және шығармашылық мәтіндер	Медиатекстпен жұмыс:		Оқушыларға медиатексттің түрлері мен ерекшеліктерін түсіндіру. Медиатекстті талдау, мазмұнын түсіну және өз ойларын жеткізу дағдыларын дамыту. Тыңдалым, сөйлесім және жазылым арқылы медиақұзыреттіліктерін қалыптастыру			2
	Өз ойыңды білдіру: эссе, шағын әңгіме жазу.		Оқушыларды эссе жазу дағдыларын меңгеруге үйрету, жазу барысында ойды жинақтау, өз пікірін жеткізуге баулу.			2
	Әр түрлі тақырыптар бойынша күнделік жазу.		Оқушыларды күнделік жазу дағдыларын меңгеруге үйрету, жазу барысында ойды жинақтау, өз пікірін жеткізуге баулу. Оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін дамыту. Өз ойын адал және шынайы жеткізуге баулу, күнделікті оқиғаларды талдай білуге үйрету.			2
	Практикалық жобалық жұмыс.		Оқушыларды жобалық жұмыс арқылы зерттеу, талдау, және қазақ тілінде жазбаша сөйлеу дағдыларын дамыту. Шығармашылық қабілеттерін, ақпарат іздеу			2

«Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту»

Сабақ жоспарлары

Бөлім:

Ақпараттық мәтіндермен жұмыс

Тақырыбы

Ақпараттық мәтіндер

Мақсаты:

 Ақпараттық мәтіндердің түрлері мен ерекшеліктерін түсіндіру;

 Тыңдалым және сөйлесім әдістері арқылы ақпараттық мәтіндерді тиімді қолдануды үйрету;

 Оқушылардың сыни ойлау дағдыларын дамыту, мәтіннің негізгі ойын анықтай білуге үйрету.

Құндылықтар

«Біртұтас тәрбие» тәрбие бағдарламасындағы құндылықтарды оқу процесіне ұйымдастыру кезіңінен бастап, сабақтың әрбір кезеңінде жүргіземін

Құндылық: әділдікжәнежауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Оқушылар таратылған стикерлер арқылы әрқайсысы өзінің көңіл күйін бейнелейтін бір сөз немесе сурет жазып, оны тақтаға немесе арнайы тақтаға жапсырад

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Қызығушылықты ояту (5 минут):

Ақпараттық мәтіндер туралы сұрақтар қою

"Ақпараттық мәтіндер дегеніміз не?"

"Қандай ақпараттық мәтіндермен жиі кездесесіз?"

Оқушылардың жауаптарын тыңдау, сабақтың мақсатына бағыттау.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут):

Ақпараттық мәтіндер дегеніміз не? Олар қандай мақсатта жазылады? (Ақпараттық мәтіндер - белгілі бір тақырыпқа қатысты ақпаратты нақты және түсінікті түрде жеткізетін мәтіндер).

Ақпараттық мәтіннің түрлері: жаңалықтар, ғылыми мақалалар, нұсқаулықтар, анықтамалар және т.б.

Ақпараттық мәтіндердің құрылымы (тақырып, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды).

Тыңдалым тапсырмасы: Оқушыларға бір ақпараттық мәтінді тыңдату (мысалы, жаңалықтар немесе ғылыми мақала). Тыңдалған мәтін бойынша сұрақтар беру:

Мәтіннің негізгі ойы қандай?

Қандай маңызды ақпарат берілген?

Сөйлесім (15 минут):

Диалог құру: Оқушылар топтарға бөлініп, тыңдалған мәтіннің мазмұны туралы өзара пікір алмасады. Мысалы:

"Мәтіннің негізгі идеясы қандай?"

"Бұл ақпарат сізге қандай пайдалы мәлімет береді?"

Жұптық жұмыс: Әр жұпқа басқа тақырыптағы ақпараттық мәтін беріледі. Оқушылар мәтінді оқып, оны бір-біріне түсіндіреді, сұрақтар қояды, пікірлерін айтады.

Мысалы: "Адам денсаулығы туралы ақпараттық мәтінді оқып, өз пікірлеріңді білдіріңдер."

Пікір алмасу кезінде оқушылар ақпаратты қалай түсінгендерін, өз ойларын айта отырып, мәтіннің мазмұнын талқылайды.

Тапсырма (10 минут):

Оқушыларға жеке тапсырма беріледі: ақпараттық мәтіннің мазмұнын жазу немесе қысқаша баяндау.

Мысалы, "Жаңа технология туралы ақпараттық мәтін жазыңдар" немесе "Тыңдалған мәтінді қысқаша қорытындылаңдар."

Әр оқушы жазған мәтінін оқып, өзара пікір алмасады.

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Мәтінді

талдайды.

Оқушылар ақпараттық мәтіннің мазмұнын жазады,

қысқаша баяндайды.

Әр оқушы жазған мәтінін оқып, өзара пікір алмасады

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Сөйлесім тапсырмасы үшін дискрипторлар:

Сұрақтарға нақты жауап берілген.

Диалог барысында өз ойы дұрыс әрі түсінікті жеткізілген.

Әлеуметтік желідегі тілдесім мәдениеті сақталған (сәлемдесу, қоштасу және т.б.).

 Тыңдалым: Мәтінді тыңдап, оның мазмұнын түсіну.

 Сөйлесім: Пікір алмасу, өз ойларын айту, мәтін туралы сұрақтар қою.

 Топтық жұмыс: Мәтіндерді бірге талқылап, әр топтың пікірін тыңдау.

 Жұптық жұмыс: Мәтіндермен жұмыс істей отырып, бір-біріне түсіндіру.

Презентация

АКТ

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

 Әлеуметтік желіге қатысты үлгілер мен мысалдар

 Тақта, маркер

Қорытынды

42-45 мин.

Рефлексия: «WhatsApp»

Бөлім:

Ақпараттық мәтіндермен жұмыс

Тақырыбы

Жарнамалар мен хабарландырулар

Мақсаты:

 Жарнама мен хабарландырудың айырмашылықтарын түсіндіру;

 Жарнама мен хабарландырулардың құрылымы мен мәнін талдау;

 Тыңдалым мен тілдесім әдістері арқылы сөздік қорды дамыту.

Құндылықтар

Құндылық: әділдікжәнежауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Оқушылар таратылған стикерлер арқылы әрқайсысы өзінің көңіл күйін бейнелейтін бір сөз немесе сурет жазып, оны тақтаға немесе арнайы тақтаға жапсырады.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.Жаңа материалды түсіндіру (15 минут):Жарнама: Тауарды немесе қызметті насихаттау мақсатында дайындалған қысқа мәтін немесе бейнемазмұн. Жарнаманың құрылымы мен ерекшеліктері (тақырып, мәтін, сурет, контакт мәліметтері).

Хабарландыру: Ақпаратты кең аудиторияға жеткізу мақсатындағы жазба. Жарнамадан айырмашылығы – ол көбінесе қоғамдық маңызды мәселелерге немесе оқиғаларға арналған.

Ұжымдық жұмыс

«Біліміңді қолдан» әдісі

Тыңдалым тапсырмасы: Оқушыларға екі түрлі жарнаманың мәтінін тыңдату. Әрбір оқушы осы мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді.

Тілдесім (15 минут):

Диалог құру: Оқушыларға жарнама жасау тапсырмасы беріледі. Әр топқа белгілі бір өнімнің немесе қызметтің жарнамасын жасау ұсынылады. Оқушылар жарнама мәтінін және оны ұсынатын тақырыпты талқылайды.

Жеке жұмыс

«Анықта» әдісі

Оқушыларға жарнама немесе хабарландыру жазу тапсырмасы беріледі. Олар жарнаманы мақсатты аудиторияға бағыттап жазуға тырысады.

Жұптық жұмыс

«Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі

Жұптар рөлдермен алмасып, хабарландыру жазып шығарады

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Бірнеше жарнама мен хабарландыруды тыңдайды. Айырмашылықтарын талдайды.

Әрбір оқушы осы мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді.

Оқушылар жарнама мәтінін және оны ұсынатын тақырыпты талқылайды.

Бір оқушы жарнама мәтінін оқып, екінші оқушы оны түсіндіреді.

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Презентация

АКТ

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

Қорытынды

42-45 мин.

 абақ барысында алынған мәліметтерді қорытындылау.

 Оқушылардың жұмысын бағалау.Рефлексия: «WhatsApp»

Бөлім:

Ақпараттық мәтіндермен жұмыс

Тақырыбы

Әлеуметтік желідегі хабарламалар

Мақсаты:

 Әлеуметтік желідегі хабарламалар мен олардың ерекшеліктері туралы түсінік беру;

 Жазылым дағдыларын дамыту, әлеуметтік желіде тиімді хабарлама жазу дағдыларын қалыптастыру;

 Сөйлесім әдістері арқылы пікір алмасу дағдыларын жетілдіру.

Құндылықтар

Құндылық: әділдікжәнежауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Қызығушылықты ояту (5 минут):

Әлеуметтік желіде хабарлама жазудың маңыздылығы туралы сұрақтар қою:

-"Сіздер әлеуметтік желілерде жиі хабарлама жазасыздар ма?

-"Қандай хабарламалар жиі кездеседі?"

 Жаңа материалды түсіндіру (15 минут):

Әлеуметтік желідегі хабарламалар дегеніміз не? Олар қандай мақсатта жазылады?

Хабарламалардың түрлері (жеке хабарламалар, топтық хабарламалар, пікірлер, жаңалықтар, жазбалар).

Әлеуметтік желіде хабарлама жазудың ерекшеліктері:

Қысқалық, түсініктілік, қолжетімділік.

Этикет сақтаудың маңызы.

Жазылым тапсырмасы: Оқушыларға бір тақырып бойынша хабарлама жазуды ұсыну. Мысалы, "Сенің сүйікті хоббиің туралы хабарлама жаз".

Сөйлесім (15 минут):

Диалог құру: Оқушылар топтарға бөлініп, әлеуметтік желіде бір-біріне сұрақ қою арқылы хабарламалар алмасады. Мысалы:

"Сен қандай әлеуметтік желілерді пайдаланасың?"

"Сен үшін әлеуметтік желіде хабарлама жазу неге маңызды?"

"Әлеуметтік желіде жақсы хабарлама қалай жазу керек?"

Жұптық жұмыс: Әлеуметтік желідегі хабарлама жазып, оны жұбымен оқып, пікір алмасу. Оқушылар хабарламаларда неғұрлым нақты, дұрыс, тартымды болуға тырысады.

Тапсырма (10 минут):

Оқушыларға әлеуметтік желідегі өзекті тақырыпқа хабарлама жазу тапсырмасы беріледі. Мысалы, "Жақында болған қызықты оқиға туралы хабарлама жаз".

Әр оқушы жазған хабарламасын сыныпқа оқып береді, пікірлер мен ұсыныстар айтылады.

Ұжымдық жұмыс

«Біліміңді қолдан» әдісі

Әлеуметтік желіде хабарлама жазудағы маңызды аспектілерді талдау.

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Мәтінді

талдайды.

Әр оқушы жазған хабарламасын сыныпқа оқып береді, пікірлер мен ұсыныстар айтылады.

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Оқушылар

дың әлеуметтік желіде хабарлама жазу тапсырмаларын орындау кезінде олардың жұмысын бағалау.

Оқушының жазылымы:

Қысқалық пен нақтылық

Тақырыпқа сәйкестік

Тілдік қателіктер

Этикетті сақтау

Түсініктілік пен қолжетімді

Лік.

Жазылым тапсырмасы үшін дискрипторлар:

-Хабарлама тақырыпқа сәйкес келеді.

-Хабарлама қысқа әрі түсінікті жазылған.

-Тілдік қателіктер аз.

Презентация

АКТ

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

 Әлеуметтік желіге қатысты үлгілер мен мысалдар

 Тақта, маркер

Қорытынды

42-45 мин.

Рефлексия:

«Баскетбол» әдісі

Бүгінгі сабақты толық түсіндім (9,10 доп)

Бүгінгі сабақты түсіндім, сұрағым бар(7,8 доп)

Бөлім:

Ақпараттық мәтіндермен жұмыс

Тақырыбы

Газет-журнал мәтіндері

Мақсаты:

 Газет-журнал мәтіндерінің құрылымы мен ерекшеліктері туралы түсінік беру;

 Оқылым, жазылым және сөйлесім дағдыларын дамыту;

 Оқушыларға мәтіндермен жұмыс істей отырып, ақпаратты нақты әрі түсінікті түрде жеткізу дағдыларын қалыптастыру.

Құндылықтар

Құндылық: әділдікжәнежауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Қызығушылықты ояту (5 минут):

Газет-журнал мәтіндері туралы сұрақтар қою:

"Сіздер газет-журналдарды оқыдыңыздар ма?"

"Қандай газет-журналдарға жазылдыңыз?"

"Газет-журналда қандай ақпараттар жарияланады?"

Оқушылардың жауаптарын тыңдау, сабаққа қызығушылықты арттыру.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут):

Газет-журнал мәтіндерінің түрлері: жаңалықтар, мақала, сұхбат, рецензия, шолу және т.б.

Газет-журнал мәтіндерінің құрылымы:

Тақырып (қысқа әрі тартымды)

Кіріспе (қысқаша таныстыру)

Негізгі бөлім (ақпараттың толық мазмұны)

Қорытынды (қорытынды ой немесе пікір)

Оқылым тапсырмасы: Оқушыларға газет немесе журнал мәтінін оқыту. Мысалы, жаңалықтар немесе қысқа мақаланы оқып, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

Мәтінде қандай ақпарат берілген?

Мәтіннің негізгі идеясы қандай?

Мәтіннің құрылымы қалай құрылған?

Сөйлесім (15 минут):

Диалог құру: Оқушылар топтарға бөлініп, әр топқа газет-журнал мәтіні беріледі. Олар мәтіннің мазмұнын оқып, топ ішінде бір-біріне түсіндіреді. Одан кейін мәтіннің негізгі идеясын талқылайды.

Мысалы, топ мүшелері газеттің жаңалықтар бетінде жазылған жаңа технологиялар туралы мақала туралы пікір алмасып, өз көзқарастарын білдіреді.

Жұптық жұмыс

«Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі

Жұптық жұмыс: Әр жұпқа бір-бірінен сұрақ қою арқылы мәтіннің мазмұнын сұрайды. Мысалы:

"Бұл мақалада қандай негізгі мәселе қарастырылған?"

"Мақаладағы автордың көзқарасы қандай?"

"Сенің бұл мақалаға көзқарасың қандай?"

Жазылым (15 минут):

Жазылым тапсырмасы: Оқушылар газет-журнал стилінде мақала жазуы керек. Тақырыптар:

"Менің сүйікті хоббиім туралы мақала"

"Қаладағы соңғы жаңалық туралы мақала"

"Білім беру саласындағы жаңа өзгерістер туралы мақала"

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

Әр жұп мәтіннің мазмұнын талдайды.

Мақала жазу барысында оқушылар газет-журнал стилінде өз ойын анық және құрылымдық түрде жеткізуге тырысады.

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

 Оқылым: Газет-журнал мәтіндерін оқу, негізгі идеяны түсіну.

 Жазылым: Газет-журнал стилінде мақала жазу.

 Сөйлесім: Пікір алмасу, мәтіндер туралы сұрақтар қою және жауап беру.

 Топтық және жұптық жұмыс: Мәтіндерді топта немесе жұпта талқылау.

Презентация

АКТ

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

 Газет-журнал мәтіндері (мақалалар, жаңалықтар, сұхбаттар)

 Тақта, маркер

Қорытынды

42-45 мин.

Рефлексия: «WhatsApp»

Бөлім:

Көркем мәтіндер және тәжірибелік тапсырмалар

Тақырыбы

Табиғат туралы мәтіндер

Мақсаты:

 Табиғат туралы мәтіндерді талдау.

 Сөйлесім оқылым әдістерін қолдана отырып, оқушылардың мәтінге деген қызығушылығын арттыру, мәтіннен негізгі идеяны шығару.

 Оқушылардың сыни ойлау, талдау, салыстыру қабілеттерін дамыту.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут)

Мәтінмен танысу:
Мәтін үлгісі:
«Көктемнің кереметі»

Мәтін бойынша сұрақтар:

Көктем мезгілінде қандай өзгерістер болады?
Құстар не істейді?
Адамдар көктемде табиғатқа қандай көмек жасайды
Топтық жұмыс (15 минут)

Әр топқа мәтін беріледі:

1-топ: «Орманның дауысы» (орманның сұлулығы, жануарлар мен құстардың өмірі туралы).

2-топ: «Су – өмір көзі» (өзен мен көлдердің табиғаттағы рөлі).

3-топ: «Тауға саяхат» (таудың табиғаты мен өсімдіктері туралы)

Сұрақ-жауап әдісі:

Оқушылар мәтіннен алынған үзіндіге қатысты сұрақтар қойып, талқылауды жалғастырады.

«Бөрік астында» кімдер басты рөлде?

Мәтіннің тақырыбы туралы не айтуға болады?

Неліктен автор бұл тақырыпты көтерген

Жұптық жұмыс

«Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

Оқушылар

мәтіннен берілген үзінді бойынша қысқаша эссе жазадыы.

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Оқушылар

дың белсенділігі мен тапсырмаларды орындау деңгейіне қарай бағаланады.

Оқушылар

дың белсенділігі мен тапсырмаларды орындау деңгейіне қарай бағаланады.

Презентация

АКТ

 Мәтін үзіндісі

 Слайдтар (қосымша ақпарат)

 Жұмыс парақтары

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

Қорытынды

42-45 мин.

Қорытынды:

Сабақта талқыланған мәселелер мен сұрақтарға қорытынды жасау.

Оқушылардың жауаптарына негізделген жалпы пікір қалыптастыру.

Мұхтар Әуезовтің шығармашылығы мен оның әлеуметтік мәселелерге қатыстылығына назар аудару.

Рефлексия: «Табыс баспалдағы»

Бөлім:

Көркем мәтіндер және тәжірибелік тапсырмалар

Тақырыбы

Жануарлар әлемі

Мақсаты:

 Жануарлар туралы мәтіндерге деген қызығушылығын арттыру.

 Мәтіннің негізгі идеяларын ашып, шығарманың мазмұны мен кейіпкерлерін терең түсінуге бағыттау.

 Тәжірибелік тапсырмалар арқылы шығарманың тақырыбы, идеясы және кейіпкерлері туралы ойлау қабілетін дамыту.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут)

Топтық жұмыс (15 минут)

Әр топқа жануарлар туралы көркем мәтін беріледі (мысалы, ертегі, әңгіме, өлең):

1-топ: Құстар туралы шығармалар.

2-топ: Жыртқыш аңдар туралы мәтіндер.

3-топ: Үй жануарлары туралы мәтіндер.

4-топ: Еркін тақырып (оқушылардың өзі таңдаған жануар туралы мәтін).

Әр топтың тапсырмалары:

Мәтіннің негізгі идеясын анықтау.

Кейіпкерлердің мінезін талдау.

Шығармадағы жануардың қандай қасиеттерін үйренуге болады?

Практикалық жұмыс (10 минут)

Оқушыларға шығармадан бір үзіндіні таңдап, сол үзіндіні өз сөздерімен қайта жазып шығу тапсырмасы беріледі.

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайд

Оқушыларды 3 топқа бөлінеді. Әр топ шығарманың бөлек үзіндісі оқып талдайды.

Әр топ өз жұмысын келесі сұрақтарға жауап беру арқылы қорғайды

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Оқушылар

дың белсенділігі, топтық жұмыс пен практикалық тапсырмаларды орындау деңгейіне қарай бағаланады.

Презентация

АКТ

 Ғабит Мүсіреповтің портреті, шығармалары

 Мәтін үзіндісі

 Слайдтар (қосымша ақпарат)

 Жұмыс парақтары, стикерлер

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

Қорытынды

42-45 мин.

Р ефлексия: «Табыс баспалдағы»

Бөлім:

Көркем мәтіндер және тәжірибелік тапсырмалар

Тақырыбы

Мысалдар мен нақыл сөздер

Мақсаты:

 Мысалдардың және нақыл сөздердің анықтамасы мен мағынасын түсіндіру.

 Оқушыларға мысалдар мен нақыл сөздердің қолданылуын көрсетіп, оларды өмірде қолдана білуге үйрету.

 Тәжірибелік тапсырмалар арқылы оқушылардың ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут)

Мысалдар мен нақыл сөздер туралы түсінік беру.

Мысал: Қысқаша әңгіме, оқиға немесе ситуация арқылы белгілі бір ой немесе мораль көрсетіледі.

Нақыл сөздер: Өмірлік тәжірибені білдіретін, халықтың ақыл-кеңесі, даналық сөздері.

Мысалдар мен нақыл сөздердің ерекшеліктерін талқылау.

Мысалдар: Құтты сөздер, аңыздар, әдеби шығармалардан үзінділер.

Нақыл сөздер: Ата-бабалардан қалған даналық, ғибратты сөздер.

Мысалдар мен нақыл сөздерден алынған үзінділерді оқып, түсіндірме жұмысын жүргізу.

Мысалы:

Мысал: «Ешкімді жамандама, себебі әр адамның өз жолы мен қиындықтары бар.»

Нақыл сөз: «Ақылды адам қателескенін мойындайды, ақымақ адам оны түсінбейді.»

Тәжірибелік тапсырмалар (20 минут)

Топтық жұмыс:

Оқушыларды 3 топқа бөлу. Әр топқа мысал немесе нақыл сөздер жинағы беріледі.

Топтар осы сөздерге негізделген қысқаша әңгіме немесе мораль шығарады. Әңгіме өздерінің өмірлеріне қалай әсер еткенін сипаттауы керек.

Әр топ жұмысын қорғайды, басқаларға мысал немесе нақыл сөздің мағынасын түсіндіреді.

Сөздерді қолдану:

Оқушыларға белгілі бір мысал немесе нақыл сөз беріледі. Олар сол сөзді сөйлем ішінде дұрыс қолдануы керек.

Мысалы: «Әр адам өмірінде өз жолын таңдайды», бұл сөзді сөйлемде қолдану.

Жұптық жұмыс:

Сөйлесім диалогы:

Мысалы, «Әр адам өмірінде өз жолын таңдайды» деген нақыл сөзін жұптар келесі сұрақтарға жауап бере отырып талқылайды

«Бұл нақыл сөзді қалай түсінесіздер?»

«Өмірде өз жолыңды таңдау қандай қиындықтармен кездесуі мүмкін?»

«Сіздер қандай жағдайларда бұл нақыл сөзді қолданар едіңіздер?»

Кері байланыс (Көркем сөздер):

Оқушыларға мәтін немесе қысқаша шығарма беріліп, онда белгілі бір мысал немесе нақыл сөз қолдану тапсырмасы беріледі.

Олар бұл сөзді шығарманың ішіне қалай енгізетінін, оның мағынасын қалай ашатындығын жазу керек.

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

Оқушыларды 3 топқа бөлінеді. Әр топ шығарманың бөлек үзіндісі оқып талдайды.

Әр топ өз жұмысын келесі сұрақтарға жауап беру арқылы қорғайды.

Оқушыларға нақыл сөз немесе мысал беріліп, оларды жұп болып талқылауы керек. Әр жұп бұл сөздің қазіргі өмірде қандай мәні бар екендігін айтып, өз пікірлерін білдіреді.

Оқушыларға тақырып бойынша сұрақтар қойылады, олар осы сұрақтарды сыныптастарымен талқылайды:

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Оқушылар

дың сабаққа қатысуы, тапсырмаларды орындау деңгейі, топтық жұмыстағы белсенділігі мен шығармашы

лық қабілеттері бойынша бағаланады.

Презентация

АКТ

 Мысалдар мен нақыл сөздер жинағы

 Слайдтар (қосымша ақпарат)

 Жұмыс парақтары, стикерлер

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

Қорытынды

42-45 мин.

Қорытынды:

 Сабақта талқыланған мысалдар мен нақыл сөздердің өмірдегі маңызын қорытындылау.

 Оқушылардан «Қандай нақыл сөздер немесе мысалдар өміріңізде сізге көмек көрсетті?» деген сұрақ қою.

 Тақырыпқа қатысты жалпы ойлар мен пікірлерді тыңдау.

Бөлім:

Көркем мәтіндер және тәжірибелік тапсырмалар

Тақырыбы

Өмірбаяндық мәтіндер

Мақсаты:

 Өмірбаяндық мәтіндермен танысу, оларды жазу және талдау.

 Оқушылардың жазылым және сөйлесім дағдыларын дамыту.

 Өмірбаяндық мәтіндер жазу барысында өз өмірі мен тәжірибелерін сипаттай білуге үйрету.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут)

Өмірбаяндық мәтіндер туралы түсінік беру:

Өмірбаян - адамның өмір жолын, басты оқиғаларын, жетістіктері мен тәжірибесін сипаттайтын мәтін.

Өмірбаянның құрылымы:

Кіріспе: автордың аты-жөні, туылған жылы мен жері.

Негізгі бөлім: негізгі өмір жолы, оқыған мектептері, жұмыстары, жетістіктері.

Қорытынды: автордың өміріндегі маңызды кезеңдер мен болашаққа деген көзқарасы.

Өмірбаян жазу кезінде назар аударылатын нәрселер:

Уақытты ретімен сақтау.

Мазмұнның толық және нақты болуы.

Сөздерді дұрыс таңдау және қысқа әрі нұсқа жазу.

Өмірбаян үлгілерін көрсету және талқылау:

Мысал ретінде танымал адамдардың өмірбаяндары берілуі мүмкін.

Шағын өмірбаян жазу тапсырмасы беріледі, мысалы: «Өзіңіз туралы қысқаша өмірбаян жазыңыз.»

Тәжірибелік тапсырмалар (20 минут)

Жазылым тапсырмасы:

Жазу кезінде төмендегілерді ескеру ұсынылады:

Өмірдегі маңызды оқиғалар мен жетістіктерді көрсету.

Отбасы, оқыған мектептері, сүйікті ісі туралы ақпарат қосу.

Оқушылардың өмірбаянын жазу барысында мұғалім жеке көмек көрсетуі мүмкін

Жұптық жұмыс

«Ойлан, жұптас, бөліс» әдісі

Сөйлесім тапсырмасы:

Мысалы, сұрақтар:

«Өміріңізде қандай жетістіктерге жеттіңіз?»

«Қандай оқиғалар сізге ерекше әсер қалдырды?»

«Келешекте не істеуді армандайсыз?»

Оқушылар бір-бірінің өмірбаяндарына байланысты сұрақтар қойып, әріптестерінің пікірін тыңдайды.

Топтық жұмыс:

Оқушыларды топтарға бөлу. «Тұлғаның өміріндегі басты оқиғалар қандай?»

«Оның жетістіктері қандай?»

«Бұл тұлға қоғамға қандай үлес қосты?»

Әр топ өз жұмысын ұсынады және басқа топтарға сұрақтар қояды.

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

Оқушыларға өмірбаян жазу тапсырмасы беріледі. Олар өздерінің өмірі мен жетістіктерін сипаттайтын қысқаша өмірбаян жазады.

Оқушылар жұптасып, бір-біріне өмірбаяндарын оқып береді. Әрбір оқушы өз өмірін баяндап, сұрақтар қойып, басқа оқушының өмірбаянына қатысты пікірлерін білдіреді.

Әр топқа белгілі бір тұлғаның (танымал жазушы, ғалым, қоғам қайраткері) өмірбаянын зерттеу тапсырмасы беріледі. Олар келесі сұрақтарға жауап береді:

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

 Оқушылардың жазылым және сөйлесім тапсырмаларында көрсеткен белсенділігі мен шығармашылық деңгейі бойынша бағаланады.

 Топтық жұмыстағы ынтымақтастық пен жұмыстың сапасы да ескеріледі

Презентация

АКТ

 Өмірбаяндық мәтіндер үлгілері

 Слайдтар (қосымша ақпарат)

 Жұмыс парақтары, стикерлер

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

Қорытынды

42-45 мин.

Қорытынды:

Оқушылар жазған өмірбаяндар мен топтық жұмыстарды қысқаша талқылау.

Мұғалім өмірбаяндық мәтіндерді дұрыс жазудың негізгі ережелерін қорытындылайды.

Бөлім:

Көркем мәтіндер және тәжірибелік тапсырмалар

Тақырыбы

Диалог және сұхбат мәтіндері

Мақсаты:

Диалог пен сұхбаттың айырмашылығын түсіндіру, олардың құрылымымен таныстыру.

Оқушыларды тыңдалым тапсырмаларын орындауға үйрету, тыңдау дағдыларын дамыту.

Оқушыларға диалог пен сұхбат мәтіндерін құрастыруды үйрету.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут)

Диалог және сұхбат мәтіндерінің айырмашылығы мен құрылымын түсіндіру:

Диалог: Екі немесе бірнеше адамның арасында өтіп жатқан әңгіме. Әр адам кезекпен сөйлеу арқылы өз ойын білдіреді.

Сұхбат: Бір адам екінші адамнан сұрақтар қойып, жауаптар алады. Сұхбаттың мақсаты – белгілі бір тақырыпты тереңірек зерттеу немесе сұхбат алушының ойларын, пікірлерін білу.

Диалог пен сұхбаттың құрылымы:

Диалог: сөйлесу кезегі, түрлі сұрақтар мен жауаптар.

Сұхбат: сұхбат алушының сұрақтары, жауаптар және тереңдетілген талқылаулар.

Мысалдар көрсету:

Диалог:

А: «Қайда барасың?»

Б: «Мен дүкенге бара жатырмын.»

Сұхбат:

Сұхбат алушы: «Сіз өзіңізді қай салада маман деп санайсыз?»

Сұхбат алушының жауабы: «Мен әдебиет саласында маманмын, бірнеше кітап жаздым.»

Тыңдалым тапсырмалары (20 минут)

Тыңдалым тапсырмасы 1:

Оқушыларға диалог тыңдалым тапсырмасы беріледі.

Тыңдалым тапсырмасы 2 (Сұхбат):

Тыңдалым тапсырмасы 3 (Диалог пен сұхбаттың салыстыруы):

Оқушыларға екі мәтін беріледі: біреуі диалог, екіншісі сұхбат. Оқушылар тыңдап, әрқайсысының ерекшеліктерін

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

Оқушылар аудио арқылы тыңдаған диалог бойынша сұрақтарға жауап береді. Диалогта адамдардың не жайында сөйлесетінін, олардың қандай сұрақтар қойғанын тыңдап, мәтіннің негізгі идеясын анықтайды.

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Презентация

АКТ

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

 Оқушылардың тыңдалым тапсырмаларына жауап беру деңгейі, диалогты тыңдау және түсіну қабілеттері бойынша бағаланады.

 Сұхбаттың мазмұнын түсіну мен салыстыру тапсырмаларына қатысу деңгейі ескеріледі.

Қорытынды

42-45 мин.

Қорытынды:

 Сабақта диалог пен сұхбаттың негізгі ерекшеліктерін қорытындылау.

 Оқушылардан тыңдалым тапсырмалары бойынша пікірлерін сұрау.

 Мәтіндерді тыңдап, қандай жаңа ақпарат алғандары туралы сұрау.

Бөлім:

Мәтіннің мазмұнын шығармашылық тұрғыдан өңдеу

Тақырыбы

.Кейіпкерлерге мінездеме беру.

Мақсаты:

 Кейіпкерлерге мінездеме беру ерекшеліктері мен құрылымын түсіндіру.

 Оқушыларды кәсіптік нұсқаулықтар бойынша тыңдалым, сөйлесім және жазылым дағдыларын дамыту.

 Оқушыларға кәсіптік нұсқаулықтарды дұрыс құрастыруды және оны түсініп орындауды үйрету.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқ Жаңа материалды түсіндіру (15 минут)

Оқушыларға әртүрлі кәсіптік нұсқаулықтарды талқылауға беру, оларды қандай мақсатта қолданатынын түсіндіру.

Тыңдалым тапсырмалары (20 минут)

Оқушыларға кәсіптік нұсқаулық бойынша аудио тыңдалым тапсырмасы беріледі.

Мысалы, аспазшының жұмыс орнында қолданатын құралдары мен әдістерін түсіндіретін аудио тыңдалады.

Оқушылар тыңдалымнан соң келесі сұрақтарға жауап береді:

Қандай құралдар қолданылды?

Нұсқаулықта қандай әрекеттер көрсетілді?

Тыңдалым тапсырмасы 2:

Оқушыларға кәсіптік нұсқаулықтың видеосы беріледі.

Мысалы, компьютер бағдарламасын орнату немесе аспаздық рецепттің қадамдарын орындау.

Оқушылар көрген видеосына негізделген сұрақтарға жауап береді:

Бағдарламаны орнату үшін қандай қадамдар қажет?

Рецептте қандай ингредиенттер қолданылды?

Тыңдалым тапсырмасы 3 (Жұптық жұмыс)

Тапсырма:

Бір жұп жұмыс орнында қолданылатын құралдарды талқылайды.

Екінші жұп бағдарламалық қамтамасыз ету бойынша нұсқаулықты түсіндіреді.

Әр жұп басқа жұпқа өз түсіндірмесін ұсынады.

Сөйлесім тапсырмалары (15 минут)

Сөйлесім тапсырмасы 1:

Оқушыларға әртүрлі кәсіптік нұсқаулықтар бойынша сұрақ-жауап жүргізу тапсырмасы беріледі.

Оқушылар кәсіптік нұсқаулықты түсіндіру үшін жұпта сөйлесім жасайды:

Жұптардың біреуі нұсқаулықты оқып береді, екіншісі түсіндірмесін тыңдайды.

Сұрақтар қою:

«Бұл нұсқаулықта не айтылған?»

«Нұсқаулықтың келесі қадамын сипаттаңыз.»

«Қандай құралдар мен әдістер ұсынылған?»

Сөйлесім тапсырмасы 2 (Топтық жұмыс):

Оқушыларды топтарға бөлу. Әр топ өзіне берілген кәсіптік нұсқаулық бойынша әрекет жасайды.

Мысалы, аспазшының жұмыс орны немесе компьютерде бағдарламаларды орнату бойынша әрекеттер.

Жазылым тапсырмасы (15 минут)

Жазылым тапсырмасы 1:

Оқушыларға кәсіптік нұсқаулық жазу тапсырмасы беріледі.

Тапсырма: Оқушылар өздері таңдаған кәсіпке немесе жұмыс түріне байланысты қысқаша нұсқаулық ж.

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

Оқушылар аудио арқылы тыңдаған кәсіптік нұсқаулықта не айтылғанын тыңдап, оның мазмұнын түсінеді. Оларға тапсырмаларды орындауға қажетті құралдар мен әдістер туралы сұрақтар қойылады.

Оқушылар видеоны тыңдай отырып, нұсқаулық бойынша жұмыс процесін қадағалайды. Видеода көрсетілген әр қадамды анықтап, сұрақтарға жауап береді.

Оқушыларды жұптарға бөліп, әр жұпқа әртүрлі кәсіптік нұсқаулық мәтіндері беріледі. Олар мәтіндердегі негізгі қадамдар мен әрекеттерді талқылайды және ортақ қорытынды жасайды.

Топ мүшелері басқа топ мүшелерімен сөйлесіп, жұмыс орнын қалай ұйымдастыру керек екенін талқылайд

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

 Оқушылардың тыңдалым, сөйлесім және жазылым тапсырмаларында белсенділік танытуы бойынша бағаланады.

 Жұптық және топтық жұмыстағы ынтымақтастық пен тапсырмаларды орындау сапасы ескеріледі.

Презентация

АКТ

Кәсіптік нұсқаулықтар мәтіндері

Слайдтар

Аудиоматериалдар (кәсіптік нұсқаулықтарды орындау бойынша тыңдалым)

Жұмыс парақтары, стикерлер

Сабақ кезеңдері:

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

Слайдта

Қорытынды

42-45 мин.

Қорытынды:

Сабақта кәсіптік нұсқаулықтар, олардың маңызы мен құрылымы туралы қорытынды жасау.

Оқушылардың тапсырмаларын талқылап, жіберілген қателіктерді түзету.

Оқушылардың сұрақтарын жауап беру.

Р ефлексия: «Табыс баспалдағы»

Бөлім:

Мәтіннің мазмұнын шығармашылық тұрғыдан өңдеу

Тақырыбы

Мәтінді басқа қырынан баяндау (мысалы, басқа кейіпкердің атынан).

Мақсаты:

Диалог пен сұхбаттың айырмашылығын түсіндіру, олардың құрылымымен таныстыру.

Оқушыларды тыңдалым тапсырмаларын орындауға үйрету, тыңдау дағдыларын дамыту.

Оқушыларға диалог пен сұхбат мәтіндерін құрастыруды үйрету.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы сұрақ –жауап ұйымдастыру.

Жаңа материалды түсіндіру (15 минут)

Диалог және сұхбат мәтіндерінің айырмашылығы мен құрылымын түсіндіру:

Диалог пен сұхбаттың құрылымы:

Диалог: сөйлесу кезегі, түрлі сұрақтар мен жауаптар.

Сұхбат: сұхбат алушының сұрақтары, жауаптар және тереңдетілген талқылаулар.

Мысалдар көрсету:

Диалог:

А: «Қайда барасың?»

Б: «Мен дүкенге бара жатырмын.»

Сұхбат:

Сұхбат алушы: «Сіз өзіңізді қай салада маман деп санайсыз?»

Сұхбат алушының жауабы: «Мен әдебиет саласында маманмын, бірнеше кітап жаздым.»

Тыңдалым тапсырмалары (20 минут)

Тыңдалым тапсырмасы 1:

Оқушыларға диалог тыңдалым тапсырмасы беріледі.

Тыңдалым тапсырмасы 2 (Сұхбат):

Тыңдалым тапсырмасы 3 (Диалог пен сұхбаттың салыстыруы):

Оқушыларға екі мәтін беріледі: біреуі диалог, екіншісі сұхбат. Оқушылар тыңдап, әрқайсысының ерекшеліктерін

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

Презентация

АКТ

Таратпа дидактикалық матеиралдар

Аудиожазба

 Сұхбаттың мазмұнын түсіну мен салыстыру тапсырмаларына қатысу деңгейі ескеріледі.

Қорытынды

42-45 мин.

Қорытынды:

 Сабақта диалог пен сұхбаттың негізгі ерекшеліктерін қорытындылау.

 Оқушылардан тыңдалым тапсырмалары бойынша пікірлерін сұрау.

 Мәтіндерді тыңдап, қандай жаңа ақпарат алғандары туралы сұрау

Бөлім:

Рефлексивті және шығармашылық мәтіндер

Тақырыбы

Әр түрлі тақырыптар бойынша күнделік жазу.

Мақсаты:

 Оқушыларды күнделік жазу дағдыларын меңгеруге үйрету, жазу барысында ойды жинақтау, өз пікірін жеткізуге баулу.

 Оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін дамыту.

 Өз ойын адал және шынайы жеткізуге баулу, күнделікті оқиғаларды талдай білуге үйрету.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқылы

Жаңа материалды түсіндіру (10 минут)

Күнделік дегеніміз не?

Түсіндіру: күнделік – бұл адамның жеке ойлары мен сезімдерін жазатын жеке кеңістігі.

Күнделік жүргізудің артықшылықтары:

Ойды анық жеткізуді үйретеді.

Жағдайларды сараптауға көмектеседі.

Шығармашылық қабілетті дамытады.

Күнделікке жазуға болатын тақырыптар:

Бүгінгі ерекше оқиға.

Жақын досыма хат.

Қиялымдағы әлем.

Болашаққа арманым.

Табиғаттағы ерекше сәттер.

Мысалдар көрсету:

Интерактивті тақтада күнделік жазудың үлгісін көрсету.

Шығармашылық тәсілдерді түсіндіру: суреттер салу, түрлі-түсті жазбалар қосу.

ІІІ. Практикалық жұмыс (20 минут)

Оқушыларға тапсырма:

Берілген тақырыптардың бірін таңдап, шағын күнделік

жазу.

Өз ойларын еркін, бірақ түсінікті жеткізу.

Жұмысты орындау барысын бақылау:

Жазу процесінде қиындықтар туындаған оқушыларға көмек көрсету.

Талдау және кері байланыс (10 минут)

Кейбір оқушылар жазғандарын сынып алдында оқиды (өз еркімен).

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатымен танысады.

Алған білімді практикада қолданады.

Жеке жұмыс жасайды.

Мәтінді

талдайды.

Сурет салады.

Оқушыларды жұптарға бөліп, әр жұпқа

Оқушыларға тапсырма

«Комментарий» арқылы бағалау

«Ұжымдық талдау»

 Оқушылардың тыңдалым, сөйлесім және жазылым тапсырмаларында белсенділік танытуы бойынша бағаланады

Жұптық және топтық жұмыстағы ынтымақтастық пен тапсырмаларды орындау сапасы ескеріледі.

Жұптық және топтық жұмыстағы ынтымақтастық пен тапсырмаларды орындау сапасы ескеріледі

Презентация

АКТ

 Интерактивті тақта

 Дәптерлер немесе жеке күнделіктер

 Түрлі түсті қаламдар

 Мотивациялық суреттер немесе бейнероликтер

Слайдтар

Жұмыс парақтары, стикерлер

Таратпа дидактикалық материалдар

Аудиожазба

Қорытынды

42-45 мин.

Қорытынды:

Сабақтың негізгі ойын қайталау.

Бөлім:

Рефлексивті және шығармашылық мәтіндер

Тақырыбы

Практикалық жобалық жұмыс.

Мақсаты:

 Оқушыларды жобалық жұмыс арқылы зерттеу, талдау, және қазақ тілінде жазбаша сөйлеу дағдыларын дамыту.

 Шығармашылық қабілеттерін, ақпарат іздеу және оны талдау машықтарын жетілдіру.

 Туған жерге деген сүйіспеншілік пен құрмет сезімін қалыптастыру.

Құндылықтар

Құндылық: әділдік және жауапкершілік

Сабақтың барысы

Жоспарланған уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-3 мин.

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосферасы

«Көңіл күй діңгегі»

Мақсаты: Оқушылардың эмоциялық күйін анықтап, сыныптағы атмосфераны реттеу.

Жағымды эмоция арқылы оқушлардың сабаққа дайындығы бағаланады.

стикерлер

Сабақтың ортасы 4-42 мин.

2.Негізгі бөлім.

Оқу материалын жариялау

«Миға шабуыл» әдісі арқ

Жаңа материалды түсіндіру (10 минут)

Жобалық жұмыстың мазмұнын түсіндіру (10 минут)

Жобаның тақырыбы:

"Менің туған өлкемнің ерекшеліктері"

Тақырыпшалар ұсынылады:

Табиғи ресурстар

Тарихи орындар

Мәдениет пен дәстүр

Қызықты тұлғалар

Жобаның мақсаты:

Өз өңіріңнің ерекшелігін зерттеп, өзгелерге таныстыру.

Жұмыс кезеңдері:

Ақпарат жинау.

Мазмұнды жазу және материалдарды өңдеу.

Презентация жасау.

ІІІ. Практикалық кезең (25 минут)

Топқа бөлу:

Оқушыларды 3-4 адамнан тұратын топтарға бөлу.

Жобаны орындау:

Тақырып таңдау.

Жиналған ақпаратты жазбаша түрде дайындау.

Суреттер, диаграммалар, карталарды қолдану.

Мұғалімнің қолдауы:

Әр топқа бағыт-бағдар беру.

Қажетті ресурстарды табуға көмектесу.

Топтық жұмысты қорғау (15 минут)

Әр топ өз жобасын таныстырады (3-5 минуттан).

Оқушылар жобаның мазмұны, құрылымы мен тілін талдайды.

Тақырыпты таңдап, өзара міндеттерді бөліседі.

Топ мүшелері ақпаратты жинап, талқылайды.

Табылған мәліметтерді дәптерге немесе дайын парақтарға жазып отырады.

Әр топ өз жобасын презентация түрінде таныстырады

Белгіленген уақытқа сәйкес баяндайды (3-5 минут).

Өз аймағының ерекшелігін жеткізуге тырысады.

Сұрақтарға жауап береді.

Басқа топтардың таныстыруын тыңдап, пікір білдіреді.

«Комментарий» арқылы бағалау

Оқушылардың тыңдалым, сөйлесім және жазылым тапсырмаларында белсенділік танытуы бойынша бағаланады белсенділігі мен қатысуын бақылау.

Әр топтың жұмысы кезінде мұғалімнің ауызша қолдауы және кері байланысы.

Жобаны бағалау:

Жоба қорғау кезінде арнайы критерийлер бойынша бағалау.

Өзін-өзі және өзара бағалау:

Оқушылар өз жобалары мен басқа топтардың жұмыстарын бағалайды.

Мұғалімнің бағыттауымен топтар пікір алмасып, бір-бірінің жұмысына баға береді.

Ақпараттық ресурстар:

Интернет дереккөздері:

Кітаптар мен энциклопедиялар:

Туған жер туралы әдебиет (мектеп кітапханасы немесе сыныптағы кітаптар).

"Қазақстанның киелі жерлері" туралы материалдар.

Жазбаша және көрнекі құралдар:

Қағаз материалдары:

А4 форматындағы қағаздар (жоба жоспарын жазу үшін).

Түрлі түсті қағаздар (жобаға дизайн қосу үшін).

Қорытынды

ин.

Қорытынды (5 минут)

«Сұрақ-жауап» әдісі арқылы сбақ қорытындылады.

Пайдаланатын әдебиеттер тізімі

Мұғалім үшін пайдаланылатын әдебиеттер:

1.Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. «Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінің оқу бағдарламасы (орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында).

2. Б., Сарыбаев Ш. «Қазақ тілін оқыту әдістемесі». Алматы: Мектеп, 2014.

3.Әміров Р. «Қазақ тілін оқыту әдістемесінің негіздері». Алматы: Атамұра, 2019.

Жұбанова М., Бектұров Ш. «Қазақ тілі сабақтарында оқушылардың тілдік құзыреттілігін дамыту». Алматы, 2020.

4.Ұлттық тестілеу орталығы. «Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған тапсырмалар жинағы». Нұр-Сұлтан, 2021.

5. Қ. «Тіл дамытудың ғылыми-әдістемелік негіздері». Алматы: Арыс, 2017.

6.Құдайбергенова К. «Функционалдық сауаттылық: теориясы және практикасы». Нұр-Сұлтан, 2018.

Оқушылар үшін пайдаланылатын әдебиеттер:

Оқу құралдары:

«Қазақ тілі: 4-сыныпқа арналған оқулық». Алматы: Атамұра, 2021.

Исаева Н., Әбдірасылова Ж. «Функционалдық сауаттылыққа арналған жаттығулар жинағы». Нұр-Сұлтан, 2020.

Жапаров Ә. «Қазақ тіліндегі мәтіндермен жұмыс». Алматы: Мектеп, 2019.

Көркем әдебиет:

Мұхтар Әуезов «Абай жолы» (үзінділер).

Бердібек Соқпақбаев «Менің атым Қожа».

Сайын Мұратбеков «Жусан иісі».

Ілияс Есенберлин «Көшпенділер» (үзінділер).

Танымдық мәтіндер:

Энциклопедиялық жинақтар (Қазақ мәдениеті мен тарихы туралы мәтіндер).

Балаларға арналған танымдық журналдар (мысалы, «Балдырған», «Ұлан», «Дружные ребята»).

Ғылыми-популярлық мақалалар (экология, жаңалықтар, ғылым туралы).

Әлеуметтік және тұрмыстық мәтіндер:

Газет-журнал мақалалары (қазақ тіліндегі басылымдардан).

Мукатаева Айгуль Казезовна

бастауыш сынып мұғалімі

Абай облысы білім басқармасының Семей қаласы білім бөлімінің

«Қайрат Рысқұлбеков атындағы орта мектеп» КММ

«Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту»

авторлық бағдарлама

Семей 2025 ж., 52 бет.

Жүктеу

Бөлісу

ЖИ арқылы жасау

Файл форматы:

doc

Қазақ тілі Авторлық бағдарлама Барлық сыныптар

27.03.2025

464

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

Жариялаған:

Мукатаева Айгуль

Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз

“Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту”

“Тіл әлемі: мәтіндік сауаттылықты дамыту”

Химия пәні

Тарих пәні

Биология пәні

Ағылшын тілі пәні

География пәні

Информатика пәні

Мектепке дейінгі білім беру

«Қазақ тілі» жəне «Қазақ əдебиеті»

Дене шынықтыру

Білім алушылардың білім сапасын арттыру

Инклюзивті білім беру