Алматы облысы

Еңбекшіқазақ ауданы

Рахат ауылы

«Рахат орта мектебі»КММ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің оқытушысы

Молдасинова Ляйля Мухановна

«Тіл мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеу»

Қазақстанның егемендікке қол жеткізуі ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңыздылығын арттырды. Әлемдік жаһандану үрдісінде ұлттың өзіндік болмысын сақтау, ұлттық тіл мен әдебиет арқылы рухани жаңғыру – заман талабы. Білім беру саласында ұлттық тәрбиені күшейту, оның ішінде тіл мен әдебиет пәндерінде ұлттық мәдениет пен дәстүрлерді насихаттау, жастарды ұлттық сана-сезіммен тәрбиелеу – қазіргі қоғамдағы өзекті мәселелердің бірі. Бұл әдістемелік құрал осы міндеттерді жүзеге асыруға бағытталғандықтан, оның маңызы зор.

Сабақ барысында интерактивті әдістерді пайдалану, шығармашылық тапсырмаларды енгізу, мультимедиалық құралдарды қолдану арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыру көзделген. Сонымен қатар, ұлттық құндылықтарды интеграциялап оқыту – құралдың жаңашылдығын көрсетеді. Қазіргі білім беру стандарттарына сәйкес, құрал оқушылардың аналитикалық және сыни ойлау қабілеттерін дамытуға ықпал етеді.

Ұлттық құндылықтарды дәріптеу арқылы патриоттық сезімді ояту, олардың бойында рухани және адамгершілік қасиеттерді қалыптастыруға бағытталған.

Мақсаттары мен міндеттері

Мақсаттары:

1. Ұлттық құндылықтарды дәріптеу: Қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында ұлттық мәдениет, салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарды оқушыларға ұғындыру арқылы олардың рухани-адамгершілік қасиеттерін дамыту.

2. Патриоттық сезімді қалыптастыру: Ұлттық әдебиет пен тіл арқылы оқушылардың Отанға, өз халқына деген сүйіспеншілігін арттыру.

3. Шығармашылық қабілеттерді дамыту: Әдебиет шығармалары мен тілдік материалдар арқылы оқушылардың аналитикалық, сыни және шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту.

4. Танымдық қызығушылықты арттыру: Сабақ барысында ұлттық құндылықтарға негізделген материалдарды пайдалану арқылы оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру.

5. Жаңа оқыту әдістерін енгізу: Ұлттық құндылықтарды интеграциялап оқыту үшін заманауи педагогикалық және ақпараттық технологияларды тиімді қолдану.

Міндеттері:

1. Қазақ әдебиеті мен тілінің үлгілерін ұлттық құндылықтармен байланыстыра отырып, сабақ жоспарын құру.

2. Сабақ барысында қолдануға болатын шығармашылық тапсырмалар, сұрақ-жауап әдістері және топтық жұмыстар дайындау.

3. Ұлттық құндылықтарды насихаттайтын интерактивті ресурстар мен материалдарды әзірлеу.

4. Педагогтарға әдістемелік қолдау көрсету үшін нұсқаулықтар мен ұсыныстар әзірлеу.

5. Ұлттық құндылықтарды дәріптеу бойынша оқушылардың жетістіктерін бағалау критерийлерін дайындау.

Күтілетін нәтижелер және оларды тексеру тәсілдері

Күтілетін нәтижелер:

1. Ұлттық құндылықтарды меңгеру: Оқушылар қазақ әдебиеті мен тіліндегі ұлттық мәдениетті, салт-дәстүрлерді терең түсініп, оны бағалай білетін болады.

2. Патриоттық сана қалыптасуы: Оқушылардың өз еліне, халқына деген мақтаныш сезімі артады, ұлттық сана-сезімі нығаяды.

3. Тілдік және әдеби сауаттылықтың артуы: Оқушылар әдебиет пен тіл материалдарын меңгеріп, өз ойын жүйелі жеткізе алатын қабілетке ие болады.

4. Шығармашылық қабілеттердің дамуы: Әдеби шығармалар бойынша эссе, шығармашылық тапсырмаларды орындау арқылы оқушылардың қиялы мен ойлау қабілеттері жетіледі.

5. Сабаққа қызығушылықтың артуы: Сабақ барысында қолданылған заманауи әдіс-тәсілдер оқушылардың пәнге деген ынтасын арттырады.

6. Мұғалімдердің әдістемелік құзыреттілігі: Мұғалімдер жаңа әдістемелік тәсілдерді тиімді қолдана отырып, кәсіби шеберліктерін жетілдіреді.

Нәтижелерді тексеру тәсілдері:

1. Жазбаша және ауызша жұмыстарды бағалау:

-Эссе, шығармалар, мазмұндама жаздыру арқылы оқушылардың ұлттық құндылықтар туралы түсінігін бағалау.

- Әдебиет шығармалары бойынша талдау жұмыстарын ұйымдастыру.

2. Диагностикалық тесттер: Сабақ тақырыптары бойынша арнайы тест тапсырмаларын өткізу арқылы оқушылардың білім деңгейін анықтау.

3. Практикалық тапсырмалар: Ұлттық құндылықтарды дәріптеуге бағытталған шығармашылық тапсырмаларды орындау нәтижелерін тексеру.

4. Кері байланыс: Оқушылармен сауалнамалар жүргізу арқылы сабақтың тиімділігін бағалау және оларды қызықтыратын аспектілерді анықтау.

5. Бақылау жұмыстары: Қысқа және ұзақ мерзімді бағалау жұмыстары арқылы оқушылардың жетістіктерін өлшеу.

6. Топтық жұмыстар: Ұлттық тақырыптарға негізделген дебаттар, пікірталастар арқылы оқушылардың тақырыпты меңгеру деңгейін байқау.

7. Сабақтарға қатысу: Мұғалімдер мен әдіскерлердің сабақтарға қатысып, әдістемелік құралдың тиімділігін бақылауы және оның қолданылу нәтижесін сараптауы.

Бұл тәсілдер арқылы күтілетін нәтижелердің қол жеткізілгенін бағалауға мүмкіндік туады және әдістемелік құралдың тиімділігі дәлелденеді.

Ақпараттық-әдістемелік бөлім

Бұл бөлімде қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеуге бағытталған ақпараттық-әдістемелік материалдар мен ресурстар ұсынылады. Әдістемелік құралдың мазмұны ұлттық құндылықтарды тиімді оқытуға арналған заманауи технологияларды, әдіс-тәсілдерді және оқытуды ұйымдастырудың инновациялық формаларын қамтиды.

Ақпараттық құралдар:

1. Оқу бағдарламалары мен стандарттары:

--Сабақ жоспары Қазақстан Республикасының білім беру стандарттарына сәйкес құрастырылған.

--Ұлттық құндылықтарды дәріптейтін әдебиет пен тіл материалдарына ерекше назар аударылған.

2. Мультимедиалық ресурстар:

--Қазақ халқының мәдениеті, тарихы, дәстүрлері туралы бейнематериалдар мен презентациялар.

--Интерактивті тапсырмалар мен онлайн платформалар (Kahoot, Quizizz, Padlet, т.б.).

3. Әдеби және тілдік материалдар:

   • Ұлы тұлғалардың шығармалары: Абай Құнанбайұлы, Шәкәрім Құдайбердіұлы, Жамбыл Жабаев, Мағжан Жұмабаев және т.б.

   • Қазақтың ауыз әдебиеті: ертегілер, батырлар жыры, мақал-мәтелдер.

4. Көрнекі құралдар:

   • Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін иллюстрациялар, диаграммалар, плакаттар.

   • Мәдени-этнографиялық деректер (қазақ киіз үйі, ұлттық тағамдар, киімдер туралы ақпарат).

Оқытуды ұйымдастыруға әдістемелік нұсқаулар

Тіл мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеу тиімді болуы үшін оқытуды ұйымдастырудың келесі әдістемелік ұсыныстарын ескеру қажет:

1. Сабақ құрылымын жоспарлау

• Кіріспе бөлігі:

  • Ұлттық құндылықтарды дәріптейтін мәселелерді таныстыру.

  • Сабақтың мақсаты мен күтілетін нәтижелерді нақтылау.

  • Назар аударту әдістерін қолдану: ұлттық музыка тыңдау, бейнефильм көру.

• Негізгі бөлігі:

  • Ұлттық әдебиет пен тілге қатысты тақырыптарды талдау.

  • Мәтіндер мен шығармаларды оқушылармен бірге талқылау, сұрақ-жауап әдісін қолдану.

  • Ұлттық құндылықтарға байланысты шығармашылық тапсырмалар беру.

• Қорытынды бөлігі:

  • Сабақ нәтижелерін талқылау және оқушылардан кері байланыс алу.

  • Ұлттық құндылықтарды болашақта дәріптеуге арналған ұсыныстарды талдау.

2. Оқыту әдістері мен тәсілдері

1. Интерактивті әдістер:

   • Дебаттар: Ұлттық құндылықтардың қоғамдағы рөлі туралы пікірталастар ұйымдастыру.

   • Кейс-стади: Ұлттық дәстүрлерді сақтау немесе жаңғырту бойынша жағдаяттарды талдау.

2. Шығармашылық әдістер:

   • Эссе, өлең жазу немесе шығармалар құрастыру.

   • Қазақтың тарихи тұлғаларына арнап көркемсөз оқу.

3. Топтық жұмыс:

• Критериалды бағалау: Әрбір тапсырма бойынша нақты критерийлер белгілеу.

• Формативті бағалау: Сабақ барысында оқушылардың қатысуы мен белсенділігін бақылау.

• Қорытынды бағалау: Эссе, жоба, тест нәтижелері арқылы оқушылардың білім деңгейін анықтау.

4. Сабақтан тыс жұмыстар

• Тәрбие сағаттары: Ұлттық мәдениетке арналған ашық сабақтар өткізу.

• Мәдени шаралар: Қазақ халқының ұлттық мерекелеріне арналған көрмелер, концерттер ұйымдастыру.

• Экскурсиялар: Ұлттық мұражайлар мен тарихи орындарға бару.

Бұл әдістемелік нұсқаулар оқытушыларға тіл мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеуге арналған тиімді стратегиялар мен құралдарды ұсынады. Ұсынылған әдістер оқушылардың қызығушылығын арттырып, білім сапасын жақсартуға көмектеседі.

Қазақтың салт-дәстүрлерінің тарихи тамыры мен бүгінгі күндегі қолданылуы пәннің түсініктілігін айқындайды.. Дәстүрлердің ұрпақтар байланысын нығайтудағы рөлі ерекше.