Түсінік хат

Өзектілігі: Қазақстанның егемендікке қол жеткізуі ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңыздылығын арттырды. Әлемдік жаһандану үрдісінде ұлттың өзіндік болмысын сақтау, ұлттық тіл мен әдебиет арқылы рухани жаңғыру – заман талабы. Білім беру саласында ұлттық тәрбиені күшейту, оның ішінде тіл мен әдебиет пәндерінде ұлттық мәдениет пен дәстүрлерді насихаттау, жастарды ұлттық сана-сезіммен тәрбиелеу – қазіргі қоғамдағы өзекті мәселелердің бірі. Бұл әдістемелік құрал осы міндеттерді жүзеге асыруға бағытталғандықтан, оның маңызы зор.

Жұмыстың ғылыми-әдістемелік деңгейі: Әдістемелік құрал ғылыми негізделген зерттеулерге сүйене отырып жасалған. Қазақ әдебиеті мен тілінің көрнекті тұлғаларының мұралары, ұлттық тәрбиенің педагогикалық тұжырымдамалары бұл құралдың мазмұнында кеңінен қолданылған. Сонымен қатар, қазіргі заманауи әдіс-тәсілдер мен технологиялар үйлесімді қолданылып, сабақ жоспарына енгізілген. Әдебиет пен тілдің сабақтастығы, ұлттық құндылықтарды дәріптеудің тиімді жолдары жан-жақты қарастырылған.

Әдістемелік құралдың жаңашылдығы: Әдістемелік құралдың ерекшелігі – ұлттық құндылықтарды дәріптеуде инновациялық тәсілдерді қолдануында. Сабақ барысында интерактивті әдістерді пайдалану, шығармашылық тапсырмаларды енгізу, мультимедиалық құралдарды қолдану арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыру көзделген. Сонымен қатар, ұлттық құндылықтарды интеграциялап оқыту – құралдың жаңашылдығын көрсетеді. Қазіргі білім беру стандарттарына сәйкес, құрал оқушылардың аналитикалық және сыни ойлау қабілеттерін дамытуға ықпал етеді.

Педагогикалық орындылығы: Әдістемелік құралды пайдалану оқытушылар үшін өте қолайлы. Құралдың құрылымы жеңіл әрі жүйелі болып келеді. Әрбір тақырыпқа сәйкес дайындалған жоспарлар мен әдістер мұғалімдердің жұмысын жеңілдетеді. Сонымен қатар, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай тапсырмалар мен жаттығулардың берілуі педагогикалық тұрғыдан тиімді. Ұлттық құндылықтарды дәріптеу арқылы патриоттық сезімді ояту, олардың бойында рухани және адамгершілік қасиеттерді қалыптастыруға бағытталған.

Теориялық маңыздылығы: Құралдың теориялық негізі ұлттық құндылықтардың педагогикалық және мәдени мәнін терең зерттеуге сүйенген. Мұнда ұлттық құндылықтардың тіл мен әдебиет арқылы берілу жолдары ғылыми тұрғыдан талданып, олардың тәрбиелік ықпалы дәлелденген. Сонымен қатар, теориялық бөлімде ұлттық құндылықтарды заманауи білім беру жүйесінде қолданудың әдіснамалық негіздері көрсетілген.

Практикалық маңыздылығы: Құрал оқыту процесінде тікелей қолдануға арналған практикалық нұсқаулық болып табылады. Мұғалімдерге арналған дайын сабақ жоспарлары, әдістемелік ұсыныстар, шығармашылық тапсырмалар – барлығы практикалық қызметті жеңілдетуге бағытталған. Сонымен қатар, мұнда әртүрлі деңгейдегі оқушыларға арналған дифференциацияланған әдістер енгізілген. Құралдың көмегімен мұғалімдер тек сабақ өткізумен шектелмей,

оқушыларды ұлттық мәдениетке жақындастырудың жаңа мүмкіндіктерін аша алады.

Әдістемелік құралды апробациялау: Әдістемелік құралды апробациялау барысында оның тиімділігі жан-жақты бағаланды. Жоба аясында бірнеше мектепте тәжірибелік жұмыстар жүргізіліп, олардың нәтижелері сарапталды. Оқушылардың сабаққа қызығушылығының артқаны, ұлттық құндылықтарға деген көзқарасының жақсарғаны байқалды. Сонымен қатар, мұғалімдердің берген кері байланысы негізінде құралдың мазмұны жетілдірілді. Апробация нәтижелері әдістемелік құралдың білім беру процесіне енгізуге толық жарамды екенін көрсетті.

Қорытындылай келе, бұл әдістемелік құрал қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеудің тиімді әдіс-тәсілдерін ұсынады. Оның мазмұны қазіргі заман талабына сай дайындалған, әрі білім беру процесін байытуға үлкен үлес қосады. Ұлттық құндылықтарды дәріптеуді басты мақсат ретінде қойған бұл құрал оқытушылар мен оқушылар үшін таптырмас көмекші құрал болмақ.

Мақсаттары мен міндеттері

Мақсаттары:

1. Ұлттық құндылықтарды дәріптеу: Қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында ұлттық мәдениет, салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарды оқушыларға ұғындыру арқылы олардың рухани-адамгершілік қасиеттерін дамыту.

2. Патриоттық сезімді қалыптастыру: Ұлттық әдебиет пен тіл арқылы оқушылардың Отанға, өз халқына деген сүйіспеншілігін арттыру.

3. Шығармашылық қабілеттерді дамыту: Әдебиет шығармалары мен тілдік материалдар арқылы оқушылардың аналитикалық, сыни және шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту.

4. Танымдық қызығушылықты арттыру: Сабақ барысында ұлттық құндылықтарға негізделген материалдарды пайдалану арқылы оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру.

5. Жаңа оқыту әдістерін енгізу: Ұлттық құндылықтарды интеграциялап оқыту үшін заманауи педагогикалық және ақпараттық технологияларды тиімді қолдану.

Міндеттері:

1. Қазақ әдебиеті мен тілінің үлгілерін ұлттық құндылықтармен байланыстыра отырып, сабақ жоспарын құру.

2. Сабақ барысында қолдануға болатын шығармашылық тапсырмалар, сұрақ-жауап әдістері және топтық жұмыстар дайындау.

3. Ұлттық құндылықтарды насихаттайтын интерактивті ресурстар мен материалдарды әзірлеу.

4. Педагогтарға әдістемелік қолдау көрсету үшін нұсқаулықтар мен ұсыныстар әзірлеу.

5. Ұлттық құндылықтарды дәріптеу бойынша оқушылардың жетістіктерін бағалау критерийлерін дайындау.

Күтілетін нәтижелер және оларды тексеру тәсілдері Күтілетін нәтижелер:

1. Ұлттық құндылықтарды меңгеру: Оқушылар қазақ әдебиеті мен тіліндегі ұлттық мәдениетті, салт-дәстүрлерді терең түсініп, оны бағалай білетін болады.

2. Патриоттық сана қалыптасуы: Оқушылардың өз еліне, халқына деген мақтаныш сезімі артады, ұлттық сана-сезімі нығаяды.

3. Тілдік және әдеби сауаттылықтың артуы: Оқушылар әдебиет пен тіл материалдарын меңгеріп, өз ойын жүйелі жеткізе алатын қабілетке ие болады.

4. Шығармашылық қабілеттердің дамуы: Әдеби шығармалар бойынша эссе, шығармашылық тапсырмаларды орындау арқылы оқушылардың қиялы мен ойлау қабілеттері жетіледі.

5. Сабаққа қызығушылықтың артуы: Сабақ барысында қолданылған заманауи әдіс-тәсілдер оқушылардың пәнге деген ынтасын арттырады.

6. Мұғалімдердің әдістемелік құзыреттілігі: Мұғалімдер жаңа әдістемелік тәсілдерді тиімді қолдана отырып, кәсіби шеберліктерін жетілдіреді.

Нәтижелерді тексеру тәсілдері:

1. Жазбаша және ауызша жұмыстарды бағалау:

   • Эссе, шығармалар, мазмұндама жаздыру арқылы оқушылардың ұлттық құндылықтар туралы түсінігін бағалау.

   • Әдебиет шығармалары бойынша талдау жұмыстарын ұйымдастыру.

2. Диагностикалық тесттер: Сабақ тақырыптары бойынша арнайы тест тапсырмаларын өткізу арқылы оқушылардың білім деңгейін анықтау.

3. Практикалық тапсырмалар: Ұлттық құндылықтарды дәріптеуге бағытталған шығармашылық тапсырмаларды орындау нәтижелерін тексеру.

4. Кері байланыс: Оқушылармен сауалнамалар жүргізу арқылы сабақтың тиімділігін бағалау және оларды қызықтыратын аспектілерді анықтау.

5. Бақылау жұмыстары: Қысқа және ұзақ мерзімді бағалау жұмыстары арқылы оқушылардың жетістіктерін өлшеу.

6. Топтық жұмыстар: Ұлттық тақырыптарға негізделген дебаттар, пікірталастар арқылы оқушылардың тақырыпты меңгеру деңгейін байқау.

7. Сабақтарға қатысу: Мұғалімдер мен әдіскерлердің сабақтарға қатысып, әдістемелік құралдың тиімділігін бақылауы және оның қолданылу нәтижесін сараптауы.

Бұл тәсілдер арқылы күтілетін нәтижелердің қол жеткізілгенін бағалауға мүмкіндік туады және әдістемелік құралдың тиімділігі дәлелденеді.

Ақпараттық-әдістемелік бөлім

Бұл бөлімде қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеуге бағытталған ақпараттық-әдістемелік материалдар мен ресурстар ұсынылады. Әдістемелік құралдың мазмұны ұлттық құндылықтарды тиімді оқытуға арналған заманауи технологияларды, әдіс-тәсілдерді және оқытуды ұйымдастырудың инновациялық формаларын қамтиды.

Ақпараттық құралдар:

1. Оқу бағдарламалары мен стандарттары:

   • Сабақ жоспары Қазақстан Республикасының білім беру стандарттарына сәйкес құрастырылған.

   • Ұлттық құндылықтарды дәріптейтін әдебиет пен тіл материалдарына ерекше назар аударылған.

2. Мультимедиалық ресурстар:

   • Қазақ халқының мәдениеті, тарихы, дәстүрлері туралы бейнематериалдар мен презентациялар.

   • Интерактивті тапсырмалар мен онлайн платформалар (Kahoot, Quizizz, Padlet, т.б.).

3. Әдеби және тілдік материалдар:

   • Ұлы тұлғалардың шығармалары: Абай Құнанбайұлы, Шәкәрім Құдайбердіұлы, Жамбыл Жабаев, Мағжан Жұмабаев және т.б.

   • Қазақтың ауыз әдебиеті: ертегілер, батырлар жыры, мақал-мәтелдер.

4. Көрнекі құралдар:

   • Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін иллюстрациялар, диаграммалар, плакаттар.

   • Мәдени-этнографиялық деректер (қазақ киіз үйі, ұлттық тағамдар, киімдер туралы ақпарат).

Оқытуды ұйымдастыруға әдістемелік нұсқаулар

Тіл мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеу тиімді болуы үшін оқытуды ұйымдастырудың келесі әдістемелік ұсыныстарын ескеру қажет:

1. Сабақ құрылымын жоспарлау

   • Кіріспе бөлігі:

• Ұлттық құндылықтарды дәріптейтін мәселелерді таныстыру.

• Сабақтың мақсаты мен күтілетін нәтижелерді нақтылау.

• Назар аударту әдістерін қолдану: ұлттық музыка тыңдау, бейнефильм

• Сабақ нәтижелерін талқылау және оқушылардан кері байланыс алу.

• Ұлттық құндылықтарды болашақта дәріптеуге арналған ұсыныстарды талдау.

2. Оқыту әдістері мен тәсілдері

1. Интерактивті әдістер:

   • Дебаттар: Ұлттық құндылықтардың қоғамдағы рөлі туралы пікірталастар ұйымдастыру.

   • Кейс-стади: Ұлттық дәстүрлерді сақтау немесе жаңғырту бойынша жағдаяттарды талдау.

2. Шығармашылық әдістер:

   • Эссе, өлең жазу немесе шығармалар құрастыру.

   • Қазақтың тарихи тұлғаларына арнап көркемсөз оқу.

3. Топтық жұмыс:

   • Ұлттық құндылықтар тақырыбында топтық жобалар дайындау.

   • Рөлдік ойындар: қазақ халқының салт-дәстүрлерін сахналау.

4. Сыни ойлауды дамыту әдістері:

   • «Фишбоун», «Кластер», «РАФТ» әдістерін пайдаланып, тақырыпты терең талдау.

5. Технологиялық әдістер:

   • Интерактивті тақталарды пайдалану.

   • Мобильді қосымшалар мен платформалар арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыру.

3. Оқушылардың жетістіктерін бағалау

   • Критериалды бағалау: Әрбір тапсырма бойынша нақты критерийлер белгілеу.

   • Формативті бағалау: Сабақ барысында оқушылардың қатысуы мен белсенділігін бақылау.

   • Қорытынды бағалау: Эссе, жоба, тест нәтижелері арқылы оқушылардың білім деңгейін анықтау.

4. Сабақтан тыс жұмыстар

   • Тәрбие сағаттары: Ұлттық мәдениетке арналған ашық сабақтар өткізу.

   • Мәдени шаралар: Қазақ халқының ұлттық мерекелеріне арналған көрмелер, концерттер ұйымдастыру.

   • Экскурсиялар: Ұлттық мұражайлар мен тарихи орындарға бару.

Бұл әдістемелік нұсқаулар оқытушыларға тіл мен әдебиет сабақтарында ұлттық құндылықтарды дәріптеуге арналған тиімді стратегиялар мен құралдарды ұсынады. Ұсынылған әдістер оқушылардың қызығушылығын арттырып, білім сапасын жақсартуға көмектеседі.

Тұрақтылау (мазмұндық) бөлім

Бөлім 1. Ұлттық құндылықтарды тану (7 сағат)

1. Ұлттық құндылықтар: ұғымы мен мәні (1 сағат)

Ұлттық құндылықтардың адам өміріндегі орны мен маңызы түсіндіріледі. Ұлттық мәдениет, салт-дәстүр және рухани мұра ұғымдары талқыланады.

2. Қазақ халқының дәстүрлі мәдениеті (1 сағат)

Қазақ халқының тұрмыс-тіршілігі мен мәдени мұралары қарастырылады. Ұлттық мәдениеттің қоғамдағы рөлі мен тәрбиелік мәні талданады.

3. Қазақтың салт-дәстүрлері: сабақтастығы және қазіргі қоғамдағы орны

(1 сағат)

Қазақтың салт-дәстүрлерінің тарихи тамыры мен бүгінгі күндегі

қолданылуы сараланады. Дәстүрлердің ұрпақтар байланысын нығайтудағы рөлі айқындалады.

4. Мақал-мәтелдер – халық даналығының көрінісі (1 сағат)

Мақал-мәтелдердің ұлттық құндылықтарды бейнелеудегі орны мен

тәрбиелік әсері талданады. Тілдегі ұлттық реңктердің маңызы көрсетіледі.

5. Қазақ қолөнері: киіз үй, зергерлік өнер және тұрмыстық бұйымдар (1 сағат)

Қазақ халқының дәстүрлі қолөнері мен олардың мәдени-рухани мәні түсіндіріледі. Киіз үй мен ұлттық бұйымдардың ерекшеліктері айқындалады.

6. Ұлттық киімдер: тарихы және мәдени мәні (1 сағат)

Қазақтың ұлттық киімдерінің тарихы мен олардың символикалық мәні

қарастырылады. Ұлттық киімдердің қоғамдағы мәртебелік рөлі талданады.

7. Қазақтың ұлттық тағамдары: дәстүрі мен тәрбиелік мәні (1 сағат) Ұлттық тағамдардың қазақ халқының тұрмыс-тіршілігіндегі орны мен тәрбиелік мәні қарастырылады. Қазақтың қонақжайлылық мәдениеті талқыланады.

Бөлім 2. Әдебиетте ұлттық құндылықтарды дәріптеу (7 сағат)

8. Абай Құнанбайұлы – ұлттық құндылықтарды жырлаушы (1 сағат)

Абайдың шығармаларындағы адамгершілік, рухани құндылықтар

қарастырылады. Ұлы ақынның ұлттық тәрбиеге қосқан үлесі талданады.

9. Шәкәрім Құдайбердіұлының философиялық ойлары (1 сағат)

Шәкәрімнің шығармаларындағы ұлттық мәдениет пен рухани ізденістер талданады. Оның шығармашылық мұрасы қазіргі заманға қатысты

қарастырылады.

10. Жамбыл Жабаев поэзиясындағы патриотизм (1 сағат)

Жамбылдың шығармаларындағы ұлттық рух пен Отанға деген сүйіспеншілік сезімі талданады. Ақынның жырларындағы тәрбиелік мән ашылады.

11. Мағжан Жұмабаев шығармаларындағы ұлттық рух (1 сағат)

Мағжан поэзиясындағы ұлтжандылық пен азаттық идеялары

қарастырылады. Ақынның шығармашылық ерекшелігі талданады.

12. Сәкен Сейфуллиннің әдеби мұраларындағы ұлттық мәдениет (1 сағат) Сәкеннің шығармаларындағы ұлттық құндылықтар мен қоғамды жаңғырту идеялары зерттеледі.

13. Мұхтар Әуезов – қазақ руханиятының кемеңгері (1 сағат)

Мұхтар Әуезовтың ұлттық құндылықтарды дәріптеудегі рөлі талданады. Оның шығармаларындағы халықтың рухани әлемі ашылады.

14. Әдебиеттегі әйел бейнесі: ананың рөлі мен қадірі (1 сағат) Әдебиеттегі ана бейнесі мен әйелдер образы арқылы ұлттық құндылықтардың берілуі зерттеледі.

Бөлім 3. Тілдің ұлттық сипаты (7 сағат)

15. Тіл – ұлттың айнасы. Қазақ тілінің тарихы мен маңызы (1 сағат) Қазақ тілінің ұлттық мәдениетті сақтаудағы рөлі мен маңызы талданады. Тілдің ұлт болмысындағы орны көрсетіледі.

16. Қазақ тіліндегі ұлттық реңктер (фразеологизмдер, эпитеттер) (1 сағат) Қазақ тілінің көркемдік құралдары қарастырылады. Фразеологизмдер мен эпитеттердің ұлттық сипат берудегі рөлі түсіндіріледі.

17. Халық ауыз әдебиеті: ертегілер мен батырлар жыры (1 сағат) Қазақтың ауыз әдебиетіндегі ұлттық идеялар мен тәрбиелік құндылықтар қарастырылады.

18. Ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдары тілде қалай көрініс табады?

(1 сағат)

Қазақ тілінде ұлттық бірлік пен тәуелсіздік идеяларының бейнеленуі зерттеледі.

19. Тарихи жырлардағы ұлттық болмыс (1 сағат)

Тарихи жырлар арқылы қазақ халқының рухани мұрасы мен ұлттық ерекшеліктері айқындалады.

20. Қазақ тіліндегі шешендік сөздер мен олардың тәрбиелік мәні (1 сағат) Шешендік сөздердің қоғамдағы тәрбиелік рөлі мен ұлттық санаға әсері қарастырылады.

21. Ауызекі сөйлеу мәдениеті: қазақ халқының әдеп-ғұрпы (1 сағат) Қазақ халқының сөйлеу мәдениеті мен ұлттық әдеп нормаларының ерекшеліктері түсіндіріледі.

Бөлім 4. Ұлттық құндылықтарды талдау және қолдану (7 сағат)

22. Ұлттық мұраларды сақтаудағы әдебиеттің рөлі (1 сағат) Әдебиеттің ұлттық құндылықтарды сақтап, болашаққа жеткізудегі рөлі қарастырылады.

23. Қазақтың тарихи тұлғаларына арналған әдеби шығармалар (1 сағат) Қазақтың ұлы тұлғаларына арналған шығармалардың ұлттық құндылықтарды дәріптеудегі орны зерттеледі.

24. Қазақ ертегілерінің тәрбиелік мәні (1 сағат)

Қазақ ертегілеріндегі рухани-адамгершілік идеялар мен тәрбиелік құндылықтар талданады.

25. Мақал-мәтелдерді қолдану арқылы мәтіндер құрастыру (1 сағат) Мақал-мәтелдер арқылы шығармашылық қабілеттерді дамыту тапсырмалары орындалады.

26. Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін эссе жазу (1 сағат)

Эссе жазу арқылы оқушылар ұлттық құндылықтарды жеке көзқараспен пайымдайды.

27. Қазақтың дәстүрлі әндері мен күйлері (1 сағат)

Қазақтың музыкалық мұрасының тәрбиелік және мәдени мәні қарастырылады.

28. Ұлттық ойындар: олардың тәрбиелік мәні (1 сағат)

Қазақтың ұлттық ойындарының баланың дамуына әсері мен тәрбиелік құндылықтары түсіндіріледі.

Бөлім 5. Қорытынды сабақтар (6 сағат)

29. Жаһандану заманындағы ұлттық құндылықтар (1 сағат) Жаһандану үрдісіндегі ұлттық құндылықтардың сақталуы мен дамуы талданады.

30. Ұлттық құндылықтарды сақтау жолдары (1 сағат)

Ұлттық құндылықтарды болашақ ұрпаққа жеткізудің тиімді жолдары талқыланады.

31. Ұлы дала елі: қазақ халқының рухани мұрасы (1 сағат)

Қазақ халқының рухани мұралары мен тарихи-мәдени мұраларының маңызы көрсетіледі.

32. Ұлттық әдебиеттегі болашақ ұрпаққа аманат (1 сағат)

Әдебиет арқылы ұлттық құндылықтарды болашақ ұрпаққа жеткізу жолдары қарастырылады.

33. Оқушылардың шығармашылық жұмыстарының презентациясы (1 сағат)

Оқушылардың ұлттық құндылықтарды дәріптейтін шығармашылық жобалары қорғалады.

34. Рефлексия: сабақтардан алған әсер және ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызы (1 сағат)

Сабақтардан алған білім мен тәжірибе қорытындыланып, оқушылар өз ойларымен бөліседі.

Нормативтік бөлім

№	Тақырыбы	Оқу мақсаты	Күтілетін нәтижелер
1	Ұлттық құндылықтар: ұғымы мен мәні	Ұлттық құндылықтардың мағынасын түсіндіру, олардың қоғамдағы рөлін айқындау.	Оқушылар ұлттық құндылықтардың мәнін түсінеді, олардың маңыздылығын талдай алады.
2	Қазақ халқының дәстүрлі мәдениеті	Қазақ мәдениетінің ерекшеліктерін және оның ұлттық құндылықтармен байланысын түсіндіру.	Оқушылар қазақ мәдениеті мен ұлттық ерекшеліктерін талдайды.
3	Қазақтың салт- дәстүрлері: сабақтастығы және қазіргі қоғамдағы орны	Қазақ салт-дәстүрлерінің тарихи негіздерін және қазіргі қоғамдағы маңызын зерттеу.	Оқушылар дәстүрлердің қазіргі өмірдегі маңызын түсінеді.
4	Мақал-мәтелдер – халық даналығының көрінісі	Мақал-мәтелдердің ұлттық тәрбиедегі рөлін талдау.	Оқушылар мақал- мәтелдердің тәрбиелік мәнін айқындайды.
5	Қазақ қолөнері: киіз үй, зергерлік өнер және тұрмыстық бұйымдар	Қазақтың дәстүрлі қолөнерін және оның мәдени-рухани мәнін зерттеу.	Оқушылар қазақ қолөнерінің ерекшеліктерін түсінеді.
6	Ұлттық киімдер: тарихы және мәдени мәні	Қазақтың ұлттық киімдерінің тарихын және оның мәдени символикасын талдау.	Оқушылар ұлттық киімдердің маңызын түсінеді.
7	Қазақтың ұлттық тағамдары: дәстүрі мен тәрбиелік мәні	Ұлттық тағамдардың тәрбиелік мәнін және мәдени ерекшеліктерін зерттеу.	Оқушылар ұлттық тағамдардың тәрбиелік және мәдени мәнін талдайды.
8	Абай Құнанбайұлы – ұлттық құндылықтарды жырлаушы	Абай шығармаларындағы ұлттық құндылықтарды зерттеу.	Оқушылар Абай шығармаларындағы рухани құндылықтарды түсінеді.
9	Шәкәрім Құдайбердіұлының философиялық ойлары	Шәкәрім шығармаларындағы ұлттық философияны талдау.	Оқушылар Шәкәрімнің ұлттық құндылықтарға қосқан үлесін түсінеді.
10	Жамбыл Жабаев поэзиясындағы патриотизм	Жамбыл поэзиясындағы патриотизм мен ұлттық рухты талдау.	Оқушылар Жамбыл шығармаларындағы патриотизмді талдайды.

Құралдың әдістемелік сүймелдеуі

Ұлттық құндылықтар: ұғымы мен мәні Сабақтың мақсаты: Ұлттық құндылықтардың маңызын түсіндіру, олардың қазақ халқының мәдениеті мен дәстүріндегі орнын айқындау. Оқушылардың айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту. Сабақта қолданылатын көркем мәтін Мәтін: “Қазақ халқының ұлттық құндылықтары – ұлттың рухани және материалдық байлығының жиынтығы. Олар ғасырлар бойы қалыптасқан, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардан тұрады. Киіз үй, домбыра, ұлттық тағамдар, ұлттық киімдер – барлығы қазақтың өзіндік ерекшелігін көрсететін құндылықтар. Бұл құндылықтарды сақтап, насихаттау – әрбір ұрпақтың парызы." Сабақтың негізгі бөлімдері Айтылым дағдысына арналған тапсырма Тапсырма: Мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз: Ұлттық құндылықтар дегеніміз не? Қазақтың ұлттық құндылықтарына нелер жатады? Ұлттық құндылықтарды сақтау не үшін маңызды? Қосымша тапсырма: Өзіңіздің отбасылық өміріңіздегі ұлттық дәстүрлер туралы әңгімелеңіз. Жазылым дағдысына арналған тапсырма Тапсырма: Берілген мәтінге сүйеніп, шағын эссе жазыңыз (100-150 сөз): Тақырыбы: "Ұлттық құндылықтарды сақтаудың маңызы". Эссеге төмендегі сұрақтарды енгізіңіз: Ұлттық құндылықтар сіз үшін қандай маңызға ие? Сіздің ойыңызша, қазіргі жастар бұл құндылықтарды қалай бағалайды? Тыңдалым дағдысына арналған тапсырма Тапсырма: Аудио мәтінді тыңдаңыз (мұғалім немесе жазба оқиды). Мәтіннен ұлттық құндылықтарға қатысты ең маңызды үш ұғымды анықтаңыз. Сұрақтар: Мәтінде қандай ұлттық құндылықтар аталды?

ет, қымыз – қазақ халқының қонақжай пейілінің көрінісі."

3. Мәтін 3:

"Домбыра – қазақ халқының музыкалық мәдениетінің символы. Домбыраның қоңыр үні халқымыздың терең тарихынан сыр шертеді. Күй арқылы

қазақтың табиғатқа деген сүйіспеншілігі, батырлық ерліктері мен ұлттық ерекшеліктері айқын көрінеді."

3. Мәтін 4:

"Ұлттық ойындар – қазақ халқының мәдениетінің ажырамас бөлігі. Асық ату, қыз қуу, көкпар сияқты ойындар жастардың ептілігін, батылдығын арттыруға арналған. Бұл ойындар тек ойын-сауық емес, сонымен бірге ұлттық тәрбиенің қайнар көзі."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерден кез келген бір ұлттық мәдениет элементін таңдап, оның мәні мен маңызы туралы шағын ауызша баяндама жасаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Киіз үйді қазақ халқы неге ерекше құрметтейді?

• Қонақжайлылық қазақ мәдениетінде қандай орын алады?

• Домбыраның қазақ халқы үшін қандай маңызы бар?

• Ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні неде?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Төмендегі тақырыптардың біріне шағын эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Қонақжайлылық – қазақ халқының айнасы".

• "Домбыра үні – ұлттың рухы".

• "Ұлттық ойындар – тәрбиенің қайнар көзі".

Тапсырма 2:

Мәтіндердегі негізгі идеяларды пайдаланып, "Қазақ халқының дәстүрлі мәдениетінің құндылықтары" тақырыбында кластер құрастырыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Қазақ халқының дәстүрлі мәдениеті неден тұрады?

• Киіз үйдің ерекшеліктерін атаңыз.

• Қонақжайлылық пен ұлттық тағамдардың арасындағы байланысты түсіндіріңіз.

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық мәдениетке қатысты 3 тірек сөзді жазып алыңыз және оларды қолдана отырып, сөйлем құраңыз.

Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Мәтіннен ұлттық құндылықтарды сипаттайтын сөйлемдерді тауып, дәптерге көшіріңіз. Әр мәтіннің негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Төмендегі сөйлемдерді аяқтаңыз: Киіз үй – бұл … Қонақжайлылық – бұл … Домбыра – бұл … Ұлттық ойындар – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Топтарға бөлініп, дәстүрлі мәдениетке арналған постер немесе бейнежоба жасаңыз: 1-топ: Киіз үй және оның ерекшеліктері. 2-топ: Қонақжайлылықтың қазақ мәдениетіндегі орны. 3-топ: Домбыра және күй өнері. 4-топ: Ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні. Тапсырманың мақсаты: Топтық жұмыс арқылы ұлттық құндылықтарды тереңірек зерттеу. Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақ халқының дәстүрлі мәдениетінің мәнін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдылары жетіледі. Дәстүрлі мәдениет элементтерін дәріптеуге қызығушылықтары артады.

Қазақтың салт-дәстүрлері: сабақтастығы және қазіргі қоғамдағы орны Сабақтың тақырыбы: Қазақтың салт-дәстүрлері: сабақтастығы және қазіргі қоғамдағы орны Сабақтың мақсаты: Қазақтың салт-дәстүрлерінің тарихи тамырлары мен олардың қазіргі қоғамдағы маңызын түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың ұлттық құндылықтарға деген қызығушылығын арттыру. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Бесікке салу – қазақ халқының ең көне салт-дәстүрлерінің бірі. Бұл рәсім нәресте дүниеге келгеннен кейін оның дені сау, тыныш ұйықтап, тез жетілуін қамтамасыз ету үшін жасалады. Бесіктің әрбір элементі шеберлік пен эстетикалық талғамның айғағы болып табылады. Бұл дәстүр ұрпақ

сабақтастығының символы саналады."

Мәтін 2:

"Қонақжайлылық – қазақ халқының ең асыл қасиеттерінің бірі. Қонақты қарсы алу, оның алдынан шығып, төрге отырғызу – халықтың сыйластық пен достыққа деген ерекше құрметінің белгісі. Бұл дәстүр қазіргі заманға дейін маңыздылығын жоғалтпаған."

Мәтін 3:

"Тұсау кесу – қазақтың баланың алғашқы қадамын қолдап, оның өмір жолының ашық болуын тілеу мақсатында өткізетін дәстүрі. Бұл рәсімде ақ жол, адалдық, жақсылыққа деген үміт бейнеленеді. Тұсау кесерге қатысты өлеңдер мен жол- жоралғылар халқымыздың терең руханиятын көрсетеді."

Мәтін 4:

"Наурыз – табиғаттың жаңаруы мен халықтың бірлігін бейнелейтін мереке. Наурыз мерекесінде ағайындар бір-бірімен көрісіп, татуласып, жаңа жылға үмітпен қадам басады. Бұл мерекенің басты мақсаты – халықтың бірлігін нығайтып, өткенге көз тастап, болашаққа бет бұру."

Мәтін 5:

"Қыз ұзату – қазақ халқының ұрпақ жалғастығының маңызды дәстүрлерінің бірі. Бұл рәсім қыздың жаңа өмірге қадам басуын білдіреді. Қыз ұзатудағы әндер, дастархан жасау және басқа да дәстүрлер халқымыздың рухани байлығын көрсетеді."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндердің бірін таңдап, оның маңызы туралы шағын әңгіме құрастырыңыз (1-2

минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Бесікке салу дәстүрінің тәрбиелік мәні қандай?

• Қонақжайлылық пен Наурыз мейрамының қазақ қоғамындағы рөлі қандай?

• Қыз ұзату дәстүрінің қазіргі қоғамдағы орны қандай?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Қазақтың қонақжайлылығы – рухани байлықтың көрінісі".

• "Тұсау кесу – адалдық пен ақ жолдың символы".

• "Наурыз – халықтың бірлігін нығайтатын мереке".

Тапсырма 2:

Мәтіндерден алынған ақпаратты пайдаланып, "Қазақтың салт-дәстүрлері мен қазіргі қоғам" тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз: Мәтінде қандай дәстүрлер аталды? Бұл дәстүрлердің әрқайсысының маңызы қандай? Қазіргі қоғамда бұл дәстүрлер қалай қолданылады? Тапсырма 2: Мәтінді тыңдап, дәстүрлерге қатысты 3 тірек сөзді анықтаңыз. Бұл сөздерді пайдаланып, 2 сөйлем құраңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі сұрақтарға жауап беріңіз: Әрбір мәтіннің негізгі идеясын анықтаңыз. Әр мәтіннен ұлттық салт-дәстүрлерге қатысты 2 сөйлемді таңдап, дәптерге жазыңыз. Тапсырма 2: Сөйлемдерді толықтырыңыз: Бесікке салу – бұл … Қонақжайлылық – бұл … Наурыз – бұл … Қыз ұзату – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір салт-дәстүр беріледі (Бесікке салу, Қонақжайлылық, Тұсау кесу, Наурыз, Қыз ұзату). Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Дәстүрдің тарихи маңызы. Оның қазіргі қоғамдағы орны. Бұл дәстүрді сақтаудың жолдары көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақтың салт-дәстүрлерінің тарихи және мәдени маңызын түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңыздылығын ұғынады. .

Мақал-мәтелдер – халық даналығының көрінісі Сабақтың тақырыбы: Мақал-мәтелдер – халық даналығының көрінісі Сабақтың мақсаты: Мақал-мәтелдер арқылы қазақ халқының даналығы мен рухани құндылықтарын түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту. Оқушылардың ұлттық құндылықтарға деген құрметін арттыру.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Мақал-мәтелдер – халықтың өмір тәжірибесі мен даналығын бейнелейтін қысқа

әрі нұсқа сөз тіркестері. Олар тәрбиелік мәні зор мазмұнға ие. Мысалы, «Еңбек етсең – емерсің» мақалында еңбекқорлықтың маңыздылығы көрсетілген. Қазақ халқы үшін еңбек – өмірдің негізгі тірегі."

Мәтін 2:

"Қазақтың мақал-мәтелдері ел арасындағы бірлік пен татулықты дәріптейді.

«Тату үйдің тамағы тәтті, тату елдің ағайыны тәтті» деген мақал адамдар арасындағы келісім мен достықтың құндылығын көрсетеді. Бұл сөздер бүгінгі күнге дейін өзектілігін жойған жоқ."

Мәтін 3:

"Білім мен ғылымды насихаттайтын мақал-мәтелдер де молынан кездеседі. «Оқу – инемен құдық қазғандай» деген нақыл сөз оқу мен білім алудың оңай еместігін, бірақ оның өмірдегі маңызын түсіндіреді. Мұндай мақал-мәтелдер жастарды білімге ұмтылуға тәрбиелейді."

Мәтін 4:

"Мақал-мәтелдер адамгершілік қасиеттерді насихаттайды. «Ағашты көркі – жапырақ, адамды көркі – мінез» деген мақал адамның ішкі әлеміне баса назар аудартады. Бұл сөздер адамгершіліктің әрдайым биік құндылық екенін еске салады."

Мәтін 5:

"Табиғат туралы мақал-мәтелдер қазақ халқының табиғатқа деген

сүйіспеншілігін көрсетеді. «Қыстың қамын жаз ойла» деген мақал қазақ халқының табиғат заңдылықтарын терең түсінгенін көрсетеді. Табиғатпен үйлесімде өмір сүру – қазақтың басты қағидасы."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мақал-мәтелдердің бірін таңдап, оның мәнін түсіндіріп, мысал келтіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мақал-мәтелдер неліктен халық даналығының көрінісі деп аталады?

• Сіз білетін еңбек туралы үш мақал-мәтелді айтыңыз және олардың мағынасын түсіндіріңіз.

• Табиғат туралы мақал-мәтелдер қандай құндылықтарды насихаттайды?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне шағын эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Мақал-мәтелдер – халықтың өмірлік тәжірибесінің көрінісі".

• "Білім туралы мақал-мәтелдердің тәрбиелік мәні".

"Бірлік пен татулықты дәріптейтін мақал-мәтелдер". Тапсырма 2: Мәтіндердегі мақал-мәтелдерді пайдаланып, ұлттық құндылықтар туралы 5 сөйлем жазыңыз. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз: Мәтінде қандай мақал-мәтелдер аталды? Бұл мақал-мәтелдердің тәрбиелік мәнін сипаттаңыз. Қазақ халқы мақал-мәтелдер арқылы қандай құндылықтарды дәріптеген? Тапсырма 2: Тыңдалған мәтіннен мақал-мәтелдерге қатысты 3 тірек сөзді анықтаңыз және оларды сөйлем құрауда қолданыңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Берілген мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен мақал-мәтелдерді тауып, дәптерге көшіріңіз. Әрбір мақалдың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген мақал-мәтелдерді аяқтаңыз: Еңбек етсең – … Тату елге … Оқу – … Қыстың қамын … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі (еңбек, білім, бірлік, табиғат). Топтар тақырыпқа байланысты мақал-мәтелдерді жинап, оларды сурет немесе постер арқылы түсіндіреді. Постерде: Мақал-мәтелдердің мағынасы. Олардың тәрбиелік мәні. Қазіргі заманмен байланысы көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар мақал-мәтелдердің мазмұнын түсініп, оларды қолдануды үйренеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Мақал-мәтелдер арқылы ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңыздылығын ұғынады.

Қазақ қолөнері: киіз үй, зергерлік өнер және тұрмыстық бұйымдар Сабақтың тақырыбы:

Қазақ қолөнері: киіз үй, зергерлік өнер және тұрмыстық бұйымдар

Сабақтың мақсаты:

1. Қазақ халқының қолөнерінің түрлерімен таныстыру, оның тарихи және мәдени маңызын түсіндіру.

2. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы ұлттық құндылықтарға құрмет қалыптастыру.

3. Қазақ қолөнерінің қазіргі қоғамдағы рөлін талдау.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Киіз үй – қазақ халқының тұрмыс-тіршілігінің ең көрнекті үлгілерінің бірі. Ол тек баспана ғана емес, ұлттың мәдениетінің символы болып табылады. Киіз үйдің құрылысы көшпелі өмірге бейімделген. Оның шаңырағы, керегесі, уығы – барлығы халық шеберлігінің ерекше белгісі."

Мәтін 2:

"Зергерлік өнер – қазақ қолөнерінің ерекше саласы. Қазақ зергерлері күмістен

әшекей бұйымдар жасап, оларды ою-өрнектермен безендірген. Білезік, сырға, алқа сияқты зергерлік бұйымдар әйелдер қауымының әсемдігін арттырып, олардың әлеуметтік мәртебесін көрсеткен."

Мәтін 3:

"Тұрмыстық бұйымдар қазақ халқының өмір салтын бейнелейді. Сәукеле, қамшы, теріден жасалған ыдыстар, кілемдер – барлығы тұрмыстың қажеттіліктерімен бірге эстетикалық талғамды көрсеткен. Әрбір бұйымға ою-өрнектер салынып, олардың әрқайсысы ерекше мәнге ие болған."

Мәтін 4:

"Ою-өрнек – қазақ қолөнерінің айнасы. Геометриялық және табиғи элементтерге негізделген ою-өрнектер тұрмыстық бұйымдарды ғана емес, сонымен қатар халықтың дүниетанымын бейнелеген. Оюлар қазақ халқының табиғатпен

үйлесімде өмір сүргенін көрсетеді."

Мәтін 5:

"Қазақтың киіз үйі мен зергерлік өнері ЮНЕСКО-ның мәдени мұралар тізіміне енгізілген. Бұл қолөнердің маңыздылығын бүкіл әлем мойындап отыр. Қазіргі

уақытта қолөнер элементтері интерьер дизайнында, сәндік бұйымдарда кеңінен қолданылуда."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, оның мазмұнын қысқаша баяндаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Киіз үйдің құрылымдық ерекшеліктері қандай?

• Қазақ зергерлік өнерінің қандай түрлерін білесіз?

• Ою-өрнек қазақ халқының дүниетанымын қалай бейнелейді?

• Қазіргі уақытта қолөнердің элементтері қалай қолданылуда?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне шағын эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Киіз үй – қазақ халқының символы".

• "Қазақ зергерлік өнерінің ерекшелігі".

• "Қазақ ою-өрнегі: мәні мен маңызы".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, "Қазақ қолөнерінің ерекшеліктері мен қазіргі қолданылуы" тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Киіз үйдің қандай элементтері аталды?

• Зергерлік бұйымдардың қандай түрлері сипатталды?

• Қолөнердің қазіргі қоғамдағы рөлі қалай сипатталған?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен 3 негізгі тірек сөзді анықтап, оларды қолдана отырып, сөйлемдер құраңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әрбір мәтіннен қолөнерге қатысты 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Киіз үй, зергерлік өнер және тұрмыстық бұйымдар арасындағы ұқсастықтарды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• Киіз үй – бұл …

• Зергерлік өнер – бұл …

• Ою-өрнек – бұл …

• Қазақтың тұрмыстық бұйымдары – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі (Киіз үй, Зергерлік өнер, Ою-өрнек, Тұрмыстық бұйымдар). Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

• Қолөнердің тарихи маңызы.

• Оның эстетикалық ерекшеліктері.

• Қазіргі қоғамдағы қолданылуы мен маңыздылығы көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер:

• Оқушылар қазақ қолөнерінің түрлерін танып, олардың тарихи және мәдени маңызын түсінеді.

Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Ұлттық қолөнер элементтерін заманауи тұрғыда қолдануға қызығушылық танытады.

Ұлттық киімдер: тарихы және мәдени мәні Сабақтың тақырыбы: Ұлттық киімдер: тарихы және мәдени мәні Сабақтың мақсаты: Қазақтың ұлттық киімдерінің тарихи тамырларын, мәдени және символикалық мәнін түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы ұлттық құндылықтарды насихаттау. Ұлттық киімдердің заманауи өмірдегі рөлі туралы пікір қалыптастыру. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақтың ұлттық киімдері ғасырлар бойы ұлттың мәдениеті мен тұрмысының ажырамас бөлігі болды. Қазақ халқының киімдері табиғи материалдардан тігілген, олардың әрбір элементі халықтың өмір салты мен дүниетанымын бейнеледі. Мысалы, шапан – салтанатты киім ретінде ғана емес, аға ұрпақтың мәртебесін білдіретін символ ретінде қолданылған." Мәтін 2: "Сәукеле – қазақ халқының ұлттық киімдерінің ішіндегі ең әдемі әрі ерекше бас киімдердің бірі. Ол қыздың ұзатылу кезінде киілетін сәнді бас киім болып саналады. Сәукеле тек әшекей емес, сонымен қатар әйелдің әлеуметтік мәртебесін айқындаған. Оның әрбір элементі – ұлттық шеберліктің биік үлгісі." Мәтін 3: "Кимешек – қазақ әйелдерінің күнделікті тұрмыста киетін бас киімі. Ол әйелдің жасы мен әлеуметтік жағдайына байланысты түрлі пішіндер мен ою- өрнектермен ерекшеленген. Кимешек тек бас киім ғана емес, сонымен бірге әйелдің ар-намысы мен әдептілігін көрсететін символ ретінде де танылған." Мәтін 4: "Тон – ер адамдарға арналған қысқы киім түрі. Ол қой терісінен тігіліп, түрлі ою- өрнектермен безендірілген. Тонның басты ерекшелігі – оның жылулық қасиеті мен ұзақ уақытқа жарамдылығы. Бұл киім қазақтың көшпелі өмір салтына сай жасалған." Мәтін 5: "Ұлттық киімдердің қазіргі қоғамдағы маңызы артып келеді. Олар тек тарихтың бір бөлігі емес, сонымен қатар сән әлемінде ерекше орын алады. Заманауи дизайнерлер ұлттық нақыштағы киімдер арқылы қазақ мәдениетін жаһандық деңгейде насихаттауда." Сабақтың негізгі бөлімдері 1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық киімнің тарихи немесе мәдени мәнін қысқаша түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Шапан қазақ халқы үшін қандай рөл атқарған?

• Сәукеле неліктен ерекше бас киім болып саналады?

• Кимешектің әдептілікті көрсетудегі рөлі қандай?

• Ұлттық киімдердің заманауи сән әлеміндегі орны қандай?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне шағын эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Ұлттық киімдер – халықтың рухани айнасы".

• "Сәукеле – қазақ қыздарының ажары".

• "Ұлттық киімдердің қазіргі сән индустриясындағы рөлі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерден алынған мәліметтерді пайдаланып, "Қазақтың ұлттық киімдері: дәстүр мен заманауи үлгі" тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

2. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай ұлттық киімдер аталды?

• Олардың әрқайсысының ерекшелігі мен маңызы қандай?

• Қазіргі сән әлемінде ұлттық киімдер қалай қолданылады?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық киімдерге қатысты 3 негізгі сөзді анықтаңыз және оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

2. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әрбір мәтіннен ұлттық киімдерге қатысты 2 сөйлемді таңдап, дәптерге жазыңыз.

2. Әр киімнің тарихи немесе мәдени ерекшелігін 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• Шапан – бұл …

• Сәукеле – бұл …

• Кимешек – бұл …

• Тон – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір ұлттық киім беріледі (Шапан, Сәукеле, Кимешек, Тон). Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Киімнің тарихи маңызы. Оның эстетикалық ерекшеліктері. Қазіргі сән әлеміндегі рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақтың ұлттық киімдерінің тарихи және мәдени ерекшеліктерін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Ұлттық киімдердің заманауи сәнде қолданылу маңызын бағалайды.

Қазақтың ұлттық тағамдары: дәстүрі мен тәрбиелік мәні Сабақтың тақырыбы: Қазақтың ұлттық тағамдары: дәстүрі мен тәрбиелік мәні Сабақтың мақсаты: Қазақтың ұлттық тағамдарының ерекшеліктерін, олардың дәстүрлі және тәрбиелік мәнін түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы ұлттық құндылықтарға құрмет қалыптастыру. Ұлттық тағамдардың қазіргі қоғамдағы рөлін талдау. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақ халқының ұлттық тағамдары ғасырлар бойы ұлттың тұрмысы мен табиғатына сай қалыптасқан. Бауырсақ – қазақ дастарханының айнымас символы. Ол тек тағам ғана емес, халқымыздың қонақжайлық дәстүрінің ажырамас бөлігі. Бауырсақ әрдайым мерекелер мен тойларда ұсынылатын ең басты тағамның бірі." Мәтін 2: "Қазақтың ет тағамдары ерекше орын алады. Қазақша ет (бешбармақ) – халқымыздың қонақжайлылығының жарқын көрінісі. Бұл тағам тек дәмділігімен ғана емес, дастархан басындағы адамдарды біріктіруімен де ерекшеленеді. Қазақша ет арқылы адамдар арасындағы жақындық пен сыйластық нығайтылады." Мәтін 3: "Қымыз – қазақ халқының ұлттық сусыны. Ол жылқының сүтінен дайындалады және дәрумендерге бай әрі емдік қасиетімен танымал. Қымызды дайындау ерекше шеберлікті талап етеді. Бұл сусын қазақ халқының табиғатпен үйлесімді өмір сүруінің көрінісі." Мәтін 4: "Наурыз көже – қазақтың көктем мерекесіне арналған ерекше тағамы. Ол жеті түрлі дәмнен дайындалады және халықтың молшылық пен бірлікке деген үмітін бейнелейді. Наурыз көже мерекелік көңіл-күйдің ажырамас бөлігі болып табылады."

Мәтін 5:

"Қазақтың ұлттық тағамдары қазіргі таңда тек дәстүрлі түрде ғана емес, заманауи аспаздықта да ерекше орын алады. Дизайнерлік тағамдарға ұлттық элементтер енгізу арқылы қазақ мәдениеті әлемдік деңгейде насихатталып келеді."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндердің бірін таңдап, ондағы тағамның ерекшелігі мен тәрбиелік мәнін

түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Бауырсақ қазақ дастарханында қандай рөл атқарады?

• Қазақша еттің адамдар арасындағы қарым-қатынасты нығайтудағы рөлі қандай?

• Қымыздың емдік қасиеттері туралы не білесіз?

• Наурыз көженің қазақ мәдениетіндегі орны қандай?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне шағын эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Қазақша ет – халық бірлігінің символы".

• "Қымыз – қазақ халқының рухани сусындары".

• "Ұлттық тағамдар – қазақтың қонақжайлық дәстүрінің айнасы".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, "Қазақтың ұлттық тағамдарының қазіргі заманға бейімделуі" тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай ұлттық тағамдар аталды?

• Әр тағамның қандай ерекшеліктері мен тәрбиелік мәні бар?

• Қазіргі қоғамда ұлттық тағамдар қалай қолданылады?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық тағамдарға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әрбір мәтіннен ұлттық тағамдар туралы 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр тағамның ерекшелігі мен мәдени маңызын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: Бауырсақ – бұл … Қымыз – бұл … Наурыз көже – бұл … Қазақша ет – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір ұлттық тағам беріледі (Бауырсақ, Қымыз, Наурыз көже, Қазақша ет). Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Тағамның тарихи маңызы. Оның дайындалу ерекшеліктері. Қазіргі заманғы қолданылуы мен маңызы көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақтың ұлттық тағамдарының тарихи және мәдени ерекшеліктерін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Ұлттық тағамдардың тәрбиелік мәнін тереңірек ұғынады.

Абай Құнанбайұлы – ұлттық құндылықтарды жырлаушы Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбайұлы – ұлттық құндылықтарды жырлаушы Сабақтың мақсаты: Абай Құнанбайұлының шығармаларындағы ұлттық құндылықтарды анықтау және олардың тәрбиелік мәнін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы ұлттық әдебиетті тереңірек түсіну. Оқушылардың рухани құндылықтарға деген құрметін арттыру. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Абай Құнанбайұлының «Қара сөздері» қазақ халқының рухани айнасы болып табылады. Оның 38-қара сөзінде Абай адамзаттың адамгершілік қасиеттерін жоғары қояды. «Адамның жақсысы – адамға сүйген адам» деген ойы арқылы ақын мейірімділік пен бауырмалдықты дәріптейді." Мәтін 2: "Абайдың поэзиясы – ұлттың рухани құндылықтарын бейнелейтін шығармалар жиынтығы. Ақынның «Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңі табиғаттың сұлулығын, адамның жан дүниесін терең түсінуге шақырады. Бұл өлеңде ұлттық табиғат пен ішкі рухани үйлесімнің маңызы көрініс тапқан." Мәтін 3: "Абай шығармашылығы білім мен ғылымды насихаттауға арналған. «Интернатта оқып жүр» өлеңінде ол жастарды білімге, ғылымға, еңбекқорлыққа шақырып, оқудың маңызын ерекше атап көрсетеді. Бұл өлең қазақ жастарын

тәрбиелеудің үлгісі болып табылады."

Мәтін 4:

"Абайдың «Әсемпаз болма әрнеге» өлеңінде ұлттық құндылықтар мен

адамгершілік қасиеттер насихатталады. Ол адамды шынайылыққа, әділдікке, адал еңбекке үндейді. Бұл өлеңдегі ойлар қазіргі заманда да өзектілігін жойған жоқ."

Мәтін 5:

"Абай Құнанбайұлы қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын сақтап қалуға үлкен үлес қосқан. Ол өзінің шығармаларында қазақтың ұлттық

мәдениетін дәріптеп, халықтың тарихи мұрасын сақтауға шақырды."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық құндылықтардың мәнін түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Абайдың «Қара сөздері» арқылы қандай құндылықтар дәріптеледі?

• «Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңіндегі табиғат пен рухани үйлесімнің байланысы қандай?

• Абай жастарды білімге қалай шақырған?

• Абайдың шығармаларындағы адамгершілік қасиеттердің тәрбиелік мәні қандай?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Абайдың қара сөздері – ұлттық құндылықтардың қайнар көзі".

• "Абай шығармаларындағы адамгершілік тәрбиесі".

• "Білім мен ғылымды дәріптеген Абай".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Абай шығармаларының қазіргі жастар үшін тәрбиелік мәні» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде Абайдың қандай шығармалары аталды?

• Әр шығарма қандай ұлттық құндылықтарды дәріптейді?

• Абайдың адамгершілікке қатысты ойлары қандай?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен Абай шығармашылығына қатысты 3 тірек сөзді анықтап, сөйлемдер құраңыз.

Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен ұлттық құндылықтарды сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әрбір шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: Абайдың «Қара сөздері» – бұл … «Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңі – бұл … «Әсемпаз болма әрнеге» өлеңі – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Абайдың қара сөздеріндегі ұлттық құндылықтар». «Абай поэзиясындағы табиғат пен рухани үйлесім». «Абай шығармаларындағы білім мен ғылымды насихаттау». Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Шығарманың мазмұны. Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін элементтері. Қазіргі қоғамдағы тәрбиелік мәні көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар Абай шығармаларындағы ұлттық құндылықтардың мәнін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Абайдың идеяларының қазіргі заманға сай екендігін ұғынады.

Шәкәрім Құдайбердіұлының философиялық ойлары Сабақтың тақырыбы: Шәкәрім Құдайбердіұлының философиялық ойлары Сабақтың мақсаты: Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармаларындағы философиялық ойларды талдау және олардың ұлттық құндылықтармен байланысын түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың сыни ойлау қабілеттерін қалыптастыру. Шәкәрімнің идеяларының тәрбиелік және рухани мәнін ұғындыру. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Шәкәрім Құдайбердіұлы – қазақ халқының ұлы ойшылы, оның философиялық ойлары өмірдің мәні мен адамгершілікке негізделген. Ақынның «Адамдық борышың» өлеңінде адамның өмірдегі басты міндеттері адалдық, әділдік, еңбекқорлық және рухани кемелденуге ұмтылу екені айтылады. Бұл шығармада адамзаттың рухани құндылықтары терең көрсетілген."

Мәтін 2:

"Шәкәрім шығармаларында табиғат пен адам өмірінің үйлесімділігі ерекше орын алады. «Жаралыс басы – қозғалыс» өлеңінде ол табиғаттың шексіз қозғалыста екенін және адамның сол қозғалыспен үндестікте өмір сүруі керектігін көрсетеді. Табиғат философиясы арқылы ақын адам мен әлемнің бірлігін насихаттайды." Мәтін 3:

"Шәкәрімнің «Үш анық» еңбегі – оның философиялық көзқарастарының шыңы. Бұл шығармада ол адамзат өмірінің мәнін іздеп, шындық, жанның мәңгілігі және ар-

ождан мәселелерін талдайды. Ақын шындыққа жету жолында ақыл мен білімді жоғары қояды."

Мәтін 4:

"Ақын шығармаларында ар-ождан ерекше орын алады. «Мұтылғанның өмірі» өлеңінде Шәкәрім адамгершілік қасиеттерді дәріптеп, жамандықтан сақтануға

шақырады. Ол ар мен ұяттың адамның рухани дамуының басты негізі екенін баса айтады."

Мәтін 5:

"Шәкәрімнің шығармалары жастарды білімге, ғылымға, шындықты іздеуге

шақырады. Оның «Ғылымсыз адам – айуан» өлеңінде білімнің адамның ең басты құндылығы екені баяндалады. Ақынның пікірінше, білім арқылы адам қоғамға

пайда келтіре алады."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы философиялық ойларды түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Адамдық борышың» өлеңіндегі басты идея қандай?

• Шәкәрімнің табиғат туралы философиялық ойлары нені насихаттайды?

• «Үш анық» еңбегінде қандай негізгі мәселелер қозғалған?

• Ақынның ар-ождан мен ұят туралы көзқарасы қандай?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Шәкәрімнің шығармаларындағы рухани құндылықтар".

• "Табиғат және адам: Шәкәрім философиясының мәні".

• "Ар-ождан – адамдықтың негізі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Шәкәрімнің философиялық ойларының қазіргі заманмен байланысы» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз: Мәтінде Шәкәрімнің қандай шығармалары аталды? Әр шығарма қандай философиялық мәселелерді көтереді? Шәкәрімнің шындық пен білімге деген көзқарасы қандай? Тапсырма 2: Тыңдалған мәтіннен философиялық ойларға қатысты 3 негізгі тірек сөзді анықтап, сөйлемдер құраңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әрбір мәтіннен философиялық ойларды сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: «Адамдық борышың» – бұл … «Жаралыс басы – қозғалыс» – бұл … «Үш анық» – бұл … «Ғылымсыз адам – айуан» – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Адамдық борышың»: рухани құндылықтар. «Үш анық»: шындықты іздеу философиясы. «Жаралыс басы – қозғалыс»: табиғат пен адам бірлігі. «Ғылымсыз адам – айуан»: білім мен ғылым маңызы. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Шығарманың мазмұны. Философиялық ойлардың қазіргі қоғамдағы мәні. Ұсынылған идеялардың тәрбиелік рөлі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар Шәкәрімнің шығармаларындағы философиялық ойлардың мәнін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Шәкәрімнің идеяларының қазіргі заманға сай өзектілігін ұғынады.

Жамбыл Жабаев поэзиясындағы патриотизм Сабақтың тақырыбы: Жамбыл Жабаев поэзиясындағы патриотизм Сабақтың мақсаты: 1. Жамбыл Жабаевтың шығармаларындағы патриоттық идеяларды талдау және олардың ұлттық құндылықтарды дәріптеудегі рөлін түсіндіру.

2. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру.

3. Жамбыл поэзиясы арқылы оқушыларды отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Жамбыл Жабаев – қазақ халқының патриоттық сезімін жырлаған ұлы ақын. Оның «Ленинградтық өренім» өлеңі жауынгерлерге рух беріп, отансүйгіштік сезімді нығайтты. Өлеңде халықтың ерлігі мен елін қорғауға деген ұмтылысы бейнеленген."

Мәтін 2:

"Жамбылдың «Алатау» атты өлеңінде туған жердің көркем табиғаты мен оны сүю сезімі жырланады. Ақын Алатауды туған елдің символы ретінде бейнелеп, оның сұлулығын ерекше ықыласпен суреттейді."

Мәтін 3:

"Ақынның «Сұраншы батыр» дастаны қазақ халқының батырлық рухын

дәріптейді. Дастанда елін қорғаған батырлардың ерлігі мен олардың Отанға деген шексіз адалдығы сипатталады. Бұл шығарма арқылы Жамбыл ұрпақтарды батырлық пен патриотизмге тәрбиелейді."

Мәтін 4:

"Жамбыл Жабаевтың поэзиясында ел бірлігі мен халықтың ынтымағы ерекше орын алады. Оның «Өтеген батыр» дастаны елді жаудан қорғауға арналған ерліктің үлгісі ретінде бейнеленген. Дастандағы кейіпкерлердің Отанға деген сүйіспеншілігі жастарға үлгі болып табылады."

Мәтін 5:

"Жамбылдың айтыс өнеріндегі туындылары да патриоттық рухты

насихаттайды. Айтыстарында ол халықтың бірлігін, елдің рухани күшін жырлап, жастарды еңбекке, білімге және Отанға деген адалдыққа шақырды."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы патриоттық идеяларды қысқаша түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Ленинградтық өренім» өлеңінде Жамбыл қандай патриоттық идеяларды жырлаған?

• «Алатау» өлеңінде туған жердің қандай ерекшеліктері суреттелген?

• «Сұраншы батыр» дастаны арқылы ақын жастарды қандай қасиеттерге тәрбиелейді?

• Жамбыл поэзиясындағы батырлық пен бірлік тақырыптары қалай бейнеленген?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар

Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Жамбыл поэзиясындағы туған жерге деген сүйіспеншілік".

• "Жамбыл Жабаевтың шығармалары – патриотизмнің айнасы".

• "«Сұраншы батыр» дастаны – батырлық пен ел қорғаудың көрінісі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Жамбыл Жабаев поэзиясының қазіргі заманмен үндестігі» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Жамбылдың қандай шығармалары патриотизмді насихаттайды?

• Ақын өлеңдерінде қандай ұлттық құндылықтар бейнеленген?

• Жамбылдың патриоттық идеялары қазіргі заман үшін қандай мәнге ие?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен патриотизмге қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әрбір мәтіннен патриоттық мазмұнды сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Ленинградтық өренім» – бұл …

• «Алатау» – бұл …

• «Сұраншы батыр» – бұл …

• Жамбылдың айтыс өнері – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Жамбыл Жабаевтың туған жер туралы шығармалары».

2. «Жамбылдың батырлық жырлары».

3. «Айтыстағы патриотизм идеялары».

4. «Жамбыл шығармашылығының жастарды тәрбиелеудегі рөлі». Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

   • Шығарманың мазмұны.

   • Патриоттық идеялардың мәні.

   • Қазіргі қоғам үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер:

Оқушылар Жамбыл Жабаевтың шығармаларындағы патриоттық идеяларды түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Жамбылдың шығармалары арқылы ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызын ұғынады.

Мағжан Жұмабаев шығармаларындағы ұлттық рух Сабақтың тақырыбы: Мағжан Жұмабаев шығармаларындағы ұлттық рух Сабақтың мақсаты: Мағжан Жұмабаевтың шығармаларындағы ұлттық рух пен патриотизм идеяларын талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың ұлттық құндылықтарға деген құрметін арттыру. Оқушыларды қазақ халқының мәдени мұрасын бағалай білуге тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Мағжан Жұмабаевтың «Мен жастарға сенемін» өлеңі – ұлттық рух пен жас ұрпаққа деген зор үміттің көрінісі. Ақын жастарды ерлікке, білімге және ұлтжандылыққа шақырады. Бұл шығармада ұлттық сана мен болашаққа деген сенім ерекше орын алады." Мәтін 2: "«Түркістан» өлеңінде Мағжан қазақ халқының тарихи мұрасын дәріптейді. Түркістанды түркі әлемінің рухани орталығы ретінде сипаттап, оны ұлттық бірліктің символы ретінде бейнелейді. Өлеңде өткен мен болашақтың байланысы терең суреттелген." Мәтін 3: "Мағжанның «Алыстағы бауырыма» өлеңі қазақ халқының бірлігі мен азаттыққа деген ұмтылысын насихаттайды. Ақын алыстағы бауырларын туған жерге шақырып, ұлттық бірлік пен тәуелсіздікке үндеу жасайды. Бұл өлеңде туған елге деген махаббат ерекше көрініс тапқан." Мәтін 4: "«Қазақ тілі» өлеңінде Мағжан қазақ тілінің ұлттық болмысын сақтаудағы рөлін көрсетеді. Ақын ана тілін ұлттың жаны ретінде бағалап, оның болашағы үшін күресуге шақырады. Өлеңде тілдің тарихи құндылығы мен қазіргі заманға қажеттілігі айқын бейнеленген." Мәтін 5: "«Батыр Баян» дастаны – қазақ халқының батырлық рухын дәріптейтін шығармалардың бірі. Дастанда ерлік, адалдық және Отанға деген махаббат секілді ұлттық құндылықтар суреттеледі. Батыр Баянның образы арқылы ақын елдің азаттығы үшін күресті жырлайды." Сабақтың негізгі бөлімдері 1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар

Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық рухты бейнелейтін негізгі идеяны түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• «Мен жастарға сенемін» өлеңінде Мағжан жастарға қандай үміт артады?

• «Түркістан» өлеңінде ұлттық бірлік пен тарихи мұра қалай көрініс табады?

• «Қазақ тілі» өлеңінде ақын тілдің қандай құндылықтарын дәріптейді?

• «Батыр Баян» дастанындағы батырлық пен ерлік идеялары қалай бейнеленген?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Мағжан шығармаларындағы ұлттық рух".

• "Қазақ тілі – ұлттың жаны".

• "Батыр Баян – ерліктің символы".

Тапсырма 2:

Мәтіндерге сүйеніп, «Мағжан Жұмабаевтың шығармаларының қазіргі жастар үшін тәрбиелік мәні» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

2. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде Мағжанның қандай шығармалары аталды?

• Әр шығарманың ұлттық рухты дәріптеудегі рөлі қандай?

• Ақын шығармаларының бүгінгі күнмен байланысы қандай?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық рухқа қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

2. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ұлттық рухты бейнелейтін 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Мен жастарға сенемін» – бұл …

• «Түркістан» – бұл …

• «Қазақ тілі» – бұл …

• «Батыр Баян» – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Мен жастарға сенемін» өлеңіндегі ұлттық сана. «Түркістан» өлеңіндегі тарихи мұраның маңызы. «Қазақ тілі» өлеңіндегі ана тілі құндылығы. «Батыр Баян» дастанындағы батырлық рух. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Шығарманың мазмұны. Ұлттық рух пен патриотизм идеялары. Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар Мағжан Жұмабаевтың шығармаларындағы ұлттық рух пен патриотизмнің мәнін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Мағжан шығармалары арқылы ұлттық құндылықтарды бағалауға және насихаттауға үйренеді.

Сәкен Сейфуллиннің әдеби мұраларындағы ұлттық мәдениет Сабақтың тақырыбы: Сәкен Сейфуллиннің әдеби мұраларындағы ұлттық мәдениет Сабақтың мақсаты: Сәкен Сейфуллиннің шығармаларындағы ұлттық мәдениет пен дәстүрлердің бейнесін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың ұлттық құндылықтарға деген қызығушылығын арттыру. Сәкен Сейфуллиннің әдеби мұралары арқылы оқушыларды ұлттық мәдениетке деген құрметке тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Сәкен Сейфуллиннің «Тау ішінде» атты өлеңінде қазақ халқының табиғатпен үйлесімді өмірі жырланады. Ақын туған жердің әсемдігін суреттеп, табиғатты сақтау мен оған деген құрметтің маңызын насихаттайды." Мәтін 2: "«Көкшетау» поэмасында Сәкен қазақ халқының тарихын, мәдениетін және салт- дәстүрлерін бейнелейді. Ақын Көкшетаудың табиғи сұлулығын халықтың рухани байлығымен байланыстыра отырып, ұлттық бірліктің маңыздылығын көрсетеді." Мәтін 3: "Сәкеннің «Қызыл ат» шығармасы қазақ халқының тұрмысын, әлеуметтік мәселелерін және мәдени дәстүрлерін баяндайды. Бұл шығармада ұлттық мәдениеттің күрделі өзгерістерге ұшырауы бейнеленген." Мәтін 4: "Ақынның «Советстан» поэмасы қазақ қоғамының жаңғыруын, халықтың рухани және мәдени даму жолдарын сипаттайды. Поэмада ұлттық мәдениеттің

жаңаруы мен оның заманауи қоғаммен байланысы айқын көрініс тапқан."

Мәтін 5:

"Сәкеннің шығармаларында ұлттық музыка ерекше орын алады. Ол қазақтың домбырасы мен дәстүрлі ән-күйінің ұлт руханиятының ажырамас бөлігі екенін ерекше атап өтеді."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық мәдениетке қатысты негізгі ойды

қысқаша түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Тау ішінде» өлеңінде табиғат пен ұлттық мәдениеттің байланысы қалай сипатталған?

• «Көкшетау» поэмасындағы ұлттық мәдениеттің көріністері қандай?

• «Қызыл ат» шығармасындағы қазақ тұрмысы мен әлеуметтік мәселелер қалай бейнеленген?

• Сәкен Сейфуллиннің шығармаларындағы ұлттық музыка қандай рөл атқарады?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Сәкен Сейфуллиннің табиғатқа арналған шығармалары – ұлттық мәдениеттің көрінісі".

• "Көкшетау – ұлттық рухтың символы".

• "Сәкеннің шығармаларындағы қазақ музыкасының рөлі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Сәкен Сейфуллиннің шығармаларының қазіргі қоғам үшін маңызы» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде Сәкеннің қандай шығармалары аталды?

• Әр шығарманың ұлттық мәдениетті бейнелеудегі рөлі қандай?

• Сәкен Сейфуллиннің табиғатқа деген көзқарасы қандай?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық мәдениетке қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

Әр мәтіннен ұлттық мәдениетті сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: «Тау ішінде» – бұл … «Көкшетау» – бұл … «Қызыл ат» – бұл … «Советстан» – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Тау ішінде» өлеңіндегі табиғаттың ұлттық мәдениеттегі орны. «Көкшетау» поэмасындағы тарихи мұраның маңызы. «Қызыл ат» шығармасындағы қазақ тұрмысы мен мәдениеті. Сәкен шығармаларындағы қазақ музыкасының бейнесі. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Шығарманың мазмұны. Ұлттық мәдениетті дәріптейтін элементтері. Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар Сәкен Сейфуллиннің шығармаларындағы ұлттық мәдениеттің маңызын түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Сәкен Сейфуллиннің шығармалары арқылы ұлттық құндылықтарды дәріптеудің қажеттілігін ұғынады.

Мұхтар Әуезов – қазақ руханиятының кемеңгері Сабақтың тақырыбы: Мұхтар Әуезов – қазақ руханиятының кемеңгері Сабақтың мақсаты: Мұхтар Әуезовтің шығармаларындағы қазақ руханияты мен ұлттық құндылықтардың бейнесін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың сыни ойлау қабілеттерін арттыру. Мұхтар Әуезовтің шығармалары арқылы ұлттық рух пен мәдениетті дәріптеуге тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы – қазақ халқының рухани байлығының көрінісі. Романда қазақтың ұлттық болмысы, тұрмысы, салт- дәстүрі және әлеуметтік мәселелері терең суреттелген. Абай образы арқылы

ақынның ұлттық құндылықтарды сақтау мен дамытудағы рөлі көрсетіледі."

Мәтін 2:

"«Қилы заман» повесінде Мұхтар Әуезов қазақ халқының қиын-қыстау

кезеңдердегі рухани беріктігін жырлайды. Шығарманың басты идеясы – ел бірлігі мен ұлттық сана-сезімді нығайту. Повесть арқылы автор қазақ халқының тарихын терең түсінуге шақырады."

Мәтін 3:

"Әуезовтің «Қараш-қараш оқиғасы» повесі жеке тұлғаның еркіндігі мен әділдік үшін күресін бейнелейді. Бақтығұл образы арқылы автор қазақ халқының ерлік рухын, адалдық пен әділдікке деген ұмтылысын көрсетеді."

Мәтін 4:

"Мұхтар Әуезовтің драмалық шығармалары, соның ішінде «Еңлік-Кебек» пьесасы, қазақ халқының тарихи-мәдени мұраларын дәріптейді. Пьесадағы кейіпкерлердің тағдырлары арқылы автор махаббат, адалдық және ұлттық салт-дәстүрлердің маңыздылығын көрсетеді."

Мәтін 5:

"«Көксерек» әңгімесі арқылы Әуезов табиғат пен адам арасындағы байланысты бейнелейді. Шығармада қазақ халқының табиғатқа деген сүйіспеншілігі мен

жауапкершілігі көрсетілген. Әңгіме қазақ дүниетанымының экологиялық аспектілерін ашып көрсетеді."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық рухты бейнелейтін негізгі идеяны түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• «Абай жолы» романында қазақ халқының қандай ұлттық құндылықтары суреттелген?

• «Қилы заман» шығармасында ел бірлігі мен ұлттық сана қалай көрініс тапқан?

• «Қараш-қараш оқиғасы» повесінде Бақтығұлдың ерлік рухы қалай бейнеленген?

• «Көксерек» әңгімесінде табиғат пен адам арасындағы байланыс қандай маңызға ие?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "«Абай жолы» – қазақ халқының рухани энциклопедиясы".

• "Мұхтар Әуезов шығармаларындағы ерлік пен әділдік идеялары".

• "Әуезовтің шығармаларындағы табиғат пен адамның байланысы".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Мұхтар Әуезов шығармаларының қазіргі қоғам үшін

тәрбиелік маңызы» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде Мұхтар Әуезовтің қандай шығармалары аталды?

• Әр шығармадағы ұлттық құндылықтардың бейнесі қандай?

• Әуезов шығармаларының қазіргі заманмен байланысы қандай?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық рухқа қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ұлттық құндылықтарды сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Абай жолы» – бұл …

• «Қилы заман» – бұл …

• «Қараш-қараш оқиғасы» – бұл …

• «Көксерек» – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Абай жолы» романындағы ұлттық болмыс.

2. «Қилы заман» шығармасындағы ел бірлігі идеясы.

3. «Қараш-қараш оқиғасы» шығармасындағы әділдік пен еркіндік.

4. «Көксерек» әңгімесіндегі табиғат пен адам байланысы. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

   • Шығарманың мазмұны.

   • Ұлттық рухты дәріптейтін элементтері.

   • Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер:

• Оқушылар Мұхтар Әуезовтің шығармаларындағы ұлттық рух пен құндылықтарды түсінеді.

• Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді.

• Әуезов шығармалары арқылы қазақ халқының рухани мұрасын бағалауға үйренеді.

Әдебиеттегі әйел бейнесі: ананың рөлі мен қадірі

Сабақтың тақырыбы:

Әдебиеттегі әйел бейнесі: ананың рөлі мен қадірі

Сабақтың мақсаты:

1. Қазақ әдебиетіндегі әйел образы мен ананың рөлі туралы түсінік беру, олардың ұлттық құндылықтармен байланысын талдау.

2. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың әдеби талдау қабілетін арттыру.

3. Оқушыларды әйел бейнесі арқылы адамгершілік пен отбасылық құндылықтарды құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Абай Құнанбайұлының «Ананың жүрегі» өлеңінде ананың мейірімі мен

махаббаты ерекше жырланған. Абай ананы адамның жан дүниесінің тазалығы мен рухани байлығының қайнар көзі ретінде бейнелейді."

Мәтін 2:

"Ғабит Мүсіреповтің «Ананың анасы» әңгімесінде ананың рөлі мен қадірі терең суреттеледі. Шығармада ананың отбасындағы орны, оның даналығы мен

табандылығы арқылы қазақ әйелінің болмысын бейнелейді."

Мәтін 3:

"Бейімбет Майлиннің «Шұғаның белгісі» әңгімесінде әйел бейнесі махаббат пен адалдықтың символы ретінде көрініс табады. Шұғаның қайғылы тағдыры

арқылы жазушы әйел затының нәзіктігі мен рухани күшін суреттейді."

Мәтін 4:

"Мұхтар Әуезовтің «Қорғансыздың күні» шығармасы қазақ қоғамындағы әйелдердің ауыр тағдырын суреттейді. Гүлжан бейнесі арқылы автор әйел затының қайғысы мен қоғамдағы әділетсіздікті көрсетеді."

Мәтін 5:

"Шерхан Мұртазаның «Ай мен Айша» романы ананың рухани күші мен ерлігін жырлайды. Айша бейнесі арқылы жазушы әйелдің отбасы мен қоғамдағы рөлін жоғары бағалап, оның ерекше орны мен маңызын дәріптейді."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ананың рөлі мен қадірін қысқаша түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Ананың жүрегі» өлеңінде ана махаббаты қалай сипатталған?

• «Ананың анасы» шығармасындағы ананың негізгі қасиеттері қандай?

• «Шұғаның белгісі» шығармасында әйел затының қай қасиеттері ерекше көрсетілген?

• «Ай мен Айша» романындағы Айша образы қандай ұлттық құндылықтарды

дәріптейді?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Ананың жүрегі – махаббат пен мейірімнің символы".

• "Әйел бейнесі – қазақ әдебиетіндегі ұлттың рухани айнасы".

• "Шерхан Мұртазаның «Айша» образы – ананың рухани күші".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Қазақ әдебиетіндегі әйел бейнесінің қазіргі заманмен үндестігі» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Ананың бейнесі қандай шығармаларда ерекше көрініс тапқан?

• Әйел бейнесі арқылы қандай ұлттық құндылықтар насихатталған?

• Шығармаларда ананың қандай қасиеттері дәріптелген?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен әйел бейнесіне қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ананың рөлі туралы 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Ананың жүрегі» – бұл …

• «Шұғаның белгісі» – бұл …

• «Қорғансыздың күні» – бұл …

• «Ай мен Айша» – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Ананың жүрегі» шығармасындағы ананың махаббаты.

2. «Ананың анасы» шығармасындағы ананың даналығы мен батылдығы.

3. «Шұғаның белгісі» шығармасындағы адалдық пен рухани күш.

4. «Ай мен Айша» романындағы ананың рухани күші мен ерлігі. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

   • Шығарманың мазмұны.

   • Ананың рөлі мен қадірі бейнеленетін элементтер.

   • Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақ әдебиетіндегі әйел бейнесі мен ананың рөлін терең түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Қазақ әдебиетіндегі әйел бейнесін қазіргі қоғам құндылықтарымен байланыстыра біледі.

Тіл – ұлттың айнасы. Қазақ тілінің тарихы мен маңызы Сабақтың тақырыбы: Тіл – ұлттың айнасы. Қазақ тілінің тарихы мен маңызы Сабақтың мақсаты: Қазақ тілінің тарихы мен маңызын түсіндіру, оның ұлттық құндылықтарды сақтаудағы рөлін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың тілге деген құрметін арттыру. Тілдің ұлтты қалыптастырудағы маңызын ұғындыру және ұлттық бірлікті нығайтуға тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақ тілі – халқымыздың рухани мұрасы, ұлттық болмыстың көрінісі. Ол ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жетіп, мәдениет пен дәстүрді сақтап қалудың маңызды құралы болды. Қазақ тілі – ұлттың жаны, рухани байлығының көзі." Мәтін 2: "Ана тілі – әр халықтың өз мәдениеті мен тарихын сақтаудағы негізгі құрал. Қазақтың «Өнер алды – қызыл тіл» деген нақыл сөзі тілдің адамзат өміріндегі орны мен маңызын айқын көрсетеді. Қазақ тілі арқылы ұлт өзінің болмысын, рухани құндылықтарын жеткізеді." Мәтін 3: "Қазақ тілі – әлемдегі ең бай және көркем тілдердің бірі. Оның өзіндік ерекшеліктері – синонимдердің молдығы, әуезділігі мен оралымдығы. Бұл қасиеттер тілдің халық өмірінің барлық қырын бейнелеуге мүмкіндік береді." Мәтін 4: "Тіл тарихы – ұлт тарихы. Қазақ тілі тарихы тереңде жатыр. Ол сақ, ғұн, түркі замандарынан бері қалыптасып, бүгінгі күнге дейін өз болмысын сақтап келеді. Тіл арқылы халқымыздың өткені мен бүгінін тануға болады." Мәтін 5: "Бүгінгі таңда қазақ тілі – тек ұлттық қазына емес, сонымен бірге мемлекеттік тіл ретінде қоғамдағы маңызды орынға ие. Оның дамуы үшін әрбір азамат өз үлесін қосуы тиіс. Қазақ тілінің мәртебесі – ұлттың болашағы." Сабақтың негізгі бөлімдері 1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы негізгі ойды қысқаша түсіндіріңіз (1-2

минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Қазақ тілінің ұлттық болмыс пен мәдениетті сақтау рөлін қалай түсінесіз?

• «Тіл тарихы – ұлт тарихы» деген ойға сіздің көзқарасыңыз қандай?

• Қазақ тілі әлемдегі ең бай тілдердің бірі екендігіне қандай дәлелдер келтіре аласыз?

• Қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде дамыту үшін қандай қадамдар жасау қажет?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Қазақ тілі – ұлттық болмыстың айнасы".

• "Тілдің тарихы – ұлттың рухани байлығы".

• "Қазақ тілін дамыту – болашақ ұрпақтың міндеті".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Қазақ тілінің қазіргі қоғамдағы рөлі» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

2. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Қазақ тілінің қандай тарихи кезеңдерде дамығаны айтылды?

• Қазақ тілі қандай ерекшеліктерімен ерекшеленеді?

• Бүгінгі күні қазақ тілінің мәртебесін көтеру үшін қандай қадамдар жасалып жатыр?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен қазақ тіліне қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

2. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен қазақ тілінің маңызын сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• Қазақ тілі – бұл …

• Ана тілі – бұл …

• Тіл тарихы – бұл …

• Мемлекеттік тіл – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма

Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: Қазақ тілінің ұлттық болмысты сақтау рөлі. Тілдің тарихи даму кезеңдері. Қазақ тілінің әлем тілдері арасындағы ерекшелігі. Қазақ тілін мемлекеттік деңгейде дамыту жолдары. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Тілдің тарихи және мәдени ерекшеліктері. Ұлттық болмысты сақтау рөлі. Қазақ тілін дамыту үшін ұсыныстар беріледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақ тілінің тарихы мен маңызын терең түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Қазақ тілінің ұлттық құндылықтарды сақтаудағы рөлін бағалайды және оны дамытуға үлес қосуға ұмтылады.

Қазақ тіліндегі ұлттық реңктер (фразеологизмдер, эпитеттер) Сабақтың тақырыбы: Қазақ тіліндегі ұлттық реңктер (фразеологизмдер, эпитеттер) Сабақтың мақсаты: Қазақ тіліндегі ұлттық реңктерді – фразеологизмдер мен эпитеттердің ұлттық болмысты бейнелеудегі рөлін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың тіл байлығын арттыру. Қазақ тіліндегі ұлттық ерекшеліктерді насихаттау және фразеологизмдерді күнделікті сөйлеуде қолдануға ынталандыру. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақ халқының өмірі мен тұрмыс-тіршілігі фразеологизмдер арқылы терең бейнеленген. «Аттың жалы, түйенің қомы» деген тіркес қазақтың көшпенді өмір салтын суреттесе, «Ай жарығындағы жол» тіркесі табиғатпен үндестікті көрсетеді. Мұндай тіркестер халықтың тарихи болмысы мен мәдениетінен сыр шертеді." Мәтін 2: "Қазақ тіліндегі эпитеттер ұлттық дүниетаным мен поэтикалық ойлаудың көрінісі болып табылады. «Қара жер», «алтын күн», «ақ босаға» сияқты эпитеттер халықтың табиғатқа, өмірге деген көзқарасын бейнелейді. Әрбір эпитет халықтың эстетикалық талғамынан хабар береді." Мәтін 3: "Фразеологизмдер арқылы ұлттық тәрбие идеялары насихатталады. «Тас түйін» – бірлік пен ынтымақтың символы, ал «жүрегі тас төбесіне шықты» – қорқынышты білдіретін тіркес. Мұндай фразеологизмдер арқылы қазақ халқының эмоцияны бейнелеудегі ерекшеліктері көрінеді."

Мәтін 4:

"Қазақ тілінің байлығы – оның метафоралар мен эпитеттерге толы көркемдік тілі. «Ай десе аузы, күн десе көзі бар» тіркесі әйел сұлулығын бейнелесе, «арқаның алқасы» тіркесі туған жердің қасиетін көрсетеді. Осындай тіркестер ұлттық поэтикалық ойдың тереңдігін дәлелдейді."

Мәтін 5:

"Фразеологизмдер мен эпитеттер тек әдебиетте ғана емес, күнделікті сөйлеу тілінде де кеңінен қолданылады. Олар тілге ұлттық реңк беріп, қазақтың ұлттық болмысын айқындай түседі. Қазақ тілі арқылы әлем халықтары қазақ мәдениетін тереңірек тани алады."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық реңкті сипаттайтын фразеологизмдер мен эпитеттердің мәнін түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Аттың жалы, түйенің қомы» тіркесі қандай өмір салтын сипаттайды?

• Эпитеттер арқылы қазақ халқының дүниетанымы қалай көрінеді?

• «Тас түйін» фразеологизмінің тәрбиелік мәні қандай?

• Фразеологизмдер мен эпитеттер қазақ тілін қалай байытады?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Фразеологизмдер – қазақ тілінің көркемдік қазынасы".

• "Эпитеттер – ұлттық дүниетанымның айнасы".

• "Фразеологизмдер мен эпитеттер арқылы ұлттық болмысты тану".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Қазақ тіліндегі фразеологизмдердің қазіргі қолданысы» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай фразеологизмдер мен эпитеттер аталды?

• Әрбір тіркес қандай ұлттық ерекшеліктерді бейнелейді?

• Фразеологизмдердің күнделікті сөйлеудегі орны қандай?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық реңкке қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен ұлттық реңкке қатысты 2 фразеологизмді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: Фразеологизмдер – бұл … Эпитеттер – бұл … «Ақ босаға» тіркесі – бұл … «Жүрегі тас төбесіне шықты» – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: Қазақ тіліндегі фразеологизмдердің тәрбиелік мәні. Эпитеттердің қазақ әдебиетіндегі рөлі. Фразеологизмдер мен эпитеттердің ұлттық болмысты бейнелеудегі маңызы. Фразеологизмдердің қазіргі қолданыстағы түрлері. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Тіркестердің ұлттық болмысқа сәйкес мағынасы. Фразеологизмдер мен эпитеттердің тәрбиелік рөлі. Қазіргі заманғы қолданыс үлгілері көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар фразеологизмдер мен эпитеттердің ұлттық реңкті қалыптастырудағы рөлін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Қазақ тілінің байлығын бағалап, ұлттық болмысты дәріптеуге үйренеді.

Халық ауыз әдебиеті: ертегілер мен батырлар жыры Сабақтың тақырыбы: Халық ауыз әдебиеті: ертегілер мен батырлар жыры Сабақтың мақсаты: Қазақ халқының ауыз әдебиетінің түрлері – ертегілер мен батырлар жырлары арқылы ұлттық құндылықтарды талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру. Ертегілер мен батырлар жыры арқылы ұлттық рух пен мәдени мұраны дәріптеуге тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақ ертегілері – халықтың арман-тілегі мен өмірлік тәжірибесінің көрінісі. «Ер Төстік» ертегісінде батырдың ерлігі, ақылы және достыққа адалдығы бейнеленген. Бұл ертегі арқылы халықтың батырлық пен адамгершілік туралы

түсінігі айқын көрінеді."

Мәтін 2:

"«Алдар Көсе» ертегілер топтамасы қазақ халқының тапқырлық пен әділдікке деген құрметін көрсетеді. Алдар Көсе образы арқылы әділетсіздікке қарсы тұру және тапқырлықтың маңызы насихатталады. Бұл ертегіде ұлттық юмор мен өмірлік даналық көрініс табады."

Мәтін 3:

"Батырлар жыры – қазақ халқының ерлік пен батылдық дәстүрлерінің айнасы.

«Қобыланды батыр» жырында батырдың туған жерін қорғауға деген шексіз махаббаты мен ерлігі суреттеледі. Жырдағы әрбір эпизод халқымыздың батырлыққа деген құрметін бейнелейді."

Мәтін 4:

"«Алпамыс батыр» жыры ұлттық бірлікті, отбасы мен достықты жоғары

қояды. Жырдағы Алпамыс бейнесі – адалдықтың, шынайылық пен ерліктің үлгісі.

Бұл жырда қазақ халқының өмірге деген көзқарасы мен құндылықтары терең суреттелген."

Мәтін 5:

"Ертегілер мен батырлар жырлары қазақ халқының тәрбие құралы ретінде қызмет еткен. Олар арқылы жас ұрпаққа еңбекқорлық, адалдық, батылдық және әділдік сияқты қасиеттер дарытылған. Халық ауыз әдебиеті – ұлттың рухани қазынасы."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық құндылықтарды сипаттаңыз (1-2

минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Ер Төстік» ертегісіндегі батырдың қандай қасиеттері ерекше суреттелген?

• «Алдар Көсе» ертегілерінде әділдік пен тапқырлық қалай бейнеленген?

• «Қобыланды батыр» жырындағы туған жерді қорғау идеясының маңызы қандай?

• «Алпамыс батыр» жыры арқылы ұлттық бірлік пен отбасының маңызы қалай көрсетілген?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Ертегілер – халықтың рухани байлығы".

• "Батырлар жыры – ұлттық рух пен ерліктің символы".

• "Қазақ халқының тәрбие құралы – халық ауыз әдебиеті".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Ертегілер мен батырлар жырларының тәрбиелік мәні» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз: Мәтінде қандай ертегілер мен батырлар жырлары аталды? Әр шығармадағы ұлттық құндылықтар қалай бейнеленген? Ертегілер мен батырлар жырлары арқылы қандай тәрбиелік ойлар жеткізіледі? Тапсырма 2: Тыңдалған мәтіннен ұлттық құндылықтарға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен ұлттық құндылықтарды сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр шығармадағы негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: «Ер Төстік» – бұл … «Алдар Көсе» – бұл … «Қобыланды батыр» – бұл … «Алпамыс батыр» – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Ер Төстік» ертегісіндегі батырлық пен адамгершілік. «Алдар Көсе» ертегілеріндегі тапқырлық пен әділдік. «Қобыланды батыр» жырындағы туған жерді қорғау идеясы. «Алпамыс батыр» жырындағы отбасы мен достықтың маңызы. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Шығарманың мазмұны. Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін элементтері. Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар ертегілер мен батырлар жырындағы ұлттық құндылықтарды түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Халық ауыз әдебиетінің тәрбиелік мәнін бағалайды және ұлттық мұраны сақтауға ұмтылады.

Ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдары тілде қалай көрініс табады?

Сабақтың тақырыбы:

Ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдары тілде қалай көрініс табады?

Сабақтың мақсаты:

1. Қазақ тіліндегі ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдарының көрінісін талдау.

2. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың ұлттық құндылықтарға деген құрметін арттыру.

3. Тілдегі ұлттық бірлік пен тәуелсіздік идеялары арқылы отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Қазақ тіліндегі «бірлік бар жерде – тірлік бар» мақалы ұлттық бірлік пен

ынтымақтың маңызын көрсетеді. Бұл сөздер ұлттың ынтымағын сақтаудың басты шарттарын бейнелейді. Бірлік арқылы халықтың тәуелсіздікке жеткені тарихи мысалдармен дәлелденеді."

Мәтін 2:

"Тәуелсіздік – қазақ халқы үшін қасиетті ұғым. «Тәуелсіздік таңы» өлеңінде тіл арқылы ұлттың азаттыққа деген арман-тілегі суреттелген. Бұл өлеңде

тәуелсіздіктің құндылығы мен оған жетудің тарихи жолы айқын көрініс тапқан."

Мәтін 3:

"Қазақтың еркіндікке деген ұмтылысы тілінде де көрініс тапқан. «Елім-ай» әні арқылы халықтың азаттыққа деген сағынышы мен үміті баяндалады. Бұл ән қазақ халқының рухани күшін, қиыншылықтарға төтеп беруге деген ерік-жігерін көрсетеді."

Мәтін 4:

"Қазақ тілі – тәуелсіздіктің басты символдарының бірі. Тіл арқылы халық өзінің тарихын, мәдениетін және болашағын бейнелейді. Мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілі ұлттық бірлік пен тәуелсіздікті нығайтуда маңызды рөл атқарады."

Мәтін 5:

"«Ұлттың бірлігі – тілдің тұтастығында» деген сөз тілдің ұлттық құндылықтарды сақтаудағы рөлін көрсетеді. Қазақ тіліндегі бірлік пен

тәуелсіздік идеялары ұлттық нақыл сөздер мен мақал-мәтелдер арқылы халық санасына сіңірілген."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдарын сипаттаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Бірлік бар жерде – тірлік бар» мақалы қандай ойды білдіреді?

• «Елім-ай» әні арқылы халық қандай сезімдерді жеткізді?

• Қазақ тілі тәуелсіздіктің басты символы ретінде қандай рөл атқарады?

• Тілдегі мақал-мәтелдер ұлттық бірлікті қалай насихаттайды?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Қазақ тіліндегі ұлттық бірлік идеясы".

• "Тәуелсіздік – тіл мен рухтың бірлігі".

• "Тіл арқылы тәуелсіздікті насихаттау".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Тілдегі ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдарының қазіргі рөлі» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде ұлттық бірлік пен тәуелсіздік қандай мысалдар арқылы сипатталған?

• Қазақ тілі ұлттық бірлікті нығайтуда қандай рөл атқарады?

• «Елім-ай» әніндегі тәуелсіздік идеяларының мәні неде?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық бірлік пен тәуелсіздікке қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ұлттық бірлік пен тәуелсіздік туралы 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіннің негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Бірлік бар жерде – бұл …»

• «Тәуелсіздік таңы» – бұл …

• «Елім-ай» – бұл …

• «Қазақ тілі – бұл …»

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Бірлік бар жерде – тірлік бар» мақалындағы ұлттық бірлік.

2. «Елім-ай» әніндегі тәуелсіздік идеялары.

3. Тіл – ұлттық бірлік пен тәуелсіздіктің символы.

4. Тілдегі ұлттық бірлік пен тәуелсіздік идеяларының тәрбиелік мәні. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

   • Ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдарының көрінісі.

   • Қазақ тілінің ұлттық құндылықтарды сақтаудағы рөлі.

   • Қазіргі қоғамға тигізер тәрбиелік ықпалы көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер: Оқушылар тілдегі ұлттық бірлік пен тәуелсіздік ұғымдарының мәнін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Қазақ тілінің ұлттық құндылықтарды сақтау мен дамытудағы рөлін бағалайды.

Тарихи жырлардағы ұлттық болмыс Сабақтың тақырыбы: Тарихи жырлардағы ұлттық болмыс Сабақтың мақсаты: Тарихи жырлардағы ұлттық болмыс пен құндылықтардың көрінісін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың ұлттық рухқа деген құрметін арттыру. Тарихи жырлар арқылы оқушыларды ұлттық тарихты құрметтеуге және патриотизмге тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Тарихи жырлар – халықтың өткенін бейнелейтін рухани мұра. «Елім-ай» жыры қазақ халқының тәуелсіздік үшін күресін сипаттайды. Жырдағы әрбір шумақ ұлттың азаттық жолындағы қайғысы мен үмітін суреттейді." Мәтін 2: "«Бөгенбай батыр» жырында батырдың ерлігі, туған жерге деген сүйіспеншілігі және ел қорғау жолындағы күресі бейнеленген. Бұл жыр қазақ халқының батырлық рухын, ұлттық бірлік пен патриотизмді көрсетеді." Мәтін 3: "«Абылай хан» жыры қазақ халқының ұлт болып қалыптасу кезеңіндегі маңызды тарихи оқиғаларды сипаттайды. Жырда Абылай ханның саяси көрегендігі мен ел бірлігін сақтаудағы рөлі ерекше суреттеледі." Мәтін 4: "«Наурызбай мен Қаншайым» жыры батырлық пен адалдықтың, махаббат пен ерліктің бейнесін көрсетеді. Жырдың мазмұны ұлттық құндылықтарды насихаттап, халықтың рухани байлығын көрсетеді." Мәтін 5: "«Қобыланды батыр» жырында ұлттық болмыс, батырлық пен ерлік идеялары айқын бейнеленген. Жырдың әрбір эпизоды халықтың ерлік дәстүрлерін дәріптейді, ұлттық рух пен намысты қорғауға шақырады." Сабақтың негізгі бөлімдері 1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық болмыстың көрінісін сипаттаңыз (1-2 минут). Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Елім-ай» жырындағы азаттық идеясы қалай бейнеленген?

• «Бөгенбай батыр» жырында батырлық пен ел қорғау тақырыбы қалай суреттелген?

• «Абылай хан» жыры қазақ халқының тарихында қандай маңызға ие?

• «Наурызбай мен Қаншайым» жыры арқылы адалдық пен батырлық идеялары қалай көрсетілген?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Тарихи жырлар – ұлттық болмыстың көрінісі".

• "Батырлық жырлардағы патриотизм мен ел қорғау идеялары".

• "«Елім-ай» – қазақ халқының азаттық ұраны".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Тарихи жырлардағы ұлттық құндылықтардың қазіргі маңызы» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

2. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай тарихи жырлар аталды?

• Әр жырдағы ұлттық болмыстың көріністері қандай?

• Батырлық жырлардың тәрбиелік мәні неде?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық болмыс пен патриотизмге қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

2. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ұлттық болмысты сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Елім-ай» – бұл …

• «Бөгенбай батыр» – бұл …

• «Абылай хан» – бұл …

• «Қобыланды батыр» – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Елім-ай» жырындағы тәуелсіздік идеялары.

«Бөгенбай батыр» жырындағы батырлық пен ел қорғау. «Абылай хан» жырындағы тарихи оқиғалар мен бірлік идеясы. «Қобыланды батыр» жырындағы ұлттық рух пен ерлік дәстүрі. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Жырдың мазмұны. Ұлттық болмысты дәріптейтін элементтері. Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар тарихи жырлардағы ұлттық болмыстың маңызын түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Халық ауыз әдебиетінің ұлттық құндылықтарды дәріптеудегі рөлін бағалайды.

Қазақ тіліндегі шешендік сөздер мен олардың тәрбиелік мәні Сабақтың тақырыбы: Қазақ тіліндегі шешендік сөздер мен олардың тәрбиелік мәні Сабақтың мақсаты: Қазақ тіліндегі шешендік сөздердің ұлттық құндылықтар мен тәрбиелік мәнін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың сөздік қорын байыту. Шешендік сөздердің тәрбиелік ықпалы арқылы оқушыларды адамгершілікке, әділдікке және ұлтжандылыққа тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазыбек бидің «Біз қазақ деген мал баққан елміз...» деген сөзі қазақ халқының ұлттық болмысын, бейбітшілік пен достыққа деген ұмтылысын сипаттайды. Бұл шешендік сөз арқылы халықтың өзіндік дара ерекшелігі мен мәдениеті көрініс табады." Мәтін 2: "Төле бидің «Тату елге тыныштық орнайды» деген нақылы бірлік пен ынтымақтың маңызын көрсетеді. Оның шешендік сөздерінде қазақ халқының тәрбиеге негізделген өмір салты мен қоғамдағы үйлесімділікке ұмтылысы бейнеленген." Мәтін 3: "Әйтеке бидің «Әділ бидің елін дау араламайды, әділ патшаның елін жау араламайды» деген сөзі әділдік пен биліктің рөлін көрсетеді. Бұл сөздер халықтың әділдікке деген қажеттілігін бейнелеп, қоғамның дамуына арналған үндеу ретінде көрінеді." Мәтін 4: "Шешендік сөздер – қазақ халқының құқықтық, этикалық және тәрбиелік мәдениетінің негізі. Олар арқылы халық жастарды адалдыққа, мейірімділікке және адамгершілікке тәрбиелеген. Әрбір шешендік сөздің астарында терең

философиялық ой жатыр."

Мәтін 5:

"Қазақ шешендерінің даналығы ұлттық құндылықтарды насихаттаумен қатар, ұрпақтар сабақтастығын қалыптастыруға ықпал етті. Олардың сөздерінде өмір сүрудің басты қағидалары мен моральдық құндылықтар айқын бейнеленген."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы шешендік сөздердің тәрбиелік мәнін

түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Қазыбек бидің сөзіндегі қазақ халқының ұлттық болмысы қалай сипатталған?

• Төле бидің бірлік пен ынтымақ туралы айтқан ойы қандай тәрбиелік мәнге ие?

• Әйтеке бидің әділдік туралы сөздерінің қазіргі қоғам үшін маңызы қандай?

• Шешендік сөздер ұлттық тәрбиенің негізі ретінде қалай қызмет етеді?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Шешендік сөздер – ұлттық тәрбиенің діңгегі".

• "Қазыбек бидің даналығы – қазақ болмысының айнасы".

• "Әйтеке бидің әділдік туралы сөздері – бүгінгі күннің өзегі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Қазақ шешендік сөздерінің тәрбиелік рөлі» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай шешендік сөздер аталды?

• Әрбір шешендік сөздің тәрбиелік мәні қандай?

• Шешендік сөздер арқылы қандай құндылықтар насихатталады?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен шешендік сөздерге қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен шешендік сөздердің тәрбиелік мәнін сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: Қазыбек бидің сөзі – бұл … Төле бидің нақылы – бұл … Әйтеке бидің әділдік туралы сөзі – бұл … Шешендік сөздер – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: Қазыбек бидің сөзіндегі ұлттық болмыс. Төле бидің шешендік сөздеріндегі бірлік идеясы. Әйтеке бидің әділдік туралы даналығы. Шешендік сөздердің бүгінгі тәрбиелік маңызы. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Шешендік сөздің мазмұны. Тәрбиелік мәні. Қазіргі заманға сәйкес қолданылу үлгілері. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар шешендік сөздердің тәрбиелік мәнін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Қазақ шешендік сөздерін қазіргі қоғаммен байланыстырып, олардың маңыздылығын бағалайды.

Ауызекі сөйлеу мәдениеті: қазақ халқының әдеп-ғұрпы Сабақтың тақырыбы: Ауызекі сөйлеу мәдениеті: қазақ халқының әдеп-ғұрпы Сабақтың мақсаты: Қазақ халқының ауызекі сөйлеу мәдениеті мен әдеп-ғұрпының ерекшеліктерін түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың ауызекі сөйлеу мәдениетіне қызығушылығын арттыру. Әдептілік пен мәдени сөйлеудің тәрбиелік мәнін ұғындыру. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақ халқының ауызекі сөйлеу мәдениеті ұлттық әдеп-ғұрыптар мен дәстүрлерге негізделген. «Ассалаумағалейкум!» – бұл амандасу сөзінде құрмет пен сәлемдесу мәдениеті айқын көрінеді. Сәлемдесу арқылы адамдар арасындағы жылы қарым-қатынас пен сыйластық нығайтылады." Мәтін 2: "Қазақ тіліндегі «Рахмет», «Кешіріңіз», «Қош келдіңіз» сияқты сөздер – әдептіліктің көрінісі. Бұл сөздер арқылы халқымыздың ізеттілікке, құрметке және қарым-қатынас мәдениетіне мән бергенін көруге болады."

Мәтін 3:

"Ауызекі сөйлеу мәдениеті қазақтың дәстүрлі өсиет сөздері мен нақыл сөздерінде көрініс табады. «Сөз анасы – құлақ, тәрбие басы – тіл» деген мақал адамның сөзі арқылы өзін тәрбиелейтініне назар аударады. Тіл мен тәрбиенің тығыз байланысы қазақтың ұлттық болмысын айқындайды."

Мәтін 4:

"Қонақжайлық қазақ халқының басты қасиеттерінің бірі. «Қонақ аз отырып, көп сынайды» деген мақал қонақты құрметтеу мен оған сыйластықпен қарау

мәдениетін көрсетеді. Бұл сөздерде ұлттық дәстүрлердің тәрбиелік мәні ерекше орын алады."

Мәтін 5:

"Әдептілік – ауызекі сөйлеудің негізі. «Айтылған сөз – атылған оқ» деген мақал арқылы қазақ халқы әр сөздің мәнін түсінуге және оны орнымен қолдануға

шақырған. Әдепті сөйлеу – қоғамның мәдениетін айқындайтын басты факторлардың бірі."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ауызекі сөйлеу мәдениеті мен әдеп-

ғұрыптың байланысын түсіндіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Қазақ халқындағы сәлемдесу мәдениетінің тәрбиелік мәні қандай?

• «Рахмет», «Кешіріңіз» сөздерінің қарым-қатынас мәдениетіндегі орны қандай?

• «Айтылған сөз – атылған оқ» мақалы арқылы халық қандай ойды жеткізгісі келді?

• Қонақжайлық мәдениеті ауызекі сөйлеу дәстүрінде қалай көрініс тапқан?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Сәлемдесу – қазақтың әдептілік айнасы".

• "Ауызекі сөйлеу мәдениеті мен әдеп-ғұрыптың үндестігі".

• "Қонақжайлық – ұлттық болмыстың көрінісі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Әдептіліктің ауызекі сөйлеу мәдениетіндегі рөлі» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қазақ халқының қандай әдеп-ғұрыптары аталды?

• Әдептілік сөздерінің қоғамдағы маңызы қандай?

Сөйлеу мәдениетінің ұлттық құндылықтарды дәріптеудегі рөлі қандай? Тапсырма 2: Тыңдалған мәтіннен ауызекі сөйлеу мәдениетіне қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен ауызекі сөйлеу мәдениетіне қатысты 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: «Ассалаумағалейкум» – бұл … «Айтылған сөз – атылған оқ» – бұл … «Қонақ аз отырып, көп сынайды» – бұл … Әдепті сөйлеу – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: Сәлемдесу мәдениетінің ұлттық ерекшеліктері. Әдептілік пен ауызекі сөйлеу мәдениетінің байланысы. Қонақжайлықтың ауызекі сөйлеудегі орны. Мақал-мәтелдердегі әдептілік пен сөйлеу мәдениеті. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Әдептілік сөздерінің мысалдары. Ауызекі сөйлеу мәдениетінің ұлттық болмысты дәріптеудегі рөлі. Тіл арқылы әдеп-ғұрыптарды сақтау жолдары көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақ халқының ауызекі сөйлеу мәдениеті мен әдеп-ғұрпын түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Әдепті сөйлеудің ұлттық құндылықтарды сақтаудағы маңыздылығын бағалайды.

Ұлттық мұраларды сақтаудағы әдебиеттің рөлі Сабақтың тақырыбы: Ұлттық мұраларды сақтаудағы әдебиеттің рөлі Сабақтың мақсаты: Әдебиеттегі ұлттық мұраларды сақтаудың маңыздылығын түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың әдеби шығармаларға қызығушылығын арттыру. Ұлттық мұраларды насихаттау арқылы оқушыларды рухани құндылықтарды

құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы қазақ халқының ұлттық мұраларының энциклопедиясы іспетті. Бұл шығармада қазақ халқының тұрмыс- тіршілігі, әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі және ұлттық болмысы жан-жақты

суреттелген."

Мәтін 2:

"Мағжан Жұмабаевтың «Түркістан» өлеңі ұлттық мұраларды дәріптеудің жарқын үлгісі. Ақын Түркістанды тек географиялық аймақ емес, түркі халықтарының рухани орталығы ретінде бейнелейді. Бұл шығармада ұлттық тарих пен мәдениетке деген құрмет ерекше көрініс тапқан."

Мәтін 3:

"Ғабит Мүсіреповтің «Ананың анасы» шығармасы ұлттық тәрбие мен ананың рөлін дәріптейді. Әдебиет арқылы ана бейнесі арқылы ұрпақтар арасындағы

сабақтастық пен ұлттық мұралардың сақталуы сипатталады."

Мәтін 4:

"Сәкен Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасы ұлттық табиғат пен тарихты бейнелейді. Поэмада Көкшетаудың сұлулығы, тарихи оқиғалар және қазақ халқының табиғатқа деген сүйіспеншілігі жан-жақты суреттеледі." Мәтін 5:

"Ілияс Жансүгіровтің «Құлагер» поэмасы ұлттық мұралардың өнер арқылы сақталуындағы рөлін көрсетеді. Құлагер бейнесі арқылы ақын қазақтың ұлттық құндылықтары мен өнерін дәріптейді."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ұлттық мұралардың көрінісін сипаттаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Абай жолы» романында ұлттық мұралар қандай көрініс тапқан?

• Мағжан Жұмабаевтың «Түркістан» өлеңінде ұлттық тарих пен мәдениет қалай бейнеленген?

• «Ананың анасы» шығармасында ананың рөлі ұлттық тәрбие тұрғысынан қалай суреттелген?

• «Көкшетау» поэмасында қазақ халқының табиғатқа деген сүйіспеншілігі қалай көрсетілген?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Әдебиет – ұлттық мұралардың айнасы".

• "Ұлттық мұраларды сақтаудағы ақын-жазушылардың рөлі".

• "Көркем шығармалардағы ұлттық тәрбие мен құндылықтар".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Әдебиеттің ұлттық мұраларды сақтаудағы маңызы» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай шығармалар аталды?

• Әр шығармадағы ұлттық мұралар қалай көрініс тапқан?

• Әдебиет ұлттық мұраларды дәріптеуде қандай рөл атқарады?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық мұраларға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ұлттық мұраларды сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Абай жолы» – бұл …

• «Түркістан» – бұл …

• «Ананың анасы» – бұл …

• «Құлагер» – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Абай жолы» романындағы ұлттық болмыс.

2. «Түркістан» өлеңіндегі ұлттық тарих пен мәдениет.

3. «Көкшетау» поэмасындағы табиғат пен ұлттық мұра.

4. «Құлагер» поэмасындағы өнер мен ұлттық құндылықтар. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

   • Шығарманың мазмұны.

   • Ұлттық мұраларды дәріптейтін элементтері.

   • Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер:

• Оқушылар әдеби шығармалардағы ұлттық мұраларды таниды және олардың маңызын түсінеді.

• Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді.

Әдебиеттің ұлттық құндылықтарды сақтау мен дәріптеудегі рөлін бағалайды

Қазақтың тарихи тұлғаларына арналған әдеби шығармалар Сабақтың тақырыбы: Қазақтың тарихи тұлғаларына арналған әдеби шығармалар Сабақтың мақсаты: Қазақ әдебиетіндегі тарихи тұлғалардың бейнесін талдау арқылы ұлттық құндылықтарды түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың тарихи шығармаларға қызығушылығын арттыру. Тарихи тұлғалардың ерліктері арқылы оқушыларды патриотизмге және ұлтжандылыққа тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Мұхтар Әуезовтің «Хан Кене» пьесасы қазақ халқының соңғы ханы Кенесары Қасымұлының өмірі мен күресін суреттейді. Шығармада Кенесарының ел тәуелсіздігі жолындағы ерлігі, саяси көрегендігі және батырлық қасиеттері бейнеленген." Мәтін 2: "Ілияс Жансүгіровтің «Құлагер» поэмасы Ақан серінің өмірін баяндайды. Бұл шығармада Ақан сері бейнесі арқылы қазақ халқының өнерге, сұлулыққа және еркіндікке деген сүйіспеншілігі көрініс тапқан." Мәтін 3: "Мағжан Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасы ұлттық батырлықты, адалдық пен ерлікті дәріптейді. Батыр Баян образы арқылы ақын қазақ халқының бірлік пен тәуелсіздік жолындағы күресін бейнелейді." Мәтін 4: "Ғабит Мүсіреповтің «Ұлпан» романы қазақ әйелдерінің тарихи рөлін көрсетеді. Ұлпан бейнесі – адалдықтың, даналық пен қайраттылықтың үлгісі. Шығармада Ұлпанның тұлғасы арқылы әйелдердің қоғамдағы орны дәріптеледі." Мәтін 5: "Сәкен Сейфуллиннің «Тар жол, тайғақ кешу» шығармасы қазақ халқының ұлт- азаттық қозғалысы кезіндегі тарихи оқиғаларды суреттейді. Шығармада автор ел бірлігі мен күрес жолындағы тұлғалардың ерлігін насихаттайды." Сабақтың негізгі бөлімдері Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы тарихи тұлғаның бейнесін сипаттаңыз (1-2 минут). Тапсырма 2: Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз: Кенесары Қасымұлының ел тәуелсіздігі үшін күресі қандай сипатталған? «Құлагер» поэмасында Ақан серінің қандай қасиеттері ерекше бейнеленген?

• «Батыр Баян» поэмасы қазақ халқының батырлық рухын қалай көрсетеді?

• Ұлпан бейнесі арқылы қазақ әйелдерінің қоғамдағы рөлі қалай суреттелген?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Кенесары Қасымұлы – тәуелсіздік үшін күрескен тұлға".

• "Ақан сері бейнесі – ұлттық өнердің символы".

• "Ұлпан – қазақ әйелінің үлгісі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Тарихи тұлғалардың әдебиеттегі бейнесі» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай тарихи тұлғалар аталды?

• Әр тұлғаның қандай қасиеттері мен ерліктері сипатталған?

• Әдебиет тарихи тұлғаларды дәріптеуде қандай рөл атқарады?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен тарихи тұлғаларға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен тарихи тұлғалар туралы 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр шығарманың негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Хан Кене» – бұл …

• «Құлагер» – бұл …

• «Батыр Баян» – бұл …

• «Ұлпан» – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Хан Кене» пьесасындағы Кенесары бейнесі.

2. «Құлагер» поэмасындағы өнер мен сұлулық идеясы.

3. «Батыр Баян» поэмасындағы батырлық пен адалдық.

4. «Ұлпан» романындағы әйелдің тарихи рөлі.

Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

• Шығарманың мазмұны.

• Тарихи тұлғаның бейнесі мен рөлі.

Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар әдебиеттегі тарихи тұлғалардың бейнесін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Әдебиеттің ұлттық тарихты сақтау мен дәріптеудегі рөлін бағалайды.

Қазақ ертегілерінің тәрбиелік мәні Сабақтың тақырыбы: Қазақ ертегілерінің тәрбиелік мәні Сабақтың мақсаты: Қазақ ертегілерінің мазмұны мен тәрбиелік мәнін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың сыни және шығармашылық ойлау қабілеттерін арттыру. Ертегілер арқылы оқушыларды ұлттық құндылықтарды құрметтеуге, адамгершілікке, әділдікке тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "«Ер Төстік» ертегісінде батырдың ерлігі мен ақылдылығы суреттеледі. Бұл ертегіде достыққа адалдық, қиындықтарды жеңу үшін төзімділік пен табандылық сияқты қасиеттер дәріптеледі. Ертегінің негізгі идеясы – ерлік пен адамгершілік." Мәтін 2: "«Алтын сақа» ертегісі – тапқырлық пен зеректікке негізделген шығарма. Ертегіде басты кейіпкердің айлакерлігі мен ақылы арқылы қиындықтарды жеңуі бейнеленген. Бұл ертегі жас ұрпақты ойлау қабілетін дамытуға шақырады." Мәтін 3: "«Қаңбақ шал» ертегісінде әділдік пен қарапайымдылықтың маңызы көрсетіледі. Шалдың ақылы мен тапқырлығы арқылы ол күштілерді жеңіп шығады. Бұл ертегі жас ұрпаққа әділеттілік пен тапқырлықтың маңызын түсіндіреді." Мәтін 4: "«Жеті лақ» ертегісі балаларды сақтық пен отбасына қамқор болуға үйретеді. Бұл ертегіде ақылсыздықтың зияны мен жауапкершіліктің рөлі терең бейнеленген. Ертегінің тәрбиелік мәні отбасылық құндылықтарды дәріптеуде жатыр." Мәтін 5: "«Тазша бала» ертегісі адамды тапқырлыққа, адалдық пен шыншылдыққа баулиды. Ертегіде кедей бала өзінің ақыл-парасаты арқылы әділдікке қол жеткізеді. Бұл шығарма халықтың тапқырлық пен шындықты жоғары бағалайтынын көрсетеді." Сабақтың негізгі бөлімдері 1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар

Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы тәрбиелік мәнді сипаттаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Ер Төстік» ертегісіндегі батырлық пен адамгершілік қалай бейнеленген?

• «Алтын сақа» ертегісі арқылы тапқырлықтың маңыздылығын қалай түсінуге болады?

• «Қаңбақ шал» ертегісіндегі әділдік пен қарапайымдылық идеясы қандай?

• «Жеті лақ» ертегісінде отбасылық құндылықтар қалай көрсетілген?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Қазақ ертегілеріндегі адамгершілік құндылықтар".

• "Ертегілер – ұрпаққа тәрбие берудің қайнар көзі".

• "«Ер Төстік» ертегісі – батырлықтың символы".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Қазақ ертегілерінің қазіргі ұрпақ тәрбиесіндегі рөлі» тақырыбында қысқаша мақала жазыңыз.

2. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай ертегілер аталды?

• Әр ертегідегі басты кейіпкер қандай қасиеттерімен ерекшеленді?

• Ертегілерде тәрбиелік мән қандай тәсілдермен жеткізілген?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ертегілерге қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

2. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ертегінің тәрбиелік мәнін сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр ертегінің негізгі идеясын 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Ер Төстік» – бұл …

• «Алтын сақа» – бұл …

• «Қаңбақ шал» – бұл …

• «Жеті лақ» – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Ер Төстік» ертегісіндегі батырлық пен адалдық. «Алтын сақа» ертегісіндегі тапқырлық пен зеректік. «Қаңбақ шал» ертегісіндегі әділдік пен қарапайымдылық. «Жеті лақ» ертегісіндегі отбасылық құндылықтар. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Шығарманың мазмұны. Тәрбиелік мәні. Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар қазақ ертегілерінің тәрбиелік мәнін түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Ертегілер арқылы ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңыздылығын бағалайды.

Мақал-мәтелдерді қолдану арқылы мәтіндер құрастыру Сабақтың тақырыбы: Мақал-мәтелдерді қолдану арқылы мәтіндер құрастыру Сабақтың мақсаты: Мақал-мәтелдерді дұрыс қолдану арқылы оқушылардың тіл байлығын дамыту. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіру арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру. Мақал-мәтелдер арқылы ұлттық құндылықтарды насихаттау және тәрбиелік мәнін түсіндіру. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақ халқының мақал-мәтелдері халықтың даналығы мен тұрмыс-тіршілігін бейнелейді. «Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас» мақалы туған жерге деген сүйіспеншілікті дәріптейді. Әр адам өз жерінің қадірін білуі қажет." Мәтін 2: "«Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей» мақалы еңбексүйгіштік пен адал еңбекке негізделген. Бұл сөздер жас ұрпақты еңбекқор болуға, қиындықтарға төзімділік танытуға шақырады." Мәтін 3: "«Бірлік бар жерде – тірлік бар» мақалы халықтың бірлік пен ынтымақтастықты жоғары бағалағанын көрсетеді. Бірлік болмаса, елдің дамуы қиын екенін халық мақалдар арқылы жеткізген." Мәтін 4: "«Атаның баласы болма, адамның баласы бол» мақалы тәрбиелік мәнге толы. Бұл мақал жеке тұлғаның қоғамға пайдасын тигізуге, әділдік пен адалдықты дәріптеуге шақырады." Мәтін 5:

"«Жігітке жеті өнер де аз» мақалы адамның жан-жақты болуының маңызын көрсетеді. Қазақ халқы әрдайым білім мен өнерді жоғары бағалап, жастарды өзін-өзі дамытуға шақырған."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мақал-мәтелдердің бірін таңдап, оған сәйкес келетін оқиға немесе мысал келтіріңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Туған жердей жер болмас» мақалы сіз үшін нені білдіреді?

• «Еңбек етсең ерінбей» деген сөздің тәрбиелік мәні қандай?

• «Бірлік бар жерде – тірлік бар» мақалының қазіргі қоғамдағы маңызы қандай?

• «Атаның баласы болма, адамның баласы бол» дегенді қалай түсінесіз?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мақал-мәтелдердің бірін қолданып, шағын әңгіме жазыңыз (150-200 сөз):

• «Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей».

• «Бірлік бар жерде – тірлік бар».

• «Жігітке жеті өнер де аз».

Тапсырма 2:

Мақал-мәтелдерден құралған диалог жазыңыз. Мысалы, екі кейіпкер мақал- мәтелдерді қолдана отырып, бір мәселеге қатысты пікір алмасады.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Тыңдалған мәтінде қандай мақал-мәтелдер қолданылды?

• Әр мақал-мәтелдің негізгі ойы қандай?

• Тыңдалған мәтіннен мақал-мәтелдердің тәрбиелік мәнін анықтаңыз.

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен мақал-мәтелдерге қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен мақал-мәтелдердің тәрбиелік мәнін сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

«Еңбек етсең ерінбей» – бұл … «Туған жердей жер болмас» – бұл … «Бірлік бар жерде – тірлік бар» – бұл … «Жігітке жеті өнер де аз» – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Туған жер» туралы мақал-мәтелдерді қолдана отырып, мәтін құрастыру. «Еңбек» туралы мақал-мәтелдермен шығарма жазу. «Бірлік» туралы мақал-мәтелдерді пайдаланып, диалог жазу. «Өнер мен білім» туралы мақал-мәтелдерге сүйене отырып, шағын сахналық көрініс дайындау. Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Қолданылған мақал-мәтелдер. Қысқаша мазмұны. Тәрбиелік мәні көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар мақал-мәтелдерді орынды қолданып, мәтін құрастыру дағдыларын жетілдіреді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы тіл байлығын арттырады. Мақал-мәтелдер арқылы ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызын түсінеді.

Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін эссе жазу Сабақтың тақырыбы: Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін эссе жазу Сабақтың мақсаты: Ұлттық құндылықтарды бейнелейтін эссе жазу арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіру арқылы тіл байлығын арттыру. Ұлттық құндылықтарды түсіну және дәріптеу арқылы оқушыларды рухани дамуға және отансүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Қазақ халқының ұлттық құндылықтары – ғасырлар бойы қалыптасқан рухани мұра. Бұл құндылықтар халқымыздың салт-дәстүрлері, мәдениеті, тілі мен ділінде көрініс табады. «Туған жерге туыңды тік» деген мақал – ұлттық болмыстың айнасы." Мәтін 2: "Тіл – ұлттың жаны. Ана тіліміз арқылы біз ұлттық құндылықтарымызды

сақтай аламыз. «Өнер алды – қызыл тіл» деген сөзде қазақ тілінің қаншалықты терең мағынаға ие екені көрсетілген."

Мәтін 3:

"Қазақтың қонақжайлылығы – ұлттың басты ерекшеліктерінің бірі. Қонақ келгенде «құдайы қонақ» деп қарсы алу – халқымыздың мейірімділігі мен

кеңпейілділігінің айқын көрінісі. Бұл дәстүр ұлттың рухани байлығын көрсетеді."

Мәтін 4:

"Ұлттық киімдер қазақ халқының талғамы мен мәдениетінің ажырамас бөлігі. Шапан, сәукеле сияқты киімдер халқымыздың өткен өмірінен сыр шертеді. Бұл мұралар – ұлттың тарихы мен болмысының бір бөлігі."

Мәтін 5:

"Музыка – ұлттық рухтың бейнесі. Домбыраның күмбірі арқылы халқымыздың қуанышы мен қайғысы, арман-тілегі бейнеленеді. «Күй өнері – ұлттың жүрегі» деп тегін айтылмаған."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық құндылық туралы ойыңызды ауызша жеткізіңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Туған жерге туыңды тік» мақалын қалай түсінесіз?

• Қазақ халқының қонақжайлығы ұлттық құндылық ретінде қандай рөл атқарады?

• Домбыраның қазақ мәдениетіндегі орны қандай?

• Ұлттық киімдер қазақ халқының болмысын қалай бейнелейді?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Тіл – ұлттық құндылықтардың негізі".

• "Туған жер – ұлттың қазынасы".

• "Қазақтың қонақжайлығы – ұлт рухының көрінісі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Ұлттық құндылықтардың қазіргі қоғамдағы рөлі» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай ұлттық құндылықтар аталды?

• Әр құндылықтың қазіргі қоғам үшін маңызы қандай?

• Тыңдалған мәтінде қандай нақыл сөздер мен мақалдар қолданылған?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық құндылықтарға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен ұлттық құндылықтардың мәнін сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: Туған жер – бұл … Тіл – бұл … Домбыра – бұл … Қонақжайлылық – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Тіл» ұлттық құндылық ретінде. «Қонақжайлылық – халқымыздың рухани айнасы». «Домбыра – қазақтың ұлттық рухы». «Ұлттық киімдер – тарих пен мәдениеттің көрінісі». Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Ұлттық құндылықтардың мазмұны. Құндылықтың тәрбиелік мәні. Қазіргі қоғамдағы рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар ұлттық құндылықтардың мәнін түсініп, оларды бейнелейтін эссе жазу дағдыларын жетілдіреді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамытады. Ұлттық құндылықтарды құрметтеу мен дәріптеудің маңыздылығын түсінеді.

Қазақтың дәстүрлі әндері мен күйлері Сабақтың тақырыбы: Қазақтың дәстүрлі әндері мен күйлері Сабақтың мақсаты: Қазақтың дәстүрлі әндері мен күйлерінің ұлттық құндылықтарды сақтау мен насихаттаудағы рөлін түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың музыка мәдениетіне деген қызығушылығын арттыру. Д әстүрлі музыка арқылы оқушыларды ұлттық өнерге деген құрметке және рухани құндылықтарды бағалауға тәрбиелеу.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Қазақтың дәстүрлі әндері халқымыздың рухани байлығын бейнелейді. «Елім-ай»,

«Саржайлау», «Желдірме» сияқты әндерде халықтың қайғысы мен қуанышы, туған жерге деген сағынышы көрініс тапқан. Ән арқылы қазақ халқының болмысы мен тарихы баяндалады."

Мәтін 2:

"Қазақ күйлері – ұлттық рух пен табиғаттың үндестігі. Құрманғазының

«Сарыарқа», Дәулеткерейдің «Көроғлы» және Тәттімбеттің «Былқылдақ» күйлері қазақ даласының кеңдігі мен рухани тереңдігін жеткізеді. Әр күйдің өз тарихы мен айтары бар."

Мәтін 3:

"Дәстүрлі әндер мен күйлер қазақ халқының өмір салты мен дүниетанымын бейнелейді. Мысалы, халық әндерінде махаббат, ерлік, табиғат сұлулығы жырланса, күйлерде тарихи оқиғалар мен ел өміріндегі маңызды сәттер

суреттеледі."

Мәтін 4:

"Құрманғазы, Тәттімбет, Дина сияқты ұлы күйшілер қазақ халқының мәдениетін әлемге танытқан. Олардың шығармалары ұлттық болмысты сақтау мен насихаттауда үлкен рөл атқарады. Домбыра үні – қазақ халқының жүрек соғысы."

Мәтін 5:

"Қазақ әндері мен күйлерінің тәрбиелік мәні зор. Ән мен күй арқылы жастарға

адамгершілік, отансүйгіштік және ұлттық рух дарытылады. Әрбір ән мен күй – халықтың өткенінен сыр шертетін рухани мұра."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы дәстүрлі әндер мен күйлердің ұлттық құндылықтарды бейнелеудегі рөлін сипаттаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• «Елім-ай» әні арқылы қазақ халқының қандай сезімдері көрініс тапқан?

• Құрманғазының «Сарыарқа» күйі арқылы қазақ даласының кеңдігі қалай бейнеленеді?

• Тәттімбеттің күйлері қазақ халқының өмір салтын қалай көрсетеді?

• Дәстүрлі әндер мен күйлердің тәрбиелік мәні неде?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Қазақтың дәстүрлі әндері – халық рухының айнасы".

• "Күйлер – ұлттың жүрек соғысы".

• "Дәстүрлі музыка – ұлттық болмысты сақтаудың құралы".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Дәстүрлі әндер мен күйлердің қазіргі қоғамдағы рөлі» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай дәстүрлі әндер мен күйлер аталды?

• Әр ән мен күйдің ұлттық құндылықтарды дәріптеудегі рөлі қандай?

• Тыңдалған мәтінде қандай музыка шығармаларының тәрбиелік мәні айтылды?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен әндер мен күйлерге қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен әндер мен күйлердің мәнін сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• «Елім-ай» – бұл …

• «Сарыарқа» – бұл …

• Дәстүрлі әндер – бұл …

• Күйлер – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Құрманғазы күйлері – қазақ рухының символы».

2. «Тәттімбет күйлері арқылы тарихты тану».

3. «Дәстүрлі әндердегі махаббат пен ерлік идеялары».

4. «Домбыра – ұлттық өнердің жүрегі».

Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

• Ән немесе күйдің мазмұны.

• Ұлттық құндылықтарды бейнелеуі.

• Қазіргі заман үшін тәрбиелік рөлі көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер:

• Оқушылар дәстүрлі әндер мен күйлердің ұлттық құндылықтарды сақтау мен дәріптеудегі маңызын түсінеді.

• Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді.

• Дәстүрлі музыка арқылы ұлттық мәдениеттің мәнін бағалайды.

Ұлттық ойындар: олардың тәрбиелік мәні

Жаһандану заманындағы ұлттық құндылықтар Сабақтың тақырыбы: Жаһандану заманындағы ұлттық құндылықтар Сабақтың мақсаты: Жаһандану кезеңінде ұлттық құндылықтардың маңызын түсіндіру және олардың сақталу жолдарын талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың сыни және шығармашылық ойлау қабілеттерін арттыру. Ұлттық құндылықтарды дәріптеу арқылы оқушыларды мәдени мұраны бағалауға және патриотизмге тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Жаһандану ұлттық құндылықтарға әсер ететін маңызды үрдістердің бірі. Әлемдік ықпалдың күшеюіне қарамастан, ұлттық мәдениет, тіл және дәстүрлерді сақтау – әр ұлттың басты міндеті. «Тіл – ұлттың жаны» деген сөз тіл арқылы ұлттық болмысты қорғаудың маңызды екенін көрсетеді." Мәтін 2: "Жаһандану жағдайында қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын дәріптеу маңызды. Қонақжайлық, үлкенді құрметтеу, отбасылық құндылықтар – қазақ болмысының ажырамас бөлігі. Бұл қасиеттерді сақтау арқылы біз ұлттық ерекшелігімізді жоғалтпаймыз." Мәтін 3: "Ұлттық киімдер, музыка, өнер жаһандану дәуірінде ерекше рөл атқарады. Домбыраның үні, ою-өрнектері бар ұлттық киімдер мен дәстүрлі өнер туындылары – біздің тарихымыз бен мәдениетіміздің көрінісі. Бұл құндылықтар жаһандық деңгейде елімізді танытуға көмектеседі." Мәтін 4: "Тіл арқылы ұлттық болмысты сақтау – жаһандану кезеңіндегі басты құралдардың бірі. Қазақ тілін сақтау және дамыту – ұлттық бірлікті нығайту мен мәдени мұраны дәріптеудің тиімді жолы. «Тіл жоғалса, ұлт та жоғалады» деген нақыл сөздің мәні осыдан көрінеді." Мәтін 5: "Жаһандану ұлттық құндылықтарды жоғалту қаупін туғызғанымен, сонымен қатар оларды әлемге танытудың мүмкіндіктерін де береді. Ең бастысы – өз мәдениетімізді, тілімізді және салт-дәстүрлерімізді сақтау және дамыту жолдарын табу." Сабақтың негізгі бөлімдері 1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Берілген мәтіндердің бірін таңдап, жаһанданудың ұлттық құндылықтарға тигізетін

әсері мен оларды сақтаудың маңызын түсіндіріңіз (1-2 минут). Тапсырма 2: Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз: Жаһандану қазақ тілінің дамуына қалай әсер етеді? Ұлттық салт-дәстүрлерді сақтау үшін қандай қадамдар жасау қажет? Домбыра мен ұлттық киімдер жаһандану заманында қандай рөл атқарады? «Тіл – ұлттың жаны» деген сөзді қалай түсінесіз? Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз): "Жаһандану және ұлттық болмыс". "Тіл – ұлттық құндылықтарды сақтаудың негізі". "Салт-дәстүрлерді сақтау – болашақ ұрпақтың міндеті". Тапсырма 2: Мәтіндерді пайдаланып, «Жаһандану кезеңіндегі ұлттық құндылықтардың рөлі» тақырыбында шағын мақала жазыңыз. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз: Мәтінде ұлттық құндылықтардың қандай түрлері аталды? Жаһандану ұлттық ерекшеліктерге қандай қауіптер төндіреді? Тыңдалған мәтінде ұлттық құндылықтарды сақтау жолдары қалай сипатталған? Тапсырма 2: Тыңдалған мәтіннен ұлттық құндылықтарға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен ұлттық құндылықтарды сақтау туралы 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: Жаһандану – бұл … Ұлттық құндылықтар – бұл … Тіл – бұл … Салт-дәстүрлер – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

"Ұлттық құндылықтарды сақтау үшін жастарды ұлттық мұралармен таныстыру маңызды. Мектептерде ұлттық ойындарды насихаттау, дәстүрлі әндер мен күйлерді үйрету арқылы ұлттық рухты дамытуға болады."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ұлттық құндылықтарды сақтау жолдарын сипаттаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Қазақ халқының мәдениетін сақтау үшін қандай шаралар қажет?

• Тілді сақтау ұлттық құндылықтарды қорғауда қандай рөл атқарады?

• Отбасында ұлттық құндылықтарды қалай насихаттауға болады?

• Ұлттық киімдер мен өнер туындыларының заманауи қоғамдағы орны қандай?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Ұлттық құндылықтарды сақтауда отбасының рөлі".

• "Қазақ тілін дамыту – ұлттық болмысты сақтаудың негізі".

• "Ұлттық киімдер мен өнер туындылары – мәдени мұраның көрінісі".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Ұлттық құндылықтарды сақтау жолдары» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде ұлттық құндылықтарды сақтау жолдары қалай сипатталған?

• Ұлттық мәдениет пен салт-дәстүрлерді насихаттауда мектептің рөлі қандай?

• Тыңдалған мәтінде ұлттық құндылықтарды сақтау бойынша қандай ұсыныстар айтылды?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен ұлттық құндылықтарға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ұлттық құндылықтарды сақтау туралы 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

Тіл – бұл … Салт-дәстүр – бұл … Отбасы – бұл … Ұлттық киімдер – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Тіл – ұлттық құндылықтардың негізі». «Салт-дәстүрлерді сақтау жолдары». «Ұлттық киімдер мен өнердің болашағы». «Отбасының ұлттық құндылықтарды қорғаудағы рөлі». Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Ұлттық құндылықтарды сақтау жолдары. Құндылықтардың тәрбиелік мәні. Қазіргі қоғамдағы рөлі көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар ұлттық құндылықтарды сақтау жолдарын түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызын бағалап, оны жүзеге асыруға ұмтылады.

Ұлы дала елі: қазақ халқының рухани мұрасы Сабақтың тақырыбы: Ұлы дала елі: қазақ халқының рухани мұрасы Сабақтың мақсаты: Қазақ халқының рухани мұраларының маңызын ашып көрсету және оларды сақтау жолдарын талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың рухани құндылықтарға қызығушылығын арттыру. Ұлы дала елінің мәдениеті мен тарихы арқылы оқушыларды ұлттық рухқа және патриотизмге тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Ұлы дала елі – ұрпақтан ұрпаққа жалғасқан рухани мұраның иесі. Қазақ халқының салт-дәстүрлері, әдет-ғұрыптары мен мақал-мәтелдері – ұлттың даналығы мен рухани байлығының айғағы. «Мәңгілік ел» идеясы халқымыздың мәдени мұрасын сақтаудың маңызын айқындайды." Мәтін 2: "Қазақтың домбырасы – ұлы дала елінің рухани мұрасының символы. Домбыраның үні арқылы халқымыздың қуанышы, қайғысы мен арман-тілегі бейнеленеді. Құрманғазының күйлері қазақ даласының кеңдігін, ал Дәулеткерейдің күйлері халықтың жан байлығын паш етеді."

Мәтін 3:

"Ұлы дала елі – батырлық пен ерліктің отаны. «Қобыланды батыр», «Ер Тарғын» жырлары халқымыздың ерлігін, елін қорғау жолындағы батырлық дәстүрін дәріптейді. Бұл жырлар ұлттың тарихы мен рухани болмысын сақтауда ерекше орын алады."

Мәтін 4:

"Қазақ халқының қонақжайлығы – ұлттық мәдениетіміздің жарқын көрінісі. Қонақты құрметтеу, ас беру, үлкенге құрмет көрсету сияқты әдет-ғұрыптар халқымыздың мейірімділігі мен дархандығын көрсетеді. Бұл қасиеттер ұрпақ тәрбиесінде маңызды рөл атқарады."

Мәтін 5:

"Ұлы дала елінің тарихи мұралары арқылы ұлттың рухани құндылықтарын танытуға болады. Сақ дәуірінен қалған алтын әшекейлер, көне жазбалар мен тарихи жәдігерлер – халқымыздың рухани тереңдігін көрсетеді. Бұл мұралар ұрпақ сабақтастығының негізі болып табылады."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы рухани мұраның маңызын сипаттаңыз

(1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Қазақ халқының рухани мұрасы қалай сақталып келеді?

• Домбыра қазақ халқының рухани мұрасы ретінде қандай рөл атқарады?

• «Қобыланды батыр» жырындағы батырлық дәстүрінің тәрбиелік мәні қандай?

• Ұлы дала елінің тарихи жәдігерлері арқылы қандай құндылықтарды насихаттауға болады?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Ұлы дала елі – рухани мұраның алтын қазығы".

• "Домбыра – қазақ халқының жүрек үні".

• "Батырлық жырлар – ұлт рухының айнасы".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Қазақ халқының рухани мұрасы» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қазақ халқының қандай рухани мұралары аталды?

• Әр мұраның қазіргі қоғам үшін маңызы қандай?

Тыңдалған мәтінде ұлттық құндылықтарды дәріптеудің қандай жолдары айтылды? Тапсырма 2: Тыңдалған мәтіннен рухани мұраға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1: Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз: Әр мәтіннен рухани мұраларды сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз. Тапсырма 2: Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз: Ұлы дала елі – бұл … Домбыра – бұл … Батырлық жырлар – бұл … Тарихи жәдігерлер – бұл … Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма: Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі: «Домбыра – рухани мұраның символы». «Қазақ жырларындағы батырлық дәстүрі». «Ұлы дала елінің тарихи жәдігерлері». «Қонақжайлылық – ұлттық құндылықтың негізі». Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде: Рухани мұраның мазмұны. Ұлттық құндылықтарды сақтау жолдары. Қазіргі заман үшін тәрбиелік мәні көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар Ұлы дала елінің рухани мұрасының маңызын түсінеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Ұлы дала мәдениетін дәріптеудің қажеттілігін бағалайды.

Ұлттық әдебиеттегі болашақ ұрпаққа аманат Сабақтың тақырыбы: Ұлттық әдебиеттегі болашақ ұрпаққа аманат Сабақтың мақсаты: Қазақ әдебиетіндегі болашақ ұрпаққа арналған аманаттардың тәрбиелік мәнін талдау. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіру арқылы оқушылардың әдебиетке қызығушылығын арттыру. Әдебиет арқылы ұлттық құндылықтарды дәріптеп, оқушыларды рухани

дамуға және отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1:

"Абай Құнанбайұлының қара сөздері – болашақ ұрпаққа арналған баға жетпес аманат. Ол шығармаларында білім алудың маңызын, адамгершілік пен адалдықты насихаттайды. «Бес нәрседен қашық бол, бес нәрсеге асық бол» деген өсиеті ұрпақ тәрбиесінің негізгі қағидаларын көрсетеді."

Мәтін 2:

"Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы ұлттық болмысты, қазақ халқының тарихы мен мәдениетін болашақ ұрпаққа жеткізген аманат. Бұл шығарма арқылы ұлттың рухани байлығы мен өмір салты жан-жақты бейнеленген."

Мәтін 3:

"Мағжан Жұмабаевтың «Мен жастарға сенемін» өлеңі – болашақ ұрпаққа деген үміттің символы. Ақын жастарды білімді, еңбекқор және патриот болуға

шақырады. Бұл өлең қазіргі қоғам үшін де өзектілігін жоғалтпаған аманат болып табылады."

Мәтін 4:

"Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармалары ұрпаққа адалдық, шыншылдық және рухани байлықты сақтау туралы терең ойларды жеткізеді. Оның «Үш анық» шығармасы қазақ халқының философиялық дүниетанымын көрсететін ерекше аманат болып саналады."

Мәтін 5:

"Ғабит Мүсіреповтің «Ұлпан» романы – әйел бейнесі арқылы ұрпаққа аманат етілген шығармалардың бірі. Ұлпан бейнесі арқылы қазақ әйелінің даналығы, отбасылық құндылықтары және қоғамдағы рөлі дәріптеледі."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы аманаттың мазмұны мен тәрбиелік мәнін сипаттаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Абай Құнанбайұлының қара сөздері арқылы қандай өсиеттер беріледі?

• «Абай жолы» романындағы аманаттың негізгі идеясы неде?

• Мағжан Жұмабаевтың «Мен жастарға сенемін» өлеңіндегі жастарға арналған үндеу қандай?

• Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармалары болашақ ұрпақ үшін қандай рөл атқарады?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Абайдың өсиеті – болашаққа бағдар".

• "Ұлттық әдебиеттегі жастарға деген сенім".

• "Шәкәрімнің аманаты – рухани байлық".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Ұлттық әдебиеттегі болашақ ұрпаққа аманат» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Мәтінде қандай шығармалар аталды?

• Әр шығарманың болашақ ұрпаққа арналған аманаты қандай?

• Тыңдалған мәтінде ұлттық құндылықтарды дәріптеудің қандай тәсілдері айтылды?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен аманатқа қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен аманаттың тәрбиелік мәнін сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• Абайдың қара сөздері – бұл …

• «Абай жолы» – бұл …

• «Мен жастарға сенемін» – бұл …

• Шәкәрім шығармалары – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Абай қара сөздеріндегі аманат».

2. «Мағжан Жұмабаев шығармаларындағы жастарға үндеу».

3. «Шәкәрімнің философиялық ойлары».

4. «Ұлпан» романындағы әйел бейнесі – ұлттық мұра». Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

   • Аманаттың мазмұны.

   • Тәрбиелік мәні.

   • Қазіргі қоғам үшін өзектілігі көрсетіледі.

Күтілетін нәтижелер:

• Оқушылар ұлттық әдебиеттегі аманаттардың тәрбиелік мәнін түсінеді.

Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Әдеби шығармалар арқылы ұлттық құндылықтарды бағалайды және насихаттауға ұмтылады.

Оқушылардың шығармашылық жұмыстарының презентациясы Сабақтың тақырыбы: Оқушылардың шығармашылық жұмыстарының презентациясы Сабақтың мақсаты: Оқушылардың шығармашылық жұмыс нәтижелерін ұсыну дағдыларын қалыптастыру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың ұлттық құндылықтарға негізделген шығармашылық қабілеттерін арттыру. Шығармашылық жұмыстар арқылы ұлттық құндылықтарды дәріптеу және оқушыларды рухани дамуға тәрбиелеу. Сабақта қолданылатын көркем мәтіндер Мәтін 1: "Шығармашылық жұмыс – оқушының ұлттық құндылықтарды зерттеп, оларды заманауи көзқараспен қайта бейнелеу қабілеті. Мысалы, ұлттық киім үлгілерін заманауи сәнмен үйлестіре отырып, дәстүр мен инновацияны біріктіруге болады." Мәтін 2: "Шығармашылық арқылы ұлттық музыка мен поэзияны жаңа қырынан танытуға болады. Домбыраның үніне сүйеніп, жаңа күйлер жазу немесе Абайдың өлеңдеріне заманауи форматта иллюстрациялар жасау – бұл ұлттық мұраға құрмет көрсетудің бір жолы." Мәтін 3: "Оқушылардың шығармашылық жұмыстары ұлттық болмыс пен мәдениетке сүйенгенде ғана мәнді болады. Туған жердің табиғатын суреттеу, қазақ батырлары туралы әңгімелер жазу немесе мультимедиялық жобалар дайындау – мұның бәрі оқушылардың шығармашылық әлеуетін арттырады." Мәтін 4: "Ұлттық құндылықтарды дәріптейтін шығармашылық жұмыстар арқылы оқушылар өздерінің рухани әлемін байыта алады. Көркем өнер, әдебиет және қолөнер арқылы қазақ халқының бай мұрасын насихаттау – болашақ ұрпаққа аманат." Мәтін 5: "Шығармашылық жұмыстарды қорғау кезінде оқушылар өз ойларын еркін жеткізуге, дәлелдемелер келтіруге және топ алдында өзін сенімді ұстауға үйренеді. Бұл дағдылар оларды өмірге даярлап, ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауға тәрбиелейді." Сабақтың негізгі бөлімдері 1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, шығармашылық жұмыс арқылы ұлттық құндылықтарды қалай дәріптеуге болатынын сипаттаңыз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Сіздің шығармашылық жұмысыңызда қандай ұлттық құндылықтар көрініс тапты?

• Шығармашылық жұмыс жасау барысында қандай жаңа нәрселер үйрендіңіз?

• Өз жұмысыңызды таныстырар кезде қандай қиындықтарға тап болдыңыз?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Шығармашылық жұмыс – ұлттық құндылықтарды насихаттау құралы".

• "Менің шығармашылығымдағы ұлттық болмыс".

• "Ұлттық құндылықтарды заманауи форматта бейнелеу".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Шығармашылық жұмыстардың ұлттық мәдениеттегі рөлі» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

2. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Тыңдалған мәтінде шығармашылық жұмыстың қандай түрлері аталды?

• Шығармашылық арқылы ұлттық құндылықтарды сақтау жолдары қалай сипатталған?

• Мәтінде шығармашылық жұмыс жасау үшін қандай кеңестер берілді?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен шығармашылық жұмысқа қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

2. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен шығармашылық жұмыстың ұлттық құндылықтарды дәріптеудегі рөлін сипаттайтын 2 сөйлемді тауып, дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• Шығармашылық жұмыс – бұл …

• Ұлттық құндылықтарды сақтау үшін …

• Домбыра мен поэзияны …

• Менің шығармашылығымда …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топ өз шығармашылық жұмысын таныстырады: Топтар өздерінің жасаған жұмыстары (сурет, бейнебаян, презентация, өлең, эссе немесе сахналық қойылым) арқылы ұлттық құндылықтарды таныстырады. Әр топ постер дайындап, онда: Жұмыстың мазмұны. Ұлттық құндылықтарды бейнелеу тәсілдері. Жұмыстың тәрбиелік мәні көрсетіледі. Күтілетін нәтижелер: Оқушылар шығармашылық жұмыстарын сенімді түрде таныстыруға үйренеді. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді. Шығармашылық арқылы ұлттық құндылықтарды бағалап, оларды дәріптеудің маңыздылығын түсінеді.

Рефлексия: сабақтардан алған әсер және ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызы Сабақтың тақырыбы: Рефлексия: сабақтардан алған әсер және ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызы Сабақтың мақсаты: Сабақтардан алған әсерді талдау және ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызын түсіндіру. Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын дамыту арқылы оқушылардың өз ойларын нақты және жүйелі жеткізу қабілеттерін арттыру. Рефлексия жасау арқылы оқушыларды ұлттық мұраны бағалауға және оның маңыздылығын түсінуге тәрбиелеу. Көркем мәтіндер Мәтін 1: "Ұлттық құндылықтарды дәріптеу – болашақ ұрпаққа аманат қалдырудың басты жолы. Тіл мен әдебиет сабақтарында ұлттық мұраны насихаттау арқылы оқушылардың рухани байлығын арттыруға болады. «Өткенді білмей, болашақты болжау қиын» деген нақыл сөз ұлттық мұраның маңызын көрсетеді." Мәтін 2: "Рефлексия жасау – оқушының жеке тұлға ретінде дамуының маңызды кезеңі. Сабақ барысында ұлттық құндылықтарды зерттеу арқылы оқушылар өздерінің болмысын түсініп, ұлттық құндылықтарға құрметпен қарай бастайды. Бұл олардың азаматтық ұстанымын қалыптастырады." Мәтін 3: "Ұлттық құндылықтарды дәріптеу тек өткенді тану ғана емес, сонымен қатар қазіргі заманға сәйкес жаңа мазмұн беру. Сабақ барысында оқушылар қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдебиетінен рухани байлық алады, бұл оларды

болашаққа сеніммен қадам басуға жетелейді."

Мәтін 4:

"Қазақ әдебиетіндегі шығармалар оқушыларды ұлттық рухқа тәрбиелейді. Мысалы, Абайдың қара сөздері, Мағжанның жырлары, Мұхтар Әуезовтің романдары арқылы оқушылар адамгершілік, адалдық және жауапкершілік сияқты қасиеттерді меңгереді."

Мәтін 5:

"Ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызы сабақтардан тыс жерде де көрініс табады. Оқушылар алған білімдерін өмірде қолдана алғанда, ұлттық құндылықтар олардың болмысында қалыптасады. Бұл жеке тұлғаның дамуына, қоғамның тұрақтылығына және мәдениеттің сақталуына ықпал етеді."

Сабақтың негізгі бөлімдері

1. Айтылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген мәтіндердің бірін таңдап, ондағы ұлттық құндылықтарды дәріптеудің маңызы туралы өз пікіріңізді жеткізіңіз (1-2 минут).

Тапсырма 2:

Төмендегі сұрақтарға ауызша жауап беріңіз:

• Сабақ барысында сіз қандай ұлттық құндылықтарды зерттедіңіз?

• Ұлттық құндылықтарды дәріптеудің қоғам үшін маңыздылығы неде?

• Сізге ең көп әсер еткен әдеби шығарма немесе дәстүр қандай болды?

2. Жазылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Берілген тақырыптардың біріне рефлексиялық эссе жазыңыз (150-200 сөз):

• "Менің ұлттық құндылықтарды зерттеуден алған әсерім".

• "Тіл мен әдебиет сабақтарының маған үйреткені".

• "Ұлттық құндылықтарды дәріптеу – болашаққа жол".

Тапсырма 2:

Мәтіндерді пайдаланып, «Ұлттық құндылықтарды сақтау – ұрпаққа аманат» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.

3. Тыңдалым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мұғалім оқитын мәтінді тыңдап, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

• Тыңдалған мәтінде ұлттық құндылықтарды дәріптеудің қандай мысалдары келтірілді?

• Сабақ барысында ұлттық құндылықтарды зерттеу оқушыларға қандай әсер етті?

• Тыңдалған мәтінде рефлексияның маңызы қалай сипатталды?

Тапсырма 2:

Тыңдалған мәтіннен рефлексия жасауға қатысты 3 тірек сөзді анықтап, оларды сөйлем құрауда қолданыңыз.

4. Оқылым дағдысына арналған тапсырмалар Тапсырма 1:

Мәтіндерді оқып, келесі тапсырмаларды орындаңыз:

1. Әр мәтіннен ұлттық құндылықтарды дәріптеудің тәрбиелік мәнін сипаттайтын 2 сөйлемді дәптерге жазыңыз.

2. Әр мәтіндегі негізгі ойды 1 сөйлеммен қорытындылаңыз.

Тапсырма 2:

Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз:

• Ұлттық құндылықтар – бұл …

• Тіл мен әдебиет сабақтары – бұл …

• Рефлексия – бұл …

• Сабақтардан алған әсерім – бұл …

Қосымша шығармашылық тапсырма Тапсырма:

Топтық жұмыс. Әр топқа бір тақырып беріледі:

1. «Ұлттық құндылықтарды зерттеудің тәрбиелік мәні».

2. «Менің сүйікті шығармамдағы ұлттық болмыс».

3. «Салт-дәстүрлерді дәріптеудің қазіргі қоғамдағы рөлі».

4. «Тіл мен әдебиет сабақтарынан алған әсерім».

Әр топ постер немесе презентация дайындайды. Постерде:

• Сабақ барысында алынған негізгі ойлар.

• Ұлттық құндылықтарды дәріптеудің әдістері.

• Ұсыныстар мен қорытындылар.

Күтілетін нәтижелер:

• Оқушылар рефлексия жасап, сабақтан алған әсерлерін сараптайды.

• Айтылым, жазылым, тыңдалым және оқылым дағдыларын жетілдіреді.

• Ұлттық құндылықтарды дәріптеудің қоғам үшін маңыздылығын бағалап, оны жүзеге асыру жолдарын түсінеді.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Ахметова, Қ. А. Ұлттық құндылықтар және тілдік мәдениет. //

«Фолиант» баспасы, 2021. – 200 б.

2. Жұмабаев, М. Педагогика. // Оқу құралы, «Атамұра» баспасы, 2019. –

312 б.

3. Құдайбергенова, Б. Ш. Әдебиет сабақтарында ұлттық танымды

қалыптастыру. // «Білім» баспасы, 2020. – 180 б.

4. Айтқұлова, А. С. Қазақ тілі сабақтарында ұлттық рухты тәрбиелеу әдістері. // «Мектеп» баспасы, 2021. – 230 б.

5. Смағұлова, З. Ә. Ұлттық құндылықтарды насихаттаудың әдіс- тәсілдері. // «Алматыкітап» баспасы, 2019. – 250 б.

6. Нұрмағамбетова, С. Т. Әдебиет арқылы ұлттық тәрбие беру. //

«Фолиант» баспасы, 2020. – 195 б.

7. Әлімқұлов, Б. Қазақ әдебиетіндегі тарихи тұлғалар. // «Атамұра» баспасы, 2021. – 220 б.

8. Құрманғазы, Ә. Т. Ұлттық құндылықтарды оқыту тәжірибесі. //

«Білім» баспасы, 2019. – 175 б.

9. Мұратова, Л. Ә. Әдебиет сабағында оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту. // «Мектеп» баспасы, 2020. – 200 б.

10. Әбілқасымова, Ә. Ш. Тіл мен әдебиет арқылы ұлттық бірегейлікті қалыптастыру. // «Алматыкітап» баспасы, 2021. – 180 б.

11. Оспанова, Қ. Б. Ұлттық мұралар және олардың тәрбиелік маңызы. //

«Фолиант» баспасы, 2019. – 210 б.

12. Қайырбекова, А. Қ. Әдебиет сабағында тарихи эпостарды оқыту. //

«Атамұра» баспасы, 2020. – 230 б.

13. Тұрсынова, С. Р. Қазақ халқының салт-дәстүрлері: әдебиеттегі көрінісі. // «Білім» баспасы, 2021. – 200 б.

14. Жанабаева, Н. М. Қазақ тілін оқытудағы инновациялық әдістер. //

«Мектеп» баспасы, 2019. – 215 б.

15. Шынтемір, Г. Ә. Тілдік мәдениет және ұлттық сана. // «Алматыкітап» баспасы, 2020. – 190 б.

16. Есімханова, Р. Б. Ұлттық әдеби мұралар және тәрбиелік құндылықтар.

// «Фолиант» баспасы, 2021. – 240 б.

17. Мырзағалиева, Қ. С. Қазақ әдебиетіндегі ұлттық идея. // «Атамұра» баспасы, 2020. – 220 б.

18. Оразбаева, Ф. Ш. Тіл мен әдебиет сабақтарында патриоттық тәрбие беру. // «Білім» баспасы, 2019. – 180 б.

19. Әуезова, Л. Б. Ұлттық құндылықтарды меңгертудегі шығармашылық әдістер. // «Мектеп» баспасы, 2021. – 200 б.

20. Байқоңырова, А. Қ. Қазақ эпосы және ұлттық тәрбие. //

«Алматыкітап» баспасы, 2020. – 210 б.

21. Серғазиева, Д. С. Әдеби шығармалардағы ұлттық болмыс. //

«Фолиант» баспасы, 2021. – 195 б.

22. Шәймерденова, Г. Т. Ұлттық құндылықтар және қазіргі әдебиет. //

«Атамұра» баспасы, 2020. – 180 б.

23. Құтжанова, А. Р. Қазақ әдебиетінің тәрбиелік мәні. // «Білім» баспасы, 2019. – 200 б.

24. Әлиева, Н. Ж. Әдебиеттегі ұлттық идея және оқыту әдістемесі. //

«Мектеп» баспасы, 2021. – 185 б.