Күні: ОНР 3

Балалардың аты-жөні:

Тақырыбы: Үй құстары. А дыбысы және әріпі.

Білімділік-мақсаты: Үй құстарының тіршіліктері туралы түсініктерін кеңейту. Үй құстарының пайдасы туралы мағлұмат беру. А дыбысына басталатын адам аттарын айтқызу.Сөздегі дыбыстың орнын анықтау. Сөздің соңында тұрған екпінді дауысты дыбысты ажыратуын дамыту (шана)

Түзете -дамытушылық:  Қиялын дамыту, ойын арқылы сөздік қорларын молайту.
Тәрбиелік: Үй құстарына қамқор болуға, оларды күте білуге, құстарды қорғауға тәрбиелеу.

Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап, дидактикалық ойын.
Көрнекіліктер: Әтеш, балапан, тауықтың суреттері, жұмыртқа, үнтаспа.

Шаттық шеңбері:
Артикуляциялық жаттығу:

-Қақпа

-Пілдің тұмсығы

-Сағат

-Әткеншек

-Саңырауқұлақ

-Ат шауып келеді.

Тыныс алу жаттығуы:

-Стақандағы дауыл

-Ұлпа қарларды үрлеу

Сабақтың барысы:

Логопед: - Балалар, қолымыздан ұстап «Қуаныш шеңберін» құрып, бір-бірімізге жылуымызды білдірейік.
Қуанаман мен де,
Қуанасың сен де.
Қуанайық достарым,
Арайлап атқан күнге!
Логопед: - Балалар, бір-біріміздің тату екенімізді білдірдік. Ендеше, қонақтармен амандасайық.
Үлкенге де - сіз,
Кішіге де – сіз.
Құрметпенен сіздерге,
Бас иеміз біз.

Логопед: - Өте жақсы балалар, енді орнымызға отырайық. Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
Балалар: - Қыс мезгілі
Логопед: - Қыс мезгілінде ауа-райындағы өзгерістер қандай болады?
Балалар: - Қыста күн суық болады, табиғат ұйқыға кетеді. Қыста қалың жауған, ақ қар басқан ағаштар әдемі көрінеді, ауа тазарады. Адамдар ауа-райына сай жылы киімдер киеді.

Балалар дыбыс дегеніміз не? Дыбысты айтамыз естиміз.
- Әріп деген не? Әріпті жазамыз, көреміз.
- Сөз дегеніміз не? Сөз неден құралады? Оқимыз. Сөз дыбыстан құралады
- Ал буын деген не? Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.
- Дыбыстар нешеге бөлінеді? 2 - ге
- Қандай, қандай? Дауысты және дауыссыз.
- Дауысты дыбыстар қалай айтылады? Созылып еркін айтылады.
- Ал дауыссыз дыбыстар ше? Кедергіге ұшырайды.
- Дауысты дыбыстарды қандай текшемен белгілейміз? Қызыл.
- Ал дауыссыз дыбыстарды ше? Көк текшемен белгілейміз.

Қане балалар, олай болса мен сіздерге дыбыстар қандай өмір сүреді екен, сол туралы ертегі айтып берейін.(Ертегі оқып беру)
Әлдеқандай патшалықта емес, мемлекетте емес, өзіміздің аузымызда дыбыстар өмір сүріпті. Олардың үйі осы аузымыз болыпты. Үйдің төбесі қандай, едені төменгі таңдай, үйдің екі қабырғасы екі жағымыз болыпты. Ал үйдің есігі екі ерін, оның ішінде есік мықты болу үшін қойылған сүйек шарбақтары бар екен, олар тістер болыпты. Бір күні осы үйге барлығын басқаратын бастық пайда болыпты. Ол тіл екен. Оның көңіл – күйі жақсы болса дыбыстарды емін еркін өткізіп жібереді екен.
Мысалы былай: А, О, Е, И, Ы, У. Бұл дыбыстар үстіне қызыл көйлек киіп, есіктен емін еркін кіріп - шығып жүреді екен. Ал, кейбір дыбыстарға кедергі жасап, шығуына бөгет болады екен немесе есікті жауып қояды екен. Мысалы былай: М - м - м, Н - н - н Т дыбысы шығар кезде тіпті таңдайға жабысып қалады екен.

Қане, бәріміз дыбыстарды қайталап айтайықшы, олар сыртқа шыға алмай тұр.
Сөйтіп бәрін басқаратын тіл дыбыстарды
ысылдауға, қырылдауға мәжбүр етеді екен.
Бұл дыбыстар ауыздан емін еркін шыға алмай, олар көк көйлек киіп шығады екен. Сонымен емін еркін шыққан дыбыстар дауысты, қысылып шыққан дыбыстар дауыссыз болып екіге бөлініпті. Содан оларды жекелей ешкім түсінбегендіктен олар бәрі бірігіп буын құрайды, жеке буын да түсініксіз болған соң сөз құрайды, жалғыз сөздің де мәні болмаған соң, бәрі ақылдасып сөзден бір ойды білдіретін сөйлем жасайды. Міне сонан бері балалар, дыбыстардың адамға пайдасы тиіп, әлі күнге дейін тіл құралы болып келе жатыр екен.
- Балалар, сендерге ертегі ұнады ма
- Ертегі не жайында айтылған? Дыбыстар, сөз, тіл, сөйлем туралы айтылған.
Логопед: Балаларға құрастырғыш қағаздар таратылады.
- Балалар, сендер нені құрастырдыңдар?
Яғни балалар, бұл үй құстары екен.
Біздің бүгінгі жаңа тақырыбымыз «Үй құстары»
Логопед: Балалар үй құстарының түрлерін атап кетсем: Әтеш, тауық балапан, қаз, үйрек ( суреттерін тақтаға іле отырып атау).
Мынау әтеш, оның басында айдары бар. Әтештің түсі қандай?
- Түсі қызыл.
- Әтештің екі көзі, екі қанаты, екі аяғы болады және құйрығы бар екен. Әтеш қалай дыбыс шығарады?
- Ку-ка-ре-ку.
- Балалар, сендер әтеш туралы тақпақ білесіңдер ме?
- Ия, білеміз. (балалар тақпақ айтады)
- Ал, мынау тауық, бұл да үй құсына жатады.Олар жем жеп, су ішеді.
- Түсі ақ.
- Олар қалай дыбыстайды?
- Қыт-қыт-қыт.
- Тауықтар туралы қандай тақпақ білесіңдер? (Балалар тақпақ айтады)
Мынау-қаз. Қаздың мойны, тұмсығы ұзындау болады. Ал мынау қанаттары. Қаз тауықтарға қарағанда үлкендеу болады, жұмыртқасы да үлкендеу болады.(салыстырту).
Ал мынау-үйрек. Үйректің түсі ақ екен. Бұл құстар суда жүзгенді ұнатады.Үйректің де жұмыртқасы болады, ол да тауықтікіне қарағанда үлкендеу болады.(Салыстыру).
Балалар, үй құстары жеммен қоректенеді. Олар көктемде балапан туады.Үй құстарының пайдасы көп: жұмыртқасын, етін адамдар тағам ретінде пайдаланады, жүнінен жастық, көрпе жасайды. Сол себептен адамдар үй құстарына қамқор көрсетіп, асырайды.Ұя салады, жем береді, ыдысқа су құйып береді, ұя маңын тазалайды, балапандарына да қорек беріп, көмек көрсетеді.
Ойын: «Не қалай дыбыстайды?»
Логопед: - Балалар, тыңдаңдаршы, бір нәрсе тырсылдап жатыр. Қане, қайтадан тыңдайықшы. Мәссаған, мына жұмыртқаның үлкенін - ай, өзінің түсі аппақ екен, ал көлемі сопақшаға ұқсайды екен. (Балалар жұмыртқаға таңдана қарайды)
Логопед: - Балалар, жұмыртқа жарылып жатыр екен. Бұдан не шығатынын білесіңдер ме?
Балалар: - Балапан шығады

Логопед: - Балапан шығатынын білесіңдер. Балапан не істеп тұр?
Балалар: - Жылап тұр.
Логопед: - Балапан, сен неге жылап тұрсың? Біз саған көмектесеміз, айтшы балапан.
Балапан: - Мен мамамнан адасып кеттім. Сіздер соны тауып бере аласыңдар ма, балалар?
Логопед: - Әрине, балапан. Біз саған көмектесеміз. Балалар, бәріміз балапанның мамасын шақырайықшы.
Балалар: Қыт-қыт-қыт! Қыт-қыт-қыт!
Тауық: - Балалар, не болды, менің жұмыртқаларымды таптыңдар ма? Сендерге көп рахмет.
Логопед: - Тауық, біз балалармен сіздің жұмыртқаңызды таптық. Оны ұстайын деп едік, ол жарылып жатыр екен. Біз оның жарылуын күттік. Тауық: - Рахмет, балалар! Менің балапанымның қарны аш еді, сендер балапаныма жем, тары тауып беріңдерші.
Логопед: - Тауық бізде жем де, тары да бар. Бірақ менің тапсырмаларымды орындасаң ғана беремін.
Тауық: - Ендеше, балалар, сендер маған көмектесіңдерші.
Балалар: Жарайды, көмектесейік.
1 - тапсырма: Жұмбақ шешу.
Басында айдары бар,
Иегінде сақалы бар. (Әтеш)
2 – тапсырма: Үй құстарын атап беріңдер?
(қаз, тауық, әтеш, үйрек)
3 – тапсырма: Әтеш туралы кім жаңылтпаш біледі?
Әтеш әнге басады,
Әтеш ұйқы ашады.
Тауық: - Балалар, сендер маған көп көмектестіңдер. Рахмет, енді мен сендермен қоштасайын. (Тауық балапанын алып кетіп қалады)
Логопед: - Балалар, бәріміз орнымыздан тұрып бойымызды сергітейік.
құстарға ұқсап қимыл жасайықшы.
Сергіту сәті: Үнтаспадан «Құстар әні» орындалады.
Логопедпен бірге қайталап, балалар құстар биін билейді.
(Сергіту жаттығуын жасап, орындарына келіп отырады)
Логопед: - Сендер ертегі тыңдағанды ұнатасыңдар ма?
- Ия, ұнатамыз.
- Ендеше, мен сендерге «Тарғыл тауық» ертегісін айтып берейін.
Ертеде атай мен әжей болыпты. Олардың тарғыл тауығы болыпты. Атай мен әжей тарғыл тауыққа жем беріп, күтіп бағады.Бір күні тарғыл тауық алтын жұмыртқа туады. Атай алтын жұмыртқаны қолына алып, әрі ұрады, бері ұрады сынбайды.Әжейде алтын жұмыртқаны алып сындыра алмайды. Бір кезде анадай жерде кетіп бара жатқан тышқан жұмыртқаны құйрығымен қағып кетеді. Сол кезде алтын жұмыртқа жарылып қалады. Атай мен әжей жарылған алтын жұмыртқаны көріп қатты жылайды. Сонан кейін тарғыл тауық ақ жұмыртқа туады.Оған әжей мен атай қатты қуанады.
- Балалар, сендерге ертегі ұнады ма?
- Ұнады.
- Бұл ертегіде қандай кейіпкерлер бар?
- Әжей, атай, тауық, тышқан.
- Қандай тауық?
- Тарғыл тауық.
- Тарғыл тауық қандай жұмыртқалар туды?
- Алтын жұмыртқа, ақ жұмыртқа.

Дидактикалық ойын: «Анасын тап»
Шарты: Балаларға үй құстарымен олардың балапандарының суретін үлестіріп беру. Балалар анасын балапанымен жұптастырады.
Логопед: -Балалар, сонымен сендер қандай үй құстарын білесіңдер?
Балалар: - Қаз, тауық, үйрек.
Логопед: - Неліктен бұл құстарды «Үй құстары» дейміз?
Балалар: - Үйде мекендегендіктен үй құстары дейміз.
Логопед: - Үй құстарының адамға қандай пайдасы бар?
Балалар: - Үй құстарының еті, сорпасы, жұмыртқасы адам ағзасына өте пайдалы.
Логопед: - Өте жақсы, дұрыс айтасыңдар!

«Әдемі әтеш» тақпағын жаттау.
Бүгінгі оқу іс-әрекетіне барлығымыз өте жақсы қатыстық.
Мадақтау (жұлдызшалар тарату)
Күтілетін нәтиже:
Не білді: Үй құстары туралы, немен қоректенеді, адамдарға деген пайдасын, үй құстарының түрлерін, олардың дыбысталуын білу керек.
Не алды: Дыбыспен әріпті ажырата алды.

Күні: ОНР 2

Балалардың аты-жөні:

Тақырыбы: Үй құстары.

Білімділік-мақсаты:Үй құстары туралы жалпы түсініктерін қалыптастыру. Қарапайым сұрақтарды тыңдау,түсіну жауап беру.Іс-әрекет сөздерге зат есімдерді табу. (қаңқылдайды-қаз т.б.)

Түзете-дамытушылық: Балалардың қиялын дамыту.

Тәрбиелік: Үй құстарына қамқор болуға, оларды күте білуге, құстарды қорғауға тәрбиелеу.

Әдіс - тәсілі: Сұрақ - жауап, түсіндіру, көрсету, сипаттау, сергіту, ойын.

Көрнекіліктер: үй құстарының суреттері,. 

Күтілетін нәтижелер:

Білуі тиіс: үй құстары туралы, олардың немен қоректенетінін, адамдарға деген пайдасын, үй құстарының түрлерін білуі керек;

Меңгеруі тиіс: үй құстарының дыбыстарын, жүрістерін меңгертеді;

Үйренуі тиіс: үй құстарына деген қамқорлықтарын, өмірде пайдалана білуді.

Күні: Тұтықпа

Балалардың аты-жөні:

Тақырыбы: 

Білімділік-мақсаты: Үй құстарының тіршіліктері туралы түсініктерін кеңейту. Үй құстарының пайдасы туралы мағлұмат беру.

Түзете -дамытушылық:  дұрыс тыныс алу дағдысын қалыптастыру, яғни сөйлегенде дем

шығарған кезде сөйлеу керектігін түсіндіру,ауыздық тыныс шығаруын дамыту.Бір тыныста буындар, сөздер, сөйлемдер қатарын айтуға үйрету;

• жекелеген мұрынмен және ауызбен

тыныс алуды қалыптастыру;

Тәрбиелік: Құстарға деген сүйіспеншіліктерін арттырып, қамқорлыққа тәрбиелеу.

Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап, дидактикалық ойын.
Көрнекіліктер: Әтеш, балапан, тауықтың суреттері, жұмыртқа, үнтаспа.

Шаттық шеңбері:
Артикуляциялық жаттығу:

-Қақпа

-Пілдің тұмсығы

-Сағат

-Әткеншек

-Саңырауқұлақ

-Ат шауып келеді.

Тыныс алу жаттығуы:

-Стақандағы дауыл

-Ұлпа қарларды үрлеу

Сабақтың барысы:

Логопед: - Балалар, қолымыздан ұстап «Қуаныш шеңберін» құрып, бір-бірімізге жылуымызды білдірейік.
Қуанаман мен де,
Қуанасың сен де.
Қуанайық достарым,
Арайлап атқан күнге!
Логопед: - Балалар, бір-біріміздің тату екенімізді білдірдік. Ендеше, қонақтармен амандасайық.
Үлкенге де - сіз,
Кішіге де – сіз.
Құрметпенен сіздерге,
Бас иеміз біз.

Логопед: - Өте жақсы балалар, енді орнымызға отырайық. Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
Балалар: - Қыс мезгілі
Логопед: - Қыс мезгілінде ауа-райындағы өзгерістер қандай болады?
Балалар: - Қыста күн суық болады, табиғат ұйқыға кетеді. Қыста қалың жауған, ақ қар басқан ағаштар әдемі көрінеді, ауа тазарады. Адамдар ауа-райына сай жылы киімдер киеді.

Логопед: Балаларға құрастырғыш қағаздар таратылады.
- Балалар, сендер нені құрастырдыңдар?
Яғни балалар, бұл үй құстары екен.
Біздің бүгінгі жаңа тақырыбымыз «Үй құстары»
Логопед: Балалар үй құстарының түрлерін атап кетсем: Әтеш, тауық балапан, қаз, үйрек ( суреттерін тақтаға іле отырып атау).
Мынау әтеш, оның басында айдары бар. Әтештің түсі қандай?
- Түсі қызыл.
- Әтештің екі көзі, екі қанаты, екі аяғы болады және құйрығы бар екен. Әтеш қалай дыбыс шығарады?
- Ку-ка-ре-ку.
- Балалар, сендер әтеш туралы тақпақ білесіңдер ме?
- Ия, білеміз. (балалар тақпақ айтады)
- Ал, мынау тауық, бұл да үй құсына жатады.Олар жем жеп, су ішеді.
- Түсі ақ.
- Олар қалай дыбыстайды?
- Қыт-қыт-қыт.
- Тауықтар туралы қандай тақпақ білесіңдер? (Балалар тақпақ айтады)
Мынау-қаз. Қаздың мойны, тұмсығы ұзындау болады. Ал мынау қанаттары. Қаз тауықтарға қарағанда үлкендеу болады, жұмыртқасы да үлкендеу болады.(салыстырту).
Ал мынау-үйрек. Үйректің түсі ақ екен. Бұл құстар суда жүзгенді ұнатады.Үйректің де жұмыртқасы болады, ол да тауықтікіне қарағанда үлкендеу болады.(Салыстыру).
Балалар, үй құстары жеммен қоректенеді. Олар көктемде балапан туады.Үй құстарының пайдасы көп: жұмыртқасын, етін адамдар тағам ретінде пайдаланады, жүнінен жастық, көрпе жасайды. Сол себептен адамдар үй құстарына қамқор көрсетіп, асырайды.Ұя салады, жем береді, ыдысқа су құйып береді, ұя маңын тазалайды, балапандарына да қорек беріп, көмек көрсетеді.
Ойын: «Не қалай дыбыстайды?»
Логопед: - Балалар, тыңдаңдаршы, бір нәрсе тырсылдап жатыр. Қане, қайтадан тыңдайықшы. Мәссаған, мына жұмыртқаның үлкенін - ай, өзінің түсі аппақ екен, ал көлемі сопақшаға ұқсайды екен. (Балалар жұмыртқаға таңдана қарайды)
Логопед: - Балалар, жұмыртқа жарылып жатыр екен. Бұдан не шығатынын білесіңдер ме?
Балалар: - Балапан шығады

Логопед: - Балапан шығатынын білесіңдер. Балапан не істеп тұр?
Балалар: - Жылап тұр.
Логопед: - Балапан, сен неге жылап тұрсың? Біз саған көмектесеміз, айтшы балапан.
Балапан: - Мен мамамнан адасып кеттім. Сіздер соны тауып бере аласыңдар ма, балалар?
Логопед: - Әрине, балапан. Біз саған көмектесеміз. Балалар, бәріміз балапанның мамасын шақырайықшы.
Балалар: Қыт-қыт-қыт! Қыт-қыт-қыт!
Тауық: - Балалар, не болды, менің жұмыртқаларымды таптыңдар ма? Сендерге көп рахмет.
Логопед: - Тауық, біз балалармен сіздің жұмыртқаңызды таптық. Оны ұстайын деп едік, ол жарылып жатыр екен. Біз оның жарылуын күттік. Тауық: - Рахмет, балалар! Менің балапанымның қарны аш еді, сендер балапаныма жем, тары тауып беріңдерші.
Логопед: - Тауық бізде жем де, тары да бар. Бірақ менің тапсырмаларымды орындасаң ғана беремін.
Тауық: - Ендеше, балалар, сендер маған көмектесіңдерші.
Балалар: Жарайды, көмектесейік.
1 - тапсырма: Жұмбақ шешу.
Басында айдары бар,
Иегінде сақалы бар. (Әтеш)
2 – тапсырма: Үй құстарын атап беріңдер?
(қаз, тауық, әтеш, үйрек)
3 – тапсырма: Әтеш туралы кім жаңылтпаш біледі?
Әтеш әнге басады,
Әтеш ұйқы ашады.
Тауық: - Балалар, сендер маған көп көмектестіңдер. Рахмет, енді мен сендермен қоштасайын. (Тауық балапанын алып кетіп қалады)
Логопед: - Балалар, бәріміз орнымыздан тұрып бойымызды сергітейік.
құстарға ұқсап қимыл жасайықшы.
Сергіту сәті: Үнтаспадан «Құстар әні» орындалады.
Логопедпен бірге қайталап, балалар құстар биін билейді.
(Сергіту жаттығуын жасап, орындарына келіп отырады)

«Әдемі әтеш» тақпақ
Логопед: - Сендер ертегі тыңдағанды ұнатасыңдар ма?
- Ия, ұнатамыз.
- Ендеше, мен сендерге «Тарғыл тауық» ертегісін айтып берейін.
Ертеде атай мен әжей болыпты. Олардың тарғыл тауығы болыпты. Атай мен әжей тарғыл тауыққа жем беріп, күтіп бағады.Бір күні тарғыл тауық алтын жұмыртқа туады. Атай алтын жұмыртқаны қолына алып, әрі ұрады, бері ұрады сынбайды.Әжейде алтын жұмыртқаны алып сындыра алмайды. Бір кезде анадай жерде кетіп бара жатқан тышқан жұмыртқаны құйрығымен қағып кетеді. Сол кезде алтын жұмыртқа жарылып қалады. Атай мен әжей жарылған алтын жұмыртқаны көріп қатты жылайды. Сонан кейін тарғыл тауық ақ жұмыртқа туады.Оған әжей мен атай қатты қуанады.
- Балалар, сендерге ертегі ұнады ма?
- Ұнады.
- Бұл ертегіде қандай кейіпкерлер бар?
- Әжей, атай, тауық, тышқан.
- Қандай тауық?
- Тарғыл тауық.
- Тарғыл тауық қандай жұмыртқалар туды?
- Алтын жұмыртқа, ақ жұмыртқа.
Дидактикалық ойын: «Анасын тап»
Шарты: Балаларға үй құстарымен олардың балапандарының суретін үлестіріп беру. Балалар анасын балапанымен жұптастырады.
Логопед: -Балалар, сонымен сендер қандай үй құстарын білесіңдер?
Балалар: - Қаз, тауық, үйрек.
Логопед: - Неліктен бұл құстарды «Үй құстары» дейміз?
Балалар: - Үйде мекендегендіктен үй құстары дейміз.
Логопед: - Үй құстарының адамға қандай пайдасы бар?
Балалар: - Үй құстарының еті, сорпасы, жұмыртқасы адам ағзасына өте пайдалы.
Логопед: - Өте жақсы, дұрыс айтасыңдар!

«Әдемі әтеш» тақпағын жаттау.
Бүгінгі оқу іс-әрекетіне барлығымыз өте жақсы қатыстық.
Мадақтау (жұлдызшалар тарату)
Күтілетін нәтиже:
Не білді: Үй құстары туралы, немен қоректенеді, адамдарға деген пайдасын, үй құстарының түрлерін, олардың дыбысталуын білу керек.