Үйсіндер туралы жазба деректер.

Бөлім:

^{Үйсіндер мен қаңлылар}

Педагогтің аты-жөні

Конисбаева Арайлым Конисбаевна

Күні:

16.02.2023

Сынып: 5 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Үйсіндер туралы жазба деректер. Зерттеу сұрағы: Қытай авторлары үйсіндердің өмірін қалай сипаттады?

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

5.3.1.2. –ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылуын түсіндіру

5.1.2.2.- әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру

5.3.2.2.- Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау.

Сабақтың мақсаты:

Ежелгі Қазақстан аумағын мекендеген үйсін мемлекеттік бірлестігінің құрылуы мен Үйсін мемлекетіндегі әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру.

Бағалау критерийі

Үйсін мемлекеттік бірлестігінің құрылу тарихын анықтайды. Әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін айта алады.

Үйсіндер мемлекеті, мәдениет ескерткіштері, үйсіндердің шаруашылықтары мен тұрмысы туралы білімдері туралы біледі

олар топта тез және үйлесімді жұмыс істей алады, құрдастарымен ынтымақтастық ұйымдастыра алады.

Сабақ барысы

Сабақтың

жоспарланған кезеңдері

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

1 мин

Ұйымдастыру кезеңі.

5 мин

3 мин

-Сәлемдесу.

-Оқушыларды түгендеу.

Психологиялық ахуал орнату

Хормен тақпақ айту

Мейірімді жүрекпен (жүректерін ұстайды)

Ақ пейілді тілекпен (қолдарын көкке көтереді)

Амандасып алайық (бір - бірінің қолдарын ұстайды)

Бір жадырап қалайық (бір - біріне қарап күлімдейді)

Еңбек етіп ерінбей, Жақсы баға алайық! (бас бармақтарын көрсетеді).

Оқушыларды топқа бөлу. Сынып оқушыларын Интернет әдісі арқылы Балдарға түрлі пішіндерді тандату. Төртбұрыш тандаса-Тикток тобы, Үшбұрыш -Телеграмм, Дөңгелек-Инстаграмм, ромбик– YouTube деп топтарға бөлу. Оқушылар пішіндер арқылы өз жұптарын тауып, бір топ болып құралу.

1 -топ «Тик-ток»

2-топ «Телеграмм»

3 -топ «Инстаграмм»

4 -топ «YouTube»

Үй тапсырмасын сұрау.

Рефлексия парағы алдын ала тарату.

Топ басшысы сабақ бойы толтырып отырады.

Жеке жұмыс. "Сіз қаншалықты сенесіз?" әдісі арқылы оқушыларға кесте таратылады .Оқушылар сұрақтарды жеке жұмыс жасап, сынып ұжымымен талқылайды.Сұрақтар сенемін сенбеймін

1.Үйсіндер туралы Қытай жазба деректерімен танысады

2. Үйсіндер мемлекеті, территориясы мен тұрмысы туралы біледі.

Ой қозғау

1.Біз қандай мемлекетте өмір сүріп жатырмыз?

2.Мемлекет қалай құрылды?

«Адасқан әріптер» арқылы жаңа сабақтың атауын атайды. НІСҮЙ

3.Үйсін мемлекеті туралы не білесіз?

Жаңа сабақтың тақырыбы мен сабақ мақсаты мен бағалау критерийімен таныстыру.

Сабақ мақсатымыз –Үйсін ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылуын сипаттау анықтау, талдау

Бағалау критерийі – Үйсін мемлекеттік бірлестіктердің құрылуын анықтайды. жұмстарына талдау жасайды

Сабаққа көңілді, жағымды әсермен кіріседі.

Оқушылар топ құрайды.

Оқушылар өткен тақырыптағы білімдерімен

бөліседі.

Сұрақтарға жауап беру арқылы, жаңа тақырыпты айқындайды.

Мадақтау

Бағалау.бес бармақ

Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс жасайды№

түрлі смайликтер

Интерактив.доска.Презентация 5-7 бет.

Презентация 8 бет

Жаңа білім

15 мин

5 мин

2мин

5-7 мин

Бекіту

2 мин

Кері байланыс

3 мин

Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру

Үйсін – қазақ халқының қалыптасуына негіз болған ежелгі түркі тайпаларының бірі. Жетісу үйсіндері туралы тұңғыш мәліметтер біздің дәуірге дейінгі II ғасырдағы қытай жазба деректерінде кездеседі, олардың түтін басы сол кездің өзінде 120 мыңға жетіп, 630 мың адам және 188 800 әскер шығара алатыны шежіреге түскен. Бұның бәрі олардың үлкен де күшті халық болғанын көрсетеді, тіпті олармен қытайлар да, ғұндар да есептесіп отырған. Қытай императоры үйсіндермен үнемі елшілік алмасып келді. Бірде Үйсін әміршісі (Гуньмо) Шын еліне жаңа елшілік жіберіп, қытай ханшасын айттырып, оған қоса 1000 жылқы беруін талап етеді.

Оның тілегі орындалып, ханша үйсіндердің қартайған патшасына тоқалдыққа ұзатылады, ал оның бәйбішесі ғұн билеушісінің қызы еді. Өмірде басқа әдет-ғұрыптарда тәрбиеленген ханша далада құса болып, киіз үйде тұрып, ет жеп, сүт ішетін қарт патшаға тигеи мұңын шағып. тағдырын өлеңге қосты. Бұдан біз Үйсін әміршісінің патшалармен неке байланыстары, олардың ғұндармен тығыз тізе қосып, қатар ғұмыр кешуін көреміз. Олардың озара соғысып, бірақ бейбіт күндері неке одақтарын жасауға дейін келісіп, патшалар отбасы араласқаны және олар көбінесе саяси сипат алатыны аян. Әрине, үйсіндердің қонысы ол кезде ұзыннан-ұзақ созылып, Жетісудан шығысқа қарай Шығыс Түркістанға дейінгі кең-байтақ жерді алып жатты.

1-тапсырма. Топтық жұмыс. Түсінік беру

Визуальды әдіс: АКТ-дан «Үйсіндер» туралы видеоролик көрсетіледі. https://www.youtube.com/watch?v=WOSlWwjeJmU

1-тапсырма: Видеороликті топ болып талқылау.

Дескриптор:

1.Үйсіндер туралы жазба деректерді біледі

2.Үйсін мемлекетінің қалай құрылғандығын біледі

3.Үйсіндердің айналысқан кәсібі мен әлеуметтік өмірін айтады

2-тапсырма: «Үздік пост»

1. Картаны пайдаланып, үйсін мемлекетінің аумағын көрсет

2. Үйсіндер туралы жазба деректер қайда жазылған?

3. Үйсін тайпасы қоғамдық құрылысы?

4. Үйсін мемлекетінің көршілері?

5. Үйсін мемлекетінің астанасы? (қытайша, қазақша, ағылшынша)

6.Үйсіндердің шаруашылығы

7.Қолөнер мен сауда

8. Үйсіндердің физиологиялық түрі.

Дескриптор: Үйсін мемлекетінің құрылымын аңықтайды

3 тапсырма. Сәйкестендіру кестесі

Үйсін қоғамындағы әлеуметтік топтарға сипаттама беріңіз.

Дескриптор:

1.Үйсін қоғамындағы күнбидің рөлін түсіндіреді

2.Үйсін қоғамындағы бектар, ру басылары, ауқатты адамдардың рөлін сипаттайды

3.Үйсін қоғамындағы қарапайым бұқараның рөлін сипаттайды

4-тапсырма. Тарихи сынақ хат. Топтық жұмыс \топта жұптастырам мәтінді оқып.

Мына сөздерді көп нүктенің орнына қой /бек,ат жақты, аққұбаша, сары шашты,630,Қызыл Аңғар ,188800, Жетісу, еуропеоидтер, гуньмо,қытай, монғолоидтық/

Ерте темір дәуірі заманында сақтардан соң … Жетісу,.. жерін үйсін тайпалары мекендеген. Үйсін атауы … қытай.. жазбаларында б.з.б 2 ғасырдан бастап кездеседі. Олар «.. …. ат жақты, аққұбаша, сары шашты.,..» болып бейнеленеді. Олардың ордасы …. Қызыл Аңғар. ….. /Чигучен не Чигу/ қаласы Ыстықкөл мен Іле өзенінің оңтүстік жағалауы аралығында орналасты. Жетісу жеріндегі үйсін қорымдарынан алынған бас сүйектер –антропологиялық жағынан … еуропеоидтер Бірақ олардың бет пішіндерінде монғолоидтық белгілер барлығы да анықталған. Деректерде «Үйсіндердің үлкен гуньмосы Чигу қаласында тұрады, халқы …630 мың адам, әскері …188800… жауынгерден құрылады» деп жазылған. Үйсіндердің басшысын «…гуньмо,…» /күнби/деп атаған. Оған «…бек» деп аталған жеке тайпа көсемдері және ұсақ рубасылары бағынды.

Дескриптор: Үйсін мемлекетінің шығу тарихы мен құрылысын аңықтау.

Тақырыпты бекіту сұрақтары. Барлық топтарға ортақ қойылады.

Үйсіндер  туралы  деректерді қайдан аламыз?                                             

Үйсіндердің шығу тегі ?

Аумағы ?

Ордасы ?

Халқының саны ?

Бет-бейнесі?

Қоғамдық құрылысы ?

Кәсіптері?

Дескриптор: үйсін тайпасы туралы мәліметтер айтады.

578тг - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Материал жариялау Сертификатты жүктеу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру

Ұқсас материалдар

Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған

Сертификатталған тренер жасаған

01.01.2023

17 863

13 694

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Барлық пәндер

Барлық материалдар

Барлық сыныптар

Оқу ісінің меңгерушісі пәні бойынша барлық материалдарды көру

Іс-шаралар кестесі

Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары